(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

فرهنگ خراسان

برج در بافتارش:زبرخان، نیشابور، خراسان

عمران گاراژیان
Bastan - borj.jpg

در آمد
آنچه در این مقاله نوشته ام آمیخته ای از خاطره، روایت و پژوهش های میدانی است. عمده منبع این مقاله کاوش و بررسی های باستان شناسی در دشت نیشابور است که طی ده ها سال به انجام رسیده است. به نظرم رسید پیش از تاریخ دشت نیشابور

شهرهای تاریخی جهان اسلام (7): نیشابور

هانگمن، بوثورث ترجمه ی ملیحه درگاهی
نیشابور

نیشابور که در عربی کلاسیک اغلب با عنوان نیشابور و در زبان فارسی نیشاپور تلفظ می شود یکی از چهار شهر بزرگ استان خراسان شرقی (به همراه مرو، هرات، و بلخ) از اوایل دوران اسلامی تا زمان حمله ی مغولها به ایران است. نیشابور مدرن واقع در استان خراسان فعلی به لحاظ وسعت کوچکتر بوده و از اهمیت کمتری برخوردار است، این شهر در عرض جغرافیایی

حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه

فاطمه سیارپور
حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه

کتاب، پژوهشی جامع برای معرفی فعالیت زنان در حوزه ی عرفان اسلامی-ایرانی در چارچوب فرهنگی-تاریخی سرزمین ایران است و ایده ی اصلی نگارش آن یافتن و پرده برداری از هویت، تفکر و زندگی زنانی است که به نوعی با تعالیم صوفیه در ارتباط بوده اند. زنانی که در سراسر قلمرو فرهنگی ایران از مشربی به نام عرفان خراسان همپای بزرگانی مانند مولانا سیراب گشته اند. همان طور که می دانیم این عرفان به سرعت از

شهرهای تاریخی جهان اسلام (1): مشهد (بخش سوم)

م. استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
shrine

حرم مطهر و مشهد به عنوان مرکز یادگیری و پارسایی شیعه:
 استقرار حرم امام هشتم علی الرضا در مشهد این شهر را بدل به مقصد اصلی زائرین ایرانی کرده است، فرآیندی که به موجب آن بر تکریم زیارتگاه افزوده شده، با این حقیقت اهمیت یافته است که برای حدود چهار قرن

درباره ی مستند "ناخوانده در تهران"، مینا کشاورز، 1389

زهرا ملوکی
صحنه از مستند "ناخوانده در تهران"، مینا کشاورز،1389، (4 دقیقه و 52 ثانیه)

ناخوانده در تهران" یک مستند "خود بیان گر" از زندگی کارگردان این اثر است. مینا کشاورز که برای مهاجرت به تهران با مهدی ازدواج کرده از تصمیمش پشیمان شده و حالا در گیر و دار جدایی برای به دست آوردن یک تجرد مستقل از نظام خانواده است. داستان این تصمیم مهم با نمایش بخشی از زندگی شکننده ی آذر پیوند می خورد. او یک دختر شهرستانی است که برای تجربه ی ابراز خودِ بدونِ سانسورش از بافت سنتی خانه ی پدری و

خیّام از نگاهی دیگر

حامد توکلّی دارستانی
Omar Khayyam.jpg

در قرن حاضر خورشیدی، و به‌ویژه در چند دهة اخیر، کتاب‌ها و مقالات بسیاری دربارة رباعیات خیام به رشتة تحریر در آمده است. تقریباً در تمامی این مقالات و کتاب‌ها، دو تقابلِ (conflict) محسوس و ملموس دیده می‌شود. برداشت‌ها از رباعیاتِ خیام، و بادة معروفش، یا مادی و زمینی بوده، یا عرفانی و گنوستیکی. دراین بین، کمتر اثری است که جانب اعتدال را نگاه دارد.

به یاد مجید تهرانیان

تنظیم: ندا زندی
Sans titre.jpg

استاد ارتباطات
1316-1391

مجید تهرانیان در سال 1316 در مشهد متولد شد. تحصیلات عالیه خود را در مقطع دکترا در رشته اقتصاد سیاسی در دانشگاه هاروارد به

شهرهای تاریخی جهان اسلام (1): مشهد (بخش دوم)

م.استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
view of the city during 1970s.jpg

در سال 1911 یوسف خان (Yusef Khan) از خواص هرات با نام محمد علی شاه در مشهد اعلام استقلال کرد و با کمک دسته ای  از ارتجاعیون که گرد وی جمع شده بودند برای مدتی برهم  ریختگی قابل ملاحظه ای را در خراسان به راه انداخت.  این واقعه بهانه ای به دست روسها داد تا مداخله ی نظامی در مشهد داشته باشند

شهرهای تاریخی جهان اسلام(1): مشهد (بخش اول)

م. استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
mashhad 2.jpg

مشهد که به طور مرسوم مِشهِد (Meshhed) یا مِشِد (Meshed) نیز تلفظ می شود، شهری در شمال شرقی ایران ، مرکز اداری استان خراسان و در حال حاضر از نظر جمعیتی دومین شهر این کشوراست. اهمیت این شهر از دوران قرون وسطی به استقرار یکی از مهمترین زیارتگاههای جهان شیعه که در اطراف آرامگاه امام هشتم، علی الرضا ، ساخته شده است، باز می گردد.

افسانه های ایران زمین – خراسان

محسن حافظیان
khorasan_ostan.jpg

کار فرهنگی در مهاجرت، آن جایی که فرهنگ مهاجران در بیرون از خاک زیست - بومَش باید زنده بماند، کار دو چندان سختتری از تولید آن در سرزمین خاستگاه هر فرهنگی است. در جریان دشواریهای گوناگون ماهها و سالهای نخستین مهاجرت، از سویی تولید و یا مصرف فرآوردۀ فرهنگی به گونه ای کاری تجملی، پرهزینه و بی سود جلوه می کند و از دیگر سو، سطح خواسته ها و انتظارات از کارهای فرهنگی را پایین می آورد. در

عطار نیشابوری و منوچهر مرتضوی در شهر کتاب

گروه اخبار
IMAGE634622306592798497.jpg

در هفته‌ی جاری، دو نشست و درس‌گفتار در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار می‌شود.
نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه چهاردهم شهریور ساعت ۱۶:۳۰ به بررسی مقام علمی و فرهنگی استاد منوچهر مرتضوی اختصاص دارد که با سخنان استادان محمدعلی موحد، فتح‌الله مجتبایی، مفتون امینی، حسن انوری، اصغر دادبه و توفیق سبحانی برگزار و یادنامه‌ی مرتضوی با عنوان

گزارش نکوداشت محمود دولت آبادی : مثل دو ماسک تئاتر، هم خرسندم و هم اندوهگین

ایسنا
Dolatabadi - last.jpg

نکوداشت 72سالگی و بیش از نیم‌ قرن فعالیت ادبی «محمود دولت‌آبادی» در پراستقبال‌ترین نشست «عصر روشن» با گرامی‌داشت یاد زلزله‌زدگان آذربایجان شرقی در حالی برگزار شد که داستان‌خوانی طولانی این نویسنده‌ی پیشکسوت، با اشک و تشویق بسیار حاضران همراه شد.
به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مراسم نکوداشت 72سالگی دولت‌آبادی با سکوت برای زلزله‌‌ی اخیر آذربایجان

گنجی که از دست رفت!: در گذشت محمد حسن گنجی

...
Sans titre.JPG

جغرافی دان، استاد دانشگاه تهران
1291-1391
استاد محمد حسن گنچی، که باید او را بنیانگزار جعرافیای نوین در ایران دانست، پس از یک عمر طولانی  و خدمتی دراز مدت به فرهنگ و دانش در کشور ما به ویژه در ساختن  نهادها و گسترش ادبیات و کنشگران  دانش جغرافیایی، در سن صد سالگی درگذشت. خدمات گنچی به ایران و

نگاه فلسفی عطار به جهان هستی در شهر کتاب

گروه اخبار
IMAGE634622306592798497.jpg

بیشتر آثار عطار شرح سیر انسان به سوی وادی حقیقت و معرفت است. عطار در مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر ودیگر مثنوی‌ها به وصف سیر آفاقی و انفسی می‌پردازد و مراحل مختلفی را برای پیمودن این راه بیان می‌کند تا به جمال حق برسد. منازل حس و خیال و عقل و دل و جان را شرح می‌دهد و به عرفان و فلسفه و معرفت قلبی و علم عقلی و ترجیح آن اشاره می‌کند. چگونگی نگاه عطار به جهان هستی و مواجهه‌ی او با فلسفه از مباحث کلیدی

"پیرها اگر نباشند" آخرین دهگانان خراسان، مستند ی از پیروز کلانتری - 1390

محمد تهامی نژاد
doc 29 khordad 91.jpg

 به راستی اگر پیر ها نباشند چه می شود؟ پیرها چه قابلیت هایی دارند که نسل های دیگر فاقد آنند؟ این نخستین پرسش من بود وقتی  بار اول فیلم مستند " پیر ها اگر نباشند" را دیدم. با خودم گفتم نسل آینده شرایط کار وتولید را دگرگون خواهد کرد ولی نه فیلم در این حد  باقی ماند و نه من .
 پیروز کلانتری در خراسان جنوبی دارد به سوی کرمان می رود . او می خواهد در خوسف بیرجند، فیلمی در باره خاطره های پیران از یک آئین

درگذشت اصغر الهی

گروه اخبار
c91ba74fc8d7aa81d9629290895b793a.jpg

1323-1391
اصغر الهی ، داستان‌نویس، روان‌پزشک و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران درگذشت. از دهه‌ی 1340، داستان‌های کوتاه اصغر الهی به‌تدریج انتشار پیدا کرد. ازجمله داستان‌های «بازی»، «قصه شیرین ملا»، «قصه‌های پاییزی»، «رویا در رویا» و «دیگر سیاوشی نمانده» را می‌توان نام

تئاتر / باستان شناسی: براساس کاوش های باستان شناختی باغ نشاط و خانه کمال الملک شهر فیروزه نیشابور

نسيم كربلايي آقازاده
Sans titre.jpg

گوش کنید ای شمایان، در منظری که به تماشا نشسته اید...
وقتی اول بار باغ نشاط میزبانم شد، به دنبال حکایت این میهمانی بودم باغ سرشار از ازدحام سکوت بود. من در دل این باغ به دنبال واژه و شیوه اجرا می گشتم نه جست و خیز زدن در میان سپیدار و کاج بلند... و قصه اینگونه آغاز شد:

پیوست: 

معرفی کتاب نیشابور: برخی ساختمان های اوایل اسلام و تزیینات آن ها

هادی بکائیان
ru.jpeg

مقدمه
حدود هشتاد سا ل پیش از سوی موزه متروپولیتن نیویورک هیا تی به نیشابور اعزام گردید تا بر اساس داده های تاریخی و آثاربه دست آمده  چه از راه غیر مجاز وچه بازار عتیقه جات  به کاوش های باستان شناسی برای  دستیابی به اطلاعاتی در خصوص این شهر اقدام نماید.این هیات در

شعر فارسی و عطار در شهر کتاب

گروه اخبار
IMAGE634622306592798497.jpg

وزن شعر فارسی از دیروز تا امروز
بیش از پنجاه‌ سال است که با تحقیقات پرویز ناتل خانلری، مسعود فرزاد، ابوالحسن نجفی، سیروس شمیسا، وحیدیان کامیار و ... باب مطالعات علمی و انتقادی در عروض جدید فارسی گشوده شده و رویکردهای نظری گوناگون در بررسی وزن شعر ایجاد شده است. به تازگی کتاب «وزن شعر فارسی از دیروز تا امروز» به کوشش امید طبیب‌زاده و به همت انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده که شامل مقاله‌های ارزشمندی

جایگاه نیشابور در صدر اسلام

نجمه موسی تبار، مريم شاداب فر
Sans titre.jpg

در مقاله حاضر با استناد به متون بجای مانده از مورخین صدر اسلام و گزارش حفاری‌های صورت گرفته در سال های 1938-1937م توسط هیئت اعزامی از موزه متروپلیتن به سرپرستی ویلکینسون به بررسی جایگاه سیاسی ،اقتصادی ،علمی و هنری نیشابور در صدر اسلام پرداخته شده است. تا دلیل اهمیت و اعتبار این شهر از دوران پیش از تاریخ تا قرون میانه اسلام بررسی شود.با استناد به منابع موجود، هدف این است که

پیوست: 

پیکره های باختری و پیکره ای از آن نوع در نیشابور

فاطمه کیانیان
Khor 7- 21 Dey 90-1.jpg

پیکره های باختری، چنانکه از نامشان پیداست نخست در استقرارهای سرزمین باختر و بلخ در شمال رشته کوه هندوکش و مناطق جنوبی آسیای مرکزی شناسایی شده اند. مجموعه این پیکره ها ویژگی های مشترکی دارند که در یک گروه طبقه بندی می شوند. مجموعه باستان شناسی مروی- بلخی( Bactria Margiana Archaeological Complex) یا به اختصار BMAC در بردارنده ی پیکره هایی است که تقریبا اکثر (همگی؟)

پیوست: 

اشیاء سفالی (گل پخته ) ازتپه بلوچ، شهر فیروزه نیشابور

عمران گاراژیان و فرشته اتابکی
Khorasan - Bastan- 4 Dey 90 - neyshabour.jpg

مقدمه
تپه بلوچ ارتفاعی به ظاهر طبیعی است. از دور و در چشم انداز تنها برآمدگی تپه ماهوری طبیعی به نظر می آید. اما برای شناسایی آثار باستانی براساس ناهمواری، یادگرفته ایم که به این دید مقدماتی اتکا نکنیم. الگوهای طبیعی در چشم انداز(مانند ارتفاع از سطح دشت، عوارض سطحی و جنس زمین) این مهم را تایید می کند که آنچه در سطح دشت مشاهده می شود طبیعی است نه فرهنگی!. بار نخست که  استقرار را بازدید کردیم با اینکه همکاران (آقایان

ریشه‌شناسی واژة خورشید (خراسان)

لیلا عسگری
sun.jpg

واژة فارسی خورشید در اوستا به صورت های hvarr- ، xvan ،ta hvarә-xšaē، آمده است. صورت hvar اوستایی در برخی از گویش ها مانند گورانی  هنوز به شکل hur باقی مانده است. فارسی میانه xvar-xšed، xvar. خور ، هور یا خورشید ایزدی است که  یشت ششم اوستا دربارة اوست. هور یا خور زمین و آنچه در آن است را پاکیزه نگه می‌دارد و اگر او نبود دیوان جهان را می آلودند و ویران می کردند، هر که او را

مهره ای سفالی با علامت های شمارشی- آغاز نگارشی؟ از تپه برج نیشابور

عمران گاراژیان و مریم عارف پور
Bastan.JPG

 صبحگاه بیست و یکم بهمن ماه 1383 بود. شبِ قبل باران آمده بود. در سطح تپه برج نیشابور با تمرکز قدم می زدیم. هدف ما جایابی محل هایی برای گمانه های لایه نگاری بود. در شمال غرب تپه ای[برج] که حدود چهارده هکتار وسعت دارد؛ روی سطحی هموار فرورفتگی کوچکی(در حد 5×5 سانیمتر) نظر مرا جلب کرد. مهره ای سفالی که از گل و نم اطراف جدا شده بود در میان فرورفتگی بود. ابتدا تصور کردم دوک یا سردوک است.

پیوست: 

فرهنگ ایران باستان در آثار عطار در شهر کتاب

گروه اخبار
12.jpg

تصویر: اسماعیل پور
عطار نیشابوری، میراث فرهنگ ایران باستان، میراث فرهنگ اسلامی، میراث تصوف خراسان و میراث شعر قبل از خود را در منظومه‌ی فکری و هنری خویش ذوب کرده و در صورت چند مثنوی و یک دیوان به آن‌ها شکل بخشیده است و شناخت تاثیرپذیری‌‌های عطار از آثار پیشین یکی از محورهای مهم عطارشناسی است.

گزارش مقدماتی پژوهش های باستان شناختی تپه بلوچ، شهر فیروزه، نیشابور

خیرالنساء جودی، مریم دژم خو؛ تصاویر: امیر محبعلی، اسحاق ریگی
Bastan- Khorasan - 21 Tir 90- Bastan.jpg

تپه بلوچ در حدود 20 کیلومتری غرب نیشابور واقع است. در شمال شهرستان تازه تاسیس فیروزه و شرق بنای باغ نشاط که بنایی از دوره پهلوی اول است قرار دارد. تپه در میان زمین های کشاورزی است. تپه بلوچ براساس اطلاعات شفاهی و اداری احتمالا در سال 1388 طی بررسی باستان شناختی شهرستان نیشابور شناسائی شد.

افسانه های قوچان

موسی الرضا غربی
Ketab- 19 Khordad 90- Ghouchan.jpg

ارجی،علی اصغر (1385)،افسانه های قوچان، مشهد: ماه جان ،280 صفحه
افسانه ها و به طور کلی ادبیات شفاهی به عنوان بخشی از فرهنگ معنوی هر مردمی همواره مورد توجه محققین و انسان شناسان بوده است ، افسانه های که به نوعی انعکاس زندگی و تجربه زیسته  مردم ، آرزوها ، آرمانها و دغدغه ها و ترسهای آنها هستند.

روزنامه سفر خراسان به همراهی ناصر الدین شاه

تهیه وتنظیم :موسی الرضا غربی
Ketab - safarnameye khorasan.jpg

میرزا قهرمان امین لشکر، روزنامه سفر خراسان به همراهی ناصر الدین شاه، به کوشش : ایرج افشار  و  محمدرسول دریاگشت(1374)، تهران : نشراساطیر، 296 صفحه ، مصور،
یکی از منابع که می تواند در نگارش دقیق تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران  به محققین کمک  کنند سفرنامه

تاریخ نیشابور

لیلا پاپلی یزدی
Ketab- 21 Dey 89 - Neyshabour.jpg

ابوعبدالله حاکم نیشابوری،1375، تاریخ نیشابور ترجمه محمد خلیفه نیشابوری، تصحیح: دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران: ، نشر آگه.
منبعی برای بررسی تاریخی شهر نیشابور: تاریخ نیشابور
بررسی های باستان شناختی و حفاری در محوطه های دوران تاریخی به روش باستان شناختی و نه لزوما با

دو داستان عامیانه از خراسان و خوزستان

زینب تیموریان، مریم فتاحی پور
5450_280.jpg

مقدمه:
قسمتی از حافظه قومی و تاریخ شفاهی داستانهای عامیانه و اسطوره هایی است که از نسلی به نسلی نقل می شود. امروز رسانه های جمعی و مصرف گرایی ساختار اسطوره ای ذهن را تغییر داده و در کلیت فرهنگ فرهنگ شفاهی داستانهای عامیانه به تدریج فراموش می شود. با توجه به این نکته و اهمیت گردآوری داستانهای عامیانه،

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.