Mehmet Olmez
Istanbul University, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları, Faculty Member
- Old Turkic, Turkish Linguistics, Turkic Speaking Peoples, Old Turkic, Old Uyghur, Siberian Turkic languages, Lexicology, and 23 moreEtymology, Old Chinese Phonology, Morphology, Etymology, Central Asian Buddhism, Yogacara Buddhism, Chinese Buddhism, Turkology, Dialectology, Linguistics, Sozicolinguistics, Turkich Langueges, Central Asian Politics, Altaic Studies, Mongolic Studies, Turkic-Mongolic linguistic relationship, Chinese minorities, Old Uigur, Turcology, Turkish Language and Literature, Turkic & Altaic Studies, Türk Dili ve Edebiyatı, Mongolian Studies, Altaistic, and AYSİMA MİRSULTAN. DIE ALTTÜRKISCHE XUANZANG-BIOGRAPHIE X.edit
That is interesting, Old Uyghur ornan- "to stay, to settle" attested only in Old Ottoman texts. It is very well known verb in Old Uyghur. But in other historical and modern Turkic languages never attested except Old Ottoman (or Old... more
That is interesting, Old Uyghur ornan- "to stay, to settle" attested only in Old Ottoman texts. It is very well known verb in Old Uyghur. But in other historical and modern Turkic languages never attested except Old Ottoman (or Old Anatolian Turkish). // ornan- "yerleşmek" fiili sadece Eski Uygurcada ve Eski Osmanlıca (~ Eski Anadolu Türkçesi) metinlerinde görülür, sonrası metinlerde, dillerde görülmez.
Research Interests:
Old Turkic d appears in Modern Turkic languages as r, d, t, y and z. In some cases we can meet in Chaghatai and Ottoman languages g too. Normally in both groups it should be y. I dealt on exceptional cases for Old Turkic d in Modern... more
Old Turkic d appears in Modern Turkic languages as r, d, t, y and z. In some cases we can meet in Chaghatai and Ottoman languages g too. Normally in both groups it should be y. I dealt on exceptional cases for Old Turkic d in Modern Turkish. // Eski Türkçe d sesi Türk dillerinde r, d, t, y ve z olarak görülür. Çağatayca ile Osmanlıcada bu ses y olurken Türkçede bazı istisnaî durumlar görülür. d sesini türlü yönlerden ele alan başka çalışmalar olmuşsa da ben burada sıra dışı değişimlere dikkat çektim.
Research Interests:
Cumhuriyetin ilk 100 yılında Türkiye'de Türkçe ve Türkoloji çalışmalarının kısa bir değerlendirmesi - söyleşi.
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests: Art and Bibliography
Ozelde Eski Uygurcada, genelde Turkcede ikilemeler Turkcenin en bastan beri en sik basvurulan “ifade sekilleri”ndendir. Eski Turk yazitlarindan beri Turkcenin ifade kabiliyetini one cikartan ikilemeler Eski Uygurcada daha da ilgi cekici... more
Ozelde Eski Uygurcada, genelde Turkcede ikilemeler Turkcenin en bastan beri en sik basvurulan “ifade sekilleri”ndendir. Eski Turk yazitlarindan beri Turkcenin ifade kabiliyetini one cikartan ikilemeler Eski Uygurcada daha da ilgi cekici bir unsur olup S. Cagatay’dan beri degisik arastirmacilarca cesitli yonlerden ele alinmistir. Asagidaki makalede 1500’un uzerinde ikileme metinlerden secilerek bir araya getirilmistir.
Ongi yaziti Kul Tėgin ve Bilge Kagan yazitlari ile ayni donemde, 1891’de kesfedilmistir. Yazit ilk bulundugunda daha saglam ve okunakli iken bugun uc parca halinde ve cok yipranmis bir haldedir. Yazit uzerine cok sayida okuma ve tamir... more
Ongi yaziti Kul Tėgin ve Bilge Kagan yazitlari ile ayni donemde, 1891’de kesfedilmistir. Yazit ilk bulundugunda daha saglam ve okunakli iken bugun uc parca halinde ve cok yipranmis bir haldedir. Yazit uzerine cok sayida okuma ve tamir etme girisimleri olmustur. Yer verdigi konular ve dil ozellikleri dolayisiyla onemli yazit bugun Mogolistanda Ovorhangay muzesinde saklanmaktadir. Mevcut yayinlari kendi saha calismamla birlestirerek yaptigim degerlendirme asagidadir.
Research Interests:
Eski Uygur Hukuk belgeleri icerisinde tasimacilik / posta konusuyla ilgili belgelerin islendigi bir kitaptir. Cogunlugu daha evvelden yayimlanmis metinlere dayanir.
Research Interests:
Research Interests:
This article represents a joint effort of a Turcologist and a Mongolist to present a new interpretation of a bilingual fragment kept in the museum section of the library of the Istanbul University and probably dating from the fifteenth... more
This article represents a joint effort of a Turcologist and a Mongolist to present a new interpretation of a bilingual fragment kept in the museum section of the library of the Istanbul University and probably dating from the fifteenth century. This is likely the latest text written in ’Phags-pa Mongolian script and one of the earliest samples of pre-Chagatay Turkic in Old
Research Interests:
Первые исследования тувинского языка в Турции связаны с грамматикой А. Дж. Эмре 1949 г., который впервые в стране провел сравнительное исследование фонетики тюркских языков. В 1960-е годы вышли исследования тюрколога С. И. Чагатай. Первые... more
Первые исследования тувинского языка в Турции связаны с грамматикой А. Дж. Эмре 1949 г., который впервые в стране провел сравнительное исследование фонетики тюркских языков. В 1960-е годы вышли исследования тюрколога С. И. Чагатай. Первые уроки тувинского языка в Турции в 1980-х гг. стал давать профессор, доктор Талат Текин в Университете Хаджеттепе, автор статьи является его учеником.Сам автор изучал тувинский язык в 1986–1987 гг. в аспирантуре. Опираясь на исследования советских ученых, автор опубликовал статьи об исторической фонетике, архаичных аспектах тувинского языка. В 2007 г. автор издал «Словник тувинского языка» (более чем 4500 единиц). В нем удалось проследить лексическую связь древнетюркского языка с тувинским, описать влияние монгольского языка на тувинскую лексику. В 2009 г. у автора вышел сборник 100 тувинских поговорок. Публикации вышли после работы автора в Туве, в том числе в библиотеке Тувинского института гуманитарных исследований.Педагогическая практика автора ...
Research Interests:
Tuvan belongs to -d- “adak” group or Northern Siberian subgroups in classification studies on Turkic languages. It was first noticed by the German geographer Anton Friedrich Büsching in the eighteenth century and attracted attention with... more
Tuvan belongs to -d- “adak” group or Northern Siberian subgroups in classification studies on Turkic languages. It was first noticed by the German geographer Anton Friedrich Büsching in the eighteenth century and attracted attention with its similarity to Tofa. Matthias Castrén also visited the Tunka Soyots during his trip to the Buryat Republic in the nineteenth century and noticed the same similarity. Thanks to Wilhelm Radloff's compilation of language examples in Altai and Western Siberia since 1860 and the language materials collected by Katanov during his 1889 trip to Tuva, we have a wide range of folkloric and literature material belonging to Tuvan today. In this study, the vocabulary of Tuvan and Old Turkish was examined and compared by making use of the compilations. / Özet Tuvaca, Türk dilleri üzerine yapılan tasnif çalışmalarında -d- “adak” grubu veya Kuzey Sibirya dilleri arasına girmektedir. İlk olarak 18. yüzyılda Alman coğrafyacı Anton Friedrich Büsching tarafından fark edilmiş ve Tofaca ile benzerliği dikkat çekmiştir. Matthias Castrén de on dokuzuncu yüzyılda Buryat Cumhuriyeti'ne yaptığı bir gezi sırasında Tunka Soyotlarını ziyaret etmiş ve aynı benzerliği fark etmiştir. Wilhelm Radloff’un 1860 yılından itibaren Altay ve Batı Sibirya'da dil örneklerini derlemesi ve N.F. Katanov’un 1889 yılında Tuva’ya yapmış olduğu gezide topladığı dil malzemeleri Tuvacaya ait geniş bir folklorik ve literatür malzemesini bugün elimizde bulundurmaktadır. Bu çalışmada, yapılan derlemelerden yararlanılarak Tuvaca ve Eski Türkçeye ait söz varlığı incelenmiş ve karşılaştırılmıştır.
Research Interests:
The number of inscriptions written in Turkic runic alphabet found in Mongolia is increasing day by day. These inscriptions consist of one or a few lines and are mostly written on flat and polished rocks in nature. Due to their short and... more
The number of inscriptions written in Turkic runic alphabet found in Mongolia is increasing day by day. These inscriptions consist of one or a few lines and are mostly written on flat and polished rocks in nature. Due to their short and exposure to harsh climate conditions, they are more challenging to read and interpret compared to the larger inscriptions. One of these inscriptions is known as the Jirimiyn Hudag inscriptions. These inscriptions were found in the Tagt region of Ölziit sum (district), Dundgovi aimag (province), Mongolia. They are composed of two separate inscriptions located on a large rocky surface. Both inscriptions were engraved on the rock using a pointed object with fine scratches. The first inscription consists of two lines, while the second inscription has a single line. The reading and interpretation studies of the inscriptions were carried out by Mongolian scholars Battulga Tsend (2010, 2020, 2022) and Azzaya Badam (2016, 2018). In this article, the Jirimiyn Hudag inscriptions were examined based on the photographs shared by previous researchers. Some notes were made regarding the first inscription, but the focus was mainly on the second inscription. The direction of writing, identification of letters, explanations of words, and corrected reading are presented. According to our estimations, the inscription is dedicated to Elteriš Kagan, the founder of the second Turkic Khaganate and the father of Bilge Kagan and Kül Tegin. // Moğolistan’da bulunan Türk runik yazısıyla yazılmış olan yazıtların sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu yazıtlar bir veya birkaç satır olup çoğunlukla doğada bulunan düz ve cilalı kayalar üzerine yazılmışlardır. Hem kısa oluşları hem de sert iklim şartları sebebiyle yıpranmış oldukları için diğer büyük yazıtlara göre okuma ve anlamlandırılmaları daha zordur. Bu yazıtlardan biri de Jirimiyn Hudag yazıtları olarak adlandırılan yazıtlardır. Yazıtlar, Moğolistan’ın Dundgovi aymag (eyalet), Ölziit sumun (kasaba) Tagt bölgesinde bulunmuştur. Geniş bir kayalık üzerinde iki ayrı yazıttan oluşmaktadır. Her iki yazıt da sivri uçlu bir nesne ile ince çiziklerle kayaya kazınmıştır. Birinci yazıt iki, ikinci yazıt ise tek satırdır. Yazıtların okuma ve anlamlandırma çalışmaları Moğol bilim adamları Battulga Tsend (2010; 2020; 2022) ve Azzaya Badam (2016; 2018) tarafından yapılmıştır. Bu makalede Jirimiyn Hudag yazıtları önceki araştırmacıların paylaşmış oldukları fotoğraflara dayalı olarak incelenmiştir. Birinci yazıta dair bazı notlar düşülüp esas olarak ikinci yazıt üzerinde durulmuştur. Yazıtın yazılış yönü, harf tespiti ve sözcüklere dair açıklamalar ile düzeltili okuyuşu verilmiştir. Tahminlerimize göre yazıt II. Türk Kağanlığının kurucusu, Bilge Kağan ve Kül Tėgin’in babası olan ėltėriş kagan’a atfedilmiştir.
Research Interests:
Orhon Yazıtlarından günümüze ikilemeler Türk dilinin üslup, ifade malzemesi olarak en sık kullanılan ifade türlerindendir. Ağırlıklı olarak Eski Uygurca örneklere dayanan çalışmamız hakkında bilgi veren bir haber yazısı.
Research Interests:
Şinasi Tekin Altun Yaruk Sudur'u ve Almanca çevirisini Türkiye'de ilk tanıtandır. Bundan başka Almanya'daki Turfan fragmanlarının tasnifi esnasında Batı Almanya'da kalan söz konusu Uygurca belgeleri düzene de koymuştur. Makale Ş. Tekin'in... more
Şinasi Tekin Altun Yaruk Sudur'u ve Almanca çevirisini Türkiye'de ilk tanıtandır. Bundan başka Almanya'daki Turfan fragmanlarının tasnifi esnasında Batı Almanya'da kalan söz konusu Uygurca belgeleri düzene de koymuştur. Makale Ş. Tekin'in bu konudaki çalışmalarını değerlendirmektedir.
Research Interests:
tarih boyunca Türk dillerindeki r-z denkliklerini anlamak için, özellikle semir-mek ve semiz sözlerini anlamak için lütfen bu yazıyı okuyunuz. Çuvaşça başka bir konu, konumuz Çuvaşça haricindeki dillerde görülen r ~ z değişkenliğidir:... more
tarih boyunca Türk dillerindeki r-z denkliklerini anlamak için, özellikle semir-mek ve semiz sözlerini anlamak için lütfen bu yazıyı okuyunuz. Çuvaşça başka bir konu, konumuz Çuvaşça haricindeki dillerde görülen r ~ z değişkenliğidir: Talat Tekin, “Zetacism and Sigmatism in Proto-Turkic”, Acta Orientaliae Hungaricae, 1969, cilt / volume 22, s. 51-80. Yazar hocam Talat TEKİN'dir. 1969'da AOH'de yayımlanan yazıyı konuyla ilgili tartışmalar dolayısıyla, okunsun diye, 2008'de hocam için hazırlanan Armağan'ın ekinden aldım.
Research Interests:
Calismamizda, Amitābha kultune ait metinler hakkinda kisa bilgiler verilmis ve bu metinler uzerine yapilan yayinlardan bahsedilmistir. Pekin’de bulunan fragmanlarin ozelliklerine deginilmistir. Ayrica yayimlanmamis iki fragmanin [III 49,... more
Calismamizda, Amitābha kultune ait metinler hakkinda kisa bilgiler verilmis ve bu metinler uzerine yapilan yayinlardan bahsedilmistir. Pekin’de bulunan fragmanlarin ozelliklerine deginilmistir. Ayrica yayimlanmamis iki fragmanin [III 49, IV 60] transkripsiyonu, transliterasyonu ve cevirisi verilmistir
It is difficult to accurately identify the words with rounded vowels in Turkish sources written in Arabic script. If such a word is forgotten and is no longer in use, it is even more difficult to correctly read if it includes o/u or ö/ü.... more
It is difficult to accurately identify the words with rounded vowels in Turkish sources written in Arabic script. If such a word is forgotten and is no longer in use, it is even more difficult to correctly read if it includes o/u or ö/ü. In such a case, the first thing to check is whether any derivatives of the word in question are in use in modern Turkic languages. A verb spelled as koç- ‘to hug, to embrace’ can be found in various works and dictionaries in Latin script from the 1930s until today. This verb, which is in fact the root of the noun kucak ‘arms; embrace (noun)’ today, should definitely be read as kuç- with an /u/, and previous publications that discuss it should be corrected accordingly. This paper presents the relevant spellings and interpretations from various works. // Arap harfli Türkçe kaynaklarda yuvarlak ünlülü sözcükleri doğru tespit etmek zor bir konudur. Eğer bu tür sözcükler günümüzde unutulmuşsa içerisinde o/u veya ö/ü bulun- duran sözü doğru okumak çok zorlaşacaktır. Böylesi bir durumda ilk bakılacak olan o sözün türevlerinin günümüz Türk dillerinde yaşayıp yaşamadığıdır. 1930’dan bu yana Latin harfli sözlüklerde, metin çalışmalarında koç- ‘kucaklamak’ diye bir fiil geçmekte ve bu fiil 2020’lerdeki çalışmalara kadar tekrar edilmektedir. Gerçekte bugünkü kucak sözünün kökü olan bu fiil tereddütsüz bir şekilde u ile kucak okunmalı ve önceki yayınlar da buna göre düzeltilmelidir. Makalede konuyla ilgili çalışmalarda yer alan okuyuşlar ve anlamlandırmalar ortaya konmaktadır.
Research Interests:
Notes on my going on works (concise) Old Turkic Dictionary and Uyghur Dictionary. - Devam Eden Çalışmalar bağlamında bu yazıda 1989’da çalışmalarına başladığım ve altı yıldır baskıya hazırladığım, hâlen düzeltmeleri ile meşgul olduğum... more
Notes on my going on works (concise) Old Turkic Dictionary and Uyghur Dictionary. - Devam Eden Çalışmalar bağlamında bu yazıda 1989’da çalışmalarına başladığım ve altı yıldır baskıya hazırladığım, hâlen düzeltmeleri ile meşgul olduğum sözlüğümden ve yöntemimden bahsedecek, örnekler vereceğim. Yazıda çalışmanın geçmişi, uygulanan yöntem ve sözlüğümün her maddesinden birer kelimeye yer verilmiştir.
Research Interests:
ÖZET: Eski Türkçenin Sözlüğü dediğimizde çağdaş anlamda aklımıza gelecek iki sözlük vardır: Sovyet Türkolojisinin ekip çalışmasına dayanan Drevnetyurkskiy slovar’ ile Clauson’un An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century... more
ÖZET: Eski Türkçenin Sözlüğü dediğimizde çağdaş anlamda aklımıza gelecek iki sözlük vardır: Sovyet Türkolojisinin ekip çalışmasına dayanan Drevnetyurkskiy slovar’ ile Clauson’un An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turk¬ish adlı çalışmaları gelir. İlki 196, ikincisi ise 1972 yılında yayımlanmıştır. Her ikisi de çeşitli açılardan birbirlerini tamamlayan, bütünleyen çalışmalardır. Ancak 1970’lerden bugüne hem runik harfli yazıtların yorumlanışında önemli gelişmeler olmuş hem de yayımlanan Uygurca metin sayısı öncekinin birkaç kat üzerine çıkmıştır. İşte bu vesilelerle yeni bir Eski Türkçe Sözlük, Türkoloji çalışmaları için gerekli olmuştur. Bildiride Ármin Vámbéry’den bugüne konuyla ilgili sözlük çalışmalar, özellikle 1970 sonrası, son 50 yılın çalışmaları değerlendirilecek. // ABSTRACT: When it comes to the dictionary of Old Turkic, there are two dictionaries in terms of modernity: Drevnetyurkskiy slovar’ which is based on the works of Soviet Turkologists and Clauson’s An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. The former was completed in 1969 whereas the latter was published in 1972. Those two work should be considered as complementary works for each other from various aspects. However, from 1970’s to today, there are some changes and developments in the interpretation of runic texts. Besides, publication of Old Uyghur texts were increased by more than double. For the given reasons, a new etymological dictionary of Old Turkic has become necessary for Turkology. This paper examines the dictionaries published from past, beginning from Ármin Vámbéry, to today, especially the last 50 years from 1970’s.
Research Interests:
The Old Turkic word çaşut ‘spy, slander’ and various words derived from the same root were common and productive in the Uyghur period. The frequency of use of the word decreases in the texts of the Islamic period. There is a semantic... more
The Old Turkic word çaşut ‘spy, slander’ and various words derived from the same root were common and productive in the Uyghur period. The frequency of use of the word decreases in the texts of the Islamic period. There is a semantic change in Kipchak and Ottoman texts (‘spy’); In Anatolian dialects, it is somewhere between the meaning in Ottoman and Old Turkic. In the paper, these issues will be mentioned, and the word “casit” will be discussed with examples from the past to the present. // Eski Türkçe çaşut ‘iftira, kara çalma’ sözü ve onunla aynı kökten çıkmış olan çeşitli sözler Uygurca döneminde yaygın ve işlektir. İslamî dönem metinlerde kullanım sıklığı azalır. Kıpçak ve Osmanlı metinlerinde bir anlam değişimi söz konusudur (‘casus’); Anadolu ağızlarında ise Osmanlıcadaki anlam ile Eski Türkçe arasında bir yerdedir. Bildiride bu konulara değinilecek, örneklerle geçmişten bugüne çaşıt ele alınacaktır.
Research Interests:
About biti- 'to write', bitig 'script, scripture; letter; book; inscription', bitigči 'Scribe, copiste’ || biti- 'yazmak', bitig 'yazı; mektup; kitap; yazıt', bitigçi 'yazıcı, müstensih’ Hakkında
Research Interests: Old Turkish Literature, Old Turkic, Turkology, Uyghurs, Türk Dili, and 11 moreTürkoloji, Turcology, Old Turkic, Old Uyghur, Türk Dili ve Edebiyatı, Eski Türk Dili, Eski Uygur Türkçesi, Etimoloji, Eski Türkçe, ESKİ TÜRK YAZITLARI, RUNİK HARFLİ METİNLER, ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ, Türk Dili Ve Edebiyatı, and Uyghur Language
According to Sir Gerard Clauson, there are many hapax legomena in Old Uighur. After the publication of his dictionary in 1972, through new text editions of Old Uighur, it was shown that many hapax legomena are no more ‘hapax’ (about... more
According to Sir Gerard Clauson, there are many hapax legomena in Old Uighur. After the publication of his dictionary in 1972, through new text editions of Old Uighur, it was shown that many hapax legomena are no more ‘hapax’ (about hapaxes, s. Ölmez 2011). There are also some words which are shown by him as rare words and compared with the words in some languages with a question mark. I will talk about mayaq ‘dung’ and ügi ‘owl’, through some new text editions of Old Uighur and dialect dictionaries from Turkic languages.
Research Interests:
This is an attempt for a actual and new map on Turkic languages and dialects according to our last 25 years publications and field researches. This is not last version. Who has an academic correction or contribution about the map, please... more
This is an attempt for a actual and new map on Turkic languages and dialects according to our last 25 years publications and field researches. This is not last version. Who has an academic correction or contribution about the map, please join / visit the our YouTube lecture. 17th January 2021, Istanbul time: 15:00 ; together Yong-Sŏng Li from Seoul.
YouTube address: İÜçağdaştürklehçeleri
https://www.youtube.com/channel/UCCNUUMCGnvQ90gyMjNBQ0Eg?app=desktop
YouTube address: İÜçağdaştürklehçeleri
https://www.youtube.com/channel/UCCNUUMCGnvQ90gyMjNBQ0Eg?app=desktop
Research Interests:
ÖZ İkilemeler, Türkçenin her döneminde olduğu gibi Eski Uygurca döneminde de görülen önemli bir anlatım özelliğidir. Araştırmacılar tarafından birçok çalışmada farklı yönleri ile ele alınan ikilemeler, Türkoloji sahasında hâlâ çalışılması... more
ÖZ
İkilemeler, Türkçenin her döneminde olduğu gibi Eski Uygurca döneminde de görülen önemli bir anlatım özelliğidir. Araştırmacılar tarafından birçok çalışmada farklı yönleri ile ele alınan ikilemeler, Türkoloji sahasında hâlâ çalışılması ve aydınlatılması gereken konularından biridir. Eski Uygurcada çok sık kullanılan ikilemelerin tespiti ise bu metinlerin anlaşılabilirliği ve tamiri açısından fazlasıyla önem teşkil etmektedir. Bu çalışmada Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı eserde görülen fakat diğer Uygurca ikileme çalışmalarında yer almayan örnekler tespit edilmiştir. İkilemeler bakımından zengin bir malzemeye sahip olan bu eser, Budist Uygur edebiyatına ait bir tövbe metnidir. Makalenin giriş bölümünde; bu eser üzerine yapılan çalışmalar hakkında kısa bir bilgi verilmiş, ayrıca ikileme örnekleri hakkında bazı özelliklere değinilmiştir. Örnekler Türkçe ve Almanca karşılıkları verilerek liste halinde düzenlenmiştir. Bundan başka ikilemelerin geçtiği bağlama yer verilmiş, kullanım sıklığı gösterilmiştir.
Anahtar kelimeler: Eski Uygurca, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, ikilemeler, kelime koşmaları, Uygurca ikilemeler
ABSTRACT
Hendiadyses, seen in Old Uighur as in any other era of Turkic, are a great variance of expression. The topic of hendiadys, studied by researchers from various aspects, is still there waiting for to be examined and clarified. The hendiadyses used in Old Uighur need to be specified because of their great importance for understanding the texts written in the language. Examples that were not part of the other Uighur hendiadys studies, but seen in Kşanti Kılguluk Nom Bitig, are studied here. This work, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, having great significance in terms of hendiadys use, is a repentance text of Buddhist Uighurs. In the introduction, a brief summary of the studies done on this work has been given. Furthermore, some points about hendiadys examples have been mentioned. Examples are listed with their Turkish and German meanings. Also, the context in which they were used and how frequently they were encountered is also given.
Keywords: Old Uigur, hendiadyses, Ksanti Kılguluk Nom Bitig, word pairs,
Uigur hendiadys
İkilemeler, Türkçenin her döneminde olduğu gibi Eski Uygurca döneminde de görülen önemli bir anlatım özelliğidir. Araştırmacılar tarafından birçok çalışmada farklı yönleri ile ele alınan ikilemeler, Türkoloji sahasında hâlâ çalışılması ve aydınlatılması gereken konularından biridir. Eski Uygurcada çok sık kullanılan ikilemelerin tespiti ise bu metinlerin anlaşılabilirliği ve tamiri açısından fazlasıyla önem teşkil etmektedir. Bu çalışmada Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı eserde görülen fakat diğer Uygurca ikileme çalışmalarında yer almayan örnekler tespit edilmiştir. İkilemeler bakımından zengin bir malzemeye sahip olan bu eser, Budist Uygur edebiyatına ait bir tövbe metnidir. Makalenin giriş bölümünde; bu eser üzerine yapılan çalışmalar hakkında kısa bir bilgi verilmiş, ayrıca ikileme örnekleri hakkında bazı özelliklere değinilmiştir. Örnekler Türkçe ve Almanca karşılıkları verilerek liste halinde düzenlenmiştir. Bundan başka ikilemelerin geçtiği bağlama yer verilmiş, kullanım sıklığı gösterilmiştir.
Anahtar kelimeler: Eski Uygurca, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, ikilemeler, kelime koşmaları, Uygurca ikilemeler
ABSTRACT
Hendiadyses, seen in Old Uighur as in any other era of Turkic, are a great variance of expression. The topic of hendiadys, studied by researchers from various aspects, is still there waiting for to be examined and clarified. The hendiadyses used in Old Uighur need to be specified because of their great importance for understanding the texts written in the language. Examples that were not part of the other Uighur hendiadys studies, but seen in Kşanti Kılguluk Nom Bitig, are studied here. This work, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, having great significance in terms of hendiadys use, is a repentance text of Buddhist Uighurs. In the introduction, a brief summary of the studies done on this work has been given. Furthermore, some points about hendiadys examples have been mentioned. Examples are listed with their Turkish and German meanings. Also, the context in which they were used and how frequently they were encountered is also given.
Keywords: Old Uigur, hendiadyses, Ksanti Kılguluk Nom Bitig, word pairs,
Uigur hendiadys
Research Interests:
This is a short review on religion terms in Turkic like TENGRI, IDUQ, YéR SUV, EDGÜ KILINČ (puṇya) - Türkçede dinî tabirler, terimler üzerine kısa bir yazı. TENGRİ, IDUK, YéR SUV vb sözlere değinilmiştir.
Research Interests:
Uygurs used Sogdian, Manichaean, Syriac and Tibetan letters during Uyghur Khocho Kingdom (850-1240). There is also a fragment (m0152) which is related medicine. This is first attempt to edit the fragment // Uygurlar Sogud, Mani, Tibet... more
Uygurs used Sogdian, Manichaean, Syriac and Tibetan letters during Uyghur Khocho Kingdom (850-1240). There is also a fragment (m0152) which is related medicine. This is first attempt to edit the fragment // Uygurlar Sogud, Mani, Tibet yazısının yazı sıra Süryani yazısıyla da metinler bırakmışlardır. Bunlardan m0152 numaralı fragman tıpla ilgilidir. Burada yer alan çalışma konuyla ilgili ilk yayın tecrübesidir.
Research Interests:
The age of Turkish language and Turkic languages is very popular topic in Turkey. That is an essay about that from 2003. // Türkçenin ve Türk dillerinin yaşı hakkında 2003te yayımlanmış kısa bir yazı.
Research Interests:
This is a short review on Old Turkic "kirgin – saka – teşgüt - (dengişik) - tuluk" according to Old Uyghur texts and Modern Turkic languages // Eski Uygurca "kirgin – saka – teşgüt - (dengişik) - tuluk" gibi kelimeler üzerine metinler ve... more
This is a short review on Old Turkic "kirgin – saka – teşgüt - (dengişik) - tuluk" according to Old Uyghur texts and Modern Turkic languages // Eski Uygurca "kirgin – saka – teşgüt - (dengişik) - tuluk" gibi kelimeler üzerine metinler ve günümüz Türk dillerinden, Anadolu ağızlarından verilen bilgileri içerir.
Research Interests:
This is a short review on Old Turkic dictionaries // Eski Türkçenin sözlüklerini ele alan kısa bir yazıdır.
Research Interests:
Hendiadyses, seen in Old Uighur as in any other era of Turkic, are a great variance of expression. The topic of hendiadys, studied by researchers from various aspects, is still there waiting for to be examined and clarified. The... more
Hendiadyses, seen in Old Uighur as in any other era of Turkic, are a great variance of expression. The topic of hendiadys, studied by researchers from various aspects, is still there waiting for to be examined and clarified. The hendiadyses used in Old Uighur need to be specified because of their great importance for understanding the texts written in the language. Examples that were not part of the other Uighur hendiadys studies, but seen in Kşanti Kılguluk Nom Bitig, are studied here. This work, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, having great significance in terms of hendiadys use, is a repentance text of Buddhist Uighurs. In the introduction, a brief summary of the studies done on this work has been given. Furthermore, some points about hendiadys examples have been mentioned. Examples are listed with their Turkish and German meanings. Also, the context in which they were used and how frequently they were encountered is also given.
Keywords: Old Uigur, hendiadyses, Ksanti Kılguluk Nom Bitig, word pairs,
Uigur hendiadys
İkilemeler, Türkçenin her döneminde olduğu gibi Eski Uygurca döneminde de görülen önemli bir anlatım özelliğidir. Araştırmacılar tarafından birçok çalışmada farklı yönleri ile ele alınan ikilemeler, Türkoloji sahasında hâlâ çalışılması ve aydınlatılması gereken konularından biridir. Eski Uygurcada çok sık kullanılan ikilemelerin tespiti ise bu metinlerin anlaşılabilirliği ve tamiri açısından fazlasıyla önem teşkil etmektedir. Bu çalışmada Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı eserde görülen fakat diğer Uygurca ikileme çalışmalarında yer almayan örnekler tespit edilmiştir. İkilemeler bakımından zengin bir malzemeye sahip olan bu eser, Budist Uygur edebiyatına ait bir tövbe metnidir. Makalenin giriş bölümünde; bu eser üzerine yapılan çalışmalar hakkında kısa bir bilgi verilmiş, ayrıca ikileme örnekleri hakkında bazı özelliklere değinilmiştir. Örnekler Türkçe ve Almanca karşılıkları verilerek liste halinde düzenlenmiştir. Bundan başka ikilemelerin geçtiği bağlama yer verilmiş, kullanım sıklığı gösterilmiştir.
Anahtar kelimeler: Eski Uygurca, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, ikilemeler, kelime koşmaları, Uygurca ikilemeler
Keywords: Old Uigur, hendiadyses, Ksanti Kılguluk Nom Bitig, word pairs,
Uigur hendiadys
İkilemeler, Türkçenin her döneminde olduğu gibi Eski Uygurca döneminde de görülen önemli bir anlatım özelliğidir. Araştırmacılar tarafından birçok çalışmada farklı yönleri ile ele alınan ikilemeler, Türkoloji sahasında hâlâ çalışılması ve aydınlatılması gereken konularından biridir. Eski Uygurcada çok sık kullanılan ikilemelerin tespiti ise bu metinlerin anlaşılabilirliği ve tamiri açısından fazlasıyla önem teşkil etmektedir. Bu çalışmada Kşanti Kılguluk Nom Bitig adlı eserde görülen fakat diğer Uygurca ikileme çalışmalarında yer almayan örnekler tespit edilmiştir. İkilemeler bakımından zengin bir malzemeye sahip olan bu eser, Budist Uygur edebiyatına ait bir tövbe metnidir. Makalenin giriş bölümünde; bu eser üzerine yapılan çalışmalar hakkında kısa bir bilgi verilmiş, ayrıca ikileme örnekleri hakkında bazı özelliklere değinilmiştir. Örnekler Türkçe ve Almanca karşılıkları verilerek liste halinde düzenlenmiştir. Bundan başka ikilemelerin geçtiği bağlama yer verilmiş, kullanım sıklığı gösterilmiştir.
Anahtar kelimeler: Eski Uygurca, Kşanti Kılguluk Nom Bitig, ikilemeler, kelime koşmaları, Uygurca ikilemeler
Research Interests:
There is a few etymological dictionaries on Turkic languages; this short review dealt on such works (tll 1998) // Türk Dili üzerine hazırlanmış etimoloji çalışmalarını ele alan kısa bir yazı.
Research Interests:
Old Uyghur texts contain a huge number Chinese loanwords and most of them occurs in Old Uyghur translation of CIEN 大唐大慈恩寺三藏法師. this is 2nd part of my article about the topic // Eski Uygurca metinlerde çok sayıda Çince alıntı görülür.... more
Old Uyghur texts contain a huge number Chinese loanwords and most of them occurs in Old Uyghur translation of CIEN 大唐大慈恩寺三藏法師. this is 2nd part of my article about the topic // Eski Uygurca metinlerde çok sayıda Çince alıntı görülür. Bunların önemli bir miktarı 大唐大慈恩寺三藏法師 CIEN adlı eserin Uygurca çevirisinde karşımıza çıkar. Konuyla ilgili ikinci makalem ektedir.
Research Interests:
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. This is second one: From gongzhu 公主 (kunčuy)to महाराज mahārāja... more
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. This is second one: From gongzhu 公主 (kunčuy)to महाराज mahārāja (maqarač) // Yaklaşık 1000 kelimelik sözvarlığı olan Eski Türk yazıtlarında % 20 civarında yabancı unsur bulunmaktadır. Bir seri yazı ile bu konuyu ele aldım. Bu makalede gongzhu 公主 (kunçuy) sözünden महाराज mahārāja (makaraç) sözüne kadarki kelimeleri ele aldım.
Research Interests:
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. This is second one: From 州 to īśvara // Yaklaşık 1000 kelimelik... more
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. This is second one: From 州 to īśvara // Yaklaşık 1000 kelimelik sözvarlığı olan Eski Türk yazıtlarında % 20 civarında yabancı unsur bulunmaktadır. Bir seri yazı ile bu konuyu ele aldım. Bu makalede zhou'dan 州 īśvara'ya kadarki kelimeleri ele aldım.
Research Interests:
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. // Yaklaşık 1000 kelimelik sözvarlığı olan Eski Türk yazıtlarında... more
Old Turkic inscriptions from Mongolia cover around 1000 words. Around 20 % of Old Turkic vocabulary belongs neighbor cultures. I have dealt such words in a series article. // Yaklaşık 1000 kelimelik sözvarlığı olan Eski Türk yazıtlarında % 20 civarında yabancı unsur bulunmaktadır. Bir seri yazı ile bu konuyu ele aldım.
Research Interests:
Tang Xuanzang's Chinese Biography (大唐大慈恩寺三藏法師, by Huili and Yancong) translated to Old Uyghur by Beš Balïqlïgh Šingqo Šäli Tutung. Uygur text has differences from Chinese original about some Sanskrit and Chinese phrases. I have dealt... more
Tang Xuanzang's Chinese Biography (大唐大慈恩寺三藏法師, by Huili and Yancong) translated to Old Uyghur by Beš Balïqlïgh Šingqo Šäli Tutung. Uygur text has differences from Chinese original about some Sanskrit and Chinese phrases. I have dealt about at my paper about the topic. // Beş Balıklı Şingko Şeli Tutung'un Çinceden çevirdiği Eski Uygurca Xuanzang Biyografisi bazı deyimlerin çevrilmesinde aslından ayrılır. Yazıda kısaca bu konulara değindim.
Research Interests: Chinese Buddhism, Buddhist Studies, Sanskrit language and literature, Sanskrit, Silk Road, and 11 moreSilk Road Studies, Chinese Buddhism (Buddhist Studies), Old Uigur, Old Turkic, Old Uyghur, Eski Türk Dili, Eski Uygur Türkçesi, Xuanzang, Old Uighur, ESKİ TÜRK YAZITLARI, RUNİK HARFLİ METİNLER, ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ, Eski Uygurca, and Tarihi İpek Yolu
A short overview on Khaladj language (a Turkic Language from Middle Iran) // Ana hatlarıyla Halaççayı ele alan bir inceleme.
Research Interests:
This is an overview on Turkic dictionaries and lexicography // Türk sözlükçülüğü ve Türk dillerinin sözlükçülüğü üzerine.
Research Interests:
All kind colophons very useful and interesting to learn more about historical texts. Old Uyghur manuscripts have also such colophons. Following article belongs on VIth chapter of Old Uyghur Xuanzang Biography. // Ketebe kayıtları,... more
All kind colophons very useful and interesting to learn more about historical texts. Old Uyghur manuscripts have also such colophons. Following article belongs on VIth chapter of Old Uyghur Xuanzang Biography. // Ketebe kayıtları, kolofonlar eski metinleri anlamızda ilginç veriler sunuyorlar. Ekteki makale Eski Uygurca Xuanzang Biyografisinin VI. bölümüne aittir.
Research Interests:
There is pioneer works on the etymology of Modern Turkish since last 150 years. The last and comprehensive work about Modern Turkish belongs to Sevan Nişanyan (2007). This is a short review on his work which beginnings with a-.
Research Interests:
Old Uyghur inscriptions and Central Asian Buddhist Culture were the mother lodes of the Old Uyghur language. Of course, these were not the limits. In terms of vocabulary, there was a wide cultural circle ranging from Manichaean-Sogdian to... more
Old Uyghur inscriptions and Central Asian Buddhist Culture were the mother lodes of the Old Uyghur language. Of course, these were not the limits. In terms of vocabulary, there was a wide cultural circle ranging from Manichaean-Sogdian to Nestorian Christianity. Although Uighur (~ Common Turkic) forms its basic vocabulary, it also included Sanskrit, Chinese, and words from other neighboring languages which loaned them from Tocharian. There was a rich vocabulary of an estimated 20 000 words (apart from Ottoman and Chagatai) including loanwords. Therefore, it was one of the three richest languages of the historical Turkic languages in terms of vocabulary. We can state the life range of Old Uighur, which was around for 400 years, between the 10th and 14th centuries. However, in the last period beginning from the mid-13th century, the influence of Mongolian can be seen primarily in the administrative language. In the same period, Tibetan words also entered the language due to the translation of Tibetan Buddhism works. With the adoption of Islam, Sogdian-based script was no longer used and the Arabic-based alphabet having Persian additions was adopted. However, the Uighurs' old alphabet of Sogdian origin is still being used among the Mongols as of today. The Mongols, who started using the Uighur letters and were influenced by Uighur Buddhism, also borrowed many of their words; through Mongolian they ensured the survival of some words that are forgotten among Uyghurs and other Turkic tribes today. On the other hand, as the Mongols dominated Anatolia for some period, many Mongolian words and to some extent Turkic words entered Anatolian Turkish by reborrowing (Rückentlehnung). Here, in this article, I will mention the Uyghur töŋürge and its forms in Mongolian and Turkish, which I think is one of such words.
Research Interests: Lexicology, Etymology, Mongolian Studies, Turkic Speaking Peoples, Old Turkic, and 10 moreMongolian and Central Asian Studies, Türkçe Eğitimi, Old Uigur, Old Turkic, Old Uyghur, Mongolian Languages, Eski Türk Dili, Turkic languages, Eski Türkçe, Turkic & Altaic Studies, and Turkic-Mongolic linguistic relationship
ABSTRACT: Old Uyghur documents written in Brāhmī and Tibetan scripts are more advantageous with respect to the Uyghur documents with Sogdian script in distinguishing voiced and voiceless consonants with same points of articulation, and... more
ABSTRACT: Old Uyghur documents written in Brāhmī and Tibetan scripts are more advantageous with respect to the Uyghur documents with Sogdian script in distinguishing voiced and voiceless consonants with same points of articulation, and high and mid rounded vowels. In other words, it is possible to distinguish between ü and ö, k and g in the texts written in these scripts. If a word occurs only once in a text there would be difficulties to read that word. However, if a word is recorded with different alphabets in different periods, and it continues to be used in at least one of the contemporary languages, that means we are advantageous in terms of determining the sound value, transcription and interpretation of the word in question. One of this type of words is yürkey / yörgey. It occurs once in Brāhmī, once in Uyghur with Sogdian script, once in the 18th century ‘Türkî’ dictionary, which is from a period could be called ‘late Chagatai’ and finally in contemporary Uighur. This article tries to determine the precise meaning of the word and its true transcription using all these data and the etymology of the word.
Özet Brāhmī ve Tibet harfleri ile yazılan Eski Uygurca belgeler Soğud harfli Uygurca belgelere göre ötümlü ve ötümsüz ünsüzlerin ayırt edilişi ile dar ve geniş yuvarlak ünlülerin ayırt edilişinde daha avantajlıdırlar. Söz konusu yazıyla yazılan metinlerde ü ile ö'yü, k ile g'yi birbirlerinden ayırt etmek mümkündür. Eğer bir kelime sadece bir metinde ve bir kez geçtiyse, söz konusu kelimenin oku-nuşu konusu zorluklar içerir. Ancak bir kelime farklı dönemlerde, farklı alfabelerle kayda geçmişse, ayrıca çağdaş dillerden en az birisinde de kullanıma devam ediyorsa söz konusu kelimenin ses değeri, yazı çevirisi ve anlamlandırılışı konularında avantajlıyız demektir. İşte bunlardan birisi yürkey / yörgey kelimesidir. Bir kez Brāhmī, bir kez Soğud harfli Uygurca, bir kez son dönem Çağatayca diyebileceğimiz 18. yüzyıl 'Türkî' sözlüğünde ve son olarak da Çağdaş Uygurcada görülür. Makalede bütün bu verilere göre kelimenin anlamı ve Latin harflerine aktarımı değerlendi-rilecektir. Abstract: yörgey 'bindweed' in Three Eras of Uyghur Old Uyghur documents written in Brāhmī and Tibetan scripts are more advantageous with respect to the Uyghur documents with Sogdian script in distinguishing voiced and voiceless consonants * Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, olmez.mehmet@gmail.com; ORCID: 0000-0001-6422-954X.
Özet Brāhmī ve Tibet harfleri ile yazılan Eski Uygurca belgeler Soğud harfli Uygurca belgelere göre ötümlü ve ötümsüz ünsüzlerin ayırt edilişi ile dar ve geniş yuvarlak ünlülerin ayırt edilişinde daha avantajlıdırlar. Söz konusu yazıyla yazılan metinlerde ü ile ö'yü, k ile g'yi birbirlerinden ayırt etmek mümkündür. Eğer bir kelime sadece bir metinde ve bir kez geçtiyse, söz konusu kelimenin oku-nuşu konusu zorluklar içerir. Ancak bir kelime farklı dönemlerde, farklı alfabelerle kayda geçmişse, ayrıca çağdaş dillerden en az birisinde de kullanıma devam ediyorsa söz konusu kelimenin ses değeri, yazı çevirisi ve anlamlandırılışı konularında avantajlıyız demektir. İşte bunlardan birisi yürkey / yörgey kelimesidir. Bir kez Brāhmī, bir kez Soğud harfli Uygurca, bir kez son dönem Çağatayca diyebileceğimiz 18. yüzyıl 'Türkî' sözlüğünde ve son olarak da Çağdaş Uygurcada görülür. Makalede bütün bu verilere göre kelimenin anlamı ve Latin harflerine aktarımı değerlendi-rilecektir. Abstract: yörgey 'bindweed' in Three Eras of Uyghur Old Uyghur documents written in Brāhmī and Tibetan scripts are more advantageous with respect to the Uyghur documents with Sogdian script in distinguishing voiced and voiceless consonants * Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, olmez.mehmet@gmail.com; ORCID: 0000-0001-6422-954X.
Research Interests:
Dikkat! Yazar Talat Tekin'dir! Hocam Talat Tekin'in çığır açan, Türkolojide devrim yaratan "uzun ünlüler" çalışması doçentlik tezi olarak jüriye sunuldu, jüri bu görüşü benimsemedi - uzun ünlülere inanmadı ama hocamın yetkinliğine... more
Dikkat! Yazar Talat Tekin'dir!
Hocam Talat Tekin'in çığır açan, Türkolojide devrim yaratan "uzun ünlüler" çalışması doçentlik tezi olarak jüriye sunuldu, jüri bu görüşü benimsemedi - uzun ünlülere inanmadı ama hocamın yetkinliğine inandı, ona doçentlik unvanını verdi. Çalışmanın Halaçça ile genişletilmiş şeklini ise 20 yıl sonra 1995'te yayımladık. Yakın zamanda TDK yayınları arasında 3. baskısı çıktı. Atıflarda bu iki baskının kullanımı daha yararlıdır, ilk baskıya göre düzeltiler vardır. Özellikle TDK yayını tavsiye edeceğim. Buradaki ilk çalışma ülkemizde ve tabii dünyamızda Türk dili çalışmalarının nasıl ilerlediğine dair tarihî bir veridir, elbette hala geçerliliğini korumaktadır. Uzun ünlüler dendiğinde bugün Yakutça, Türkmence ve Halaççanın hep aklımızda olması gerekir
Hocam Talat Tekin'in çığır açan, Türkolojide devrim yaratan "uzun ünlüler" çalışması doçentlik tezi olarak jüriye sunuldu, jüri bu görüşü benimsemedi - uzun ünlülere inanmadı ama hocamın yetkinliğine inandı, ona doçentlik unvanını verdi. Çalışmanın Halaçça ile genişletilmiş şeklini ise 20 yıl sonra 1995'te yayımladık. Yakın zamanda TDK yayınları arasında 3. baskısı çıktı. Atıflarda bu iki baskının kullanımı daha yararlıdır, ilk baskıya göre düzeltiler vardır. Özellikle TDK yayını tavsiye edeceğim. Buradaki ilk çalışma ülkemizde ve tabii dünyamızda Türk dili çalışmalarının nasıl ilerlediğine dair tarihî bir veridir, elbette hala geçerliliğini korumaktadır. Uzun ünlüler dendiğinde bugün Yakutça, Türkmence ve Halaççanın hep aklımızda olması gerekir
Research Interests:
Klaus Röhrborn Armağanı - 60. yıl / Festschrift for Klaus Röhrborn
Research Interests:
Orta Asya'dan Anadolu'ya gelinceye kadar Türkler, Türk dilli kavimler eski Türk runik yazısından Süryani alfabesine, Arap alfabesinden Soğud kökenli Uygur alfabesine varıncaya kadar çok çeşitli alfabeler kullandılar. Eldeki kitap bu... more
Orta Asya'dan Anadolu'ya gelinceye kadar Türkler, Türk dilli kavimler eski Türk runik yazısından Süryani alfabesine, Arap alfabesinden Soğud kökenli Uygur alfabesine varıncaya kadar çok çeşitli alfabeler kullandılar. Eldeki kitap bu konuda 2007 yılında Eskişehir'de sunulan bildirilerin toplamıdır.
Research Interests:
Festschrift in Honour of Marcel Erdal - Marcel Erdal'ın 65 yaşına basması dolayısıyla 2010 yılında Matthias Kappler, Mark Kirchner and Peter Zieme'nin (Raihan Muhamedowa'nın yardımcılığı ile) hazırladıkları armağan.
Research Interests:
Poems written by Işıq Sönmәz (from South Azerbaijan) - Işıq Sönmez'in şiirleri, Güney Azerbaycan Türkçesiyle. (ed. Mehmet Ölmez)
Research Interests:
Modern Uyghur translation of Old turkic Inscriptions from Mongolia - Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtlarının çağdaş Uygurca çevirisi.
Research Interests:
This a Modern Uyghur translation of our book "Introduction to Turkic Languages" / Türk Dilleri - Giriş adlı kitabımızın Çağdaş Uygurca çevirisi. Talat Tekin _ Mehmet Ölmez
Research Interests:
Данная коллективная монография является плодом труда более тридцати авторов – тюркологов-филологов, для которых выдающийся отечественный лингвист, ученый с мировым именем, профессор, доктор филологических наук Дмитрий Михайлович Насилов... more
Данная коллективная монография является плодом труда более тридцати авторов – тюркологов-филологов, для которых выдающийся отечественный лингвист, ученый с мировым именем, профессор, доктор филологических наук Дмитрий Михайлович Насилов (1935–2017) стал путеводной звездой в их научных изысканиях. Д.М. Насилов объединил многогранностью своего таланта лингвистов, литературоведов, культурологов и историков, которые подняли в разделах монографии актуальные для сегодняшней тюркологии проблемы, а именно лексикологии, морфологии, грамматики, компаративистики, ономастики различных тюркских языков. Отдельный раздел монографии представлен воспоминаниями о жизни и научной деятельности Д.М. Насилова.
Research Interests:
After Turkic Qaghanate at Mongolia, Uygurs lived at same geography and ruled there from 744 till 840. There is inscriptions from Uyghurs with Old Turkic runic alphabet at Mongolia too. Uyghurs used same alphabet with same language as... more
After Turkic Qaghanate at Mongolia, Uygurs lived at same geography and ruled there from 744 till 840. There is inscriptions from Uyghurs with Old Turkic runic alphabet at Mongolia too. Uyghurs used same alphabet with same language as Turks (突厥)at Moyun Chor, Tariat, Tes, Qara Balghasun and other inscriptions. The book contents 10 inscriptions. Each part contains text in transcription, Turkish translation of the text, detailed commentaries, text in runic alphabet. End of the book there is an analytical index for whole inscriptions. Chinese and Sogdian part of inscriptions given according to Y. Yutaka, N. Ma, A. Palumbo and S. Kljashtornyj. End of the book, you can find Turkish translation of J. R. Hamilton and Sir G. Clauson's articles // Kitapta runik harfli Moğolistan'daki Uygur yazıtları ele alınmış, her yazıtın transkripsiyonu, çevirisi, yazıta ilişkin filolojik açıklamalar ve runik harfli metinler verilmiştir. Kitabın sonunda ayrıntılı bir dizin ile J. Hamilton'unUygurlar üzerine tarih çalışması, Sir G. Clauson'un Uygur adı üzerine olan incelemsi yer alır.
Research Interests:
Mahmud al-Kashghari's Dictionary of Turkic Languages translated to Turkish, Englsh, Modern Uyghur, Russian, Persian and some more languages. Best and well known translations are first Turkish translation by B. Atalay (70 years ago) and... more
Mahmud al-Kashghari's Dictionary of Turkic Languages translated to Turkish, Englsh, Modern Uyghur, Russian, Persian and some more languages. Best and well known translations are first Turkish translation by B. Atalay (70 years ago) and first English translation by R. Dankoff and J. Kelly. The new Turkish translation is arranged alphabetically instead of Kashghari's own method. Transcription of the Turkic lemmata used whole modern and historical languages, to decide vowels and consonants.
Research Interests:
Splitter aus der Gegend von Turfan. Festschrift für Peter Zieme anläßlich seines 60. Geburtstags. Hrgg. von M. Ölmez / S.-C. Raschmann, Istanbul · Berlin 2002, 418 + XXII pages.
Research Interests:
5th chapter of Old Uighur translation of Xuanzang Biography. Text in transcription and transliteration, annotations and German translation.
Research Interests:
A short etymological dictionary of Tuvan/Tuvinian, based on Old Turkic and Mongolian vocabulary with an introduction (in German and Turkish)
Research Interests:
Third Book / Fifth chapter of Suvarnaprabhasa-sutra's Old Uighur translatio. text in transcription, Turkish translationd, short comments, index and facsimiles.
Research Interests:
This short volume contains the Proceedings of the 58th Session of the Permanent International Altaistic Conference held in Dunajská Streda (Slovakia) 6-11 September 2015. Our local partner was the Vambéry Civic Soociety the members of... more
This short volume contains the Proceedings of the 58th Session of the Permanent International Altaistic Conference held in Dunajská Streda (Slovakia) 6-11 September 2015. Our local partner was the Vambéry Civic Soociety the members of which hosted us magnamiosly. We had an unforgetable week together and now we are happy to present this special volume containing the materials we got from the participants. I am personally very grateful for the contribution of Prof. Dr. Mehmet Ölmez, Doç. Dr. Tülay Çulha, Zeynep Pınar Can and Dr. Kinga Szálkai who did their best to carry out this uneasy work.
We brought all the materials as they were send to us and edited them according to the format of the Türk Dilleri Araştırmaları . Nevertheless we were unable to make emendations in the language of texts, so they remainded as they were sent to us.
Türk Dilleri Araştırmaları dergisinin bu özel sayısında, 6-11 Eylül 2015 tarihinde Dunajská Streda kentinde gerçekleştirilen Permanent International Altaistic Conference (PIAC)’ın 58. oturumunda sunulan bildiriler yer almaktadır. Tam metni gönderilen bildiriler, sadece TDA dergisinin sayfa düzenine göre düzenlenmiş; yazılarda içeriğe ilişkin bir değişiklik yapılmamıştır. Bildirilerin içeriği ve anlatım tarzı, tamamıyla müelliflerine aittir. Bu işte emekleri geçen ve yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Mehmet Ölmez, Doç. Dr. Tülay Çulha, Zeynep Pınar Can ve Dr. Kinga Szálkai’ye teşekkürü bir borç bilirim.
Dr. Habil. Mihály Dobrovits the President of the 58th Session of the PIAC
We brought all the materials as they were send to us and edited them according to the format of the Türk Dilleri Araştırmaları . Nevertheless we were unable to make emendations in the language of texts, so they remainded as they were sent to us.
Türk Dilleri Araştırmaları dergisinin bu özel sayısında, 6-11 Eylül 2015 tarihinde Dunajská Streda kentinde gerçekleştirilen Permanent International Altaistic Conference (PIAC)’ın 58. oturumunda sunulan bildiriler yer almaktadır. Tam metni gönderilen bildiriler, sadece TDA dergisinin sayfa düzenine göre düzenlenmiş; yazılarda içeriğe ilişkin bir değişiklik yapılmamıştır. Bildirilerin içeriği ve anlatım tarzı, tamamıyla müelliflerine aittir. Bu işte emekleri geçen ve yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Mehmet Ölmez, Doç. Dr. Tülay Çulha, Zeynep Pınar Can ve Dr. Kinga Szálkai’ye teşekkürü bir borç bilirim.
Dr. Habil. Mihály Dobrovits the President of the 58th Session of the PIAC
Research Interests:
Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı (720-2010) 3-5 Aralık 2010, İstanbul, Bildiriler / From Ötüken to Istanbul, 1290 Years of Turkish (720-2010) 3rd-5th December 2010, İstanbul, Papers, Yayıma Hazırlayanlar / Edited by Mehmet Ölmez, Erhan Aydın, Peter Zieme, Mustafa S. Kaçalin, İstanbul 2011more
papers presented to Runic Symposium at Istanbul in 2010
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
The book contains different papers on Old Turkic writing sytems to Ottoman Turkish alphabets which was presented in 2007 at Eskisehir /TURKEY
Research Interests:
Contents of Maḥmūd al-Kāşġarį’nin 1000. Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslararası Dįvānu Luġāti’t-Turk Sempozyumu 5-7 Eylül 2008, İstanbul / The Dįvānu Luġāti’t-Turk International Symposium: In Commemoration of Maḥmūd al-Kāşġarį’s 1000th... more
Contents of Maḥmūd al-Kāşġarį’nin 1000. Doğum Yıldönümü Dolayısıyla Uluslararası Dįvānu Luġāti’t-Turk Sempozyumu 5-7 Eylül 2008, İstanbul / The Dįvānu Luġāti’t-Turk International Symposium: In Commemoration of Maḥmūd al-Kāşġarį’s 1000th Birthday 5th-7th September 2008; available through Eren Kitap: http://www.eren.com.tr/
Research Interests: Old Turkic and Turkology
A diagram from Early Turkic to modern Turkic languages. It depends on Talat Tekin's classification of Turkic languages. // Ens Eski Türkçeden bugüne Türk dillerinin dağılımını gösterir şema. Hocam Talat Tekin'in sınıflama sistemi esas... more
A diagram from Early Turkic to modern Turkic languages. It depends on Talat Tekin's classification of Turkic languages. // Ens Eski Türkçeden bugüne Türk dillerinin dağılımını gösterir şema. Hocam Talat Tekin'in sınıflama sistemi esas alınarak hazırlanmıştır. Türk Dilleri - Giriş - kitabımızdan alınmıştır.
Research Interests:
Old Uighur Vyāghrī-Jātaka is very famous and popular in Old Turkic field. The story was also very famous at Dunhuang and Turfan and Buddhist caves. There is a fews scenes from the story on some temple walls. You can find here a few lines... more
Old Uighur Vyāghrī-Jātaka is very famous and popular in Old Turkic field. The story was also very famous at Dunhuang and Turfan and Buddhist caves. There is a fews scenes from the story on some temple walls. You can find here a few lines from Old Uighur text with explanations of words. That is just a smaple for students who learns Old Uighur.
Research Interests:
A short overview on Old Uighur [古代回鹘] Alphabet
Research Interests:
A short review of Uigurisches Wörterbuch's 3rd volume's 2nd chapter. Uigurisches Wörterbuch'un üçüncü cildinin ikinci bölümünün kısa bir tanıtımı
Research Interests:
Since 1977 Uygur Dictionary / Uigurischers Wörterbuch published in two different forms. The first volume of the new dictionary published in 2010. This is the fifth volume of new Uyghur Dictionary, contains foreign elements, prepared by... more
Since 1977 Uygur Dictionary / Uigurischers Wörterbuch published in two different forms. The first volume of the new dictionary published in 2010. This is the fifth volume of new Uyghur Dictionary, contains foreign elements, prepared by Jens Wilkens (from e to bodisav)
Research Interests:
A short review on Jens Wilkens, Handwörterbuch des Altuigurischen. Altuigurisch – Deutsch – Türkisch / Eski Uygurcanın El Sözlüğü. Eski Uygurca – Almanca – Türkçe.
Research Interests:
Old Uyghur civil documents examined through different scholars. Lastly Marton Ver checked some documents related postal system during Mongolian period (from 13th - 14th centuries) // Eski Uygur hukuk belgelerinden posta / haberleşme ile... more
Old Uyghur civil documents examined through different scholars. Lastly Marton Ver checked some documents related postal system during Mongolian period (from 13th - 14th centuries) // Eski Uygur hukuk belgelerinden posta / haberleşme ile ilgili belgeler bir kez d Marton Ver tarafından dikkatle ele alınmıştır.
Research Interests:
Dolgan is a language, spoken around 5000 thousand speakers at Taimyr peninsula. This is second book by M. Stachowski on Dolgan language: Word Formation in Dolgan. Closest language to Dolgan is Yakut // Yakutçaya en yakın dil olan... more
Dolgan is a language, spoken around 5000 thousand speakers at Taimyr peninsula. This is second book by M. Stachowski on Dolgan language: Word Formation in Dolgan. Closest language to Dolgan is Yakut // Yakutçaya en yakın dil olan Dolgancada söz yapını ele alan kitap M. Stachowski'nin Dolganca üzerine ikinci çalışması.
Research Interests:
This is a short review on the vocabulary of New testament's second Yakut translation which was prepared by Marek Stachowski // Marek Stachowski'nin hazırladığı, Yakutça İncil tercümesinin sözvarlığı üzerine yapılmış yayının tanıtımıdır.
Research Interests:
This is a short review on Simone-Christiane Raschmann's book about the 'cotton (böz) and its economical function between Old Uyghur society. // Simone-Christiane Raschmann'ın BÖZ 'bez, kumaş' sözü çerçevesinde Eski Uygurlarda BÖZ'ün... more
This is a short review on Simone-Christiane Raschmann's book about the 'cotton (böz) and its economical function between Old Uyghur society. // Simone-Christiane Raschmann'ın BÖZ 'bez, kumaş' sözü çerçevesinde Eski Uygurlarda BÖZ'ün oynadığı toplumsal rolü ele alan çalışması tanıtılmıştır.
Research Interests:
This is a short review on Marek Stachowski's reference book on Wordformation in Dolgan // Marek Stachowski'nin hazırladığı, başvuru eseri niteliğindeki Dolgancada sözyapımı üzerine kısa bir tanıtmadır.
Research Interests:
Since 1971 published over 40 books under "Berliner Turfantexte" series on Old Uyghur, Chinese, Mongolian, Sogdian texts related with Manichaean, Buddhism,and Christianity etc. It is a short review about books from BT till 2015; this is a... more
Since 1971 published over 40 books under "Berliner Turfantexte" series on Old Uyghur, Chinese, Mongolian, Sogdian texts related with Manichaean, Buddhism,and Christianity etc. It is a short review about books from BT till 2015; this is a short review on the series // 1971'den bugüne "Berliner Turfantexte" dizisi içerisinde 40'ın üzerinde kitap yayımlanmıştır. Bu kısa tanıtmada 2015'e kadar yayımlanmış olan kitaplar ele alınmaktadır.
Research Interests:
A short review on Yukiyo KASAI's Old Uyghur fragments with Brāhmī elements // Yukiyo KASAI'nin Brāhmī unsurlar içeren Eski Uygurca metin parçaları üzerine hazırladığı çalışma üzerine kısa bir tanıtma.
Research Interests:
Jens Wilkens'in hazırladığı Eski Uygurca DKPAM (=Daśakarmapathāvadānamālā) metinleri üzerine yayımlanan kitabın tanıtımı // Review of Old Uighur DKPAM (=Daśakarmapathāvadānamālā) which was edited by Jens Wilkens
Research Interests:
Klaus Röhrborn, Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien. Neubearbeitung II: Nomina – Pronomina – Partikeln. Band 2: aš – äžük. Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2017, XXX + 359 sayfa /... more
Klaus Röhrborn, Uigurisches Wörterbuch.
Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte
aus Zentralasien. Neubearbeitung II: Nomina –
Pronomina – Partikeln. Band 2: aš – äžük. Franz
Steiner Verlag, Stuttgart 2017, XXX + 359 sayfa / pages.
Türk Dili, Aralik 2017 / December, yil / year 68, sayi / number 792
This is a short review / Buchbesprechung about new edition of "Uigurisches Wörterbuch / Uighur Dictionary" / which based on Old Uighur Buddhist and Manichaean texts. Uygurca Sözlük'ün yeni yayını hakkında kısa bir tanıtma.
Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte
aus Zentralasien. Neubearbeitung II: Nomina –
Pronomina – Partikeln. Band 2: aš – äžük. Franz
Steiner Verlag, Stuttgart 2017, XXX + 359 sayfa / pages.
Türk Dili, Aralik 2017 / December, yil / year 68, sayi / number 792
This is a short review / Buchbesprechung about new edition of "Uigurisches Wörterbuch / Uighur Dictionary" / which based on Old Uighur Buddhist and Manichaean texts. Uygurca Sözlük'ün yeni yayını hakkında kısa bir tanıtma.
Research Interests:
Review of Takao MORİYASU's "Materials on Uighur Manichaism (森安孝夫, Uiguru – Manikyōshi kankei shiryōshūsei ウイグル＝マニ教史関係史料集成 (Kinki Daigaku Kokusai Jinbun Kagaku Kenkyūsho Kiyō, Higashi Osaka, [2014] Heisei 26).
Research Interests:
This is a Turkish translation of Sir Gerard Clauson's "Turkish and Mongolian Studies". I have a short foreword for the Turkish edition and also about same topic. Mutual borrowings and effects between Mongolian and Turkic languages are... more
This is a Turkish translation of Sir Gerard Clauson's "Turkish and Mongolian Studies". I have a short foreword for the Turkish edition and also about same topic. Mutual borrowings and effects between Mongolian and Turkic languages are very interesting area. Clauson has right about relations between both language families. Both family has a close contact more than 1500 years. This a useful and instructive book about the topic.
Research Interests:
Bugüne kadarki çalışmaların tamamına yakınında denk sözü Eski Türkçeden gösterilir; Farsçada da görüldüğünden bahsedilmekle birlikte denk sözünün kökü doğrudan Eski Türkçeye götürülür. Eski Türkçe söz ise Çince 等 deng sözüne bağlanır. En... more
Bugüne kadarki çalışmaların tamamına yakınında denk sözü Eski Türkçeden gösterilir; Farsçada da görüldüğünden bahsedilmekle birlikte denk sözünün kökü doğrudan Eski Türkçeye götürülür. Eski Türkçe söz ise Çince 等 deng sözüne bağlanır. En eski kökü konusu biraz ikincil bir konu, ilk kaynak Çince olabilir, doğrudur. Ancak bugün Eski Türkçe -ng, bizim Türkçemizde niçin -nk’dir, soru ve sorun buradadır. Bence türkçedeki denk Farsçadan geri ödünçleme (Rückentlehnung / reborrowing) bir sözdür.
Research Interests:
Türk Dilinin Nadir Sözlerinden AVAG 'naz, işve; kapris" Mehmet ÖLMEZ Kutadgu Bilig'in sözvarlığı, Dîvânu Lugâti't-Turk ve Eski Uygurcanın sözvarlığı ile karşılaştırıldığında, ötekilerden daha az söz içerir (yaklaşık 3000), özellikle Eski... more
Türk Dilinin Nadir Sözlerinden AVAG 'naz, işve; kapris" Mehmet ÖLMEZ Kutadgu Bilig'in sözvarlığı, Dîvânu Lugâti't-Turk ve Eski Uygurcanın sözvarlığı ile karşılaştırıldığında, ötekilerden daha az söz içerir (yaklaşık 3000), özellikle Eski Uygurcadan kat kat az söz içerir. Ancak Kutadgu Bilig'de bazen öyle sözlerle karşılaşırız ki ne Eski Uygurca metinlerde ne de DLT'te görülmez. İşte bunlardan birisi de avag'dır. R.R. Arat yayınına göre 403. ve 2680. Beyitlerde geçer. 403. beyit C (Kahire) nüshasında geçmez, A nüshasında da avag yerine ovug görülür. Clauson, Kutadgu Bilig'den verdiği örneğe "Çağ.(atayca)"dan da tanık getirir. Örneğini Zemahşeri'ye, daha doğrusu Tarama Dergisi için yapılan taramalarda kullanılan Mukaddimetü'l-Edeb yazmalarına dayandırır. Bildiğim kadarıyla Çağatayca Mukaddimetü'l-Edeb'de (N. Poppe yayınına göre) bu söz geçmez. Ancak N. Yüce'nin yayımladığı Mukaddimetü'l-Edeb'in Şuşter nüshasında (Harezm Türkçesi) bu söz geçer, hem de dört kez (N. Yüce 1988; bu veri için ayrıca krş. C. Özcan, 2019). Üçüncü verimiz ise bir türev olup Harezm Türkçesi Satır arası Kur'an Tercümesindendir: avagsın-'böbürlenmek', avagsınmak 'böbürlenme, kibir' (G. Sağol yayını). Demek ki başlangıçta, Clauson sözlüğüne göre bu söz tekmiş. Ancak bugün görünen, türevleri ile birlikte toplamda üç ayrı kaynakta görülen bir sözdür. Bugünkü Türk dillerinde veya başka bir tarihî metinde görülmez (?). Gören duyan var mı? Clauson ve G. Sağol'dan (↑) Tarama Dergisi'nden.
Research Interests:
Andreas Tietze, Eski Türkçe ID-'yollamak, göndermek' fiilinin Eski Osmanlıca ile Anadolu Ağızlarında ıy-ve iyşeklinde yaşadığını kaydeder ve birer örnek verir. Derleme'den verdiği örnek (ıy-II) 'dökmek, yere dökmek' anlamındadır. Anlam... more
Andreas Tietze, Eski Türkçe ID-'yollamak, göndermek' fiilinin Eski Osmanlıca ile Anadolu Ağızlarında ıy-ve iyşeklinde yaşadığını kaydeder ve birer örnek verir. Derleme'den verdiği örnek (ıy-II) 'dökmek, yere dökmek' anlamındadır. Anlam açısından ben bu bağı hemen kuramadım, siz ne dersiniz? Yazılı kaynaklardan da iy-* okuyuşuyla, 14. yy. sonundan, Fahrî'den örnek verir. Orada da sorum, acaba başka kaynakta bu fiile (Anadolu sahasında, 13-19. yüzyıllarda) rastlayan var mı? *ıy-okunmaması için var olan eklere göre, bir sebep görmüyorum.
Research Interests:
KIDIR- "to go around the circumference; to search" // KIDIR- "gezmek, yürümek; aramak, aranmak, araştırmak"
Research Interests:
Altun Yaruk Sudur VIII 544.24b: (11) türtgü saçgu köyürgü ıslagular (12) ulatı hualıg bezekler urzun-(13)-lar J. Wilkens'in sözlüğünde ise Uygurca dönemi için bezek sözü Soğudca psʾk (çelenk, çiçek dizisi, Skt. mālya ve mālā'nın da eş... more
Altun Yaruk Sudur VIII 544.24b: (11) türtgü saçgu köyürgü ıslagular (12) ulatı hualıg bezekler urzun-(13)-lar J. Wilkens'in sözlüğünde ise Uygurca dönemi için bezek sözü Soğudca psʾk (çelenk, çiçek dizisi, Skt. mālya ve mālā'nın da eş değeri; taç) yerine okuma hatası olarak kaydedilir. bezeklik'e ise hiç yer verilmez. Ancak orada konuyla ilgili karşılaştırabileceğimiz tek söz olarak psaklıg ("bekränzt, mit einem Kranz, mit Kränzen || çelenk koymuş, çelenkle, çelenklerle; bekränzte Person || çelenk koymuş kişi") yer alır.
Research Interests:
Tarama Sözlüğü'nde yalnız bir kez görülen ve öncesi, sonrası bir daha görülmeyen semizi-'semirmek' (to be fat, become fat) fiili semriyerine bir okuma hatası mıdır yoksa yazmada r üzerine konan bir nokta dolayısıyla mı böyle okunmuştur.... more
Tarama Sözlüğü'nde yalnız bir kez görülen ve öncesi, sonrası bir daha görülmeyen semizi-'semirmek' (to be fat, become fat) fiili semriyerine bir okuma hatası mıdır yoksa yazmada r üzerine konan bir nokta dolayısıyla mı böyle okunmuştur. Tabii kelime bir kez de geçse, *semiz+i-şeklinde düşünmek teorik olarak her zaman mümkündür. Kelime Bâbusü'l-Vâsıt'tan alınmıştır.
Research Interests:
Modern Turkish has many loanwords from European Languages. I have talked about CAMPUS and its Old Ottoman equivalents // Osmanlıca eski metinler ve sözlükler bugün ödünçlediğimiz bir çok Avrupaî sözcük için güzel karşılıklar sunabilir. Bu... more
Modern Turkish has many loanwords from European Languages. I have talked about CAMPUS and its Old Ottoman equivalents // Osmanlıca eski metinler ve sözlükler bugün ödünçlediğimiz bir çok Avrupaî sözcük için güzel karşılıklar sunabilir. Bu yazıda campus / kampüs hakkında notlarımı paylaştım.
Research Interests:
A brief description of field research on Hüis Tolgoi (I) inscription from Mongolia together A. Vovin, D. Maue and É. de La Vaissière.
Research Interests:
This is the draft version of a text read at the PIAC 2017 conference in Hungary. It should be read in relation to the parallel articles of Dieter Maue, Mehmet Ölmez and Alexander Vovin.
Research Interests:
Bu çalışmada, Yazıtlar dönemi Türkçesinden örneklerle Türkçedeki nesne ve nesnenin imlenmesi, yükleme durumu ile belirlilik, özgünlük, iyelik, gönderim, parçacıllık, sonuçluluk gibi bağlantılı kavramlar tartışılmıştır.