Soğuk Savaş Dönemi

Soğuk savaş, 1945 ile 1991 arasında Amerika Birleşik Devletleriyle, Sovyetler Birliği arasındaki ekonomik ve politik rekabeti işaret eden bir kavramdır. Bu çatışma, iki ülkenin birbiri ile rekabet eden politik ve ekonomik çekişmesini içeren geniş kapsamlı bir savaş anlamına gelmekteydi. Bahsi geçen çatışmalar Sovyetler Birliği’nin komünist sistemi ile bu sisteme bağlı müttefikleri ve Amerika Birleşik Devletlerinin demokratik kapitalizmini savunan müttefiklerinin birbiri ile birçok kez karşı karşıya gelmelerine neden olmuştur. Bu yıllar, yoğun siyasi ve ekonomik rekabetin yanı sıra iki ülke arasındaki diplomatik ve askeri restleşmelere de sahipti. Bu askeri restleşmeler ise Sovyetler Birliği ve Amerika’nın askeri harcamalarında dramatik artışlara neden olmuştur. Ayrıca bu yüksek gerilimler neticesinde, Latin Amerika, Afrika ve Asya'da vekalet savaşları meydana gelmiş ve milyonlarca can kaybına sebebiyet vermiştir. Dolayısıyla her iki ülke birbiri ile çatışmasa dahi ''vekalet savaşları'' aracılığıyla birbirine üstünlük kurmaya çalışmıştır. Bu cihetle; 1991 senesine kadar olan bu süreçte iki süper gücün birbiri ile çatışmaması ve vekalet savaşları üzerinden karşı tarafa üstünlük kurmaya çalışmasından dolayı ''soğuk savaş'' terimi ortaya çıkmıştır.

Türkiye-ABD ilişkilerinin önemli bir kilometre taşını oluşturan ‘Küba Füzeler Krizi’ uluslararası kamuoyu üzerindeki etkisini ve soğuk savaşın niteliğini önemli bir ölçüde şekillendirmiştir. Gelişen olayların öncesine bakıldığında ise adeta bir ‘kelebek etkisi’ söz konusu olup sürekli ve devamlı olarak ABD-SSCB arasında kurulan rekabetin bir neticesi olarak göze çarpmaktadır. Dolayısıyla artan gerilimin tek bir sebebe bağlanması doğru olamaz. Soğuk savaşın sıcak çatışmaya dönebileceği bu olayı daha iyi anlayabilmek adına dönemin siyasal ortamını iyi analiz etmekte fayda vardır.

ÖZET

Amerika Birleşik Devletleri kamu diplomasisi ABD'nin küresel politikalarıyla uyumlu bir şekilde ilerlemiştir. Küresel bir güç olarak dünyayı her anlamda etkilemek amacında olan ABD bu bağlamda kamu diplomasisini etkili bir araç olarak kullanmıştır. Progpaganda ve bilgilendirme faaliyeti olarak başlayan ABD Kamu diplomasisi proaktif ve agresif bir yaklaşımla kamu diplomasisinin her alanında etkili olmaya çalışmıştır. Son dönem kamu diplomasisi ise özellikle de stratejik iletişim yaklaşımına evrilmiştir. Bu makalede Amerikan kamu diplomasisinin tarihsel süreç içindeki kurumsal dönüşümü, eylem, söylem ve araçlarındaki değişim ele alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Amerikan Kamu Diplomasisi, Stratejik İletişim, Terörle Savaş, Amerika'nın Sesi Radyosu.

ABSTRACT

History of American public diplomacy is coordinated with American foreig policy. United state use public diplomacy as a affective tools for its global effect and aim. The United States is trying to be effective in all areas of public diplomacy. In recently public diplomacy has evolved into strategic communication approach. This article deals with the change in the institutional transformation, action, discourse and means of American public diplomacy in the historical process.

Tarihe Pol Pot adıyla geçen ve akıllara durgunluk veren bir diktatörün kendi ülkesini nasıl bir mezarlığa çevirdiğinin anlatıldığı bu makalede; Pol Pot’un hayatından, rejime giden yolun nasıl açıldığından, rejimin ne tür uygulamaları devreye soktuğundan bahsedilmektedir.

Sayın Cengiz ÖZAKINCI'nın Bu kitabında sonuç kısmında yayımlanan kelimeleri bu kitabın özüdür.
İrtica, ABD'nin başını çektiği sömürgen Batı yayılmacılığının bölücülükle birlikte Türkiye Cumhuriyeti devletini ulusçu bilimgüder (laik) çizgiden uzaklaştırıp daha kolay sömürebilmek amacıyla kullandığı bir silahtır. Batılı yayılmacı sömürgen (emperyalist) devletler, kendi sömürülerini kısıtlayan
ulusçu bilimgüder (laik) yönetimleri dine yönlendirerek bilimden uzaklaştırıp geri bıraktırmak ve böylelikle onları sonsuza
dek kendi ürettikleri bilimsel bilgilere ve teknolojiye bağımlı
kılmak istemektedirler. Uluslararası dev güçler, yeryüzündeki
üstün konumlarını sürdürebilmek için, sömürü alanlarındaki ülkeleri en azından kendilerinden bir basamak aşağıda tutmak zorundadırlar ve onları bilimsel geriliğe itmek için ellerinden geleni yapmaktadırlar. Bugün yeryüzünde din kurallarına göre
yönetilen hiç bir ülke yoktur ki bilimde ileri gidebilmiş olsun.
Bu gerçeği en iyi kendi üstünlüklerini devleti dinden ayırmakla
sağlamış olan uluslararası dev güçler bilmektedir. Türkiye'nin
1923'te dingüder yönetim biçimini terk ederek bilimgüder
(laik) ulusçu bir yönetim biçimine geçmesi, uluslararası dev
güçlerin sömürüsünü kısıtlayıcı bir durum yarattığı için onları
kaygılandırmıştır.

Soğuk Savaşın en yoğun olduğu günlerde, bir yumuşak güç uygulama örneği olarak Amerika tarafından yürütülen kültürel savaşın, bilim, sanat ve edebiyattaki politik izleri üzerine olan bu kitap, gizli bir kültürel propaganda yapılması için ayrılan devasa bütçenin nasıl ve nerelere harcandığını konu edinmektedir.

Tam olarak nasıl ortaya çıkmamakla birlikte ‘Soğuk Savaş’ terimi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ilk olarak ünlü İngiliz romancı George Orwell tarafından İngiliz bir gazeteye yazmış olduğu makalede kullanılmıştır. Bir diğer kullanım örneği ise ABD Başkanı Harry S. Truman’ın danışmanı  Bernard Baruch tarafından ABD ve SSCB arasındaki ilişkileri açıklarken onu Soğuk Savaş şeklinde benzetmesiyle ortaya atılmıştır. Bütün tarihçilerin nezdinde aslında tam olarak ne zaman başladığı ile ilgili bir ortak metnin olmadığı Soğuk Savaş’ın simgesel olarak başlama zamanının, Truman doktrininin ilan edilmesi üzerinde karar kılınabilir. Soğuk Savaş’ın tetikleyici faktörleri arasında ise İkinci Dünya Savaşı ardından (1945-1948) yaşanan dönemdeki bir dizi gelişme gelişme söylenebilir.

En basit anlamıyla Soğuk Savaş, II. Dünya Savaşı'ndan sonra, savaştan galip çıkmış 2 büyük devlet ve bu devletlerin çevresinde kümelenmiş küçük devletler arasındaki anlaşmazlık ve çatışmanın, doğrudan birbirlerine karşı silah kullanmadan sürdürüldüğü belirli bir tarihsel döneme verilen addır. Soğuk Savaş aynı zamanda, ülkeler arasında anlaşma kuralları yaratılmasına ve ilişkilerin bir düzen içinde gücün sınırlanarak yürütülmesine olanak sağlayacak temel yöntem olan diplomasinin, 2 blok arasında hemen hemen ortadan kalktığı bir dönemdi. 2 Kuralları oluşturacak ve işletecek diplomasi, yerini güç ilişkilerine bırakmıştı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'nın bir güç merkezi olarak dünya politika sahnesinden çekilmesinden sonra, dünya en az 20 yıl kesin çizgileriyle ABD ve Sovyetler Birliği'nin çevresinde 'iki kutuplu' bir nitelik kazandı. II. Dünya Savaşı'nda Hitler Almanyası ile Mussolini İtalyası'nı dize getiren güçler İngiltere ve Fransa değil, ABD ve Sovyetler Briliği idi. 3 Savaş sonrasından 1970'lere kadar uluslararası ilişkilerin tarihini, 2 karşıt ideolojiye bağlanmış ABD ile Sovyetler Birliği'nin yeryüzünde etki kurmak için gösterdikleri çabaların öyküsü olarak nitelemek gerçekçi bir genelleme olacaktır. Savaştan her bakımdan yıkık çıkan Avrupa devletleri bu iki 'süper' devletin çevresinde kümeleneceklerdir. Böylece ortaya 'iki kutuplu' bir denge ortaya çıkmıştır. 'Soğuk Savaş' diye kısaltarak anlattığımız bu yeni durum, etkisini 20 yıl kadar sürdürmüştür. Bugün bile tüm belirtilerinin ortadan kalktığını söyleyemeyiz. 2. DOĞU AVRUPA GELİŞMELERİ SSCB, II. Dünya Savaşı'nda Almanları durduran ve ilk kez yenilgiye uğratan devlet olmuştu. 1944 yazından itibaren Almanları topraklarından çıkarmayı başardı ve batıya doğru işgal hareketlerini sürdürdü. Batılı devletler savaşın bir an önce bitmesini istediği için SSCB'nin Almanya'ya karşı savaştan çekilmesinden endişe duydu ve bu işgallere karşı çıkmadı. SSCB orduları Doğu Avrupa'da ilerleyerek bu topraklardaki Alman işgaline son verdi. Savaş sonunda barış anlaşmalarının esaslarının görüşüldüğü konferanslarda SSCB, her ne kadar bu bölgeleri boşaltmaya söz verdiyse de boşaltma şekli ve süreci konusunda belirleyici kararlar alınamadı. Savaş sonrasında da bu bölgelerdeki işgal devam etti. SSCB, bu bölgelerde savaş öncesinde Moskova'ya sığınan komünist parti liderlerinin ülkelerine geri dönmelerine imkân sağladı. SSCB ordularının kurtarıcı olarak görüldüğü bu bölgelerde kalması komünist partiler için büyük bir dayanak oldu. SSCB bir taraftan Orta Doğu'ya girmeye çalışırken bir yandan da Avrupa'daki durumunu sağlamlaştırmak için işgal altında tuttuğu ülkelerde komünist rejimler kurdu. Böylece uydu devletler oluşturarak Doğu Blokunun oluşmasına zemin hazırladı. Şubat 1945'te Yalta Konferansı sonunda İngiltere, ABD ve SSCB " Kurtulan Avrupa Hakkında Bildiri " yayınladılar. Bildiride SSCB işgalindeki ülkelerde serbest ve demokratik seçimler 1 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. 2

2.Dünya Savaşı boyunca ABD, Sovyetler Birliği ve İngiltere Türkiye’nin savaşa kendi yanlarında katılması için çeşitli girişimlerde bulunmuşlardır. Türkiye bütün bu girişimlere rağmen kendi tarafsızlık politikasına sadık kalmış ve başarıyla uygulamıştır. Bu tarafsızlık politikası Türkiye’yi savaşın yıkıcı ekonomik ve siyasi etkilerinden korumuş, bunun yanı sıra savaş sonrası uluslararası arenada yalnız kalmasına neden olmuştur. Sovyetler Birliği savaş sonrasında yayılmacı bir politika izlemiş, bu yayılmacı politikanın hedeflerinden biri olan Türkiye Sovyetler Birliği tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır. Sovyetler Birliği 1945 yılında verdiği notada bu durumu resmiyete dökmüştür. Egemenlik hakları açıkça ihlal edilen Türkiye tek başına Sovyetler Birliği’nin karşısında duramayacağına kanaat getirerek Batılı Devletlerden destek alma yoluna gitmiştir. Türkiye’ye ihtiyacı olan desteği ABD verecektir.
Savaş sırasında ABD ve Sovyetler Birliği kendi çıkarları için bir ortaklık kurmuştur. 1947 yılında bu ortaklık çatırdamaya başlamış ve iki kutuplu dünyanın temelleri atılmıştır. 12 Mart 1947’de ABD Başkanı Harry S. Truman Kongrede bu bloklaşma yarışını gündeme getirmiş  ve durumu meşrulaştırmıştır, bununla beraber kendi adıyla anılacak olan vaatlerini açıklamıştır. Bu doktrin Soğuk Savaş’ın resmen başladığını işaret etmektedir. Çünkü savaşa fiilen katılmamış tarafsız bir devlete ABD hükümeti açıkça yardım vaadinde bulunuyor ve bu Sovyetler Birliği tehlikesine karşı yaptığını alenen gösteriyordu. Bu yardımlar akla Soğuk Savaş Dönemi’nde ABD ile ilişkilerde Marshall Planı ve Truman Doktrini özelinde emperyalizmin dönüştürücü gücü kullanılarak Türkiye Amerikalaştırılmış, Türkiye’nin bağımsız bir iç ve dış politika izlemesine engel oluşturmuştur. Bu yardımların devamı Paris Barış Konferansı’nda temelleri atılan Marshall Planı’dır.

Modernliğin kendinden menkul inatçılığı güvenlik politikalarına yansımış, fakat daha fazla kontrol düşüncesi kontrolsüzlüğü ve yeni riskleri beraberinde getirmiştir. Bu çalışma da Ulrich Beck’in risk toplumu tezini referans alarak Soğuk Savaş dönemi ve 11 Eylül sonrası güvenlik politikalarını kimi zaman sosyoloji, kimi zaman siyaset bilimi, kimi zaman da uluslararası ilişkiler disiplininin bakış açısıyla incelemeye çalışan disiplinlerarası bir çabanın ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Refahyol dönemi iktidarı Erbakan’ın söylem ve ziyaretleri çerçevesinde ele alındığı takdirde Türk dış politikasının geleneksel Batılı eğiliminden bir sapma olarak algılanılabilir. Ancak Erbakan’ın tüm söylem ve müslüman ülkelerle yoğun temaslarına rağmen, Çekiç Güç’ün görev süresinin uzatılması, Gümrük Birliği’ne ve İsrail ile işbirliğine devam edilmesi başka bir gerçeğe işaret etmektedir. Erbakan ve dış politika karar alma sürecinde yetkili olan (Abdullah Gül dışındaki) RP’li bakanların büyük ölçüde Batı ülkeleri ve İsrail ile ilişkilerde devre dışı bırakılması ve karar alma sürecinde yeralan Cumhurbaşkanı, silahlı kuvvetler, iş dünyası ile basın ve kamuoyu unsurlarının sözkonusu ülkelerle ilişkilerde aktifleşmesi Türk dış politikasında, Robins’in de tespit ettiği gibi, devamlılığı sağlamıştır.  Erbakan’ın Asya ve Afrika’daki müslüman ülkelere yaptığı ziyaretlerin ise resmi kanallarda ve kamuoyunda beklediği desteği görmemesi, ziyaretleri RP tabanını memnun etmeye yönelik “gösterilere” indirgemiş, bu ziyaretlerden taahhütler dışında somut hiçbir sonuç alınamamıştır. Bu göstergeler ışığında, Refahyol koalisyonunda, RP’nin iktidarda büyük ortak statüsünden kaynaklanan, Goldmann’ın kavramsal çerçevede atıfta bulunduğumuz tanımı çerçevesinde, bir “dış politika değişikliği” yaşanmadığını söylemek mümkündür.

Dolayısıyla dönemin dış politika bilançosu, çalışmanın hipotezini doğrulamaktadır. Dış politika karar alma sürecinde kurumlaşmış bir yapıya sahip olan Türkiye, bu süreçte yeralan diğer unsurların iktidarla dış politika oluşturulmasında bir rekabete girmesi nedeniyle, ideolojik eğilimleri itibariyle geleneksel politikadan sapmalar gösterebilecek iktidarın büyük ortağının hareket alanını daraltabilmiştir. Bu doğrultuda Türk dış politikasının Refahyol döneminde realist rasyonel-aktör yaklaşım çerçevesinde hareket ettiği ve bu açıdan dönemin dış politika karar alma sürecinin Allison’un “bürokratik siyaset” modeline uygun olduğu belirtilebilir.

Türkiye’de her ne kadar Milli Kalkınma Partisi ile beraber çok partili yaşama geçilmişse de Demokrat Parti’nin 7 Ocak 1946’da kurulmasıyla asıl çok seslilik ortamına girilmiştir. 1950 Genel Seçimleriyle iktidara gelen Demokrat Parti, pek çok şehirde milletvekilliklerinin hepsini kazanmıştır. Bu şehirlerden birisinin de Kocaeli olduğunu görmekteyiz. Esasen 1946’dan beri Demokratlar içerisinde ve yerel manada yer almış olan Ekrem Alican, 1950 itibariyle Kocaeli Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM’de yerini almıştır. Yaşamı boyunca kendisini “demokrat” olarak nitelendiren ancak Demokrat Parti’nin 1954 Genel Seçimleri sonrasında uygulamaya başladığı politikaları kuruluş amacına ters görerek partisinden ayrılan Ekrem Alican’ı özelikle bütçe görüşmelerindeki ve basına ispat hakkı meselesi kapsamındaki tartışmalarda yaptığı çıkışlarla görmek mümkündür. 1955’in sonunda kurulan Hürriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer alan fakat 1957 Genel Seçimlerinde varlık gösteremeyen partisinin Cumhuriyet Halk Partisi’yle birleşmesi kararına muhalif duran Alican, 1958’de Hürriyet Partisi’nin feshedilmesinden sonra siyaset dışı kalmıştır. Ancak bu durum 27 Mayıs Askeri Müdahalesi’ne değin süregelmiş, Milli Birlik Komitesi döneminde Maliye Bakanlığı’na getirilen Ekrem Alican, 1961’de Yeni Türkiye Partisi’ni kurarak bu partinin başına geçmiştir. Alican, 1969’da aktif siyasetin dışında kalma kararı almış, 2000 yılında ise aramızdan ayrılmıştır.
Yapılan çalışmada dönemin basını başta olmak üzere hatıralar da kullanılarak Ekrem Alican’ın yaşamının 1950-1960 yılları arasını kapsayan siyasi yaşamı konu alınmıştır. Konuyla ilgili yapılmış olan Gül Tuba Taşpınar Dağcı’ya ait “Ekrem Alican’ın Siyasal Hayatı” isimli doktora tezinden de faydalanılmıştır. Aynı zamanda Cumhuriyet Arşivi’nden Ekrem Alican’la ilgili olacak şekilde dönemin mevzularını içeren belgeler, Alican’ın konuşmalarını kapsayacak biçimde TBMM Zabıt Tutanaklarındaki ilgili oturumlar da metin içinde değerlendirilmiştir. Demokrat Parti döneminin iç politik olayları göz önünde bulundurula
rak Alican’la alakalı mevzuların ön plana çıkarıldığı bu çalışmada Kocaeli Demokrat Parti Milletvekili Ekrem Alican, III. Menderes Hükümeti’nin öncesindeki Demokrat Parti’nin (1946-1954) politikacısı olan ve 1954 Genel Seçimleri sonrasında özünü değiştiren Demokrat Parti’yi kabullenmeyen Demokratların bir örneği olarak sunulmuştur. Çalışma, Ekrem Alican’ın şahsında Demokrat Parti’nin içten yaşadığı kopmaları ve parti içi muhalefetin nedenlerini anlamayı kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.

Öz
Birinci Dünya Savaşının ardından Kurtuluş Savaşı yıllarında gelişen Türk-Sovyet ilişkileri, 1925 tarihli dostluk ve
saldırmazlık anlaşması ile devamlı hale getirildi. II. Dünya Savaşı süresince ve savaş sonrasında yaşanan değişim ve gelişmelere bağlı
olarak Sovyet Hükümeti 1925’te imzalanan, 1929,1931 ve son olarak 1935’te on yıl süre ile uzatılan dostluk anlaşmasını
yenilemeyeceğini Türkiye’ye iletti. Ardından da boğazlar ve Kafkas sınırında değişiklik yapılması yönünde isteklerini Türkiye’ye nota
ile bildirdi. Bu tarihten itibaren Türk-Sovyet ilişkileri sürekli gerginleşen bir çizgide devam etti. Bu dönemde Türkiye’nin dış
politikasına istikamet veren esas unsur, Sovyetler Birliği’nin Türkiye üzerindeki toprak ve Boğazlardan üs isteklerine dayanan
baskılarıdır. Bu nedenle Batı’yla ilişkileri geliştirilmesi ve NATO üyeliği Türk dış politikasının en önemli öncelikleri arasındaydı. Söz
konusu dönemde Türk siyaset adamları, basın ve halk Sovyet tehdidine karşı tek bir vücut halinde hareket etti.
Anahtar Kelimeler: Sovyet Rusya, Soğuk Savaş, ABD, Boğazlar, Basın.
Abstract
Turkish-Soviet relations which have developed after the World War became parmanent during liberation war years after
World War I, by friendship and non-aggression aggrement at 1925. Depending on changes and developments during and after the
World War II, Soviet Government announced to Turkey that they will not extend friendship aggrement which was signed in 1925 and
extended for ten years in 1929,1931 and last in 1935. After that they announced their claims for changes at the straits and Caucasus
border to Turkey by diplomatic note. Since this date, Turkish-Soviet relations has gone on a strained line. The main fact that direct
Turkish foreign policy in this period is the pressure of Soviet’s that based on their claims about land on Turkey and station at straits.
Therefore, to develop relations with West and membership of NATO are the most important priority of Turkish foreign policy. In the
said period, Turkish politicians , press and public had behaved bodily against to Soviet threat.
Keywords : Soviet Russia, Cold War, USA, Straits, Pres.

Mustafa Kemal, Osmanlı İmparatorluğu'nun emperyalist baskı altında kaldığı iki yüzyıl boyunca ezberlenegelen kurtuluş yollarına sapmadan, 20. yüzyıla uygun bir devrim düşüncesiyle davrandı ve bağımsız bir cumhuriyet kurdu. Eyleminin yanısıra, 1900'lerin başından ölümüne değin aşama aşama geliştirdiği ve bütünsel bir çerçevede incelenebilecek düşüngüsü de Türkiye'nin temel yapıcıları arasında yer almakta. Böyleyken Kemalist düşüngünün temel öğelerini anlamadan Türkiye'yle ilgili sağlıklı saptama yapılamaz.

Ertuğrul MEŞE*
Özet: Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler, iki ülkenin sınır komşusu olması nedeniyle tarihi kökleri olan ve sürekli olarak gerilimli bir seyir izleyen tarihi, siyasi ve sosyal ilişkilerdir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu'ndan bugüne değin, kısa aralar hariç tutulursa, bu gerilim sürekli olarak her iki toplumda bir biçimde kendisini hissettirmiştir. Rusya ile olan bu gerilimli ilişkinin hem devlet katında hem de Türkiye'deki toplum katında yaşanan hali büyük oranda benzerlik gösterir. Türkiye'de devleti yönetenler, uluslararası politik nedenlerle kısmi de olsa Rusya ile olumlu dönemlerin yaşanmasını sağlamış olsalar bile, toplumun büyük bir bölümünü oluşturan ve adına Türk Sağı diyebileceğimiz kesimler tarafından Rusya,sürekli olarak negatif bir biçimde algılanmıştır. Türk Sağını oluşturan yani milliyetçi, muhafazakar ve İslamcı kesimlerin dayandıkları toplumsal ve düşünsel taban, Rusya'ya dair, içinde sürekli korku, nefret ve derin düşmanlık duyguları içeren bir eğilime sahip olmuştur. Bunda Rusya ile olan tarihi ilişkilerin acı tecrübesi ve özellikle Soğuk Savaş döneminin, çoğunluğu ABD merkezli ideolojik safları belirleyici antikomünist siyasal korkuları etkili olmuştur. Türk Sağını oluşturan milliyetçi, muhafazakar ve İslamcı siyasal akımlar, kendilerini milletin otantik temsilcileri ve bekçileri olarak gördükleri ve iddia ettikleri için, bu otantikliğe tehdit ve düşman olarak gördükleri Rusya'ya ve onun Soğuk Savaş dönemindeki yüzü olan komünizme de düşman olmuşlardır. Türk Sağına göre Rusya, yani Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği tarihi düşman olan " Moskof " tur. Moskof'a karşı olmak demek ve onun ülke içindeki temsilcileri olduklarını düşündükleri kesimlerin ve yapıların ideolojisi olan komünizmin Türkiye'de yayılması milleti, devleti ve dini parçalayacağı ve yok edeceği düşünülen kadim düşmana karşı olmaktır. Türk Sağındaki bu kadim tehlike algısı, toplumun tarihi bilinçaltından beslendiği gibi aynı zamanda, daha çok Türk Sağında, devletin ve toplumun ahvaline dair derin bir beka kaygısının yaşanması gibi endişeleri de harekete geçiren psiko-politik bir öze sahiptir. Ki Türkiye'de, devletin dışında, komünizme karşı mücadele sürecinin baş aktörleri olan Türk Sağının Necip Fazıl Kısakürek, Osman Yüksel Serdengeçti, Hüseyin Nihal Atsız vb. aydınları, ürettikleri Rus ve Moskof algısı sayesinde hem Türkiye'deki sağ siyasal hareketi oluşturmuşlar hem de bu hareketin insan sermayesinin muhayyilesini Rus/Moskof/komünizm karşıtlığı üzerinden büyük oranda belirlemişlerdir. Bu çalışmada özellikle Soğuk Savaş döneminden itibaren Rusya'nın, Türkiye'deki sağ siyasetin belirleyicisi olan aktörler bağlamında nasıl algılandığı ve bu algıya bağlı olarak üretilen söylemler ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Rus Algısı, Moskof İmgesi, antikomünizm, Soğuk Savaş Dönemi, Türk Sağı. Giriş Geçmişte ve günümüzde yaşayan bütün devletler ve o devletlerin sakini olan bütün toplumlar, kendilerini, tarihsel deneyimlerinden süzdükleri kendilik ve ötekiler algısı ile kurgularlar. Bu algıya göre her toplumun bir ötekisi, nefret nesnesi ve düşmanı vardır. Bu durum, genel olarak sözel kültürün toplumsal yaşamın neredeyse bütün alanlarını kapsadığı ve yazılı ve düşünsel kültürün gelişimine izin verilmediği toplumlarda daha çok gözlenir. Bu tür toplumlar, geçmiş kuşaklardan eksiği ve fazlasıyla devralınan ve gerçeği yansıtmaktan uzak olan sözel kültürel anlatıları, içine düşülen zilletlerin üzerine düşünmek yerine, yaşanan müşkülatların faturasını kendi içindeki ve dışındaki ötekilere, düşmanlara ve en nihayetinde nefret nesnelerine yansıtmakta kullanırlar. Bu tür toplumların özelliklerini büyük oranda kendinde barındıran Türkiye'de de, sözel kültüre sahip toplumlarla benzer nitelikte bir geçmiş ve içinde olunan zaman algısı olduğu ve siyasal anlamda toplumun büyük bir kesimi sağ siyasi repertuar içinde eylediği için, Türkiye'de hem içerideki hem de dışarıdaki farklı toplumlar ve düşünceler Türk Sağı tarafından bir nefret nesnesi olarak görülmüştür. Bu noktada Türkiye ile Rusya ilişkisi de, iki ülkenin tarihsel deneyimleri ve sahip olunan kültürel ve düşünsel kalıplar tarafından biçimlendirilmiştir.
*Öğr. Gör. Giresun Üniversitesi Eynesil Kamil Nalbant MYO

Zihinsel bir arşiv olarak “toplumsal bellek”, aynı geçmiş  bilgisine sahip olmakla ilgilidir ve toplumların “kültürel genetik şifresi” olan kütüphane, müze, anıt, yer adları gibi sosyal olarak üretilmiş hafızayı oluşturan unsurlarla inşa edilir (Atik ve Erdoğan, 2014: 2-3). Müzik, bu genetik şifrenin belli bir zaman ve coğrafyaya bağlı kalmadan hatırlanmasını sağlayan, toplumsal hafızanın yaratılmasında en etkili yollardan biridir. Kişisel anılar, bireyin kendi hayat hikâyesi içinde geçmişle ilgili kendilerinin merkezde olduğu anılardır (Connerton, 2014: 134) ve kendisinin belirlediği biçimde hatırlanır. Oysa toplumların kolektif belleğindeki anılardan ise, hegemonik olarak güçlü olan hatırlanır. Dolayısıyla, unutulması istenenleri belirleyen hegemonik iktidar mecralarının yazımıyla yaratılan bellek, hatırlananı ve hatırlanacak olanı sorgulayan ortaya çıkmadığı müddetçe yaşatılmaya devam eder. Günümüzde sürmekte olan savaş ve yarattığı korku ortamında, Soğuk Savaş döneminin sıcak savaşlarına tepki olarak doğan “68 kuşağı”nı hatırlamak, günümüzü anlamak bakımından önemli. Bu bağlamda bu çalışma, 68 olaylarına giden süreçte sıcak savaş, insan hakları ve özgürlüklerin engellenmesine neden olan siyasal ve toplumsal olaylar bağlamında 68 kuşağının etkisini, dönemin karşı duruş simgesi olan rock müzik aracılığıyla incelemeye çalışacaktır. Bu amaçla öncelikle bellek, 1960-1980 döneminin siyasal, toplumsal olayları ve  müziğin tarihsel gelişimi açıklanacak, sonrasında dönemin siyasal ve sosyal gelişmeleri çerçevesinde rastgele örneklem yöntemiyle seçilen şarkıların söylem analizi yapılacaktır.

Soğuk Savaş ve Türkiye’nin Batı’ya Yönelişi, Sovyetler Birliği ile büyük kapitalist devletler arasında yaşanan Soğuk Savaş’ı mercek altına alan, Türkiye’nin bu dönemde Batı ittifakına katılımının ardında yatan dinamikleri çözümleyen değerli bir araştırma.

Tolgahan Akdan, Soğuk Savaş üzerine geleneksel, revizyonist, post-revizyonist ve ra­dikal yaklaşımları etraflıca ele aldıktan sonra, yakın tarihle ilgilenen herkes için merak konusu olan soruları masaya yatırıyor: Türk-Sovyet iliş­kilerinde yaşanan gerginlik, hangi tarafın eylemlerinin sonu­cu gelişti? Resmî söylemin ileri sürdüğü gibi, Sovyetler Birliği’nin Türkiye’nin egemenlik haklarına aykırı talepleri mi bu gerginliğe yol aç­mıştı? Türkiye’nin Batı ittifakına eklemlenişi, kendi egemen­lik haklarını ve toprak bütünlüğünü güvence altına alma arayışının bir neticesi midir? Ya da Boğazlar üzerinden yaşanan gerginlik, Türkiye’yi Batı’ya yakınlaştırmak için Türk yö­netici elitlerinin kotardığı bir komplo mudur? Türkiye’nin Batı ittifakına katılımının, Sovyetler Birliği ile yaşanan gerginli­ğin ötesinde başka politik ve ekonomik nedenleri mi vardı?

Akdan’ın çalışmasını cazip ve önemli kılan, tek yanlı Soğuk Savaş literatürü üzerinden Türk dış politikasını açıklama girişimlerini eleştirel bir süzgeçten geçirmekle yetinmeyip konuya dair özgün tezler geliştirmiş olması… Kitapta Soğuk Savaş’ın, kapitalizmi ve sosyalizmi temsil eden güçler tarafından icra edilen sistemler arası bir mücadele olduğuna işaret ediliyor. Türkiye’nin Batı ittifakına eklemlenişi ise, bu sistemik mücadelenin yarattığı jeopolitik zorluklar ile içeride güçlenen egemen sınıfların Batı kapitalizmi ile bütünleşme eğilimi üzerinden değerlendiriliyor.

The main topic of this study is related Turkey's foreign policy towards the Balkans after the Second Word War. The aim of this study is to demonstrate the basic principles of Turkish foreign policy towards the Balkans and to make a general assessment of the national interests in Turkish foreign policy and security

In this paper, the aim is to give an explanation of Alexander Dugin’s critique of Western World, especially its hegemonic stance during the post Cold War era. By conducting discourse analysis method some findings as follows are reached. Dugin rejects Western hegemony and unipolarity in today’s world. Idealizing the West in all social, political and economic fields and forcing them are new type of racism according to Dugin. He accepts liberalism, socialism and fascism are the three ideologies that dominated the 20th century but disagrees with the idea of triumph of liberalism. He proposes a 4th ideology in which unipolarity turns into multipolarity and all Western values like individualism, human rights, democracy, free market, constitution, secularism are rejected. If the West and Modernity insists on imposing its own local experience and values as universal, obligatory and normative, then such imposition should definitely be fought against.  . The idea that world must operate with economic laws and universal morality of human rights is not acceptable to Dugin. Thus, it is thought that Dugin’s criticism that he has developed in years intellectually significant and explanatory for the recent developments that has taken place among the major political actors of the international politics.

Kıbrıs Adası, son bir asır boyunca siyasi ve askerî anlamda dünyanın en sıcak bölgelerinden biri durumundaydı. Bugün adanın Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon rezervlerine en yakın kıyı başlarından biri olması da bu hararetin zirveye tırmanmasında etkili oldu. Ancak sahip olduğu kaynaklar bir yana dursun, Kıbrıs’ın Türk milletinin gönlündeki anlam ve değeri onu son 70 yıllık Türkiye tarihinin en önemli meselesi haline getirdi. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı genç Türkiye Cumhuriyeti’nin dünyanın geri kalanını karşısına almak pahasına giriştiği ve sınırları dışında gerçekleştirdiği ilk askerî harekâttı. Son derece hassas siyasi dengelerin var olduğu bir “Soğuk Savaş” ikliminde gerçekleştirilen bu harekâtın, hangi şartlarda tatbik edildiği gerçeğiyle bugün çok daha fazla yüzleşmek durumundayız. Zira iki kutuplu dünyanın tam da kesiştiği, birbirine karşıt ülkelerin iç içe geçtiği bir coğrafyada, kendi dâhil olduğu bloğunun baş aktörlerini karşısına almak pahasına girişilen bu mücadele,
aslında uluslararası çıkarlardan öte, Türkiye’nin tarihten gelen mesuliyet duygusuyla atıldığı ve belki de Milli Mücadele’nin eksik kalan son parçasını tamamlamaya çabaladığı, tehlikelerle dolu bir meydan
kumaydı.

‘Büyüleyici bir metin... derin bilgisinden etkilenmemek olanaksız. Çeşitli kaynaklardan, güncel kurgudan, kurbanların ve faillerin birinci elden hikayelerine kadar çizim yaparak, hayranlık verici, şevkli ve amaçlı bir çalışma yaratıyor’ Literary Review

Bu kitap, Napalm bombasını, güçlü devletlerin siviller üzerine uyguladığı vahşetin nasıl meşrulaştırıldığını, silah endüstrisinin nasıl geliştiğini, savaşlarda neden çoğunlukla sivil halkın zarar gördüğünü ve savaşın nice farklı yönünü ortaya koyuyor.

Elinizdeki kitapla, sizi savaş üzerine düşünmeye çağırıyoruz.

In this study, the evolution of the NATO-EU relationship from the Cold War years to present day is examined and this relationship is comprehensively analysed politically, economically and militarily. This analysis consists fundamentally of major problems like the Libya crisis, which enhanced tensions among the EU, NATO, the USA and Turkey. Furthermore, the question of EU’s autonomy from NATO, NATO allies military spendings, NATO’s “Smart Defence” initiative and Turkey’s role in the NATO-EU strategic partnership are examined. The study begins with a historical overview that brings attention to new opportunities and risks in transatlantic relations in the next part. In the last analysis,
emphasis is given to targets which the EU want to reach in world politics in the future including Europe’s military reform, the limits of NATO-EU relations and the search for a new balance of power in the Euro-Atlantic security chain. The article concludes that searching for a balance between “NATO’s primacy against the EU” and “EU autonomy” in the Euro-Atlantic partnership continue and the Cyprus issue is not the only obstacle which limits NATO-EU relations.
Keywords:
USA, France, NATO, Military Intervention, EU, Turkey

İki Savaş Arası Dönem ya da Dünya Savaşları Arası Dönem (1918-1939), Batı kültüründe I. Dünya Savaşı'nın sonu ile II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı arasındaki zaman dilimidir. Çalışmamızda söz konusu dönem ve II. Dünya Savaşı sırasında ABD dış politikasına değinilecek ve bunun ABD dış politika tarihi açısından yeri ve önemi irdelenmeye çalışılacaktır.

İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından ortaya çıkan iki kutuplu dünya düzeninde Türkiye, batılı devletlerden yana tavır almış ve Sovyetler Birliği ile olan ilişkilerini eski yoğunluğunda devam ettinnemiştir. Aynı dönemde Stalin yönetiminin Türkiye üzerine yürüttüğü tehdit içerikli politikalar, Türkiye'nin batılı devletlerin tarafında yer almasım kolaylaştırmıştır.

Türkiye, bu gerilimli dönemlerde Sovyet tehlikesini bir iç politika haline getirmiş ve ülke içerisinde "ilerici aydın" olarak nitelendirilen isimlerin tasfiyesine başlamış.. 1947'de Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi hocalanna "komünist" suçlaması ile başlayan tasfiye hareketi, Türkiye'yi dış ve iç politikada geri dönülemez bir değişime sürüklemiştir.

Türkiye'de "cadı avı" şeklinde gelişen bu olaylar silsilesinde ülke içerisinde belirli gruplar yürüttükleri anti-komünist yapılanmalan tarihte ilk defa "Komünizmle Mücadele Dernekleri" çatısı altında kurumsallaştırmıştır. İlk olarak 1948 yılında İstanbul Beşiktaş'ta kurulan demekler tarih içerisinde çeşitli evrelerden geçmiştir. 1985 yıhnda kapanma kadar Türk siyasal hayatında birçok olayda etkili olmuş ve çeşitli isimlerin Türk siyasetine girmesine vesile olmuştur.

ÖZ
1950’lerin ortasından itibaren Demokrat Parti iktidarını devirmek için Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde çeşitli cuntacı örgütlenmeler oluşmaya başlamıştır. Bunların önemli bir kısmı birleşerek 27 Mayıs 1960 tarihinde iktidarı devirmiş ve Millî Birlik Komitesi’ni (MBK) oluşturarak ülke idaresini üstlenmiştir. Ancak MBK üyelerinin 27 Mayıs Müdahalesi sonrası için ortak ve açık bir programının olmaması, üyelerin kimi anlaşmazlıklar yaşamasını beraberinde getirmiştir. Bu duruma MBK içerisindeki kimi kişi veya gruplara kendisini yakın hissetsin hissetmesin, Müdahale’den memnun ama sonrası gelişmelerden memnun olmayan kesimler ile MBK içerisinde yer bulamayan kişilerin varlığı da eklenince, yeni bir mücadele ortamı doğmuştur. Çeşitli öbekler, daha ziyade Müdahale sonrası ara dönemin sonlandığına işaret eden ve ülkede gidişatın tam olarak değilse bile ana hatlarıyla hangi yönde olacağına dair bir tablo yaratan 15 Ekim 1961 seçimleri sonrasında çeşitli araçlarla seslerini duyurmak için harekete geçmiştir. Millî Yol, bu öbeklerden birisi olarak 1962 yılının hemen başlarında yayına başlamıştır. MBK üyelerinden olup sonradan tasfiye edilen, Alparslan Türkeş’in yanında yer almıştır. 27 Mayıs Müdahalesi’nin ana amacından saptırıldığı düşüncesiyle kimi kişilere ve tutumlara eleştiriler yöneltmiş; sahiplenmiş olduğu Türkçü kimlik doğrultusunda sürece bir yön kazandırmaya çalışmıştır. Sürecin başka yöne evirilmesi yönünde hareket ettiğini düşündüğü ve Türklüğün varlığına karşı tehlike olarak gördüğü komünizmi, komünist ülkeleri, Türkiye’deki komünistleri ve onlarla ilişki içerisinde gördüğü kesimleri karşısına almıştır. Bu aynı zamanda onun siyasi, tarihî, iktisadi bütün değerlendirmelerinde antikomünist bakışı temel almasını ve Soğuk Savaş döneminin ikiliği içerisinde Amerika Birleşik Devletleri’nin tarafını seçmesini beraberinde getirmiştir.

Anahtar Kelimeler: 27 Mayıs Müdahalesi, Alparslan Türkeş, Türkçülük, Irkçılık-Turancılık, Antikomünizm.

ABSTRACT
An Analysis on the Nationalist and Anticommunist Magazine ‘Millî Yol (The National Path)’ (1962)
As from the mid-1950s, various junta organizations began to form within the Turkish Army to overthrow the ruling Democratic Party. A significant part of these merged together and overthrew the power on May 27, 1960, and formed the National Unity Committee (NUC) and took over the country's administration. However, the fact that the NUC members did not have a common and open program for the post-Intervention of May 27 created some disagreements among them. In addition to this, the presence of people who were content with the Intervention, some of which were close to some individuals or groups within the NUC, but who were not content with the post-developments, and those who cannot find a place in the NUC, had created a new challenge. After the elections of October 15, 1961, which signaled that NUC era ended and created a picture of the direction of the route in the country, some clusters took action to make their voices heard by various means. Milli Yol started publishing in early 1962 as one of these clusters. It was sided with Alparslan Turkes, who was one of the members of the NUC and was later discharged. With the thought that the Intervention was diverted from its main purpose, it criticized some people and attitudes; it tried to give direction to the process in line with the Turkism identity it owned. It confronted communism, the communist countries, the communists in Turkey and the segments it saw in relation to them, which he thought were trying to divert the process and which it saw as a danger to the existence of Turkishness. This also led it to base the anticommunist view on all his political, historical and economic evaluations and to choose the side of the United States in the bipolarity of the Cold War period.

Keywords: Intervention of 27 May 1960, Alparslan Türkeş, Turkism, Racism-Panturanism, Anticommunism.

Sabancı Müzesi’nde Linda Nochlin’in anısına ‘Neden Hiç Büyük Kadın Sanatçı Yok?’ başlıklı bir konferans veren Beral Madra, konuşmasının sonunda “Türkiye’de kadınların kimlik sorununun aşılması için kadın sanatçılar müzesi açılması gerekiyor” dedi.
...
Kadın sanatçıların sanat tarihine kazandırılmasına dair çabaların halen devam ettiğini belirten Madra, Kazakistan gibi Sovyetlerden koptuktan sonra çağdaş sanatla tanışan ülkelerden sanatçılara da değindi. Şu sıra Dresden’de açılan ve Mart 2019’a kadar devam eden “Medea muckt auf” (Medea’nın Başkaldırısı) sergisinin ise Demir Perde ülkelerinde yaşayıp isimleri bilinmeyen kadın sanatçıları keşfetmeye yönelik ilgiyi gösterdiğini anlatan Madra, bu noktadan bakıldığında Türkiye’deki kadın sanatçıların 1980’lerden itibaren Batı ile yarışacak seviyede üretim yaptıklarını düşünüyor.
...
Kavramsal sanatın ve yerleştirmelerin Türkiye’deki sanat dünyasına 1970’lerde kadın sanatçıların öncülüğünde ulaştığını kaydeden Madra, 1980 sonrasından itibaren etkin olan ve halen yaşayan kadın sanatçılarımızın eserlerinin bir müzede sergilenmesi gerektiği görüşünde. Dünya genelinde kadın sanatçıları yadsımaya yönelik bakış açısının Türkiye’de de uzun süredir mevcut olduğunu belirten Madra, bu durumun Fahrelnissa Zeid’in bile Türkiye’de ancak 1990’larda keşfedilmesinden anlaşılabileceğini söylüyor.