Hasan hayırsever

Öz: Cumhuriyetin ilk yılları, Türkiye’de sözlükçülük çalışmalarının ivme kazandığı bir dönemdir. Bu dönemde Atatürk’ün önderliğinde ve Türk Dili Tetkik Cemiyetinin öncülüğünde farklı Türk dillerine ait sözlükler Türkiye Türkçesine çevrilmişlerdir. Döneme damgasını vuran eserlerden biri de E.K. Pekarskiy tarafından hazırlanan Slovar yakutskogo yazıka “Yakut Dili Sözlüğü”dür. Atatürk’ün talimatıyla 1937 yılında Yakut Dili Lûgati adıyla Türkçeye çevrilen bu sözlüğün ilk cildi Yakut Dili Sözlüğü adıyla 1945 yılında yayınlanmıştır. Bu tarihten itibaren eser üzerinde bağımsız herhangi bir çalışma yapılmamıştır ve sözlüğün diğer ciltleri yayınlanmamış durumdadır. Bu makalede yayına hazırlamakta olduğumuz Yakut Dili Lûgati’nin tarihçesi üzerine ve yeni baskının ne tür özelliklere sahip olacağına dair bilgi verilecektir. Anahtar Kelimeler: Sözlükçülük, Yakut Dili Sözlüğü, Yakut Dili Lûgati, Pekarskiy Sözlüğü, Yakutça First years of the Republic is a period in which lexicography studies accelerated in Turkey. During this period, under the leadership of Ataturk and Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Turkish Language Research Association) several dictionaries of Turkic languages were translated into Turkish. Slovar' yakutskogo yazıka "Dictionary of the Yakut Language" prepared by E.K. Pekarskij is one of the dictionaries marked the period. The first volume of this dictionary, which was translated into Turkish under the name of Yakut Dili Lûgati in 1937 with the instruction of Atatürk, was published in 1945 under the name of Yakut Dili Sözlüğü. From this date, no independent work has been done on this valuable source and other volumes of the dictionary have not been published. In this article, information will be given on the history of the Yakut Language Dictionary that we are preparing for publication and what kind of features the new edition will have.

The concepts of evil and good form the basis of morality, which has a relative and variable structure. These terms, which are often not independently addressed, are sometimes associated with knowledge as in Socrates, Plato and Al-Farabi in the intellectual history, sometimes with life instinct as in Spinoza and sometimes with the intention behind the behavior as in Kant. The content of these terms varies according to social values and time. Good and evil behaviors are also awarded or punished by the social control mechanism of the period. Social institutions or people direct individuals to behaviors suitable for the aims adopted by using the sanction power of award and punishment. There are rules that organize the social life from the most primitive communities to modern societies. The rules regulating the social life are shaped by changes in the social life. The written or unwritten legal system in each period is built on the contrast of good > award, evil > punishment. The m...

Öz: Cumhuriyetin ilk yılları, Türkiye’de sözlükçülük çalışmalarının ivme kazandığı bir dönemdir. Bu dönemde Atatürk’ün önderliğinde ve Türk Dili Tetkik Cemiyetinin öncülüğünde farklı Türk dillerine ait sözlükler Türkiye Türkçesine çevrilmişlerdir. Döneme damgasını vuran eserlerden biri de E.K. Pekarskiy tarafından hazırlanan Slovar yakutskogo yazıka “Yakut Dili
Sözlüğü”dür. Atatürk’ün talimatıyla 1937 yılında Yakut Dili Lûgati adıyla Türkçeye çevrilen bu sözlüğün ilk cildi Yakut Dili Sözlüğü adıyla 1945 yılında yayınlanmıştır. Bu tarihten itibaren eser üzerinde bağımsız herhangi bir çalışma yapılmamıştır ve sözlüğün diğer ciltleri
yayınlanmamış durumdadır. Bu makalede yayına hazırlamakta olduğumuz Yakut Dili Lûgati’nin tarihçesi üzerine ve yeni baskının ne tür özelliklere sahip olacağına dair bilgi verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sözlükçülük, Yakut Dili Sözlüğü, Yakut Dili Lûgati, Pekarskiy Sözlüğü, Yakutça

First years of the Republic is a period in which lexicography studies accelerated in Turkey. During this period, under the leadership of Ataturk and Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Turkish Language Research Association) several dictionaries of Turkic languages were translated into Turkish. Slovar' yakutskogo yazıka "Dictionary of the Yakut Language" prepared by E.K. Pekarskij is one of the dictionaries marked the period. The first volume of this dictionary, which was translated into Turkish under the name of Yakut Dili Lûgati in 1937 with the instruction of Atatürk, was published in 1945 under the name of Yakut Dili Sözlüğü. From this date, no independent work has been done on this valuable source and other volumes of the dictionary have not been published. In this article, information will be given on the history of the Yakut Language Dictionary that we are preparing for publication and what kind of features the new edition will have.

Özet: Dolganlar, Asya’nın en kuzeyindeki Türk dilli halktır. Taymır yarımadasında, diğer Türk topluluklarından izole bir şekilde yaşamlarını sürdürmektedirler. Farklı dil ve kültür çevrelerine ait halkların birbirleri içerisinde erimesi ve ortak dil olarak Yakutçayı benimsemesi sonucu bir ulus olarak ortaya çıkan Dolganlar, kaynağını bu halklardan alan kimi uygulamaları günümüzde de devam ettirmektedirler. Bu yazıda Dolganlarda ölüm teması incelenmiş ve ölüm uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Dolganlar, Dolgan Kültürü, Ölüm, Cenaze Uygulamaları.
Death and Funeral Rituals in Culture of Dolgan
Abstract: Dolgans are the northernmost Turkic-speaking peoples in the world. They live in the Taymyr Peninsula, isolated from other Turkic communities. Dolgans, which emerged as a nation as a result of the composition of the nations belonging to different language and cultural circles who perceived the Yakut as a common language, still continuing the rituals left by those peoples. In this article, death theme in Dolgan culture was examined and information about funeral rituals were given.
Keywords: Dolgans, Dolgan Culture, Death, Funeral Rituals.

Öz: Dolganlar Asya kıtasının en kuzeyindeki Türk dilli halktır. Yaşamlarını Taymır yarımadasında, diğer Türk topluluklarından izole bir şekilde sürdürmektedirler. Dolganca taşıdığı eskicil özellikler nedeniyle Türkoloji açısından önemli bir dildir. İncil çevirileri, çok az yazılı kaynağı bulunan bu Türk dilinin belgelenmesinde mühim bir rol üstlenmektedir. Bu makalede, Dolganca İncil çevirileri tanıtılacak ve bu çevirilerin Dolgan yazılı kültürü açısından önemi tartışılacaktır. Anahtar Sözcükler: Dolganlar, Dolganca, Dolgan yazılı kültürü, Dolgan edebiyatı, İncil çevirileri. A Few Words About Dolgan Gospel Translations Abstract: Dolgans are the northernmost Turkic-speaking peoples in Asia. They live in the Taymyr Peninsula, isolated from other Turkic communities. Dolgan is an important language for Turcology owing to its archaic pecularities. Gospel translations play an important role in the documentation of this Turkic language, which has very few written resources. In this study Gospel translations to the Dolgan language will be introduced and importance of these translations for the Dolgan written culture will be discussed.

Hayırsever, Hasan. Derivation in Dolgan Language, Master Thesis, Ankara, 2016.

Dolgans are the northernmost Turkic-speaking peoples in the world. They are living in the Taimyr Peninsula. These people are most numerous group of indigenous people on the area. Together with Sakha (Yakut) languge it belongs to the northeastern branch of the Turkic language family. Once upon Dolgan language was a dialect of Sakha (Yakut) languge. It is a seperate language since 1978. There are not a lot of written works in Dolgan language. “Üörüüleek Hurak” (translation
of Gospel of Luke) is one of the text of Dolgan language. In this study, in which primarily, transcription of the work is exercised, the literary work is analysed in terms of its content derivation. Ultimately, this study at the end of which the grammatical sequence and glossary exist attempt to demonstrate the etymological characteristic of Dolgan language