(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

Mostrar mensagens com a etiqueta Jogos populares. Mostrar todas as mensagens
Mostrar mensagens com a etiqueta Jogos populares. Mostrar todas as mensagens

26/10/07

L’ Arremunhana



L berano scapou-se. L’Outonho bai-se achegando i spargindo las sues quelores çlhumbrantes. Cun el bénen las colheitas de muitas fruitas antranhadas nun mundo de fuolhas çarapintadas de todas las quelores. Ls castanheiros scónden ls ramosos galhos cubiertos daquelho uocre ancunfundible desta staçon, ls pelhiços, de dientes arreganhados, píngan castanhas por todos ls lhados, cun las fuortes eiraçadas de las nuites. Aqueilhes pelhiços más aquemodados i amperrunhados, son bareados cun bareiro, zampolhinados i oubrigados a salir daquel recantico de nacença. Bardascados, dan brincos de cuntentos pa l chano, sin buntade de botar las castanhas fuora.

La tie Oulíbia i l sou tiu, cun la suola de l carcanhal de las cholas, dan-le apertones contra l chano anté las botar fuora. Las castanhas dando poulos, relhuzindo al sol la sua roupa nuoba. L tiu Fielç i sue tie spenícan todo a peine fino, aqueilhas que son buonas nun queda nin ua para semiente! De cesta acuquelhada, çpéijan-la nas alforjas, anquanto la burrica spera, pacendo, para las lhebar para casa, depuis de chenas.
Naqueilhes tiempos an que l'eilectrecidade nun conhecie las casas de las tierras de Miranda, las pessonas eran alhumbradas por ua lhuç que relhuzie l’alegrie, bundade, houmildade, partilha, antrajuda i cumbíbio.
Al lhargo de ls seranos d’Eimbierno cumbinában ajuntar-se nas casas uns de ls outros, cuntando cuontas, lhonas, falando de sues bidas, rezában l terço… A la hora de la cena un capon de bides alhumbraba aqueilhas cozinas, chiznadas de fulhin. La chamardielha ardie que nin scobas. L’assador çpindurado de las lhares, negras que nin peç, abanaba-se pra bolber las castanhas, que s’assában nistante, cun aqueilhas lhabaredas, senó arrebentában, stourában i saltában que nin sartigalhos por riba de todo i de todos. Aqueilha assadura apressiada deixaba-las meio ancrudadas i mamotas. L tiu Fielç ambolcaba un talhico de quatro patas, de patas al parriba, çpejaba-las alhá i amouchaba-las cuas fuolhas de berça, bien atafanhadicas anté quedáren buonas. Naide s’amportaba d’anfarruscar las manos i cada un çcascaba l más que podie, metendo al bolso ó l’algebeira. Solo se comien ls bilhós que se spartiçában, ls anteiricos zbulhados serbien para jogar a l’arremunhana.
L tiu Fielç apunhaba dous bilhós, fazendo de cuonta que tenie l puonho mi cheno i dezie:
- Arremunhana.
- Subaldana – aquercentaba l bezino.
- Sube quantos? - preguntaba l tiu Fielç.
- Sube siete – respundie l bezino.
El se tubisse acertado recebie ls dous bilhós de l tiu Fielç, assi ten que le dar la diferéncia que son cinco. Neste jogo de l’arremunhana ganhaba l jogador que quedaba culs buolsos a arrebentar de bilhós, mas al fin de cuontas, l sprito de partilha era mais fuorte i todos quemien ls bilhós que querien, acumpanhados cun copico de augardiente. Al fin de l serano, todo mundo quedaba bien çpuosto i iba calentico pa la cama.
















Pintura de Maria Alcina Pires

14/09/07

Spabilar

*
Jogo de la cunca




Quien dirie que andar a jogar la bola de farrapos ne l terreiro de la scuola cheno de puolo ou lhamaçal, adonde un garoto queda puorco i çúzio, fazie bien. Zandar agarrado a la gancheta d’arco, a la bilharda, a la cunca i tropeçar ne ls calhaus, arrebalar nas augueiras i scalabrar ls zinolhos, quedar arrebunhado ne ls garamiços de las ramalhadas i de las touças, ajudaba na salude. Anchapuçar las canielhas nas manhanas d’ourbalheira a percurar niales, quedar todo arrebunhado nas silbeiras i picado puls piornos i spineiros mos çpertaba ls sentidos. Que, cuns uito ou nuobe anhos d’eidade quedar a tomar cunta de la cria para nun fazer mal, quedar cula merenda pa l die todo i saber las horas de l die pul sol, mos purparaba pa la bida i mos ajudaba a ser mais repunsables, era buono n’ajuda a ancuntrar repuostas para muita cousa.
Puis ye mesmo assi i, ye l que dízen muitos studos feitos por giente de quien ten que se fazer fé, porque yá dórun probas de que ye berdade. Rebelando ls studos d’hoije que ls garotos nun ténen caminos, rues, terreiros adonde púodan jogar, dar lhargas a la sue eimaginaçon, sticar las sue piernas, dar pinotes que muita falta fázen ne l sou crecimiento i zambolbimiento. Ancerrán-se, nun se spabílan, quédan gordos.
Quando çfolhábamos ls zinolhos a agarrar l pion, picábamos las canielhas als niales, cortábamos ls dedos cula nabalha a fazer la bilharda ou la fisga, dízen ls sábios de la ciéncia que l nuosso cuorpo ende percura las defénsias, porque stando an crecimiento lhougo ten-las quando fur crecido.
Quando hoije para todo ténen que star antregues al cuidado d’eiducadores l tiempo todo, sien qu'eilhes téngan necidade de pensar l que fazer, ls jogos bénen feitos, nun percísan de dar la cara al peligro porque ls outros l fázen por eilhes, nun chégan a tener ouportunidade d’ancuntrar repuostas. Quedando assi sien muito jeito pa la resoluçon de ls porblemas, i la bida deilhes nun queda mais fácele, porque la bida an quaije todo ye ua cemba de percípios, d’ancuontrar salidas pa ls erros daprendendo culs.
Ye causo para dezir aqueilho que to l mundo muito diç, an garoto filho de cigano nun hai maleita que entre.
Se you stube siempre muito agarrado al miu tiempo de garoto, cun estas nuobas anton nun hai nada que me cpegue. Quien dirie que l mui tiempo de garoto nien todo fui malo. Porque you amporcalhei-me, scalabrei-me, anchapucei-me i nun fúrun poucas las bezes.

04/07/07

Ls buonos i ls malos

*
Jogo de la bilharda, la mais de la bezes feito solo por rapazes
(la bilharda stá bien a la bista de ls jogadores, antes de caier ne l chano)


La çtáncia que bai de ls jogos que you jogaba, de l miu tiempo de garoto anté ls jogos que ls moços jógan hoije, ye cumo de la tierra a la lhuna, cumo ye questume dezir-se.
Falo de ls jogos de la bilharda, de l arco, de l pion, de la cunca, de las necras, de la macaca i de ls jogos que hoije se jógan ne ls cumputadores, plyçteixon, telmobles.
Ne l purmeiro causo, quando ls jogábamos mesmo cua funçon de çputa, nun ancuontro neilhes nada que ampurre l jogador pa l zbaço, an mie oupenion. Ls outros, ls d’agora, cuido que ténen que ser debididos an buonos i malos. Porque, se ls hai buonos, tamien ls hai que son piores que spineiros, pícan ls jogadores que quédan cumo bichos anflamados.
Assi i todo, l que you quiero dezir ye que alguns deilhes son cumo un çacho na purparaçon eiducatiba, cumo se fura un alhargamiento de ls studos na scuola, i esso ye buono, ls outros son çcalabradores, zapacéncian qualquiera, anté ls que nien par'ende stan birados. Zbarrúlhan qualquiera bornal. Cuido que son broça daqueilha strafunhenta i cun mal oulor. Para quien anda arrumando las eideias, que ye l causo de ls jobes, esso ye siempre ua mala ajuda. Son de guerra, de bencir sien mirar cumo, de matar todo i todos, d’adominar sien parar para se ser siempre l mais fuorte. Adonde nun déixan un cachico de spácio pa l eiquelíbrio de las fuorças. Dende solo se sal mais malo que s’antrou.
Será esso un zafio a la anteligenca?
Ls moços ténen que jogar, l sou medrar stará ne l jogar, mas cuido que medrar cun buonos eisemplos, l feturo será bien defrente. Amostra l camino de l bien i ancuntrarás melhor, será que este dito stá sien tino!?
Son eiqui las scuolas tamien bien amportantes, l pai, l abó, l eiducador, l porsor, todos puoden dar ua grande i buona ajuda. Ajuda-los a scolher. Porque ua ou mais cousas dessas todos l somos, dende you screbir esta pequeinha crónica.
Que ye ua queston eiquenómica to l mundo l sabe, mas hai cousas que se págan bien caras, se nun mos aporcatarmos a tiempo. Tamien nestas cousas stá-se siempre a tiempo d’atalhar camino.

19/06/07

Jogar ye cousa séria

*

Jogos [Pintura de Brueghel, sacada de l'anternete]


Cun este quadro de Brueghel quiero fazer un zafio a to l mundo que scribe i lei neste blog: adebinar l mássimo de jogos que stan repersentados ne l quadro de Brueghel. Muitos deilhes fúrun jogados por mi i cuido que por muita giente que eiqui scribe i lei. Para todo quedar mais claro ten que se andicar l jogo ne l sítio de l quadro adonde stá zenhado ou, anton, dar ua eideia de cumo era l jogo. Clicando ne l quadro, el queda mais grande.
Por mi, i para ampeçar, deixo eiqui l nome dun que stá repersentado a la dreita an baixo: arrinca nabiça, que alhá bai tiu Manuol de chouriça.
Ye possible que l nome puoda bariar de tierra parra tierra. Ende, pouode ser antressante dezir cumo se chama noutras tierras an que nun tenga nome armano. Este quadro tem arrimado a 500 anhos, mas ls jogos nun demudórun muito, al menos an relaçon a la mie menineç.

12/06/07

Jogo de l fito




Ne l die purmeiro de Maio, ne ls jogos tradecionales de la
"Associaçon Cultural i recreatiba Nial de La Boubielha
"