(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

انسان شناسی اسطوره شناختی

بازخوانیِ متنِ فارسی «داروی خرسندی»

سیما سلطانی
35927-22156.JPG

تصویر: مزداپور
ترجمه‌های متون پهلوی به فارسی، به دلیل زبانِ خاص و متفاوتی که دارند، کمتر توجه جوانان را به خود جلب کرده‌اند. مترجمان گرامی به حساب هرچه دقیق‌تر و سنجیده‌تر بودنِ کار ترجمه، زبانی را انتخاب می‌کنند که تنها پس از اخت شدن با آن و خواندن‌های متوالی است که پیچیدگی‌های خود را وامی‌نهد و اجازه می‌دهد که خواننده به آن سوی لفظ، یعنی محتوای متن دست یابد. اما واقعیت این است که بسیاری از این متون، اگر با خوانش

شهریور، سنبله / عذرا، خوشه

بهار مختاریان
virgo_large1.jpg

صورت فلکی سنبله ششمین صورت فلکی در منطقة البروج است. آیکون این صورت معمولا به سمیای زنی که خوشه ای در دست دارد، تصویر شده است.در سومر شواهدی در دست است که این صورت فلکی اهمیت زیادی داشته و صورت فلکی شیر کم کم جای آن را می گیرد. در اسطوره های سومری  ایزدبانوی بزرگ سومر نین هورسگ (Ninhursag)  به معنی«سرور کوههای بزرگ» با این صورت فلکی مربوط بود و تصور می

مرداد، اسد، شیر

بهار مختاریان
Lion-Frieze-from-the-Palace-of-Darius-I.jpg

 در مطالب پیشین یادآور شدیم که منطقة البروج در هزاره چهارم پیش از میلاد، با چهار نقطه ی کاردینالی ثور (گاو) برابر با اعتدال بهاری؛ اسد (شیر) برابر با انقلاب تابستانی؛ عقرب (کژدم) برابر با اعتدال پاییزی و دلو (آب ریز) برابر با انقلاب زمستانی دانسته می شد. آثار نوشتاری و آیکون های نجومی بدست آمده از مصر و میان رودان در این زمان با این تقسیم بندی منطبق است.  در آثار به دست آمده از

آمازون ها اسطوره ای در خدمت فمینیسم

ناصر فکوهی
images.jpg

یکی از جذاب ترین اسطوره های یونانی که در دوران ما هنوز قدرت و تاثیر گذاری خود را حفظ کرده است، اسطوره آمازون هاست: مردمی افسانه ای که یونانیان باستان چه در ادبیات و چه آثار تجسمی خود تصویری خارق العاده از آنها ارائه داده اند. به باور یونانی ها، جمعیت آمازون ها صرفا از زنانی تشکیل می شد که از تبار خدای جنگ آرس و ایزدبانو هارمونی بودند. این زنان با مردانی که در جنگ شکستشان می دادند آمیزش کرده و

چطور فیلسوفان اسطوره ها را زنده نگه داشتند؟ ارسطو و آغاز تفسیر تمثیلی

لوک بریسون ترجمه ی راحله نصیران
paperdikam.jpg

اسطوره  وقتی نامگذاری شد که وضعیت آن مورد مباحثه و کارکرد آن مورد سوال قرار گرفت. چالش در طول قرن ششم قبل از میلاد آغاز شد و خیلی زود یک واکنش دوگانه از سمت کسانی که می خواستند جایگاه اسطوره را حفظ کنند، به بار آورد. از یک سو، تراژدی نسخه های قدیمی اسطوره ها را از لحاظ  آرمان های جدید شهر مجددا تفسیر کرد و از طرف دیگر، تمثیل تحت سطح نگران کننده روایت، حقیقتی سازگار با عقاید جدید

ژرژ دومزیل، اسطوره های باستانی آلمان و دیوان جدید

گای .جی. استرومسا ترجمه ی راحله نصیران
Dumezil Arnaldo.jpg

تصویر: آرنالدو مومیگلیانو
چکیده: این مقاله به بررسی  اتهام آرنالدو مومیگلیانو 1 (1908-1987) در اوایل دهه ی 1980 می پردازد، وی بر این باور بود که ژرژ دومزیل 2 (1898-1986) در دهه ی 1930 از هواداران جنبش نازی حمایت کرده است و این بحث را پیگیری کرده است. این بحث عمدتا بین دانشمندان فرانسوی و ایتالیایی  در سراسر دهه ی 80 و پس از آن پیش آمده است. دانشمندان آلمانی و شمال آمریکا ، به استثنای چندین مورد خاص، به نظر

تیر، سرطان، خرچنگ

بهار مختاریان
zodiac-horoscope-cancer-Cathedral-d-Amiens-Vassil-sign.jpg

در توضیح ماه خرداد، جوزا مختصری از چگونگی شکل گیری و  تحولات منطقة البروج آوردیم.  گفتیم که با توجه به پژوهش هایی  که درباره کهن ترین نمونه های مرتبط با منطقة البروج صورت گرفته است، گویا منطقة البروج در آغاز (حدود 6000 پ.م.) تنها چهار صورت فلکی منطبق بر اعتدالین و انقلابین داشت و با چهار صورت فلکی جوزا (دوپیکر) برابر با اعتدال بهاری؛ سنبله (خوشه) برابر با انقلاب تابستانی؛ قوس (نیمسب)

نقش قوچ در آیین‌های وابسته با ایزدبانوی بزرگ در لرستان

بهار مختاریان، سجاد شکری
Lorestan.jpg

اسطوره‌ها با آیین‌ها پیوند تنگاتنگی دارند. با این حال، بعضی از اسطوره‌ها ممکن است بدون آیین‌ها، یا بعضی از آیین‌ها بدون اسطوره‌ها به بقای خود ادامه دهند. در این تعبیر اسطوره تنها داستانی نیست که خاستگاه چیزها را توضیح دهد، بلکه در شکل آیین در جوامع بشری حس کامل بودن و با هم بودن را ایجاد می‌کند.

خرداد، دوپیکر، جوزا

بهار مختاریان
380px-Constellation_Gemeaux_-_al-Sufi.jpg

بررسی نظام نمادین نجوم کهن و آیین ها و اسطوره های وابسته به آن در کل فرهنگ های جهان از جمله مباحث مهم حوزه های اسطوره شناسی، هنر و مطالعات فرهنگ است. پیش از انقلاب کوپرنیکی این نظام تسلط جدی بر حوزه علم ستاره شناسی و نجوم داشت و پس از آن گرچه این علم تحولی عظیم یافت اما باورهای مرتبط با این نظام نمادین هنوز هم در فرهنگ ملل گوناگون ماندگاری خود را نشان می دهند. بررسی اسطوره ها و باورهای

اسطوره ی هند و اروپایی حمله به گله (2)

بوریس لینکلن ترجمه ی دیانا مافی
Myth.jpg

چون به وضوح و بدون هیچ گونه ابهامی این حقیقت را نگاه می دارند که در برخورد افسانه ای بین اسطوره و هیولای سه سر،گله غنیمتی بود که اسطوره به دنبال آن بوده و موفق شده بود آن را به دست آورد Hesiod و(نصب نامه خدایان)94-387- 11 و  khrysaor با ازدواج با kallirhoe، دختر okeanos معروف به geryon سه سر را به وجود آورد حال نیروی herakles او را در کنار گله در هم آمیخته در منطقه ای که توسط دریا

پیوست: 

اسطوره ی هند و اروپایی حمله به گله (1)

بوریس لینکلن ترجمه ی دیانا مافی
Bhagavadgita’s-Message.jpg

در مقاله‎ی قبلی تحت عنوان «افسانه هند و اروپای آفرینش» سعی شد تا زادگاه افسانه هند و اروپایی را که به ذکر جزئیات رویدادهای آفرینش براساس باورهای هند و اروپایی اولیه می‎پرداخت، دنبال نمائیم. در آنجا عنوان کردم که این افسانه در مورد دو برادر گفته شده است. یکی از آنها Manu یا همان مرد (که در زبان سانسکریت Manu، در زبان اوستایی Manus، در زبان آلمانی Mannus معادلهای زبان شناختی

ماه اردیبهشت: بهار نیرومند

بهار مختاریان
3290753-md.jpg

 اردیبهشت در فارسی برگرفته از ارتوهشت artawahišt فارسی میانه ( اوستایی  aša vahišta که تنها یکبار در گاهان آمده است) به معنی "بهترین نظم/ بهترین راستی" است.  در منابع فارسی میانه در پیوند تنگاتنگی با وهومن (بهمن) قرار دارد و اورمزد با این دو رای می زند.

ماه فروردین: ماه قنات شویی

بهار مختاریان
iran-tonekabon-copy.jpg

فروردین برگرفته از fravaši  است که در اوستا به ارواح درگذشتگان نیکوکارو پارسا اطلاق می شود. اینان روح پارسایان را پس از مرگ راهنمایی می کنند. لومل (Lommel) ریشه ی این واژه را از *fra-vrti می داند که به معنی «تصمیم درست» است. در منابع زرتشتی فروشی ها به مینوی بد تعلق ندارند

ماه اسفند، ماه زمین

بهار مختاریان
4rbl7yx.jpg

 در روز پنجم ماه اسفند، جشن اسفندگان برگزار می شود. در این روز برای بزرگداشت اسفندارمذ، برابر با اوستایی سپنته آرمیتی (Səpantā Ârmaiti) دختر اهورامزدا، ایزدبانوی خرد و زمین، که یکی از امشاسپندان در دین زرتشتی است، جشنی برگزار می شود.

اسطوره ی هند و اروپایی آفرینش (2)

بوریس لینکلن ترجمه: سیده اعظم جعفری رستگار
Bruce_Lincoln.jpg

تصویر: لینکلن
هم اکنون به بررسی شخصیت مانو می پردازیم. از لحاظ ریشه شناسی، نام او از manu (مرد) پیش هند و اروپایی مشتق شده است، و با کلمه ی manwaz (مرد) در پیشا آلمانی (مشابهMann در آلمانی و man در انگلیسی و...) و () در کلیسای عتیق اسلواکی و منوش () در

معرفی دو کتاب از سجاد آیدنلو، در زمینه شاهنامه پژوهی

علی کاظمی
upload_Shahnameh-1.jpg.gif

 

آیدنلو، سجاد، 1388، از اسطوره تا حماسه، تهران، انتشارات سخن
سجاد آیدنلو، نویسنده کتاب از اسطوره تا حماسه، شاهنامه‌پژوه و محقق دانشور در حوزه ادبیات فارسی است. وی متولد سال ۱۳۵۹ شهرستان اورمیه و استاد ادبیات فارسی در دانشگاه پیام نور ارومیه است. از وی تحقیقات و مقالات زیادی در حوزه شاهنامه‌شناسی در مجلات معتبر داخلی و خارجی منتشر شده و کتبی نیز در این زمینه‌ها دارد.

معرفی 2کتاب در زمینۀ اسطوره شناسی: جهان معنوی ایرانی از آغاز تا اسلام؛ تاریخ اساطیری ایران

فاطمه محمدظاهری
Sans titre.jpg

مقدمه: :پیدایش اسطوره
وقتی بشر پا به عرصۀ وجود گذاشت،باید به گونه‌ای با محیط،افراد و دنیایی که در آن می‌زیست ارتباط برقرار می کرد و بدین گونه بود که خداوند "کلمه " را آفرید.انسان با کلمه،‌طلسم تنهایی را شکست و با این کلید اسرارآمیز، دنیایی از احساس، شور و حال و نیاز را به روی خود

معرفی 2 کتاب در زمینه ی مانویت: بحثی درباره ی زندگی مانی و پیام او؛ مانی و سنت مانوی

آزاده آزادی نژاد
Sans titre.jpg

مقدمه: مانی ، پایه گذار آیین مانوی در 216 م در بابل، در روستایی به نام مردینو بر کران نهر کوثی چشم به جهان گشود.پدرش، پاتک، شاهزاده ی اشکانی بود . مادرش به خاندان کمسرکان که شاخه ای از دودمان اشکانی بود تعلق داشت.این خانواده ی ایرانی در همدان،کرسی ولایت ماد زندگی می کردند تا این که پاتک آنجا را ترک کرد و به مسنه رفت و در آن جا به فرقه ای پیوست که ایشان را مغتسله می گفتند.

اسطوره ی هند و اروپایی آفرینش (1)

بوریس لینکلن ترجمه: سیده اعظم جعفری رستگار
history-003.jpg

اسطوره های مربوط به پیدایش جهان همواره جذابیت ویژه ای برای مورخین مذاهب به همراه داشته، و برای بسیاری از محققین، اسطوره ی آفرینش، اساس حالت ورود به یک فرهنگ بیگانه شده است. روش تحقیق در این جا؛ روشی آزموده و اثبات شده است و تمامی مطالعات مهم صورت گرفته در این زمینه نتیجه ی بررسی دقیق درباره ی اسناد و تفاسیر مربوط به آفرینش هستند. قطعا دلیل خاصی برای این موضوع وجود

ماه بهمن: ماه گزنه

بهار مختاریان
snow-scene-finish1.jpg

در دومین روز از ماه بهمن، جشن بهمنگان برگزار می شد. این جشن در متون به صورت معرب بهمنجه نیز آمده است. غذا یا آشی که در این جشن پخته می شد، از گوشت نبود و این عمل با در نظر گرفتن توضیحی که برای ماه دی، ماه روزه در گاهشماری هخامنشی آورده شد، مناسب می آید. این که زمان

استعاره مفهومی و اسطوره های همگانی

لیلا اردبیلی
greeklanguage.jpg

گزارشگر:آیا رستاخیز مسیح استعاره است؟
جوزف کمپبل: "رستاخیز مسیح نیز، مانند بهشت، یک استعاره است"

استعاره مفهومی و اسطوره‌های همگانی
چکیده

در چند دهه اخیر زبانشناسی شناختی[i] توجه زیادی به جهانیهای استعاره مفهومی مبذول کرده است، و یکی از راههایی که این جهانی

اسطوره شناسی ساختارگرایانه

ترجمه مهرداد امامی
mythology.jpg.gif

*توضیح مترجم: متن زیر ترجمه‌ی بخشی از قسمت دوم مدخل تاریخ اسطوره‌شناسی دانشگاه ایالتی یانگس‌تاون امریکا است که نویسنده‌ای برای آن ذکر نشده است.
غالباً زبان شناس شهیر سوئیسی، فردیناند دو سوسور (1913 -1857) را پدر زبان شناسی مدرن می دانند. سوسور سعی داشت علمی را

چگونگی شکل گیری اسطورۀ شرِ لویاتان با تکیه بر نقد اسطوره شناختی نورتروپ فرای

بهمن نامور مطلق / مریم پیردهقان
Sans titre.jpg

اساطیر شر و هستی شناسی آنها همواره یکی از پرسش های دیرینۀ انسانی بوده است به گونه ای که همۀ مذاهب با شیوه ها و برهان های خاص خود کوشیده اند تا شکل گیری این اساطیر را در بستری از روایت ها شرح دهند. در این خصوص، با اینکه کتب مقدس تنها اشاراتی مبهم در این مورد ارائه داده اند مفسران یهودی و مسیحی، اساطیر شر را در رابطه با گناهان و آخرالزمان مطرح ساختند و رهبران دینی به همراه هنرمندان و

پیوست: 

درگذشت کوشنده ای بزرگ برای ایران : مرتضی ثاقب فر

ناصر فکوهی
IMAGE634925744920693672.jpg

نویسنده، مترجم، پژوهشگر مستقل و جامعه شناس
1321-1391
خبر درگذشت مرتضی ثاقب فر، یکی از پرکارترین  نویسندگان و مترجمان کشور ما که یکشنبه شب در اثر سکته مغزی در تهران رخ داد امروز اعلام شد.ثاقب فر در زمان درگذشت خود، هفتاد ساله بود و عمری پر بار را پشت سرگذاشته بود؛ عمری که در آن خدمات بزرگی به

داراب نامــــــه: داســتان قهرمانی فیـروز شاه پسر داراب

علی بلوکباشی
p16-F.jpg

پیــش‌ســخن
الف. سنت فرهنگی داستانگزاری: داستانگزاری یا نقالی یک جریان فرهنگی است که از زمان‌های دور در جامعۀ ایران رواج داشته است. داستانگزاران یا نقالان داستان هایی از حماسه های قومی، ملی، دینی، و واقعه های تاریخی و شبه تاریخی و مذهبی را که از داستانگزاران و

مغرفی دو کتاب در زمینه اسطوره شناسی : اسطوره بیان نمادین؛ جهان معنوی ایرانی از آغاز تا اسلام

نسرين گلدوست
Ketab 12 Dey 91.jpg

اسماعیل پور، ابوالقاسم، 1387، اسطوره بیان نمادین، تهران، سروش.
کتاب «اسطوره، بیان نمادین، چنانکه از نامش پیداست به بحث در حیطه اسطوره‌ها و کشف زبان نمادین آنها می‌پردازد. کتاب شامل 10 گفتار می‌باشد. گفتار نخست کتاب با درآمدی در باب مفهوم اسطوره با عنوان (اسطوره چیست) آغاز می گردد با بیانی ساده به بیان ماهیت

دی ماه ماه ِ بی نام یا ماه ِ روزه؟

بهار مختاریان
tehran_winter.jpg

  نام ماه دی  مشتق از صورت اوستایی daδvah-؛ daduš- «آفریدگار، دادار» است. دادار  نام خاص نیست و می تواند بر ایزدان بسیاری اطلاق گردد. اما بسیاری این نام را بر پایۀ ماهنام فارسی باستان در ماه دهم، یعنی «انامکه» به معنی «بی نام» صفتی برای بزرگترین خدا یعنی اهورامزدا دانسته اند

مقالات قدیمی: موسیقی و رقص در مصر باستان (شهریور 1351)

رفعت نصر(کارشناس هنرهای باستانی مصر ). ترجمه:م. آرش
عکس: 

سخن از پیوند نا گسستی میان رقص و هنرهای دیگر شاید آسان نباشد؛ هرچند که این پیوند، به گونه‌هایی در باله و ، به صورتی شاملتر، در کمدی موزیکالها وجود دارد و استقبال فراوانی از آن ، بویژه در تآتر کنونی مغرب زمین، بعمل آمده است.
بی تردید رقص، و خصوصاً رقص غنائی، نقشی سازنده در برخی از مراحل تحول اجتماعات بشری ایفا کرده است، تا آنجا که میتوان آن را از

اسطوره شناسان: میرچیا الیاده

فرهنگ آنلاین
tok_eliade.jpg

Elidae, Mircea
(1986-1907)
اسطورهشناس و دینپژوه امریکایی مجارستانیتبار. ابتدا در رشته فلسفة هند و زبان سانسکریت در دانشگاه کلکته تحصیل کرد (1928-1931) و سپس به تدریس تاریخ ادیان و متافیزیک در بخارست مشغول شد  (1933-1939). در جنگ جهانی دوم، دیپلمات بود و پس از جنگ در دانشگاههای سوربون

زندگینامه تحلیلی فردوسی

علی کاظمی
images.jpg

شاپور شهبازی، علیرضا، 1390، زندگینامه تحلیلی فردوسی، مترجم هایده مشایخ، تهران، انتشارات هرمس
علیرضا شاپور شهبازی (متولد ۳ شهریور ۱۳۲۱ شیراز، درگذشته ۲۵ تیر ۱۳۸۵) باستانشناس و متخصص در باستان‌شناسی دوران هخامنشی بود. او همچنین استاد تمام دانشگاه شیراز و بنیانگذار انستیتو مطالعات هخامنشی در سال ۱۳۵۲ بود.

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.