Hilmi Bayraktar

Matbaanın gelişimine bağlı olarak doğan ve gelişen basın-yayın, XIX. Yüzyılda Avrupa'da daha âdil ve özgürlükçü bir toplum oluşturmak için kullanılırken, Osmanlı Devleti'nde ayrılıkçı fikirlerin ateşlendiği bir araç olarak kullanılmıştır. Avrupa destekli artan ayrılıkçı yayın faaliyetleri karşısında büyük sıkıntılar yaşayan Osmanlı Hükümeti konu ile ilgili olarak birçok kişiden layihalar hazırlamasını istemiştir. Bu layihaların bölgede daha önce görev yapmış, bölgeyi iyi tanıyan kişilere hazırlatılmış olması, tespit ve teşhislerin isabetli olmasını sağlamıştır. Layihalardaki tespitlerin başında bölge insanı ile Osmanlı Hükümeti arasında iletişim sağlayacak ve Arapça yayınlanacak gazete ve dergilerin eksikliği gelmektedir. Ancak bu gazetelerin bizatihi devlet tarafından değil, devletin maddi desteğini almış ve hükümetle koordineli çalışabilecek özel yayınlar olarak çıkartılması gerektiği ifade edilmektedir.

Bu incelemede Antep’in dönem içerisindeki idari yapısı ile iktisadi durumu beraber ele alınmıştır. Zira Osmanlı Devleti mali bürokrasisinde şehirlere ait iktisadi veriler, bağlı bulunduğu eyalete ait mali kayıtlar içerisinde yer almaktadır. Bu ise şehrin | iktisadi vaziyetinin sıhhatli olarak ortaya konulabilmesi için, önce idari yapısının ele alınmasını zaruri kılmaktadır. Halbuki XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin bir çok müessesesinde olduğu gibi, taşra teşkilatlarının idari yapısında da bir istikrar yoktur. Eyaletlerin sınırları sürekli değişmekte ve bu değişikliğin temelinde, ic isyanlar ve ekonomik şartlar yatmaktadır.  Antep'i Osmanlı Devleti’nin bu genel yapısından aynı düşünmek mümkün  değildir. Antep'in de idari yapısında bir istikrarsızlık s6z konusudur. Bu ise şehrin,  ekonomik durumunu ortaya koyacak olan mali kayıtlara ulaşım: güçleştirmektedir.  Özellikle Mısır idaresi dönemi bu güçlüğü daha da arttırmıştır. İşte bütün bunlar bizi,  Antep’in iktisadi yapısından önce idari yapısını ele almaya itmiştir. Böylece dönemimiz  içerisinde Antep ‘in tartışmalı: olan idari statüsü netliğe kavuşturularak, iktisadi ve sosyal  alanda yapılacak araştırmalar için daha sıhhatli bir zemin oluşturulmuş olacaktır.  Nitekim konu ayrıntılı bir şekilde ele alındığında, bu durum. daha bariz bir şekilde  görülecektir.

Mustafa Yilmaz (University of Hacettepe, Turkiye) Nazmiye Ozguc (University of Istanbul, Turkiye) Şeyma Gungor (University of Istanbul, Turkiye) Şinasi Aksoy (METU, Turkiye) Tokay Gedikoglu (University of Gaziantep, Turkiye) Tuba Ustuner (Cass Business School, UK) Uli Schamilogli (University of Wisconsin-Madison, USA) Ulku Şisik (University of Hacettepe, Turkiye) Yasin Ceylan (METU, Turkiye) Yusuf Akan (University of Gaziantep, Turkiye) Zeynep Hamamci (University of Gaziantep, Turkiye) Zuhal K. Kara (University of Harran, Turkiye)

Kuruldugundan beri Karadeniz ve Kafkaslara dogru yayilmaci bir politika izleyen Rus Carligi,Kirim ve 93 Harpleri ile bekledigi firsatin geldigini dusunerek, bolgenin sahipleri olan Turk vesair Muslumanlari Osmanli Devleti’nin isbirlikcileri olmakla suclayip, yurtlarindan surmustur.Osmanli Devletine siginmak zorunda kalan yuz binlerce gocmen iskân edilmek uzereRumeli, Anadolu ve Suriye’deki eyaletlere gonderilmistir.Iskân yeri olarak secilen vilayetlerden birisi de Adana’dir. Bunun nedeni buranin hem digerOsmanli vilayetlerine oranla daha az nufus yogunluguna sahip olmasi hem de cok verimliarazilerinin bulunmasidir. Bu baglamda 1869–1907 yillari arasinda Adana Vilayetine 19binden fazla Kirim ve Kafkas gocmeni yerlestirilmistir. Gocmenler vilayetin daha cok Cebel-iBereket ve Kozan Sancaklarina olmak uzere bos olan her tarafina cogu kere her koye bir ikihane olmak uzere karisik olarak yerlestirilmislerdir.Karisik iskân gocmenler tarafindan hos karsilanmamissa da onlarin yeni yurtlarina...

Inceleme donemimizde Osmanli Devleti tasra teskilatlarinin mali durumunu ortaya koyan en derli toplu kaynaklar; bolgeyle ilgili tutulan butce ve/veya bilânco defterleridir. Kosova Eyaleti’nin bu varidat ve masarifat butceleri verilerinin ortaya konmasi bolge ile yapilacak sosyo-ekonomik calismalara da ana kaynaklik teskil edecektir. Bu calismayla, Kosova Eyaleti’nin 1878–1908 yillari arasindaki butce ve/veya bilânco defterleri incelenerek, eyaletin ekonomik durumu hakkinda genel bir fikir elde edilmeye calisilmistir. Ayrica bu defterlere girmeyen vakif gelir ve giderleri de tespit edilerek, bolgede elde edilen toplam gelir ve giderlere ulasilmasi hedeflenmistir. Elde edilen mali veriler nufusla karsilastirilarak kisi basina dusen milli gelirler ve gider verileriyle, Kosova Eyaleti’nin ulke icerisindeki ekonomik durumu hakkinda bir degerlendirme yapma firsati yakalanmistir. Bu defterlere gore bolgenin en onemli gelir kalemini asar, agnam ve virgu gelirleri olusturmaktadir. En onemli ...

The concept of the external spirit has first been used by James Frazer. Frazer has pointed out that usually the spirits of giants and heroes in fairy tales are located externally, in a different place or being. Such figures’ death is only possible through the death of their spirits, which requires identifying the external location of the spirit. This study focuses on the concept of the external spirit in Turkish folklore, especially within the context of death rituals and beliefs, by analyzing a variety of sample texts. Through such analysis, the study aims to make a comparative assessment of beliefs and practices that have survived since ancient times to this day.

Ayntâb Vakıfları adlı bu çalışmada Memluklulardan Osmanlıya ve buradan Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar uzanan bir dönemde Ayntâb'da bulunan vakıfların tespiti ve bunların sosyo-ekonomik boyut ve işlevleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Gaziantep Şer'iyye Sicil Defterlerinde vakıfların anayasası niteliğinden 88'i fazlası hayrata ve 153'ü de fazlası evlada meşrut olmak üzere toplam 241 vakfiye tespit edilmiştir. Bu vakfiyelerin 165 tanesi erkekler ve 76 tanesi de bayanlar tarafından oluşturulmuştur. Erkekler tarafından oluşturulan bu vakfiyelerin 52 tanesi fazlası hayrata, 113 tanesi de fazlası evlada meşrut vakfiyedir. Bayanlar tarafından oluşturulan vakfiyelerin ise 36 tanesi fazlası hayrata, 40 tanesi de fazlası evlada meşrut vakf niteliğindedir. Ayrıca 1 tane de Gayrimüslim vakfiyesi tespit edilmiştir.
Bu vakfiyelerin yanı sıra masa başında alınan kararların sahadaki uygulamaları niteliğinde olan Vakıf Muhasebe Defterleri olmadan yapılacak vakıf çalışmalarının eksik kalacağı düşüncesiyle, vakıfların muhasebe defterleri de irdelenmiştir. Bu Evkaf Muhasebe Defterinde vakıf adını müteakip varidat, sonra masarifat kalem ve miktarlarına yer verilmiştir.
2174 Numaralı Vakfiye Defterinin 339-345 nolu sayfaları arasında yer alan ek 7 sayfalık kayıta göre Osmanlıdan Cumhuriyete intikal eden 47 Cami ve Medrese ve 96 tanesi de sair olmak üzere toplam 141 vakfın kaydı bulunmaktadır. Bunların birçoğu daha önce verilmiş vakfiye kayıtlarındaki vakıflar ile aynı olmakla birlikte farklı olanlar da tespit edilmiştir.

Bir toplumda radikal zihinsel değişim isteniyorsa yapılacak ilk iş zihinleri karıştırmak
olacaktır. Zira zihinleri karıştırılmış kitleler çok daha kolay istendik yöne kanalize edilebilecektir. Tam da bu noktada XIX. Yüzyılın ikinci çeyreğinde geniş halk kitlelerinin istendik
yönde tavır değişikliğini sağlayacak telgraf ve basın alanında önemli gelişmelere ve bunun
paralelinde uluslararası mücadelenin şeklinde değişime neden olmuştur.
Bugün geriye dönüp bakıldığında; o dönemde Ermenileri ihtilala teşvik eden birçok gazetenin bunu Ermenilerin bir takım haklar kazanmalarına yardımdan çok, Osmanlı Ermeni
vatandaşlarını, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Arjantin vesair Güney Amerika Devletleri ile Avustralya, Yeni Zelanda ve Fiji gibi İngiliz sömürgelerinde gerek yerli halklara karşı “Beyaz Hıristiyan” nüfus yoğunluğunu artırma ve gerekse bu ülkelerin gelişen
sanayileri için ihtiyaç duyulan iş gücü sağlamak gayesiyle göçe teşvik ve/veya zorlamak için
yaptıkları kanaatini uyandırmaktadır. Osmanlı Devletinin içerisinde bulunduğu ekonomik
buhran da elbette daha rahat bir hayat vaat eden yenidünyaya göçü teşvik etmiştir
Ancak bu göç ile Ermenilerin dinsel birliktelik dolayısıyla İspanik ve Anglo-Sakson kökenli Amerikan kültürü içerisinde kolayca asimile olmasına vesile oldukları görülmüştür.
Böylece görünürde Ermeniler için yayın yaptıklarını söyleyen bu gazeteler, gerçekte Ermenilerin güç ve dikkatlerinin, nüfus ve paralarının zai olmasına neden olmaktan başka
bir şey yapmamışlardır. Ermenilerin yüz yıllarca din farkından dolayı korudukları “Ermeni
Kimliğinin” yeni ülkelerinde kaybederek yok olmalarının da önünü açmışlardır Ancak o dönemde Ermenilerin bu kışkırtıcı yayınlardan zarar göreceği öngörüsünde
bulunmuş gazeteler de vardı ve konu ile ilgili önemli makaleler de yayınlamıştır. Bütün
bunların ortaya konması, Türk-Ermeni ilişkilerinin daha doğru bir zemine oturtulması bakımından önemlidir diye düşünüyoruz.
Anahtar Kelimeler. Ermeni Sorunu, Osmanlı Devleti, Dış Basın