Aziz Mamoyan

«…если кто-то себя считает правым и компетентным и берётся написать о каком-то вопросе, то он должен увидеть разницу между собой (как исследователя) и другим (как политика). Призвание и подходы этих двух категорий людей разные. Политик, ищет пути и методы для политического решения проблем своего народа, исследователь же, с точки зрения научной поддержки их дела, играет свою роль.
Они должны дополнять друг друга, а не противостоять и вступать в борьбу.
В жизни ничего абсолютного не бывает, человек не должен только настаивать на своей правоте и компетентности, потому что тот, кто должен это увидеть и оценить, так это сообщество квалицированных  специалистов…»

E-pirtûka Ezîz ê Cewo:
“Abdullah Ocalan. Ramana azadîyê, gelê kurd û cîhan” –Berevoka gotar, bîranîn, name, hevpeyvîn û nirxandinên bijarte.

Ev berevoka berhemên pênûsa xudanê pirtûkê yên dem û demajoyên cuda da ye, lê ya ku di nava rewş û bûyerên Kurdistanê yên dawîya sedsala XX û destpêka ya XXI wan hemûyan digihîne hev û watedar dike, ew kesayetîya Rêberê gelê kurd Abdullah Ocalan û Tevgera Rizgarîxwaz a Kurdistanê ne...
Di vê berevokê da berhemên bijarte yên mamosta Ezîz ê Cewo yên di derbarê wê pêvajoyê da anegorî demnûsîyê (bi kronolojî) hatine tomarkirin ...  – ji destpêkê heya rojên vê serdemê.
Ew bûyer, ên ku di derbarê wan da di vê berevokê da tê gotin, hemû jî, an bi beşdarbûna xudanê pirtûkê pêk hatine, an jî ew wê demê wek çavdêrekî li wira amade bûye. Û ewî timê jî bi çavê lêgerînerekî li wan hemûyan nihêrye, ew nirxandine û watedar kirine... Ango, hîç rêzek, hîç peyv û gotinek hema wisa nehatine nivîsîn, lewra jî, ev berevok dê ne ku tenê ji bo siyasetmederên pispor, lêgerîner û nivîskaran balkêş be, lê her weha, ji bo xwendevanê sade jî...

Malpera “Amida Kurd” (Swêd) bi Ezîz ê Cewo Mamoyan ra. Yên êzdî û êzdîtî. Li ser rêya hevhatin û yekîtîyê. Gotûbêj.
Weşanên “Amida Kurd”, s. 2022.

Ev berevoka gotûbêjên malpera “Amida Kurd” bi lêgerîner, nivîskar û rojnamegerê kurd Ezîz ê Cewo ra li ser mijara wan pirsgirêkan e, yên ku li ser rêya hevhatin û yekîtîya civaka netewî-ayînî ya kurdên êzdî dibin asteng.
Mamosta Ezîz ê Cewo di nava goveka van gotûbêjan da bingehên wan pêvajoyên dîrokî ravedike, yên ku bûne  sedemên bûyerên bobelatî û rojên reş û giran di jîyana êzdîyan da. Wisa jî pêvajoyên îroyîn û rê û rêbazên lêgerandin û berterefkirina wan pirsgirêkan tên govtûgokirin, ên ku hê jî di nava jîyana êzdîyan da rû didin…
Ev weşana ji bo govekek a berfireh a xwendevanan hatye armanckirin.

Сайт “AmidaKurd” (Швеция) с Мамояном А. Д. (Азиз э Джаво). Эздиане и эздианство. На пути к согласию и единству. Беседы.
Издание “AmidaKurd”, 2021 г.

Данное издание представляет собою цикл бесед сайта “AmidaKurd” с курдским исследователем, писателем и публи-цистом Азизом Джавоевичем Мамояном на тему проблем, сто-ящих перед этно-конфессиональным обществом курдов-эздиан, и поиска способов преодоления этих проблем на пути достижения согласия и единства.
В ходе общения собеседник раскрывает первопричины исторических процессов, приведших к трагическим событиям в жизни эздиан. Также рассматриваются современное состоя-ние общества курдов-эздиан, различные аспекты изучения про-исходящих в их среде процессов и пути преодоления наболев-ших проблем.
Издание рассчитано на широкий круг читателей.

Di sêrî da-têbînîyeke biç'ûk. Ew, ku min di sernivîsa evê gotarê da gotina "r'êjîma faşîst a T'irkîyayê" bi k'ar anye, nayê wê wat'eyê, ku r'êjîmên berê yên vê dewletê ne faşîst bûne. Na! Di bingeha avakirina vê "k'omarê" da, wek proyêkteke dewletên gewre yên mêtînger, hema di sêrî da faşîzm hatye danîn. Lewra ku, ji bo ev proyêkt pêk bê û bik'eve jîyanê, divê pir'r'engîya net'ewî ya vê herêmê di nava hev da bihata helandin, û ji hole r'abûya. Û ji bo vê jî, divê di bin navekî hinartî yê giştî ("t'irk") da hemû gelên vê herêmê bihatana bişavtin-t'unekirin (hem bi wat'eyî, hem jî bi fîsîkî). Lewra jî, ji bo vê herêmê navekî hinartî (sunî) tê p'eydakirin-"K'omara T'irkîyayê" (ne ya t'irk, ha-a-a!). Paşê ji bo vê k'omara lêp (a sexte) destûreke bingehîn (dîsa ya lêp!) tê hinartin, û di wê da jî t'irkbûna hemû gelên "komarê" tê "misogerkirin" (anegorî

piştî ku min nameya te ya danasînê û Destûra Bizava aştîya navxweyî, ya ku te amade kirye, xwendin, hema di sêrî da ya ku ez matma kirim, ew bû, ku tû wê wek tiştekî ne siyasî didî xuyan (dibe ku hema ji bo wê jî, ji bo ku ew ‘bêsîyasîbûn’ bê bawerkirin, te ew ‘t’evger’ nav nekirye?). 
Û, lewra jî, destxweda di serê min da henek pirs û gumanan r’û dan, û, bi xwezayî, min xwest bizanibim, k’a, gelo ev mirov, ê ku van tiştan dibêje. bi xwe dûrî têgihîştina pirsê ye, yan dixwaze yên hemberî xwe di wê da bide bawerkirin? Û, lewra jî, li vira, bi dîtina min, pirsa sereke ew e, ka: “Gelo karê pêkanîna aştîya navxweyî têkilîya xwe bi siyasetê ra heye, an – na?”
Eger mirov têgeha p’eyva siyaset r’avebike, bersîva vê pirsê dê bi xwe derê hole: siyaset t’evahîya (komplêksa) wan r’ê û r’êbazan e, yên ku ji hêla dewletê, sazî, r’êxistin an k’omên mirovan ên cuda va, ji bo pêkanîna (r’ealîzekirina)  armanc û berjewendîyên xwe, tên bik’arnîn.
Lewra jî, ez nabêjim, her’e, ji wan dayîkên k’urd ên 60-70 salî bipirse, yên ku li qadên cuda, an jî ji êkranên têlêvîzîonan dersên mirovîyê, welatp’arêzîyê, têgihîtina siyasî û r’amana net’ewî didin r’ewşenbîrên me.
Na!... 
Heya, eger mirov ji gundîyekî K’urdistanê yê nexwendî jî bipirse, yê ku dibe ku,  heya nizane jî, k’a p’eyva ‘siyaset’ bi êtîmolojî ji k’u tê û tê çi wat’eyê, lê di jîyanê  da ewqas tişt dîtye, ku ‘siyasetê’ û ‘nesiyasetê’ ji hevdu cuda dikie, û heya ewê jî bibêje, ku bi t’evgerî şopandina armanc û berjewendîyên xwe ji hêla k’omên mirovan va (em dewletê li hêlêkê bihêlin!), siyaset e! Ku heya mirîyên me jî siyasî ne! – Ma ji bo çi me didin devê mirinê?

Me jî daxweza xwendevanên hêja pêk anî. Û îro êdî berevoka: “Yên êzdî û êzdîtî li ser rêya hevhatin û yekîtîyê”  bi du şêwazan – bi zimanên kurdî û rûsî hatye weşandin.
Ev berevoka ne hema wisa tumerîya wan şeş xelekên gotûbêjê ye, hemû beşên wê anegorî pîvanên beşê pirtûkan hatine şêwazdar kirin, pêşgotina wê heye,  ji bilî van wisa jî du gotarên mamoste Ezîz ê Cewo di dawîyê da hatine danîn – yek wek paşgotin, û ya dinê jî, wek pêvek, ên ku sedemên rûdanên gelek pirsgirêkan rave û ronî dikin, û goveka nirxandinên pirsên berevokê berfirehtir û balkêştir dikin.
Ev weşana ji bo govekek a berfireh a xwendevanan hatye armanckirin.

Piştî belavkirina vîdêoya Şivan a di derbarê êzdîyan da hewar û hêwarzeyek rabû, hemû sazî û rêxistinên êzdîyan daxwîyanî belav kirin, helwesta Şivan a bê serûber rexne û şermezar kirin. Hinek kesayetîyan jî li ser vê bûyerê nirxandinên xwe pêk anîn…. Bi rastî hema di destpêkê da ez bi bawer bûm, ku Şivanê piştî wan daxwîyanî, şirove û nirxandinan dê bêhtir bi berfirehî vê helwesta xwe bike govtûgoyê û heya gazinên xwe jî bîne zimên, ku hinek êzdîyan ji wî ra çêr û dijûn gotine… Her çiqas ez bi xwe di wê bawerîyê da me, ku çi dibe, bila bibe, divê di nava gengeşî û gotûpbêjan da çêr û dijûn cîyê xwe nînbin, lê ji hêla dinê va, dema mirov gotinên Şivan dinirxîne, dibîne, ku ewî bi xwe gel anye provaktsîonê. Ji bo ku ev rast bê têgihîştin, em binihêrin, ka bernameya Şivan çawa pêk hatye û mijara wê çi bûye. Di navendekê da komek mirov berevî ser hev kirine, û Şivan mijara kuştina jinan di nava êzdîyan da davêje hole û ewê wek taybetmendîya wê civakê dinirxîne, xwe wek dadgerekî an terbîyekarekî dide pêş, ji êzdîyan ra dibêje, ka çima ew dest ji edetên xwe yên kevn bernadin! Û li vira bêyê rayê xwe mirov dixwaze, ji vî mirovî bipirse, ma kuştina jinan tenê taybetmendîya civaka êzdîyan e? Ma di nava misulmanan, xrîstîanan û yên dinê da bûyerên vî rengî pêk naên? Ma ne, bûyerên weha bingeha xwe ya netewî nînin, bingeha wan ji pirsgirêkên civakî-sotsîalî tê.

Van demên dawîyê xwendevanên me jêderka (link) nivîseke di întêrnêtê da ji me r’a şandibûn û t’ika kiribûn, ku em wê şirove bikin, an jî, wê çêtir bibûya, ewana nivîsîbû, eger me ew li ser r’ûpelên r’ojnameya xwe biweşanda, helbet, eger em wê hêja bibînin.
Ew gotar a K. Îsayêv bû, ya bi sernivîsa “Silavî û k’urd: gelên bi dîroka hevbeş û mak-zamianê giştî ne! K’a, em binihêrin”.     
Piştî ku endamên şêwra r’êdaktsîonê ew nivîs xwendin, r’êzek pirsan r’û dan, û dijwar bû, biryarekê bigirin, k’a ji wir û pêva çi bikin: ew tiştek e, dema mirov bi xwesteka xwe di întêrnêtê da nivîsekê diweşîne, lê lap tiştekî dinê ye, eger mirov heman nivîsê li ser r’ûp’elên r’ojnameyê biweşne. Lewra jî biryar hete dayîn, ku dê çêtir be, ji bo vê pirsê bi pisporan bişêwirin. Ji bo wê em berbirî zimanzan Ezîz ê Cewo Mamoyan bûn, ku ew nêrîna xwe  ji bo wê nivîsê bide. Mamosta Ezîz ê Cewo xudanê berhema znistî ya  “T’aybetmendîyên r’êzimanî yên navdêr û bingehên destpêkî yên mak-zimanê hindewropî di k’urdî da”  ye. Û di vê p’irtûka mamosta da wisa jî di derbarê vê mijarê da nirxandin hene . 
R’êzdar Ezîz ê Cewo t’ikaya me p’ejirand, û piştî demekê nirxandineke balk’êş di derbarê vê mijarê da ji me r’a şand, a ku me bi spasdarî wergirt û pêşkêşî bala xwendevanên xwe dikin. 
                                                                                                “K’urdistana azad”

Недавно наши читатели послали ссылку на одну публикацию в интернете и просили её прокомментировать, а было бы лучше, написали они, если бы мы её публиковали на страницах нашей газеты, конечно, если сочтём это целесообразным.
Эта была статья Исаева К. с заголовком: «Славяне и курды: народы с общей историей и общим праязыком!» Разбираемся. 
После ознакомления с материалом, у членов редколлегии  возникло ряд вопросов, и было трудно, принимать решение, как поступать: одно дело произвольная публикация какого-то материала в Интернет-ресурсах, а совсем другое, публиковать его на страницах печатного издания. Поэтому и приняли решение, консультироваться со специалистами. Для этого мы обратились к лингвисту, автору научного труда: «Грамматические категории существительного и основы  индоевропейского праязыка в курдском»  Мамояну Азизу Джавоевичу, комментировать эту публикацию.
Уважаемый Азиз Джавоевич согласился и, спустя некоторое время, нам предоставил интересный материал по теме, которого мы с благодарностью принимали и представляем вниманию наших читателей.
                                                                                                    «СК»

Îro di qada medya civakî da hinek weşan vekirî propaganda îslamîkirina êzdîyan û êzdîtîyê dimeşînin. Bi bir’yar k’arekî bi r’êk û pêk û bi armanc tê meşandin, ji bo ku di heşê xwendevanan da bidin r’ûniştandin, xwedêgiravî, derî gelê k’urd wisa jî cuda gelê êzîdî heye, xwedêgiravî, heya zimanê êzîdkî jî heye. 
Û “t’êorîyeke” weha ne ku t’enê dijzanistî ye, ew wisa jî bi xeter e. Û xeterîya wê di  wê mebestê da ye, ku hewl didin, bi têgîna “yêzîdî/êzîdî” k’urdên êzdî bidin zanîn, ên ku hîç têk’ilîyeke xwe jî bi êzîdîyan û êzîdîtîyê r’a nînin (bi hûrbînî di vê derbarê da – hinekî paşê!) … 
Û, ji bo ku bigihîjin vê armanca xwe, ew qewalên (mîssîonêr) îslamîkirina êzdîtîyê dest davêjin lêpovajî û çewtkirina dane û r’astîyên dîrokî jî, û heya navekî nû ji ber xwe derdixin, ji bo ku r’astîya vê ola gelê k’urd a nebînayî ya berî zerdeştîyê bidin jibîrkirin. Û di vî k’arê xwe da ew digihîjin absûrdeke wisa, ku hewl didin bidin bawerkirin, xwedêgiravî p’eyva êzîd  têkilîyên xwe bi navê xwedaya Êgyûpta kevnar (Misir) Îzîdayê (Îsîda) r’a heye…
Mirov nizane, bik’ene yan bigirî!?
...

...min ji wir va dest bi lêger’îna bingeha xwe ya êzdîtîyê kir: Em- êzdî kî ne? Ji bo çi ji me ra dibêjin êzdî? Êzdîtî bi xwe çi ye? Van û  pirsên din t’abetî nedidan min...
...Bi r’astî, hingî min ç’avên xwe vekirine, ji mirovayê û cîhanê r’a têgihîştina min çê bûye, min xwe êzdî nas kirîye... R’asttir dibû, ku mirov bigota, me hemûyan, ên ku di gundê me da mezin dibûn, me xwe wek lawê êzdî nas dikir. Êzdî jî, ne wek tiştekî cûda, wek r’engekî k’urdan,  ên here k’urdmayî, yên li ser bingeha net’ewî dombûyî, û zimanê xwe jî me k’urdî dizanibû... Ev ji çi dihat? – Her çiqas bavê min- Cewoyê Emerê Mamo, mamostayê zimanên k’urdî û ermenî bû, endamê Partîya komûnîst a Yekîtîya Sovêtê bû, û îdêolojîya vê partîyê jî  at’êîzm ferz dikir, lê kalik- pîrikên min û dayîka min bawermend bûn, êzdîtî dip’arêzîn, şêx, p’îr, xûşk û birayên axiretê, k’oçek ji mala me kêm nedibûn. Her cejneke olî bi girêdaneke p’ir’ mezin dihate pîrozkirin, şev r’adibûn paşîvê û r’ojî digirtin, dîwar, stûne û banê xanîyan ên ji tenîya dûyê tendûrê r’eşbûyî bi êr dinitirandin, êvara cejna Xidirnebî xwe bi hêlikanan dik’ilan, ji bo ku “gunehên xwe dawşînin” . Dolîdang diger’andin: keç’ û xortên 10-12 salî r’adibûn ser xanîyê her malekê, goreke r’engîn, an tûrikek di k’uleka wê malê da dadiliqandin û bi hev r’a wek stranekê deng didin hev:
“Dolîdangê, dolîdangê,
Xortê malê zavangê,
Pîra malê qurbangê...
Tiştekî bixin vê dolîdangê!”

The Moscow publishing house "Pero" released a book by the Kurdish writer, researcher and journalist Aziz Jawoevich Mamoyan (Aziz e Jawo) “The Prophet Zoroaster. Through the Pages of  the ‘Lost’  History”.
This work is an authorized translation of the updated and supplemented author's book «Zerdeşt Pêxember (Rûpelên dêroka “windabûyî” ...)» // The Prophet Zoroaster. Through the Pages of the ‘Lost’ History), which was released in Kurdish in 2018 by Aryen publishing house in Ankara.
The book, in the light of new historical data and information, analyzes the opinion prevailing in the scientific world about historical events in ancient Media and around it. And in this context, the author examines the opinion that has developed in traditional historiography about Zoroaster, the great prophet of antiquity, the origin and spread of his dogma - Zoroastrianism.
From the perspective of reliable sources of different times he exposes the available historical data to a comprehensive scientific analysis and comes to the conclusion that both the history of ancient Media and the history of the emergence and spread of Zoroastrianism throughout the historical period has been intentionally distorted, and, as a result, the history that is accepted by traditional historiography became abundant in statements that are not consistent with the historical reality.
The book is the result of serious scientific research, in which the author reveals, step by step, the distorted and unknown pages of the history of the period under study.
The novelty of this edition lies not only in the fact that it is an updated and supplemented translation of the Kurdish original, but it also contains a detailed generalization in English.

Piştî belavkirina vîdêoya Şivan a di derbarê êzdîyan da hewar û hêwarzeyek rabû, hemû sazî û rêxistinên êzdîyan daxwîyanî belav kirin, helwesta Şivan a bê serûber rexne û şermezar kirin. Hinek kesayetîyan jî li ser vê bûyerê nirxandinên xwe pêk anîn…. Bi rastî hema di destpêkê da ez bi bawer bûm, ku Şivanê piştî wan daxwîyanî, şirove û nirxandinan dê bêhtir bi berfirehî vê helwesta xwe bike govtûgoyê û heya gazinên xwe jî bîne zimên, ku hinek êzdîyan ji wî ra çêr û dijûn gotine… Her çiqas ez bi xwe di wê bawerîyê da me, ku çi dibe, bila bibe, divê di nava gengeşî û gotûpbêjan da çêr û dijûn cîyê xwe nînbin, lê ji hêla dinê va, dema mirov gotinên Şivan dinirxîne, dibîne, ku ewî bi xwe gel anye provaktsîonê. Ji bo ku ev rast bê têgihîştin, em binihêrin, ka bernameya Şivan çawa pêk hatye û mijara wê çi bûye. Di navendekê da komek mirov berevî ser hev kirine, û Şivan mijara kuştina jinan di nava êzdîyan da davêje hole û ewê wek taybetmendîya wê civakê dinirxîne, xwe wek dadgerekî an terbîyekarekî dide pêş, ji êzdîyan ra dibêje, ka çima ew dest ji edetên xwe yên kevn bernadin! Û li vira bêyê rayê xwe mirov dixwaze, ji vî mirovî bipirse, ma kuştina jinan tenê taybetmendîya civaka êzdîyan e? Ma di nava misulmanan, xrîstîanan û yên dinê da bûyerên vî rengî pêk naên? Ma ne, bûyerên weha bingeha xwe ya netewî nînin, bingeha wan ji pirsgirêkên civakî-sotsîalî tê.

Piştî belavkirina vîdêoya Şivan a di derbarê êzdîyan da hewar û hêwarzeyek rabû, hemû sazî û rêxistinên êzdîyan daxwîyanî belav kirin, helwesta Şivan a bê serûber rexne û şermezar kirin. Hinek kesayetîyan jî li ser vê bûyerê nirxandinên xwe pêk anîn…. Bi rastî hema di destpêkê da ez bi bawer bûm, ku Şivanê piştî wan daxwîyanî, şirove û nirxandinan dê bêhtir bi berfirehî vê helwesta xwe bike govtûgoyê û heya gazinên xwe jî bîne zimên, ku hinek êzdîyan ji wî ra çêr û dijûn gotine… Her çiqas ez bi xwe di wê bawerîyê da me, ku çi dibe, bila bibe, divê di nava gengeşî û gotûpbêjan da çêr û dijûn cîyê xwe nînbin, lê ji hêla dinê va, dema mirov gotinên Şivan dinirxîne, dibîne, ku ewî bi xwe gel anye provaktsîonê. Ji bo ku ev rast bê têgihîştin, em binihêrin, ka bernameya Şivan çawa pêk hatye û mijara wê çi bûye. Di navendekê da komek mirov berevî ser hev kirine, û Şivan mijara kuştina jinan di nava êzdîyan da davêje hole û ewê wek taybetmendîya wê civakê dinirxîne, xwe wek dadgerekî an terbîyekarekî dide pêş, ji êzdîyan ra dibêje, ka çima ew dest ji edetên xwe yên kevn bernadin! Û li vira bêyê rayê xwe mirov dixwaze, ji vî mirovî bipirse, ma kuştina jinan tenê taybetmendîya civaka êzdîyan e? Ma di nava misulmanan, xrîstîanan û yên dinê da bûyerên vî rengî pêk naên? Ma ne, bûyerên weha bingeha xwe ya netewî nînin, bingeha wan ji pirsgirêkên civakî-sotsîalî tê.