Türk Dili

Türkçenin önemli dil alanlarından biri de Eski Anadolu Türkçesidir. Türkçenin bu döneminde yazılan eserler hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar incelendiğinde Türkçenin değişik fonetik özellikler gösterdiği görülecektir. Burada bu fonetik özelliklerden ses düşmeleri üzerinde durulacaktır. Bu çalışmamızda, esasında yabancı öğrencilere örnek olması için Eski Anadolu Türkçesi Dönemi ses düşmesi hadisesi belli başlı yönleriyle ele alınmıştır. Derslerimizde ele aldığımız ses düşmesi konusunun bir başka yönüyle anlatılması amaçlanmıştır.

Özet Bir duyguyu, düşünceyi, olayı ya da en geniş anlamıyla bir süreci ifade eden fiiller belirli söz dizimsel davranışlar sergilerler. Fiillerin sınırsız sayıda söz dizimsel yapılar kurma olasılığı yoktur. Cümlenin söz dizimsel koşullarının ve temel söz dizimsel yapısının fiilin söz dizimsel istem bilgisine göre kısıtlandığı ve çeşitlendiği söylenebilir. Bu, fiillerin söz dizimsel açıdan sınıflandırılabileceği anlamına gelmektedir. Türkçe fiillerin alternatif kullanımlar da dâhil olmak üzere en çok 40 söz dizimsel davranışının ve temel cümle yapısının olduğu söylenebilir. Bununla birlikte 40 söz dizimsel davranışın hepsi aynı sıklığa sahip değildir. Bazı söz dizimsel davranışların çok daha sık kullanıldığı ve öncelikli olduğu görülür. Bu, Türkçenin evrimsel dil bilgisinin oluşturulmasında kayda değer bir bilgi olup özellikle yabacı dil öğretiminde öncelikli söz dizimsel yapıların neler olduğu ve hangi fiillerin öncelikle öğretilmesi konusunda öğreticilere fikir verebilecek niteliktedir. Anahtar Kelimeler: Fiil, söz dizimsel fiil sınıfları, söz dizimsel sınırlılıklar, istem bilgisi. Abstract Verbs that express a feeling, a thought, an event, or a process in the broadest sense exhibit certain syntactic behaviors. The facts are unlikely to establish an unlimited number of syntactic constructs. It can be said that the syntactic conditions and the basic syntactic structure of sentence are restricted and diversified according to the syntactic valency information of the verb. This means that the verbs can be classified syntactically. It can be said that Turkish verbs have at most 40 syntactic behaviors and basic sentence structure including alternative uses. However, not all 40 syntactic behaviors have the same frequency. It is seen that some syntactic behaviors are used much more frequently and have priority. This is an invaluable source of knowledge for the evolutional grammar of Turkish language, and it is of particular relevance to the teacher as to what precedes syntactic structures in foreign language teaching and which verbs are primarily taught.

ÖZ: Güney Sibirya Türk topluluklarından biri olan Tuvaların zengin bir sözlü geleneği vardır. Tuvalar, 1930'dan itibaren kendi dillerini yazı dili olarak kullanmaya başlamışlardır. Bu çalışmada, Tuva destanlarında kullanılmış olan, ancak Tuva yazı dilini temsil eden sözlüklerde yer almayan sözcükler ele alınmıştır. Böylece, sözlüklerde bulunmayan bu sözcükleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Ayrıca, Tuva yazı dilinin halk edebiyatı ürünleri ile ilişkisi üzerinde de durulmuştur. Makalenin giriş bölümünde Tuva destanları ve bu konudaki yayımlar hakkında genel bir bilgi verilmiş ve incelemenin yöntemi açıklanmıştır. Ardından, bu sözlü gelenek ürünlerinin söz varlığı ile yazı dili arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Son olarak, destanlardan tespit edilen bu sözlerin genel bir değerlendirilmesi yapılmış ve bu sözler alfabetik olarak sıralanarak açıklanmıştır. İnceleme, destan metinlerindeki söz varlığı ile yazı dili sözlüklerinin karşılaştırılması suretiyle yapılmıştır. Tuva yazı dili ile halk edebiyatı ürünlerinin söz varlığı arasında yakın bir ilişki vardır. Sözlü edebiyat ürünleri, yazı dilinin oluşum sürecinde önemli birer kaynak olarak kullanılmıştır. Bu nedenle bu ikisi arasındaki ilişki incelemeye değer görülmüştür. İnceleme neticesinde, sözlüklerde bulunmadığını tespit ettiğimiz bu sözlerin önemli bir kısmının Tuva-Moğol dil ilişkilerine dayandığı görülmüştür. Sözcüklerin bir kısmı da lehçeler arası ödünçleme ürünüdür. Sözlü gelenek içerisinde aktarılan bu metinlerin doğasına bağlı olarak, arkaikleşme de diğer bir önemli sebeptir. Anahtar Kelimeler: Tuva Türkçesi, Tuva destanları, söz varlığı, sözlü gelenek, yazı dili.
ABSTRACT: Tuvans, one of the Turkic communities of the southern Siberia, have a rich oral tradition. Tuvan people started to use their own language as a written language in 1930. In this study, the words that are used in Tuvan epics but do not exist in dictionaries which represent the vocabulary of Tuvan written language have been analysed. Thereby, it is aimed to reveal these words which can not be found in dictionaries. In addition, the relationship between Tuvan folk literature and written language is also elaborated. In the introduction of the study, a general information about Tuvan epics and relevant publications is given and method of the study is explained. Then, the relationship between vocabulary of these oral narratives and written language is mentioned. Finally, the words from epics are overviewed and then they are explained in alphabetical order. The analysis has been made by comparing the vocabulary in the epics with the written language dictionaries. There is a close relationship between the Tuvan written language and the vocabulary of folk literature. Oral literature has been used as an important resource in the formation process of written language. Therefore, the relationship between the two is deemed worthy of examination. As a result of the examination, it is seen that a significant part of those words which could not be found in dictionaries are based on Tuva-Mongol language contacts. And some of the words are based on borrowings from other Turkic dialects. Depending on the nature of these texts conveyed in the oral tradition, archaicism is another fundamental reason for not existing in dictionaries.
Keywords: Tuvan Language, Tuvan epics, vocabulary, oral tradition, written language.

Bir kısım araştırmacıların;
"Vekil uzun uzun ekonomik ilişkilerden bahsetti."
" İnsandan hoşlanmıyor."
" Herkes ondan şüphelerıiyordu."
"Ayşe pastalardan yedi."
vb. cümlelerde altı çizili +DAn ekli ögeleri nesne kabul etmelerine rağmen,
dilcilerin büyük bir kısmı, bu konudan hemen hiç bahsetmez. Bunun önemli sebeplerinden
biri nesne anlayışındaki farklılık olsa gerek.

Bu çalışmanın amacı, Kafkasya coğrafyasını tanımlamak aktörlerini belirlemek ve bu çerçevede bölgedeki Türk etkisini tarihi perspektiften geleceğe taşımak için fikir mülahazaları yapmaktır. Bize hem yakın hem uzak hem benzer hem değişik olan bu coğrafya bu anlamda dikkatli analizi yapmayı ve kavramları doğru oturtma özenini gerektirmektedir. Bu sebepten ötürü çalışmayı iki akademisyen müştereken yapmanın daha doğru olacağına kanaat getirdik.

İnsanlık tarihinin dönüm noktası olan tarım; insanları tüketiciden üretici konumuna getirmesi, yerleşik hayata geçirerek bir topluluk halinde yaşamalarına sebebiyet vermesi bakımından önemlidir. Toplumların yaşayış biçimleri dilleriyle eş değerlik gösterir. Dil; kültürün devamlılığını ve aktarımını sağlayan, konuşurlarının duygu ve düşüncelerini yansıtan önemli araçtır. Dil, devamlılığın haricinde bir milletin geçmişten günümüze; yaşayışlarını, düşünüşlerini veren önemli göstergedir. Toplumlar karşılaştıkları ve yaşadıkları durumlara göre dillerini şekillendirmişlerdir. İhtiyaç dâhilinde toplumlar dillerine yeni sözcükler türetmişlerdir. İnsanlar bildikleri nesneleri tanımlayarak onları dil hazinelerine katmıştır. Her milletin söz varlığında yaşadıkları coğrafyanın, iklimin izleri vardır.  Dil, kültürün bir yansıması olduğu için bu makalenin girişinde öncelikle eski Türklerin tarım kültürüne ve Tarama Sözlüğü ve hakkında yapılan çalışmalardan bahsedildikten sonra Tarama Sözlüğü' ndeki "tarım" yansımaları tespit edilecektir. Tarama Sözlüğü'ndeki tarım temasına dâhil olan sözcüklerinin kökenleri tespit edilecek ve sözcüklerin oluşum yollarına bakılacaktır.

Epics have their own narrative styles and there are many expressions
which consist of formulaic structures in them. From these expressions, elliptical words and epithets have been examined in terms of linguistics in this study. Elipsis are formed by deleting a part of a word, phrase or sentence and the remaining elements of the expression stand for the whole meaning of the structure. Examples of ellipsis given in this study belong to syntactic level. Elliptical words may lexicalize over time, depending on their use frequencies. Epithets are formulaic words that describe the heros or various creatures and objects in folkloric texts. Epithets are seen in Turkic epics widely and they are characteristic stylistic features of Tuvan epics as well. These formulaic expressions spesific to oral tradition may also lexicalize by formulization. Some epithets and elliptical structures in the epics analysed in this study are also found in the literary texts and thus, these words have a place in Tuvan dictioanries too. In this context, it is seen that these elements which arise from the vocabulary of epics are transferred to literary language too. Accordingly, our analysis is done comparatively between oral literature and literary language.
Keywords: Tuvan language, Tuvan epics, ellipsis, epithet, vocabulary,
lexicalization.

Cambridge'de düzenlenen son Uluslararası Oryantalistler Kongresi'nde okuduğum makalenin tam hâlidir. Makale, serbest zamanlarında çalışabilecekleri bir konu olduğunu öğrenen kişilerin istekleri üzerine hazırlanmıştır. Son iki buçuk yıldır bir Türkçe tarihî sözlüğü derlemekle meşgul bulunuyorum. Eğer bunu gerçekten tamamlayabileceksem bile hayli uzunca bir süre gerçekleşmeyecek olan ve çalışmanın şu ana kadarki kısmında ortaya çıkan bir meselenin belirli bir boyutuyla ilgili bir makaleyi her halükarda yayınlamak faydalı gibi görünüyor. Temel çalışma araçlarım, sözlüklerden oluşan çok geniş bir kaynak ve dayandıkları temel metinlerle beraber, çeşitli lehçelerdeki Türkçe kelime indeksleridir.

Binomials are the word groups that are seen in the vocabulary of the Turkic since old times. Especially Old Uighur Turkic is rich in this respect. Among the modern Turkic languages, Tuvan has interesting characteristics in terms of binomial vocabulary. In this study, the term “ikileme” in Turkish, which is commonly used to name these expressions, and its scope have been discussed, and then the semantic features of the binomials are analysed in the case of Tuvan. Binomials in Turkic have been studied from various perspectives in several studies. However, it remains up-to-date with its various aspects starting from the terminology. In the studies on this topic in Turkey, the terms ikileme, ikizleme, yineleme, tekrar, hendiadyoin, koshma etc. are used to mark these expressions. Among them, the term ikileme is widely used and accepted. When we look at the definition of this word in the dictionaries, it is seen that the word is intertwined with the concept of “repetition”. But binomials stand as a different linguistic phenomenon than repetition/reduplication. In addition, it is seen that there is no coordination in the terms in the publications in Turkey with the terms in the international literature. Hendiadyoin and reduplication are mostly used terms in this context. These terms also represent different linguistic phenomenons than binomials. In the second and third section of our study, the terms used in the field and their scopes have been discussed comparatively and in conclusion, it is suggested that to name these expressions as “ikili sozler” in Turkish for the equivalent of the term binomials/binomial expressions. Binomials, in general, can be defined as phrases formed by two coordinated words in the same word class that come together with semantic relations. Then, on this theoretical ground, the semantic features of the binomials have been examined in the case of Tuvan. Since the words compose binomial structures combine with each other by some semantic relations, in this study, semantic features of the binomals have been analysed. We compiled the material in our study from the headwords in Tuvan dictionaries. Based on our material, we have classified these expressions semantically. According to this, meronymy, relating to the same conceptual field, synonymy and antonymy are determined as the major topics. When we look at the whole of these expressions, it is seen that the need to express a whole or concept together comes to the fore. Binomial expressions also show characteristic features in terms of both intralingual developments and relations with other languages or dialects. In this context, to mention to lexical and etymological features of the words create binomial structure stands as another side of the problem. For this reason, we mentioned the lexical and etymological characteristics of the binomials in the 4th part of our study. Considering their origins, it is seen that Mongolic borrowings are mostly found in the binomials in Tuvan. In terms of lexical features, as can be seen in other areas of the Turkic, some binomials in Tuvan can contain words that are not used alone. These may be words borrowed from other dialects or languages. Mongolic borrowings are mostly seen in this kind of binomials too.
Keywords: Turkic, Tuvan, binomaials, binomial expressions, hendiadyoin, reduplication

Öz: İkilemeler/ikili sözler, Türk dilinin söz varlığında eski devirlerden beri görülen söz öbekleridir. Özellikle Eski Uygur Türkçesi bu açıdan zenginlik taşır. Çağdaş Türk lehçelerinden de Tuva Türkçesi bu söz varlığı ögeleri bakımından dikkat çekici özellikler gösterir. Bu araştırmada “ikileme” terimi ve kapsamı tartışılmış; Tuva Türkçesi örneğinde ikilemelerin/ikili sözlerin semantik özellikleri incelenmiştir. “İkilemeler” şimdiye kadar çeşitli açılardan pek çok çalışmaya konu edilmiştir. Bununla birlikte, terim sorunundan başlayarak konunun üzerinde durulması gereken yönleri bulunmaktadır. Türkiye’de bu konuda yapılmış çalışmalarda söz konusu yapıların ikileme, ikizleme, yineleme, tekrar, hendiadyoin, koşma gibi terimlerle işaretlendikleri görülmektedir. Bunlardan ikileme, en yaygınlaşmış ve genel kabul görmüş olan terimdir. İkileme sözcüğünün sözlüklerdeki tanımına bakıldığında, konunun “tekrar” kavramıyla iç içe geçmiş olduğu anlaşılmaktadır. Ancak, çeşitli anlam ilişkileriyle bir araya gelen eş görevli iki sözcüğün oluşturduğu söz öbekleri, tekrardan ayrı bir dil olgusuna işaret etmektedir. Ayrıca, Türkiye’de yapılan yayınlarda, bu yapıların uluslararası literatürdeki karşılığı için kullanılan terimlerde de tam bir örtüşme olmadığı görülmektedir. Bu bağlamda en çok kullanılan terimler hendiadyoin ve reduplication terimleridir. Ancak söz konusu terimler,esasında bu yapılardan ayrı dil olgularını ifade etmektedir. İncelememizin ikinci ve üçüncü bölümlerinde, alanda kullanılan terimlerin ve bunların kapsamlarının tartışması yapılmış; söz konusu yapıların ikili sözler (binomials/binomial expressions) olarak adlandırılması tercih edilmiştir. İkili sözler, genel olarak, çeşitli anlam ilişkileriyle bir araya gelen aynı türden ve eş görevli iki sözcüğün oluşturduğu söz öbekleri şeklinde tanımlanabilir. Ardından, bu teorik zeminde Tuva Tükçesi örneğinde ikili sözlerin semantik özellikleri incelenmiştir. İkili sözleri oluşturan sözcükler, çeşitli anlam ilişkileriyle bir araya gelmektedir. Bu nedenle incelemede ikili sözlerin semantik özellikleri üzerinde durulmuştur. İnceleme materyali, Tuva Türkçesine ait sözlüklerde madde başı olan sözler arasından derlenmiş; oluşturulan örneklem esasında bu sözler ayrıntılı bir semantik sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Buna göre; parça-bütün ilişkisi, aynı kavram ya da anlam alanına ait olma, yakın anlamlılık, zıt anlamlılık ilişkilerinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Bu yapıların bütününe bakıldığında ise birlikte bir bütünü ya da kavramı ifade etme ihtiyacının öne çıktığı anlaşılmaktadır. İkili sözler, hem dil içi gelişmeler hem de başka diller veya lehçelerle ilişkiler bakımından da karakteristik özellikler gösterir. Bu bağlamda ikili yapıyı oluşturan sözcüklerin leksik ve etimolojik özellikleri de konunun üzerinde durulması gereken diğer bir yönüdür. Bu nedenle, incelemenin dördüncü bölümünde, ikili yapıyı oluşturan sözcüklerin leksik ve etimolojik özellikleri üzerinde de durulmuştur. Kökenlerine göre bakıldığında, Tuva Türkçesindeki ikili sözlerin bünyesinde en çok Moğolca alıntılar görülmektedir. Leksik bakımdan, Türk dilinin diğer sahalarında da görülebildiği gibi, Tuva Türkçesindeki bazı ikili sözlerin bünyesinde de tek başına kullanımı olmayan sözcükler bulunabilmektedir. Bunlar, başka lehçe ya da dillerden alıntı sözcükler olabilmektedir. Bu tür yapılarda da yabancı alıntı olarak en çok Moğolca sözcükler tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türk dili, Tuva Türkçesi, ikileme, ikili sözler, hendiadyoin, tekrar, yineleme

Çalışmamızda, Dede Korkut metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk biçimleriyle diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde geçen olumsuzluk ve yokluk şekilleri ele alınmıştır. Bu olumsuzluk ve yokluk biçimleri farklı örneklerle açıklanmış ve farklı yönleriyle ele alınmıştır.
Çalışmamız, giriş ve beş bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölüm, Türkçede yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleridir. Bu bölümde, Türkçedeki olumsuzluk ve yokluk biçimleri ele alınmıştır ve örneklerle açıklanmıştır.
İkinci bölümde, Eski Anadolu Türkçesi ve Dede Korkut metinleri hakkında
bilgi verilmiştir. Aynı zamanda Dede Korkut metinlerinde yer alan tüm olumsuzluk ve yokluk biçimleri sınıflandırılmıştır ve farklı yönleriyle açıklanmıştır.
Üçüncü bölümde, diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerinde yer alan olumsuzluk ve yokluk biçimleri incelenmiştir. Konuyla ilgili gerekli örnekler beyitler halinde verilmiştir.
Dördüncü bölümde, bu araştırmalardan çıkan tüm bilgilerin toplanarak, Dede Korkut ve diğer Eski Anadolu Türkçesi metinlerindeki olumsuzluk ve yokluk biçimlerini açıklayan bir sonuç bölümü bulunmaktadır.
Son bölümde, araştırma süresince kullanılan kaynakların listesini içeren bir kaynakça eklenmiştir.

Dünyada elektronik sözlük biliminin gelişmesinin ana hatlarıyla ele alındığı makalede e-sözlük tipolojisi üzerinde durulmuş, Türk Dil Kurumunun sanal ortamdaki sözlükleri türleri, kapsamları, içerikleri, özellikleri ve nitelikleri bakımından incelenmiştir. Hâlen TDK ağ sayfasında yer alan sözlüklerin yirmi yıllık geçmişine de değinilmiştir. Teknolojiye yenik düşen ve bugün artık kullanımda olmayan TDK e-sözlükleri de makalede ele alınmıştır.
2020 yılında yazılan makalede güncel bazı bilgi ve yayınlarla sonradan sanal ortamda erişime açılan "Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü"ne değinilememiştir.

Aktarma Sözlüğü Abide-mezar: Anıtkurgan Afiyet olsun!: Aşolsun! Artezyen: Yuşuk Atıf: Atav Balina: Alabuğa Beste: Sarın Bisiklet: Tuguy Cin: Yelpin Demokratik: Aratçıl Destan: Üliger Deterjan: Açalga Diyet: Açır Efsane: Anız Ehliyet: Yeterge Ejderha: Evreğen Elektrik: Çakılgağan Elektron: Yalçırak Enfeksiyon: Alız Fal: Bakav Fil: Yağna Gazi: Alpavut Güfte: Koşun Harf: Üsük Hayalet: Yör Helalleşme: Adaldaşma Heykel: Yontav Hipopotam: Araman Hurç: Aşmag İftar: Ağzaçar İthaf: Adav İyon: Yüküt Jokey: Atçapar Kainat: Açan Kanguru: Yepelek Kanunname: Yasarga Kommemerasyon: Anıştay Kongre: Hural Konsey: Keneş Koordinat: Yönter Kutup: Yiğdiz Kurye: Yalavaş Lades: Yeteş Lanet: Yeksek Lif (temizlik): Yunça Mahkeme: Yarganak Manyetizma: Yiğdeme Mersiye: Yuğut Meteorit: Ağmazak Motor: Yörter Muska: Yomdar Mühür: Yuzak Nadas: Ahtar Nüfus: Arat Olimpiyat: Yarıştay Oruç: Baçağ Örümcek adam: Ağalcan Özür dileme: Ağzınma Parlamento: Yasatay Patates: Yumurgan Pelerin: Arkaç Penguen: Ağkarın Petrol: Yakız Planör: Yarkanat Polemik: Ağzalak Polen: Ürleç Polis: Yasavul Radyan: Yayçan Radyo: Sesbeğen Rota: Yöney Reçete: Yorlav Seyis: Atbakar Sörf: Yelder Steril: Arılçak Süvari: Atavul Şarj: Yüklenç Tabir (rüya): Yorav Teselsül: Ardışma Teşekkürler!: Bayartay! Televizyon: Gözbeğen Vaha: Yeşerge Vahiy: Açış Vampir: Vupar Veda: Yolgar Virüs: Yukuz “Y” (bilinmeyen değer): Yiğrek Yakamoz: Yaldırak Yarasa adam: Bavbagay Yılbaşı günü: Yılgayak Zürafa: Anağaş

Bu eser, Nazım Hikmet’in ilk şiir kitabıdır. Akbaba Neşriyatı tarafından 1925 yılında Arap harfleriyle yayınlanan Dağların Havası’nda, “İstanbul gibi modern bir şehirde yaşayan ve gelir düzeyi oldukça yüksek bir tüccar kızının Ankara’ya babasını ziyaret etmek için yaptığı bir seyahat ve bu seyahatte karşılaştığı zorluklar” anlatılır. Ayrıca eserde, bir taraftan İstanbul ile Anadolu arasındaki yaşam farkı ortaya konulurken, diğer taraftan iki farklı ortamda yetişen bu tip insanların da birlikte bir hayat kurabileceği mesajı verilir.

Dağların Havası, Seyfettin Özege’nin “Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu”nda Yusuf Ziya Ortaç’ın eseri olarak görüldüğü için yıllarca Nazım Hikmet’in toplu şiirlerinde yer almamıştır. Akbaba Neşriyatından çıkması nedeniyle de Yusuf Ziya Ortaç adına kaydedilmiş olma ihtimali yüksektir.

Ancak Bilim ve Sanat dergisinin 1982 tarihli 18. sayısında Kemal Sülker’in “Nazım Hikmet’in Bilinmeyen Manzum Bir Romanı” başlıklı yazısıyla eserin Nazım Hikmet’e ait olduğu ortaya çıkmış ve şairin şiir kitaplarının daha sonraki toplu basımlarında yer almıştır. Ayrıca söz konusu eser hakkında, NTV Tarih dergisinin 2010 Temmuz sayısında “NTV Tarih Nazım Hikmet’in İlk Şiir Kitabını Buldu!” başlığıyla bir yazı
yayımlanmıştır.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi tarafından, 12-14 Kasım 2014’te düzenlenen Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumunda sunduğumuz Uppsala Üniversitesindeki Türk Mirası başlıklı bildirinin bir bölümü olan bu eser, bugün İsveç’te bulunan Uppsala Üniversitesinin Carolina Rediviva Kütüphane’sindeki Prof. Dr. Walter Björkman’ın mirası içinde yer almaktadır.

Günümüzde çok az sayıda nüshası olan bu kitabın tıpkıbasımının şimdiye kadar yapılmamış olması bizi, daha önce sunduğumuz bildiri ve yazdığımız Profesör Walter Björkman’ın Mirası adlı makalenin bir bölümü olan bu eseri ayrı bir çalışma olarak yayınlamaya sevk eden önemli sebeplerden biri oldu.

Diğer taraftan, bu eserin özellikle yurtdışında Türkçe öğrenenlerin Türk edebiyatına dair yazar ve şairleri tanımasına katkı sağlayacağı ve Türkoloji bölümlerinde okutulan Osmanlıca derslerinde kullanılması muhtemel materyallerden biri olacağı kanaati de bu çalışmayı yapmamızda etkili olmuştur.

Son olarak, okuyucuların eseri rahatlıkla takip edebilmeleri için tıpkıbasımı ile çeviri yazı şekli karşılıklı olarak verilmiştir.

1901 – 1930 tarihleri arasında yaşağan qırımtatar edibi Abdülehat-Hamdi Geraybaynıñ ömrü ve icadı üzerindeki bilgilerni keñişletmek maqasadı ile çalışmamızda biografik, teoretik, tekstolojik ve diger mühim meselelerine meyil berile. Şairniñ 1920’nci ss. yazğan aşq mevzulı manzumelerniñ poetik hususiyetleri ve şu sırada bediy serlevha, levha, portret, mecaz ve ilh. tasviriy vastalar ögrenile. Böyleliknen, müellifniñ psiholojik durumu, yazıcılıq qabiliyeti ve hem devirniñ edebiy milliy añaneleriniñ ceryanlarını açıqlamaq içün yañı yollar araştırıla. Qırımtatar ve umumen türk-müsülman edebiyatlarında “sonet” janrınıñ peydalanma ve inkişaf yollarına diqqat ayırıla.
Anahtar sözleri: sevgi, şiir, lirik, ithaflar, sonet, janr, Qırım, Geraybay.

Türkiye’de modern anlamda dil tartışmalarının tarihî arka planı 19. yüzyıla dayanır. Tanzimat Dönemi, bu tartışmaların yoğunlaşmaya başladığı yılları içermektedir. Pek çok sahada büyük çaplı ilk kırılmaların görüldüğü bu dönemde dil tercihleri, alfabe konusu, eğitim ve kültüre yansımalar da yoğun olarak tartışılmıştır. Neticede bu dönem, sonraki yıllarda alınacak kararların hazırlayıcısı olmuştur. Örneğin, Tanzimat Dönemi’ndeki alfabe ıslahına yönelik tartışmalar, Cumhuriyet Dönemi’nde alfabe değişikliğini beraberinde getirmiştir.
Batılılaşma ekseninde ilerleyen tartışmaların dil gibi daha muhafazakâr bir alanı da içine alması, dönem şartları düşünüldüğünde ilgi çekmiştir.  Dolayısıyla Tanzimat Dönemi’nde belli başlı sahalarda ıslah için Batı’daki gelişmelerden faydalanma düşüncesi öne çıkmıştır. Dönemin aydınları, içinde bulunulan medeniyetin terkedilmesi gerektiğini düşünmediklerinden çözüm olarak alfabeyi değiştirmekten ziyade onu ıslah etme yolunu tercih etmişlerdir. Zira Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki rakiplerine karşı başta bilim-teknik olmak üzere birçok alanda üstünlüğünü yitirmeye başlaması, dönemin aydın kadrosu tarafından alfabenin zorluğu sebebiyle okuma-yazma oranının düşüklüğüne bağlanmıştır. Nihayetinde ise bu dönemin en önemli özelliği, modern anlamda dil tartışmalarını başlatmış olmasıdır.

Bu çalışmada Yalova İli Yerli Ağzı'nın morfolojik ve fonetik özelliklerinin belirlenmesi ve yazı diline göre farklılık gösteren unsurlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma; "İnceleme", "Metinler" ve "Sözlük" olmak üzere üç temel bölümden meydana getirilmiştir. Araştırmanın girişinde Yalova'nın tarihî ve coğrafî özelliklerinden, demogra-fik yapısından ve yerlilik kavramının yöredeki algılanış biçiminden bahsedile-rek yerli köyü olarak tespit edilen on üç yerleşim yerinin geçmişlerine göz atılmıştır. "İnceleme" bölümünde ise ele alınan ağzın ses bilgisi ve şekil bilgisi ile ilgili özellikleri irdelenmiş, söz konusu özellikler derlenen metinlerden örnekler verilerek desteklenmiştir. "Metinler" bölümünde çalışmaya kaynak-lık edebilecek nitelikte olduğu tespit edilerek seçilen derlemeler çeviri yazıya aktarılmıştır. Yalova Yerli Ağzı'nın en önemli morfolojik ve fonetik özellikleri "Sonuç" başlığı altında değerlendirildikten sonra çalışmanın "Sözlük" bölümü-ne geçilmiştir. Bu bölümde yazı dilinde olmayan ya da yazı diline göre farklı ses bilgisel nitelikler taşıyan kelimeler temel alınarak ağız yöresine ait bir sözlük ortaya çıkarılmıştır. Araştırmanın son kısmında bulunan kaynakça başlığı altında ise çalışmayı oluştururken yararlanılan eserlerin künyeleri yer almıştır. Yalova İli Yerli Ağzı ile ilgili müstakil bir ağız çalışmasının daha önce yapılmamış olmasından yola çıkılarak hazırlanan bu çalışma ile bahsedilen eksikliğin giderilmesi hedeflenmiştir.

Felsefenin doğrudan dille yapılan bir etkinlik olduğu göz önüne alındığında, “Türkçenin felsefe yapmaya uygun bir dil olup olmadığı” konusu can alıcı bir önem taşır. Yakın düşün tarihimizde “Türkçenin felsefe yapmaya uygun bir dil olmadığı” yollu bir yaklaşım canlılığını, zaman zaman açık zaman zaman da örtük, sürdürmüştür. Amacım bu tartışmaları yeniden ortaya sürüp, yan tutmak değil. Ayrıca, bu tartışmaların yüzeysel bağlamda yürütülmesinin verimsiz olduğu kadar, konuyla ilgili ana sorunu gözden kaçırdığı kanısındayım. “Türkçenin felsefe yapmaya uygun bir dil olup olmadığı” konusunda bir karara varmadan önce, “Bir dilin felsefe yapmaya uygun olması ne demektir?” sorusuna yanıt vermiş olmak gerekir.

Toplumların önemli fikir ve kültür miraslarından biri olan atasözleri gerek verdikleri öğüt ve öneriler gerekse onlar oluşturulurken kullanılan sözcük tercihlerinin bir sonucu olarak ait oldukları milletin dünya görüşleri ve geçmiş tecrübeleri hakkında bilgi sağlarlar. Türkçenin atasözlerinde, Türk milletinin tarih sürecinde edindiği deneyimleri, maddi ve manevi yaşadığı sorunları, bunlardan çıkardığı dersleri ve bu dersleri gelecek kuşaklara aktarmak üzere "öz" hale getirdiği söylemleri görmekteyiz. Atasözleri aynı zamanda yazıda ve konuşmada verilmek istenen mesajı kuvvetlendirmek için de kullanılırlar. Toplumun ve dilin geçmişine ayna tutan ve aynı zamanda geleceğini şekillendirme görevini üstlenen bu kıymetli sözlerin satırları arasında tamamen ortaya çıkarılıp işlenmemiş bir alan daha vardır. Kavram alanı olarak adlandırılan bu alanın detaylı bir biçimde incelenmesi, atasözlerinin hem taşıdıkları görevi daha iyi anlamamızı hem de tarihsel bilgiyi daha detaylı bir biçimde görmemizi sağlayacaktır. Bu çalışmada atasözlerinin verdiği mesajın yanında işaret ettiği kavramlar açısından da ilk bakışta görünmeyen birtakım detayları açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Zihinsel bir bilgi işleme süreci olan "anlama"nın Türkçenin atasözlerinde hangi koşullara, duyulara, duygulara, deneyimlere bağlandığı ve anlama süreci gerçekleşmediğinde neler olabileceği gibi hususlar Ömer Asım Aksoy'un Atasözleri Sözlüğü bağlamında incelenip açıklanmıştır. A B S T R A C T Proverbs, one of the important ideal and cultural heritage of societies, provide information about the world views and past experiences of the nation which they belong as a result of both their advice and suggestions and the word preferences used when they were created. In proverbs of Turkish, we see the experiences that the Turkish nation has gained in the history process, the material and sentimental problems it has experienced, the lessons it draws from it, and the discourses it has made these lessons "essential" to pass on to future generations. Proverbs are also used to strengthen the message to be given in writing and speaking. There is another unprocessed area between the lines of these precious words that reflect the past of the society and language and also take the task of shaping its future. A detailed examination of this area, which is called the conceptual area, will enable us to better understand the task of the proverbs and to see the historical information in more detail. In this study, it has been tried to reveal some details that are not visible at first glance in terms of the concepts pointed out by the message of the proverbs. "Comprehension" which is a mental information processing process, its relevance and dependency to conditions, senses, emotions, experiences and also what happens when this process does not occur are examined and explained in the context of Ömer Asım Aksoy's Atasözleri Sözlüğü.

Bu çalışmanın amacı Almanca ve Türkçede adın belirtme durumunu karşılaştırmalı olarak incelemek, benzerlik ve farklılıklarını ortaya çıkarmak ve Almanca öğrenen Türkler için bu konudaki öğrenme zorluklarına çözüm önerileri geliştirmektir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde adın belirtme durumu her iki dilde de ayrıntılı olarak incelenmektedir. Adın belirtme durumunda iki dil arasındaki en belirgin fark nesnenin belirtililik özelliğinde ortaya çıkmıştır. Türkçe tümcede nesne ekli ya da eksiz bulunabilmektedir. –İ ekini alan nesne belirtilidir. Almancada ise nesne ister belirtili ister belirtisiz olsun artikeli mutlaka Akkusativ durumda çekimlenmek zorundadır. İkinci bölümde öğrenci uygulamalarına yer verilmiştir. Öğrencilere çalışma kağıdı dağıtılmış ve üç farklı değişkende adın belirtme durumunu kullanma başarıları ölçülmüştür. Tümce kurmada ve Türkçeden Almancaya çeviride “ein” belirsiz artikelinin Akkusativ durumda çekimlenmemesi, Almancadan Türkçeye çeviride ise belirtisiz nesneye “–İ” ekinin getirilmesi en sık yapılan hatalar olarak bulunmuştur. Hatalar çözümlendiğinde bunların yalnızca Türkçe ile Almancanın yapısal farklılığından kaynaklanmadığı, birinci yabancı dil olarak öğrenilen İngilizcenin de etkisi olduğu anlaşılmıştır. Bu sonuçlara göre öğrencilerin dillere daha çözümleyici yaklaşmasının sağlanması ve dil bilinci oluşturulması yönünde çaba harcanması gerektiği ortaya çıkmıştır.

Mustafa Kutlu (1947 Erzincan-) who has been studying as a Turkish-literature teacher, director of literature magazine, writer of encyclopedia, journalist and television programmer has published his firs story “O” on the magazine named Hareket in 1968. Kutlu has been publishing his long-stories hitherto. In addition he has been publishing essays and reviews.  He has been publishing a long-story every year since 1999. Kutlu has published Tirende Bir Keman (A Violin in Train) in 2015. There is word “Story” on the cover of that book. However this book can accept a novel because it has been edited as a ballad-novel. Kutlu has taken hand social truths both in terms of Islamic sensitivity and particularly in social realism. 
Story-teller Mustafa Kutlu who writes on İslamic sentiment has maintained searching novel kind in Oriental narrative tradition at his work named Tirende Bir Keman. Kutlu has benefited from songs and folk-songs both in fiction and the content in his text. Therefore his text Tirende Bir Keman could be named as “ballad novel” in terms of its gender.
Kutlu has partially deviated from storytellers between 1950-1980 had wrote in Islamic sentiment as Necip Fazıl Kısakürek, Sezai Karakoç, Şevket Bulut, Rasim Özdenören, Cahit Zarifoğlu, İsmail Kıllıoğlu, Durali Yılmaz, Ali Haydar Haksal, Hüseyin Su and Ramazan Dikmen. Kutlu has brought a new perspective to the traditional comprehension that had glorified Anatolian / provincial human contrary to the life of the city people. Author has confronted his readers to the truths in the context of both Istanbul and provincials as Adana, Mersin, Gaziantep and a no-named small town, taking three generations of a family of musicians to the center of theirs narration.
Mustafa Kutlu’s approach to Turkish novel history likes Ahmet Hamdi Tanpnınar’s approach. Kutlu accepts Turkish novel history as a journey to westernization. He takes hand this issue in regard to changing civilization.  However he believes that a forced changing like this is impossible in context of Islamic tradition. Kutlu warns us that nowadays the literature has become consumption merchandise on all over the world in which the capitalism had become unique ruling except from some real reader end writer.  (Kutlu, 2002: 736, 737)
Kutlu has continued his novel render search in the oriental narrative context with his new book Tirende Bir Keman which we introduced it as a ballad-novel.  The narrator of this book gives information about each song and composer in question by every suite situation or folk-songs that come remind. The first  song said in the story is “Canımın yoldaşı ol gönlüme bin neş’e bırak/ Be my soul’s fellow traveler; leave in my heart a merriment” (Uşşak melody-by Şükrü Tunar), the second song is belongs Hacı Arif Bey that begins with words “Olmaz ilaç sine-i sad-pâreme / Çare bulunmaz bilirim yâreme—There is no any medicine for my chest divided hundred pieces / I know no-one can find a treatment for my love  injury”. In this context the last approach gives a folk-song. One person of the story Sadullah has look for his wife Şefika. A few troublesome men has kidnapped Şefika. Sadullah comes across Şefika in a train car when singing “Keklik gibi kanadımı süzmedim / I didn’t behave coquettishly like partridge”. In this ballad-novel there are also many oriental music terms like “taksim / improvisation, buğulu ses / steamy sound, hüzzam, suzinak, mahur, Hüseyni, Hicaz / Hijaz, Nihavent, notaya basmak / pressing on note”. 
Mustafa Kutlu’s works known as story different from recently “event history” and “case history”. His works show diversities from concept of long-story also.  Kutlu has been wanting to carry todays literature his main literal sources like religious and national traditions, the oral literature, ancient and Sufi literature’s narrative approaches.
The story-teller Kutlu wants to capture the readers’ hearts by his word-worlds established with language and emotions to the contrary described events in story. He has carried out giving patterns of oriental-traditional novels in the effect of Tanpınar who had said our novels are our folk-songs. Kutlu has realized Tanpınar’s opinion. 
Writer who wants to understand human has benefited from songs intensively at first and from folk-songs secondary.  Technique differences between song and folk-song genders have disputed to present in context of İstanbul-the provinces, “aruz-hece / poetic structure”, the old aristocrat literature and folk literature. Kutlu has been showing us that each gender of poetry is same with his new ballad-novel. Two type of poem has similar speech, problems, ones spoken to and performers. 
Most of speakers of Mustafa Kutlu have been emphasizing that his stories are different stories assert the villages are places of virtue and the big countries are spaces of alienation (Çoşkun, 2010: 405, 406). Yet Kutlu doesn’t exalt village-life and run down city-life in his work Tirende Bir Keman. He changes traditional comprehension in this topic. He also put forward a new sensitivity on the contrary of social realists. He confronts his readers to other un pleasant truths of rural society.
We cannot explain the situation of comparison, mistaking for and transition the genders novel and story merely with not knowing of these gender’s limits and today’s postmodernist attitude that claim the genders have no-border. The postmodernist practices of Mustafa Kutlu in this ballad-novel virtually based on traditional oriental narrate. The narrator has undertaken important functions in this ballad-novel. It has confronted us with society who is totality of positive sensitivities and negative insensitivities. The writer has been allowed the narrator who isn’t a person of novel interfering with the text, conversing with reader, asking to reader, giving answers, making decision about people and circumstances. The writer both has used means of modern literature’s expressions and counterfeited narrators like Meddahs, Ahmet Mithat Efendi with his preferences. Thus he has kept on traditional narration. Kutlu has settled tree person father, son and grandchild to the center of novel with their sorrowful wife’s.  Thus he has reflected unspoken truths of slum in Islamic sensitivity.
Kutlu has used very kind of literal humor like “difficult situation humor, slang, untrained lover humor, comic of name and copying speech of Meddah”. The reader simple has been captured with its heart thanks to best lingual endeavor in novel Tirende Bir Keman. There are many name tricks like Kemani Kenan in the book.

Özet Yazım kurallarında veya herhangi bir kelimenin yazımında zaman zaman değişiklik yapılmaktadır. Yazım kurallarındaki değişiklikler, çoğu zaman bir bilgi kirliliği yaratmakta ve eğitim-öğretimi de olumsuz etkilemektedir. Bu bilgi kirliliği, bazen yeni bazı yanlışlıkların doğmasına ve yayılmasına da neden olmaktadır. " Eğer ki " ve " illaki " kelimelerinin yazımı konusunda şöyle yaygın inanışlar bulunmaktadır: " Daha önce 'eğerki' yazılıyordu. Türk Dil Kurumu kelimenin yazımını değiştirdi ve 'eğer ki' yaptı. Daha önce 'illa ki' yazılıyordu. Türk Dil Kurumu kelimenin yazımını değiştirdi ve 'illaki' yaptı. ". Bu iki inanış, yeterince sorgulanmadan birçok kişi tarafından kabul edilmekte ve derslerde de böyle anlatılmaktadır. Eldeki bu çalışmada " eğerki " ve " illaki " kelimeleri etrafında oluşan bu inanışın doğru olup olmadığı üzerinde durulmuştur. Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan bütün yazım kılavuzlarında " eğer ki " ve " illaki " kelimelerinin yazımları incelenmiştir. İnceleme sonucu göstermiştir ki " eğer ki " ve " illaki " kelimelerinin yazımında son yıllarda herhangi bir değişiklik olmamıştır. " Eğer ki " kelimesi, şu ana kadar zaten hep ayrı yazılmıştır. " İllaki " kelimesi ise 1988'den beri bitişik yazılmaktadır.

Türk sözlükçülüğünün kısa bir tarihi olan bu kitap, Elginkan Vakfı 3. Türk Dili ve Edebiyatı Kurultayı kapsamında düzenlenen "Geçmişten Bugüne Türk Sözlükçülüğünden Bir Kesit -Türkiye Türkçesi Sözlükleri- adlı sergiye kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü tarafından 19-20-21 Nisan 2018 Tarihlerinde düzenlenecek olan sempozyumda 2015-2016 ve 2017 yıllarında Moğolistan'da yaptığımız arkeolojik çalışmalar sırasındaki bazı tesbitlerimizin sunumunu yapacağım. Sempozyum programı da ektedir

Özet: Tahsin Yücel'in bu romanı Yusuf Aksu'nun yalanlar üzerine kurulmuş olan hayatını anlatıyor gibi görünse de aslında temelde dil ile ilgili önemli konular tartışılmıştır. Yaşamak istemediği kendi hayatını Yunus'un hayatına çevirerek, onun düşüncelerini kendi düşünceleriymiş gibi benimseyerek yalan bir hayatı yaşamaya başlayan Yusuf Aksu ne kendisi olarak ne de Yunus olarak mutlu olmayı becerebilmiştir. Yalan ve gerçeğin dil kuramlarıyla örülü bir romanda tartışılması oldukça manidardır. Yazar, romanda anladığımız ve konuştuğumuz dilin olanaklarını ispatlamaya çalışırken aslında yalan ve gerçek kelimelerinin de anlamlarını tartışıyor gibidir. Yusuf Aksu'nun seçtiği yalan hayat ile birlikte, gerçek ve yalanın çatışması, dilsel olanakları da romanın konusunu teşkil eder. Dilin gerçeklerini yalan bir hayat kurgusuyla vermesi bakımından yazarın bu romanı oldukça önemlidir. Anahtar sözcükler: yalan, dil, Yusuf Aksu, Tahsin Yücel, roman. Ülkemizde göstergebilim ile ilgilenen ender yazarlardan biridir Tahsin Yücel. Gerek öykülerinde gerek romanlarında dil ve göstergebilim ile ilgili düşüncelerine mutlaka yer verir. Saussure ve Grimas'ın düşüncelerine ortak olan yazar, bu eserinde de bu önemli bilim adamlarının düşüncelerine yer verir. Yalan romanı Yusuf Aksu isimli kahramanımız üzerine kuruludur. Yusuf, küçük yaşta babası tarafından terk edilen, annesi tarafından büyütülen içine kapanık bir çocuktur. Annesi Refika Hanım öğretmen olmanın verdiği kimlikle oğlunu önce kendi eğitmek ister. Yusuf'a daha küçük yaşlarda ansiklopedi sevgisini aşılar. Her türlü güçlüğü ansiklopediler sayesinde çözebileceği düşüncesini yerleştirir Yusuf'un zihnine. "Dünyadaki kitapları okumakla bitiremezsin, hiç kimse bitiremez! Ama dünyanın en iyi ansiklopedilerini elinin altında bulundurabilirsin; üstelik dünyanın tüm bilgilerini ansiklopedilerde bulabilirsin!'' (Yücel 2004: 14) Yusuf, annesinin verdiği öğütlerle tam bir ansiklopedi tutkunu haline gelir, fakat annesinin söylediği gibi ansiklopediler her soruya cevap bulamıyordu. " Örneğin babaların ölümü hastalıkla, yüreğin durmasıyla, kefenle, tabutla, mezarla açıklanıp betimlenebiliyordu, ama belli bir babanın rakı almak üzere evden çıkıp da bir daha dönmeyişini ne İlkokul Ansiklopedisi açıklayabiliyordu ne Hayat Ansiklopedisi." (Yücel 2004: 15) Yusuf, okula ve annesiyle mezarlığa gittiği günlerden başka dışarıya hiç çıkmaz. Evden çıkmak ona daha küçük yaşlardan itibaren tehlikeli olarak görünür. Dışarıya çıktığında yanında annesi olsa bile insanlardan korkar ve annesinin eteğinin altına saklanmak ister. Bu durum Yusuf kaç yaşına gelirse gelsin devam edecektir. Yusuf, 60 yaşında da sokağa yalnız adım atmaktan hep korkacaktır. Yusuf yalnızlığın getirdiği etkiyle kendi kendine yabancı dil öğrenmeye başlar. İngilizce, Fransızca kaynakları kendiliğinden okuyabildiğinin farkına varır. Sürekli kitaplarla boğuşması arkadaşları arasında "Hoca" olarak anılmasına neden olur. Yusuf okulda da arkadaşlarından kaçarak kendi kabuğuna sığınır ve okulda da yalnızlığı seçer. Hayatının dönüm noktası sınıftan içeri giren Yunus Aksu'nun kimseye bakmadan sadece kendisine gelerek kendini tanıtması olur. Yunus'u tanıyan Yusuf artık bambaşka biridir. Tahsin Yücel de romanının temeline Yusuf'un Yunus'un düşüncelerini benimseyerek Yunus'a dönüşmesini ve bu dönüşüm ile birlikte koca bir "yalan" ı yaşamaya başlamasını alır. Yunus; oldukça zeki, hazırcevap, kendine ait düşünceleri olan hatta daha o yaşlarda dil ile ilgili bir kuramı olduğunu söyleyecek kadar iddialı bir çocuktur. Tek kusuru kekemeliğidir; fakat o bunu bir kusur olarak hiçbir zaman görmez hatta bunu da kendi lehine çevirmeyi bilir. "İnsan ne kadar çok kekelerse, o kadar doğru konuşur, çünkü aralarda düşünür." (Yücel 2004: 28) Yunus, bir gün Yusuf'a kendisini neden bu kadar çok sevdiğini bildiğini söyler. Verdiği cevap oldukça ilginç bir benzetmedir. "Çü..çü..çünkü ansiklopedileri çok seviyorsun, ansiklopediler de kekemedir, onlar da her şeyi bölüp dağıtır, tıpkı benim gibi.." (Yücel 2004: 32) Yunus, dil kuramının yanında kekemelikle de ilgili bazı düşünceler geliştirir. Kekemeler kesik kesik konuşsa da, sözcükleri parçalasa da konuşmaları insanların ilk dilinden kuşların dili gibi kesintisiz 1 Dr. Müge Göncü, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Doktora programı mezunu.