Abd Türkiye Ilişkileri

Özellikle Trump'ın, Türkiye'yi tehdit eden terör örgütlerine karşı muhtemel tavrı ve Ortadoğu'da izlemesi beklenen siyasete dair çok sayıda analizle karşılaşıyoruz. Ancak maalesef bunların büyük kısmında, ABD'deki siyasi süreç gerekli derinlikte incelenmiyor ve Türkiye'yi ilgilendiren bazı jeopolitik havzalar gündem dışı bırakılıyor. Söz konusu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamak maksadıyla makalemizde, önce Trump'lı Amerika'yı bekleyen farklı gelecek senaryoları üzerinde duracak, ardından da Washington'daki yeni iktidarın Türkistan havzası açısından anlamını sorgulayacağız.

Türkiye-ABD ilişkilerinin önemli bir kilometre taşını oluşturan ‘Küba Füzeler Krizi’ uluslararası kamuoyu üzerindeki etkisini ve soğuk savaşın niteliğini önemli bir ölçüde şekillendirmiştir. Gelişen olayların öncesine bakıldığında ise adeta bir ‘kelebek etkisi’ söz konusu olup sürekli ve devamlı olarak ABD-SSCB arasında kurulan rekabetin bir neticesi olarak göze çarpmaktadır. Dolayısıyla artan gerilimin tek bir sebebe bağlanması doğru olamaz. Soğuk savaşın sıcak çatışmaya dönebileceği bu olayı daha iyi anlayabilmek adına dönemin siyasal ortamını iyi analiz etmekte fayda vardır.

Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde, Demokrat Parti iktidarına karşı 1957’den itibaren örgütlenen bir grup asker, gizli cunta faaliyetleri yürütmüşler ve 27 Mayıs 1960 günü askeri darbe ile Türkiye’deki iktidarı ele geçirmişlerdir. Darbe sonrasında, Org. Gn. Cemal Gürsel’in başkanlığında bir hükümet ve üyeleri askerlerden oluşan Milli Birlik Komitesi kurulmuş ve komite, hükümet, 27 Mayıs 1960’dan 15 Ekim 1961’e kadar 1 yıl 8 ay görev yapmışlardır. Bu süre zarfında Türkiye’nin iç ve dış politikasında birçok değişiklik yaşanmıştır. Söz konusu dönemde Dışişleri Bakanlığı görevine Selim Rauf Sarper getirilmiştir. Sarper, görev yaptığı süre boyunca Türkiye’nin diğer ülkeler ile olan ilişkilerinin yönetilmesine öncülük etmiş, darbe sonrası kurulan hükümetin diğer devletler tarafından meşruiyetinin tanınmasında etkin olmuştur. Sarper, Türk Dış Politikasının belirlenmesinde önemli bir karar mercii olmuştur. Darbe sonrasında, Türk dış politikasındaki karar verici kimselerinin, Soğuk Savaş’ın yumuşamaya başladığı bu dönemde izleyecekleri uluslararası veya bölgesel politikaların neler olacağı merak konusu olmuştur.

Kitap Hakkında:
Kitabın hazırlığı çok eskiye dayanmaktadır. Bu konu üzerine çalışacağım zaman Tarih bölümü hocalarım Soğuk Savaş dönemi için, Çok yakın bir dönem olayların henüz dumanı tütüyor, değerlendirmek çok zor demişler ve bana başı sonu belli olmuş bitmiş bir konu çalışmam konusunda salık vermişlerdi. Hatta arşiv için Amerika'ya gidip gidemeyeceğimi de sormuşlardı. O günkü şartlarım çerçevesinde arşiv için Amerika'ya gidemezdim. Fakat siz karar verdiğiniz zaman kararınızdan döndürülmesi biraz zor oluyor. Ben bu dönemi çalışmak bu dönemin şartlarını anlamak istiyordum. Günümüz teknolojisi neyse ki buna biraz daha müsaade ediyor. FRUS'u bulunca arşivin ayağıma geldiğini gördüm. O zaman bu konuyu çalışmamak için artık geçerli bir nedenim yoktu. Konuyla ilgili genel bilgilerin yer aldığı bu çalışma ile Osmanlı-ABD ilişkilerinden başlayarak, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarını da içine alan uzunca bir giriş bölümünden sonra Türk-Amerikan ilişkilerinin 1950-1960 yıllarını kapsayan Demokrat Parti dönemini incelemeye çalıştım. Ancak dönemin dış politikası ve devletlerarası ilişkilerinin bu kadar gergin olduğu bir dönem muhtemelen yaşanmamıştır. Gerçi son zamanlarda Doğu Akdeniz'de yine paylaşım mücadelelerinin olduğunu görüyoruz. Bugünü anlamak için düne bakmak lazım. Umudumuz Türkiye'nin bu sert hesaplaşmalardan zararsız bir şekilde çıkabilmesidir. 
Özet:
Demokrat Parti dönemi Türkiye için özel bir dönemdir. Bu dönem çok partili hayatın yaşanmaya başladığı ve tek parti döneminin sona erdiği dönemdir. 27 yıllık CHP iktidarı yerine yeni bir süreç başlamıştır. 1946-1950 arasında CHP’yi eleştirdikleri birçok uygulamayı kendi iktidarları döneminde yapmışlar ve sonunda bir askeri darbe ile yıkılmıştır. Bunu söyleyerek her iki durumun da haklı olduğunu ya da haksız olduğunu
söylemek bizim görevimiz değil. Tarihçi olarak dönemin kaynakları incelenip olan neyse o ortaya konmaya çalışılmalıdır. Tarih bilimi bunu gerektirir.
Elinizdeki bu eser ile 1950-1960 yılları arasında Türkiye ile Amerika arasındaki ilişkiler çerçevesinde Türkiye’nin iç ve dış politikası incelenmeye çalışılmıştır. Bu dönemde yaşanan bazı olaylar başlı başına farklı çalışmalara konu olabilecek nitelikte olduğundan burada yer verilmemiştir. Örneğin Kıbrıs Meselesi gibi.
II. Dünya Savaşı sonrası Demokrat Parti’nin önce muhalefet sonra iktidar olduğu dönem Türkiye açısından oldukça buhranlı bir dönem olmuştur. Bu dönemde çok partili yaşama uyum sorununun yanı sıra II. Dünya Savaşı’nın olumsuz etkileri ile de mücadele edilmeye çalışılmıştır.
Ülke iki bloklu bir dünyada bir taraf seçmek zorunda kalmıştır. Türkiye’nin
stratejik konumu iki bloklu bir dünya da mecburen bir tarafta olmayı zorunlu kılmıştır.
Türkiye’nin bu sıkıntılı dönemde seçtiği taraf ise Batı Bloğu olmuştur. Batı Bloğunun seçilmesi Türkiye’nin dünya üzerindeki stratejik konumundan dolayı önemini artırmıştır.
Müttefiki olan ABD, SSCB tehlikesine karşı tüm dünyayı korumak için SSCB çevresinde bir yeşil kuşak projesi gerçekleştirmek istemiştir.
Bu isteğini yerine getirmek için II. Dünya Savaşı sonunda Sovyet baskısı altında olan devletlere gerek askeri gerekse ekonomik olarak yardım etmeye karar vermiştir. Zaten savaşın etkisi ile sıkıntı yaşayan ülkeler bu Amerikan yardımlarını büyük bir çıkış yolu olarak görmüş ve tereddütsüz kabul etmişlerdir.
Amerika önce yaptığı yardımların ardından bu ülkelerden bazı isteklerde
bulunmaya başlamıştır. Mesela Türkiye’yi NATO içinde yer almasına karşılık SSCB’ye karşı kullanacağı askeri üsler için kullanmıştır.
ABD tarafında bulunmak Türkiye’yi bazen sıkıntılara sokmuştur. Komşularıyla olan ilişkilerinde sıkıntılar yaşamasına neden olmuştur. ABD’nin Orta Doğu’daki istekleri ve hedeflerini gerçekleştirebilmesi açısından da Türkiye’nin konumu oldukça uygundur.

Since the 1980’s one of the key questions which has been repeatedly asked about the September 12, 1980 coup in Turkey is the nature of the relation of Carter administration to the military takeover in Turkey. The focus of the questions about the major motives of Washington’s support for the Coup is over the geopolitical concerns of the time. U.S.’ demands from Turkey to allow the reintegration of Greece to NATO’s military wing and the changes in the balance of power in the Middle East following two significant developments, namely the Iranian Revolution and the Soviet invasion of Afghanistan, which have been widely debated through the literature. In this article, it is shown that those issues which were part of the historical
conjuncture in which September 12, 1980 coup occurred were among the top priorities of the White House and the American policy makers who had looked to Turkey as one of the essential players to solve the emerging geopolitical puzzle, by relying
on the government documents of the time.

Carter yönetiminin Türkiye’deki askeri darbe ile ilişkisinin doğası, 12 Eylül 1980 darbesi hakkında sık gündeme gelen sorular arasında yer almaktadır. Washington’un darbeye verdiği desteğin önemli motivasyonları hakkındaki sorular, o döneme ait jeopolik kaygılara odaklanmaktadır. ABD’nin Türkiye’den, Yunanistan’ın NATO’nun askeri kanadına dönüşüne izin vermesi talebi ile İran Devrimi ve Sovyetlerin Afganistan’ı işgali gibi önemli gelişmelerin Ortadoğu’daki güç dengesinde
meydana getirdiği ciddi değişimlere, literatürde işaret edilmektedir. Nitekim çalışmamızda da, 12 Eylül 1980 darbesinin meydana geldiği tarihsel konjonktürün
parçası olan bu meselelere, Ortadoğu’da meydana gelen jeopolitik belirsizliğin çözümü için gerekli oyunculardan biri olarak Türkiye’yi gören Amerikan politika yapıcıları tarafından en üst düzeydeki öncelikler olarak yaklaşıldığı hususu resmi
belgelere dayanılarak gösterilmektedir

Bu çalışma, İKTİSADİ KALKINMA VAKFI’ndan
Uzman Ahmet CERAN tarafından yayına hazırlanmıştır.

Bu çalışma, 2 Haziran 2016 tarihinde İKTİSADİ KALKINMA VAKFI ve İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ AB ENSTİTÜSÜ işbirliğiyle düzenlenen Mülteci Krizi Ekseninde Türkiye-AB İşbirliği: Fırsatlar&Zorluklar başlıklı panel oturumunun içeriği derlenerek hazırlanmıştır. Bu yayında yer alan yorum ve görüşler İKTİSADİ KALKINMA VAKFI’nın resmi görüşünü yansıtmamaktadır. İKTİSADİ KALKINMA VAKFI; panelistler Prof. Dr. Ayhan KAYA, Doç. Dr. Çiğdem NAS, Doç. Dr. M. Murat ERDOĞAN ve Sayın Damla TAŞKIN’a teşekkür eder.

The USA’s support for Turkey, which is on the European Union path, has showed itself not only as “intense diplomacy from be hind a curtain” but also as incessant opposition against Turkey’s isolation from defence organizations like European Security and Defence Identity (ESDI), North Atlantic Treaty Organization (NATO) and West European Union (WEU). While the European Union aims to stand on its own feet in Common Foreign and Security Policy (CFSP), in case of Turkey’s EU membership there will be a “transatlantic connection” on the orbit of the USA-England-Turkey in the EU. Without doubt it makes EU anxious as they are trying to create an “European Rapid Reaction Force” (ERRF) which is independent from NATO. Taking into consideration the idea that there is a silent and secret rivalry between the EU and the USA in the present; the USA wish to see Turkey as a “Trojan horse” together with England in the EU.
Keywords:
ESDI, NATO, strategic partnership, security, defence, Turkey’s EU
Membership, the USA’s role.

Türkiye’nin Amerikalı Dostları Cemiyeti, Cumhuriyet’in ilanından sonra Türk modernleşme ve kal-kınmasına destek sağlamayı amaçlayan Batı menşeli birkaç kuruluş arasında gelir. Cemiyetin ku-rucuları, İstanbul’daki ABD Temsilcisi Yüksek Komiser Amiral Bristol ve YWCA’nın İzmir görevlisi Asa K. Jennings’dir. Jennings, İzmir’in Yunan işgalinden kurtarıldığı esnada önce Rum mültecilerin tahliyesiyle, daha sonra da Bristol’un önerisi ve desteğiyle Türk modernleşmesini ve eğitim düzeyini yükseltebilecek girişimlerle ilgilendi. Türkiye’deki eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri için maddi destek sağlayan bağışçılar ilk yıllarda farklı isimler altında faaliyet gösterdiler. 1925 yılından itibaren bağış-çıların ve kurumsal çalışmaların tek çatı altında toplanması amacıyla Türkiye’nin Amerikalı Dostları Cemiyeti oluşturuldu.

14 Mayıs 1950 tarihinde Türkiye'de 27 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi İktidarı el değiştirmiş ve Türk siyasal yaşamında 1946 yılında çok partili döneme geçişi sağlayan Demokrat Parti, 1950 seçimlerinden birinci parti çıkarak tek başına hükümet olmuştur. Demokrat Parti, iktidara geldiği dönemde Komünizmin tehditlerinden korunmak için ABD ile iş birliğine yönelmiş; özellikle ekonomik anlamda alınan yardımlar ve destekler bir süre sonra Türkiye’nin ekonomisini Batı’ya bağımlı hale getirmiştir. Sırasıyla yaşanan Eisenhower Doktrini, Kıbrıs Sorunu ve Suriye Krizinin, Türk Basınına yansıması, çözümlemeleri ile birlikte gösterilmeye çalışılmıştır. İstanbul-2019

Türkiye-ABD ilişkilerine farklı bir boyut kazandıran Haşhaş Krizi özellikle 2. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan siyasal düzen içerisinde her iki ülke adına da farklı kazanımlar elde edilmesinde oldukça önemli bir paya sahiptir. Bununla birlikte krizi öncesi dönemde var olan ilişkilerin her dönemde yeni ayrıcalıklar ve çok boyutlu ortaklıklar elde edildiği göz önünde bulundurulduğunda Türkiye üzerinde bir baskı mekanizması geliştirilip hatta iç politikası üzerinde bir söz sahibi olabilme mücadelesi içerisinde bulunulması Türkiye'nin uluslararası alanda prestij kaybetmesine yol açan bir unsur olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla kriz öncesi ve sonrasında Amerika ile gerçekleştirilen münasebetler ele alındığında bu durum karılıklı çıkarlardan ziyade ABD lehinde cereyan eden tek taraflı kazanımlar şeklinde değerlendirilebilir.

Bu çalışmada Avrupa Birliği bağlamında ele alınan Türkiye-ABD münasebetleri, üç taraf arasındaki çapraz ilişkilerin nitelik ve gelişimleri ışığında analiz edilmektedir. İlişkilerin tarihi seyir içerisindeki genel karakterine bakıldığında; hem Batı Avrupa ülkelerinin hem de Türkiye’nin, II. Dünya Savaşı’nın ardından parçası oldukları “Batı bloku”nun oluşumundaki hegemonik mantığın, üçlü ilişkilerin sistem düzeyindeki zeminini teşkil ettiği görülmektedir. Atlantik ötesi ilişkilerdeki dalgalanmalarla birlikte Türkiye’de Soğuk Savaş’ın ilk yıllarında belirli seviyede de olsa hakim olan “bütüncül” Batı algılamasının yerini zamanla Türk Dış Politikası’nın çok tecrübeli olduğu “Batı içinde denge” arayışlarına bıraktığı görülmektedir. Bu arayışın parametrelerinin oluşumunda bir yandan Avrupa’nın AB projesi yoluyla hem kendi kimliğini hem de hegemonik sistem içerisindeki konumunu yeniden tanımlama çabaları, diğer yandan da Türkiye’nin genellikle “güvenlik ve ekonomi” mihveri etrafında şekillenen dış politika vizyonundaki değişiklikler etkili olmaktadır. Türk-Amerikan ilişkilerindeki gerginlikler, AB’ye olan ilgiyi arttırırken, AB’yle ilişkilerde yaşanan tıkanmaların aşılmasında hegemonik sistemin merkezindeki ABD’ye başvurulmaktadır. Ancak Atlantiğin her iki yakasının da ortak tavır belirlediği konular, Türkiye’nin hareket alanının daraldığı ve kendisini dışlanmış hissettiği ciddi politika değişiklikleriyle sonuçlanabilen problem alanlarına işaret etmektedir. Kıbrıs ve Irak’ın Kuzeyi ile ilişkili gelişmeler bu durumun yakın geçmişteki örneklerini oluşturmaktadır.

***

In this article, Turkish-American relations are analyzed within the contex of EU, under the light of  the general characteristics of the tripartite relations. When we look at the defining characteristic of the relations over the course of the history, we can see that the hegemonic logic of the “Western Bloc” which both Turkey and prominent members of the EU were joined it after World War II, is the terrain of the tirpartite relations at the systemic level. It is argued that, because of the fluctuations in the transatlantic relations, the Turkish perceptions about Western unity at the first period of the post-Cold War years has left its place to search for balance within the West, a policy which is experienced by Turkish diplomacy from the times of Ottoman Empire. European efforts to redefine its identity and place in the hegemonic system and recent changes in the Turkish foreign policy which was traditionally determined by security and economix axis are influential in the creation of the parameters of thi search. While tensions in the Turkish-American relations increase the affinity towards EU, to solve its problems with EU, Turkey applies to U.S. which is at the center of the hegemonic system. But in the issues which both U.S. and EU have a common position, Turkey feels itself as restricted, externalized, and obliged to change its policies. Developments about Cyprus and Northern Iraq are the recent examples of this situation.

Öz Demokrat Parti, Türkiye'nin ekonomi ve petrol politikalarını belirlerken ABD'li uzmanların raporlarından yararlanmıştır. ABD'li yatırımcılar hem Türkiye'nin petrol rezervlerinin araştırılıp geliştirilmesi hem de Ortadoğu petrollerinin Türkiye üzerinden Batıya taşınması hususunda başbakan Adnan Menderes'le görüşmüşlerdir. Demokrat Parti döneminin petrol politikaları ve çıkardığı petrol yasaları ile ilgili literatüre giren çalışmalardan makalemizde faydalanılmıştır. Bununla birlikte, çalışmamız diğer çalışmalardan farklı olarak söz konusu petrol politikalarında ABD etkisini tespit etmeye çalışmaktadır. Çalışmamızda tarama modeli kullanılmıştır. Modelin araştırma yaklaşımına uygun olarak Cumhuriyet Arşivi'nden aldığımız belgeler, meclis tutanakları, dönem basını ve tetkik eserlere başvurularak elde edilen bilgiler zaman ve mekân göz önüne alınarak bütünleştirilmiş ve yorumlanmıştır.

2013 yılındA Ayrışmaya başlayan Türkiye-ABD İlişkileri 2014 yılında onarılamadı. Bir sene önce bu sayfalarda 2013 yılının değerlendirmesini yaparken Türkiye'nin ABD ile ilişkilerinde "virajı alamayan müttefik" konumuna geldiğini tartışmıştık.

ÖZET Giderek daha fazla militarize hale gelen Ortadoğu ve tırmanan gerilimleriyle Doğu Akdeniz, Türkiye'nin güvenlik ve dış politik gündemini yakından ilgilendiren konular olmaya devam etmekteyken, NATO üyeliği ve ABD ile olan müttefiklik ilişkilerinin yaşadığı krizler Türkiye için sorgulanmaya devam eden meseleler olarak kalmaktadır. Doğu Akdeniz'deki egemenlik haklarının korunması ve Suriye'de PKK uzantısı yapılanmaların tasfiyesi gibi öncelikli meseleler Türkiye'nin güvenlik politikalarını askeri aktivizm ve milli savunma sanayisinin geliştirilmesi gibi iki sütunda kurmasını zorunlu kılmaktadır. Türkiye'nin kendi güvenliğini sağlama noktasında gerçekleştirdiği sınır ötesi operasyonlar ile Suriye'deki terör yapılanmaları olarak değerlendirdiği oluşumları temizleme çabaları, Rusya'dan aldığı S400 hava savunma sistemleri ve geliştirdiği geniş çapta ticari ve enerji işbirliği yönelimleri Türkiye'nin otonom bir dış politika üreteceğine dair göstergeler olarak sıralanmaktadır. Türkiye'nin izlediği dış politika çizgisinde ABD gibi müttefikiyle zaman zaman karşı karşıya gelişi, izlenen stratejinin tepkisel mi yoksa bilinçli bir tercihin ürünü mü olduğu sorusunu akla getirmektedir. Her fırsatta NATO'ya olan bağlılığını ifade eden Türkiye'nin ulusal güvenliğine ilişkin olarak herhangi bir risk ortamının oluşmasına izin vermeyeceği aşikar olup, Türkiye politik tavrını uluslararası ortamda daima net bir şekilde ortaya koymakta ve dış politika icrasında etki sağlayacak askeri gücünü artırmaya yönelik projeleri hayata geçirmektedir. ABSTRACT While the increasingly militarized Middle East and Eastern Mediterranean with its escalating tensions has continued to become a topic closely related to Turkey's security and foreign political agenda, NATO and the crisis in the alliance where relations with the US remain as a matter continued to be questioned for Turkey. Priority issues such as the protection of sovereign rights in the Eastern Mediterranean and the elimination of PKK extension structures in Syria requires to install Turkey's security policy in two columns such as military activism and the development of the national defense industry. Clearing terrorist elements in Syria through cross-border operations to ensure its own security and wide-ranging commercial and energy cooperation orientations developed with S400 air defense

Farklı coğrafyalarda ve farklı kültürlerde yaşayan halkların bir ülke
hakkındaki düşünce, görüş, kanaat ve tutumları, o ülkeye ilişkin genel bir imaj ortaya koymaktadır. Ancak farklı kültürlere, inançlara ve
davranış kalıplarına sahip insan topluluklarının bir ülkeyle ilgili düşünce, kanaat, tutum ve algıları da birbirinden farklı olabilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti-Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki
ilişkiler tarihsel süreçte inişli çıkışlı bir seyir sergilemektedir. İki ülke
arasındaki ilişkilerin seyri halkların ve yönetimlerin karşılıklı algı ve
imajlarını da etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı, ABD’nin Türk
toplumunda nasıl bir imaja sahip olduğunu ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında öncelikle, algı ve imaj ile ülke imajı kavramları ele
alınmış ve iki ülke ilişkilerinin tarihi hakkında bilgilere yer verilmiştir.
Çalışmanın araştırma kısmında nicel veriler esas alınacağı için anket veri toplama tekniği kullanılmıştır. Ankette sorularının bir kısmı
çoktan seçmeli, diğer kısmı ise beşli likert ölçeği kullanılarak hazırlanmıştır. Araştırma için basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle 514
katılımcı belirlenmiş, araştırma verileri 1 Mart-21 Ekim 2021 tarihleri
arasında toplanmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgulara göre
katılımcılar Amerikan halkına, ürünlerine ve turistik değerlerine yönelik olumlu bir kanaat sergilemektedir. Buna karşın katılımcıların
büyük çoğunluğu ABD’yi Türkiye’ye karşı temel tehdit olarak değerlendirmektedir. Ayrıca katılımcıların önemli bir bölümü ABD’ye
ilişkin kendilerine sunulan olumsuz örnekleri desteklemektedir.

Türkiye-ABD ilişkilerinde çok boyutlu iş birliğine yol açan ekonomik ve askeri boyutlu anlaşma olup özellikle NATO müttefikinin oluşturduğu bir sorumluluk bilinci ile oluşturulmuştur. Özellikle bu anlaşmanın içeriğini ile uygulamaya konular şartlar bakımından Türkiye adına bir çelişki mevcut olmasına karşın belli dönemler boyunca aralıklı olarak sürdürülmeye devam edilmiştir. Bu ortak anlaşma her ne kadar Türkiye adına bir takım faydalar sağlamak ile birlikte ileriye dönük olarak bakıldığında ise ABD'nin çıkarları ile tam manada uyuşma göstermektedir.

Türkiye-Rusya-ABD ilişkilerinde yaptırım krizi
07.03.2019 15:30 Uzman görüşü A- A A+
Prof Dr Naciye Selin Şenocak: "Tam bağımsız ulusal bütünlüğü koruyan bir Türkiye için ABD’ye taviz verilmemesi gerekir"

ABD Suriye'den sözde çekilme kararı almasına rağmen operatif birlikleri ve taşeronu olarak hizmet eden terör örgütleriyle Suriye'yi PKK/YPG/PYD üzerinden dizayn etmeye çalışarak bunu da yine kendi kurduğu terör örgütü İŞİD’le mücadele kılıfı altında, petrol zengini olan bölgeyi İsrail’in güvenliğini sağlayarak ve bağımsız Kürdistan Devleti kurarak hakimiyetini kurmak istemektedir yani BOP stratejisi uygulamaya konulmuştur. ABD bölgeyi çok tehlikeli bir savaşa ve kaosun içine sürüklemektedir terör örgütlerinin silah ve mühimmatlarının finansal ve fiziksel desteğini sağlamaları için Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirliklerini görevlendirmiş durumdadır bu da Türkiye ve İran’ı doğrudan tehdit eden ve bu ülkelerle karşı karşıya getirecek olan tehlikeli bir süreçtir.
ABD’nin tehdit şantajlarına rağmen bölgede bu tehlikeli stratejik hamleler karşısında mücadele veren Türkiye, Rusya ve İran gibi bölgesel güçlerle bölgenin istikrarı için stratejik işbirliği yapmaktan başka seçeneği kalmamıştır. 17-25 Aralık Operasyonları, FETÖ Darbe girişimi, Halkbank ve Rahip Brunson davalarıyla ilişkilerin yeterince gerildiği bir ortamda, ABD’nin Türkiye’nin Milli güvenliğini tehdit eden terör örgütlerine binlerce tır askeri mühimmat ve silah temin etmesi, teröristleri bizzat eğitmesi bunun beraberinde Türkiye’nin de Rusya’dan Hava Savunma Sistemi S-400’leri satın alması, ABD-Türkiye ilişkilerini hem diplomatik hem ticari anlamda büyük bir krizin içine sürükledi en son ABD’nin ticari şantaj aracı olarak Türkiye ürünlerine ekstra vergi uygulama kararı bu krizi daha da derinleştirmektedir .
Türkiye’nin Rusya’dan S-400’leri satın alması ABD’yi rahatsız etmesinin iki önemli nedeni birincisi ekonomik nedenlerden, 2,5 milyar dolar değerindeki bir anlaşmayı rakipleri Rusya’ya kaptırmış olması NATO ülkesi Türkiye’nin bu kararı potansiyel pazar olarak gördükleri diğer ülkelerin tercihlerini etkileyebileceğidir. İkincisi S-400 füze Hava Savunma Sistemi NATO hava savunma sistemine entegre edilmeyerek ve ayrı bir birim olarak NATO’nun üslerine yakın yerlerde konumlanması, Rusya’dan askeri yetkililerin eğitim amaçlı Türkiye’de bulunacak olması ve bu durumun NATO’nun istihbaratı açısından güvenlik zafiyeti oluşturacak olmasıdır.
ABD ticari yaptırımların dışında Başkan Trump’un öngördüğü yaptırımlar olarak 2019 bütçesiyle ilgili kanun tasarısına göre ABD Savunma Bakanlığı, en geç 1 Kasım 2019'a kadar Türkiye'nin Rusya'dan alacağı S-400 füze sistemine yönelik bir ek rapor hazırlayıp Kongre'ye sunacak. Bu tarihe kadar Türkiye'ye F-35'lerin teslimatı yapılmayacak bu da Türkiye’nin parasını ödediği, üretimine katkı sağladığı uçakları alamayacak demektir. 16 Şubat 2019 tarihinde ABD Başkan Yardımcısı Pence’in, Münih Güvenlik Konferansı'nda, Türkiye’yi dolaylı olarak S-400’ler konusunda tehdit ederek silah ambargosu uygulayacaklarının altını çizmiştir. Bu yaptırımlar Patriot, F-35 ve Türkiye'nin halihazırda kullandığı F-16 uçaklarını da kapsamaktadır. Artık Soğuk Savaş bitmiştir Türkiye ve Rusya arasındaki ortaklık kapsamında siyasi, askeri ve ekonomik olarak geleceğe yönelik olumlu adımlar atılmaktadır.
Buna karşı ABD Türkiye’ye bir yaptırım uygularsa bu durumda Amerikan savunma sanayisi ve Amerikan şirketleri kaybeder. Avrupa ülkeleri dahi her türlü tehdide rağmen artık ABD’nin savunma sanayi konusunda hegemonyasından kurtularak rekabet edecek Avrupa Ordusu ve Avrupa Sanayi’ni kurmak için ciddi adımlar atmaktadır. Türkiye’nin S-400 Hava Savunma Sisteminden vazgeçmesi söz konusu olamaz. Türkiye en büyük ihaneti kendi müttefiki olarak gördüğü NATO ülkelerinden görmüştür. Türkiye’yi Suriye bataklığına sürükleyerek sınırlarının güvenliğini tehdit altına sokan ABD’dir.
2003 yılından beri Türkiye sadece yurtiçinde terör örgütleri tarafından aldatılmamıştır dış politikada da kendi müttefikleri tarafından aldatılarak bizzat çatışmaların ve kaosun içine sürüklenmiştir bu da Türkiye’nin iç politikasını ve istikrarını doğrudan hedef almaktadır. Türkiye Suriye politikasında stratejik bir hata yapmıştır bölgesel istikrarın temini ve olası bir terör devletinin kurulmasını önlemek için Rusya ile stratejik işbirliğini güçlendirmesi gerekliliktir. Rusya’nın bölgede şartlarının başında Esad yönetiminin devam etmesi ve Suriye’nin bütünlüğünün Esad yönetimine devredilmesidir. Türkiye’nin ve bölgenin bekası için bu konuda tavizler vermesi söz konusu olabilir. Türkiye’nin her türlü tehdit, diplomatik ve ekonomik yaptırım karşısında gerekli tedbirleri alarak taviz vermemesi gerekir. Tam bağımsız bir Türkiye için bu bir gerekliliktir.

ABD Başkanı Lyndon B. Johnson'ın dönemin başbakanı İsmet İnönü'ye gönderdiği, Türkiye'nin Kıbrıs'a yönelik muhtemel bir askeri müdahalesini önlemeyi hedefleyen mektubu, Soğuk Savaş'ın ilk yıllarına kadar uzanan Türk-Amerikan ittifakının
tarihinde bir kırılma noktası olarak görülmektedir. Bu makalede, hem Johnson'un mektubu hem de Inönü'nün verdiği cevap, günümüzde iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyen, 'Kuzey Irak' meselesinden kaynaklanan gerilimler bağlamında analiz
edilmektedir. Makalenin ilk kısmında, "ittifak” kavramı üzerine kısa bir teorik girişe yer verilmektedir. Daha sonra ise Johnson ve İnönü'nün mektupları bu çerçeve içinden tartışılmaktadır. Makalenin son kısmı, mektupların anlam ve etkilerinin
Irak'ın işgalinin ardından ilişkilerde baş gösteren problemlerle karşılaştırılmasına ayrılmıştır.

***

President of the U.S., Lyndon B. Johnson's letter aiming to prevent a possible Turkish military intervention over Cyprus is seen as a broken point in the history of the Turkish-American Alliance which dates back to the first years of the Cold War
area. İn this article, I try to analyse both the Johnson's letter and Turkish Prime Minister İsmet İnönü's answer to it, within the context of current tensions between two countries, resulting from the 'Northern Iraq' issue. The first part of the paper is
devoted to a brief theoretical introduction on the concept of "alliance". Then, I discuss the main points of the letters of Johnson and İnönü. The last part is the place in which
both letters' meanings and effects are compared with problems in the relations which was emerged after the invasion of Iraq.

Türkiye, Suriye ile sınır komşusu olması, bölgeyle ilişkisi ve iddiası açısından Suriye’deki gelişmelerden doğrudan etkilenmektedir ve yönetmesi gereken birtakım zorluklarla karşı karşıyadır. Bu zorlukların başında Türk-Amerikan ilişkilerinin Suriye’de çeşitli meydan okumalara muhatap olması gelmektedir. Türkiye açısından bu ilişkideki başlıca sorun, ABD’nin Suriye’ye ilk askeri müdahalesini gerçekleştirdiği 22 Eylül 2014’ten sonra YPG’ye dönük desteğini bugüne değin sürdürmesidir. Gelinen noktada ABD; IŞİD hücrelerinin uyanmamasına, IŞİD mensubu mahkûmların kontrol edilmesine, İran destekli paramiliter güçlerin nüfuzunun önlenmesine, Esad rejiminin Fırat’ın doğusundaki petrol varlıklarına ulaşmasının engellenmesine ve sahip olduğu nüfuzu koruyarak Rusya’nın Suriye’de nihai zaferini ilan etmemesine odaklanmaktadır. ABD Başkanı Donald Trump’ın ABD askerlerini Suriye’den çekmek yönünde yaptığı ani çıkışlar ve bilhassa Türkiye’nin Ekim 2019’da başlattığı Barış Pınarı Harekâtı, Suriye’nin kuzeydoğusundaki Amerikan etki gücünü ciddi manada zayıflatmıştır. Yine de ABD, Suriye’nin geleceği açısından belirleyici bir aktör olmayı sürdürmektedir. Küresel, bölgesel ve Türkiye’yi ilgilendiren sorunlara uygulanabilir çözümler üretmek amacıyla 2009 yılında kurulan Küresel Siyasal Eğilimler Birimi (GPoT), Suriye’deki iç savaş 10. yılına girerken alanında uzman isimlerle görüşmeler gerçekleştirerek bir dosya çalışmasını hayata geçirmeye karar vermiştir. “Türkiye’nin Suriye’de Karşı Karşıya Olduğu Zorluklar” adlı bu dosya çalışması 4 başlıkta toplanmıştır. Bunlar; Türkiye-Rusya İlişkileri, Türkiye-ABD İlişkileri, Göç Baskısı ve Sahadaki Durum ve Aktörlerdir. Dosya çalışmasının ‘Türkiye-ABD İlişkileri’ etabında, 27 Mart 2020 tarihinde GPoT Proje Asistanı Yasin Küçükkaya (Y. K.) EDAM Yönetim Kurulu Başkanı ve Carnegie Europe Misafir Araştırmacısı Sinan Ülgen (S. Ü.) ile bir röportaj gerçekleştirmiştir. Röportajda öne çıkan soru ve cevaplar aşağıda verilmiştir.

erör Örgütlerinin sözcüsü lideri sıfatına bürünen ABD Başkanı Trump "Türkiye, Kürtleri vurursa onları ekonomik olarak yıkıma uğratırız" deyip bundan 24 saat sonraCumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştükten sonra," İki ülkenin ekonomi ilişkilerini geliştirmek için ciddi potansiyel var" demesi, Başkan Trump’ın dengesiz, hadsiz açıklamaları bir Devlet adamı niteliğinden uzak haydut jargonudur. Diplomasi ve Devlet adabından uzak bir çizgi izleyen ABD Başkanı Trump’a  Dünya’nın  yankeelerin yönettiği Texas olmadığını  terör örgütlerinin bezirgânlığını yaparak ve tehdit ederek Türkiye’yi değil ABD’yi stratejik ve ekonomik açıdan zora soktuğunu ve bu tehditlerin kendilerine geri döneceğini ABD’nin aklıselim bürokrat ve diplomatlarının anlatması gerekiyor.

Türkiye, ABD ilişkilerini krize dönüştüren en önemli neden Türkiye'nin ABD'yi devre dışı bırakarak Rusya ve İran'la İdlib Operasyonu başta olmak üzere bölgede güvenli ve istikrarlı bir tampon bölge oluşturma gayretleri sayesinde ABD'nin bölgedeki Büyük Orta Doğu Projesi'ne (BOP) darbe vuracak olmasıdır. ABD, her ne kadar Irak'ın kuzeyinde özerk bir Kürt Devleti'ne karşı olduğunu söylese de oluşturdukları bölgesel stratejilerde ve askeri planlar ve operasyonlarda bunun aksi olduğu ortadadır. ABD bölgede PYD/YPG ve PKK'yı eğitip, silahlandırarak bölgedeki özerk bir Kürt Devleti oluşumu için yaptığı askeri planlarını, askeri ve diplomatik stratejilerinin yeniden gözden geçirip bölgesel realitelere uygun stratejiler geliştirmelidir aksi taktirde Rusya, Türkiye, İran Çin gibi yeni bölgesel güçlerin ortaklığı karşısında tüm güvenilirliğini ve gücünü yitirecektir.

ABD Suriye’den çekildiğini açıklaması sadece taktiksel bir algı operasyonudur, ABD Suriye’den çekilmediğini ve çekilmeyeceğini, bu konuda boşuna kimsenin zafer kutlaması yapmaması gerektiğini daha önceki demeçlerimde bildirdim ve bu konuda yanılmadığımı da  ABD’nin son açıklamalarında PKK-PYD-YPG’li teröristleri güvence altına almadan çekilmeyeceğini açıklamasıyla görebiliyoruz. Ortadoğu’ya 7 trilyon dolar harcayan ABD, stratejik açıdan çok önemli petrol zengini bir bölgeden çekildiğini düşünmek çok naifçe olur.

Türkiye, 2012’de Suriye’den gelebilecek olası tehditlere karşı güney sınırlarına füze savunma sistemi konuşlandırılması için NATO’ya başvurmuştu ABD Türkiye’ye Patriot hava savunma sistemi satmak istememişti, 19 Aralık 2018 tarihinde ise ABD Dışişleri Bakanlığı, 140 adet füze ve ilgili ekipmanı, 3,5 milyar dolar değerindeki Patriot sistemlerinin Türkiye'ye satışı için bugün ABD’den bir teknik heyet Türkiye’ye geldi. Trump’ın Türkiye’ye yazdığı tehdit tweetinden 24 saat sonra U dönüşü yapması bu anlaşmanın ABD için hem ekonomik hem stratejik açıdan öneminin altını çizmektedir.

Kamu borcu büyüklüğü açısından 22,1 trilyon dolarla dünyanın en borçlu ülkesi ABD’nin kaynak bulması gerekmektedir,  silah sanayisi bu açığı kapatacak çok önemli gelir kaynağıdır. Bunun dışında Türkiye’de Rusya’ya ait S-400 füze hava savunma sisteminin NATO hava savunma sistemine entegre edilmeyerek ayrı bir birim olarak kurulacak olması, ABD ve NATO’nun bölgedeki çıkarları için büyük bir tehdit ve pazar kaybıdır. ABD bu parametreleri göz önünde tutup stratejilerini bu doğrultuda yönlendirmelidir. Terör örgütlerini desteklemesi bataklıktan çıkmasına engel olur.

ABD Başkanı Trump’a şu tavsiyeyi yapmak lazım,  ‘lümzumsuz söz yanan ateş gibidir,  söylemeden önce muhakeme yapılması gerekir aksi takdirde o ateş kendini yakar’. 
ABD'nin dengesiz açıklamaları karşısında Türkiye'nin mevcut konjonktürde bunları ciddiye almak yerine çok geç olmadan Fırat'ı doğusuna gerekli askeri operasyonu yapması gerekir. ABD'nin tutarsız açıklamaları sadece bölgeyi terör unsurlarından temizlemeye çalışan Türkiye'yi oyalama taktiğidir.