Elektriciteit

“Elektriciteit, voor wie meegaat met z'n tijd!”
~ Eind-XIXde-eeuwse reclameslogan.

Elektriciteit is de zacht zoemende kracht die de aarde met een even zacht zoemend geluid rond laat draaien, fraaie bomen in één klap omtovert in verkoolde stronken, en met een knetterend geluid uit een slecht aangesloten stopcontact komt. Hoewel het onderzoek naar dit fenomeen even oud is als de mens, en al veel spectaculaire bevindingen en ontwikkelingen heeft opgeleverd, blijft de mensheid nog met talloze vragen zitten.

Elektriciteit dient men te benaderen met gepaste bescherming.

Naamgeving

De benoeming van dit verschijnsel, dat oorspronkelijk te indrukwekkend werd gevonden om in mensentaal benoemd te kunnen worden, is een zo apart verhaal, dat het verderop aan bod komt. Om de zaak leesbaar te houden wordt het fenomeen in dit artikel echter uitsluitend "elektriciteit" genoemd.

Soorten

Elektriciteit wordt van oudsher opgesplitst in drie soorten: bovennatuurlijke elektriciteit (de bliksem), natuurlijke elektriciteit (waarmee bijvoorbeeld dat elektromotortje binnenin onze planeet wordt aangedreven, en statische elektriciteit) en kunstmatige elektriciteit. Hoewel iedereen het ermee eens is dat natuurlijke elektriciteit beter is voor het milieu dan die kunstmatige rommel, blijkt dat laatste toch iets handelbaarder te zijn, en daarbij, de gevolgen zijn voor de generaties na ons, da's altijd zo geweest, en waarom zouden we zo iets voorbeschikts willen veranderen, nietwaar?

Bovennatuurlijke elektriciteit

Benjamin Franklin speelt een gevaarlijk spelletje.

Onze verste voorouders waren er al bevreesd voor, en terecht: de bliksem. Dit aan zowel de Romeinse god Jupiter, als aan de concurrerende goden Zeus, Thor en Set toegeschreven verschijnsel was ook toen al even spectaculair als krachtig als onvoorspelbaar, en moderne waarnemingen bevestigen dat deze krachtbron de aarde steeds nadert met heel eigen ideeën en een heel eigen karakter. Bliksemafleiders zijn goed bedoeld, maar wanneer een bliksem zin heeft om net vóór de inslag eens niet voor de bliksemafleider te kiezen, maar voor de schoorsteen er net naast, dan doet hij dat gewoon. Dit speciale karakter, gekoppeld aan totale oncontroleerbaarheid, leidde al vroeg tot aanbidding.

Natuurlijke elektriciteit

Behalve het waarneembare, maar onbereikbare en dus eigenlijk onbestudeerbare verschijnsel van de zachtjes zoemend draaiende aardbol, zijn er ook andere manifestaties van op natuurlijke wijze geproduceerde, en perfect onbruikbare elektriciteit. Zo hangt er bijvoorbeeld elektriciteit in de lucht wanneer levende wezens, die het met elkaar niet kunnen vinden, maar zich beheersen, zich gedurende meer dan vijf minuten op minder dan een meter (anderhalve meter volgens sommige bronnen) afstand van elkaar bevinden. Houten masten, hoezeer ook van menselijke makelij toch ooit bomen, produceren bij bepaalde weersomstandigheden groen oplichtende elektriciteit, even mooi als ontoepasbaar. Wrijving allerhande genereert eveneens een bijzonder zwakke en dus onbruikbare vorm van elektriciteit (plus een even zwakke portie magnetisme), waarvan het gebrek aan dynamiek onderzoekers heeft gedreven tot het gebruiken van de denigrerende term "statische elektriciteit". Leuk als attractie op verjaardagsfeestjes, waardeloos voor de energiebehoeftige mens.

Kunstmatige elektriciteit

Tot in 1818 werd deze derde tak van de onderverdeling als een puur theoretisch verzinsel beschouwd, goed voor het bezighouden van denkende hoofdjes in anderzijds lege lesuren. Pioniers als Benjamin Franklin en Victor Frankenstein deden heldhaftige pogingen om aan te tonen dat een bruikbare krachtbron te vinden was door het bedwingen van natuurlijke en vooral bovennatuurlijke elektriciteit, maar tóch bleven andere pioniers zoeken naar middelen om zelf elektriciteit op te wekken. De Antwerpse filosofe en excentrica Ellen Trik von Strohm was de eerste die op 2 april van dat jaar daarin slaagde, en welgeteld één duizendste van een seconde trots was op haar vondst. Haar verkoolde resten zijn nog steeds te bezichtigen in het museum "Arts et Métiers" in Parijs, en elke elektricien moet er minstens één keer in zijn leven op bedevaart zijn geweest. Vooral vaklui uit het Antwerpse schuiven aan in dichte drommen, en zijn de enigen die het naar haar genoemde verschijnsel correct uitspreken (zie verder). Kort na haar dood nam de Brit Michael Cage Faraday haar experiment over, maar niet zonder zichzelf in een beschermende metalen kooi veilig te stellen. De opmars van door mensen opgewekte als krachtbron inschakelbare elektriciteit was begonnen. Faraday was ook de man die als eerste het woord "stroom" als synoniem voor elektriciteit gebruikte, omwille van de aanwezigheid van een krachtbron waaruit energie vloeide. Een waar poëet, die man.

Beheersing door de mens

De beheersing door de mens van dit verschijnsel wordt in vijf grote gebieden opgesplitst: opwekking, opslag, verkoop, aanbidding en spelling.

Opwekking

Bruce Wayne in het zadel van het prototype van zijn dynamo, omstreeks 1840.

De door het Britse Dynamisch Duo Bruce Wayne & Dick Grayson in 1840 op punt gestelde dynamo was de eerste poging om bruikbare energie op te wekken uit de naar Ellen Trik genoemde krachtbron. Voortgaande op Faraday's onderzoek kwamen zij op het lumineuze idee om de menselijke kracht via een fiets over te brengen op een apparaat dat van de rotatie gebruik kon maken om elektriciteit voort te brengen die stabiel en krachtig genoeg was om een gloeilamp tot gloeien te brengen. Dit bracht hen overigens in een legaal conflict met de advocaten van Thomas Edison, die immers pas in 1847 zou geboren worden, en pas in 1879 de gloeilamp zou uitvinden, en die vonden dat de toekomst van hun toekomstige klant ondermijnd werd. Om de brave man (en hun eigen portefeuille) te ontzien, besloten zij dan maar om er een windmolentje mee aan te drijven, weinig vermoedend dat zij daarmee eigenlijk het hele concept van energie-opwekking binnenstebuiten keerden. Hun namen zouden dan ook niet in het collectief geheugen gegrift zijn gebleven, ware het niet dat zo'n honderd jaar later een striptekenaar ze zou gebruiken voor zijn sindsdien immens populair "Dynamic Duo". Maar in de door hun eerste stappen nagelaten sporen zouden andere, grotere, verstandiger geesten de weg tonen, en spoedig werden dynamo's aangedreven door watervallen, lawines en kerncentrales.

Opslag

De grootste uitdaging voor de mens blijft echter de opslag van de door hem opgewekte elektriciteit, en de oplossingen zijn even verscheiden als ontoereikend. De voornaamste manieren zijn mechanisch en chemisch, en beiden zijn, op hun manier, even ontoereikend. De wereld wacht op een nieuw Dynamisch Duo om ook daarvoor een oplossing te bedenken.

Mechanische opslag

De oudste manier om elektrische energie op te slaan is de mechanische, en die werkt als volgt: de dynamo drijft een elektromotor aan, die water naar het hoger gelegen reservoir van een watertoren pompt, vanwaar, wanneer de energie vereist wordt, het water kan losgelaten worden en... een dynamo aandrijven. Primitief, en vrij duur omwille van de constructie van watertorens die ook nog eens het landschap ontsieren, maar het werkt. Vooral sinds de ontwikkeling van manieren om licht om te zetten naar elektriciteit (via de beroemde zonnepanelen) krijgt deze opslagwijze weer meer aandacht.

Chemische opslag

De modernste manier om elektrische energie op te slaan is de chemische, waarbij zuren, zware metalen en andere niet zo fraaie bedenksels van chemici instaan voor het tijdelijk vergaren van de hen toevertrouwde energie. Tijdelijk, want vrij spoedig geven deze "batterijen" en "accu's" er tenslotte de brui aan, en ze wegen bovendien onmenselijk zwaar. Er komen tenslotte zware metalen aan te pas. Wanneer zo'n batterij losgelaten wordt in de vrije natuur, begint zij te ontbinden, en heeft diezelfde vrije natuur daar nog eeuwen last van.

Andere opslag

Gehuld in kippendraad wacht deze boer geduldig tot de bliksem de batterijen van zijn hoorapparaat, zijn pacemaker en zijn iPod heeft opgeladen, gratis en voor niks!

Steeds op zoek naar Columbuseieren, zit de mens niet stil, en meent steeds weer andere manieren gevonden te hebben om problemen op te lossen door middel van een uitvinding die niet alleen het probleem oplost, maar er meteen nog een paar bij creëert. In Japan heeft men daarvoor inmiddels al een naam gevonden, "shindogu", maar elders past men de vondst ijverig toe totdat blijkt dat de collaterale schade niet meer te vergoeden valt. Het gebruik van het menselijk lichaam als opslagplaats van elektrische energie (de elektrische stoel), en de opslag in energiedrank en krachtvoer zijn de meest populaire alternatieve opslagwijzen. Omwille van hun arbeidsintensiviteit kunnen ze echter niet op grote schaal toegepast worden, en blijven ze een verwaarloosbaar marktaandeel opeisen.

Verkoop

Eenmaal de energie opgeslagen, wordt ze verkocht. Dat hoort zo: de mens is een hebzuchtig dier, en ingevingen, ideeën, vondsten, ontwikkelingen en uitvindingen moeten centen opbrengen, en bij voorkeur niet aan diegene die aan de grondslag ervan ligt. Aangezien elektriciteit oorspronkelijk alleen aandacht kreeg van wetenschappers en investeerders, en de gewone en onwetende mens er helemaal geen behoefte aan had, was er nood aan een intensieve publiciteitscampagne. Deze bracht het plebs aan het luttele verstand dat zonder elektriciteit geen leven mogelijk was, dat iedereen er een grote behoefte aan had. Het opzet lukte wonderwel, en overtuigde de zich beschaafd noemde wereld van de onmisbaarheid van niet alleen elektriciteit maar ook van publiciteit. De definitieve doorbraak kwam er met de introductie van Edisons gloeilamp, en elektriciteit werd de pijler waarop de hele XXste eeuw steunde..

Aanbidding

De paddenstoelwolk, of de meest populaire vorm waaronder elektriciteit aanbeden wordt.

Zowat alle verschijningsvormen van elektriciteit hebben ooit aanleiding gegeven tot de vorming van één of andere religie, en de meest recente is het aanbidden van de paddenstoelwolk die ontstaat wanneer tijdens het opwekken van elektriciteit in een kerncentrale iets heel erg fout gaat. Vooral het helende aspect wordt benadrukt: volgens de volgelingen verstrekt de paddenstoelwolk definitieve genezing aan al wie er dicht genoeg bij staat, zuiverende loutering aan wie zich iets verder bevindt, en inspiratie aan wie het schouwspel van heel ver gadeslaat. Onder deze laatsten bevinden zich voornamelijk fotografen, schilders, dichters en hogepriesters.

Spelling

De spelling van het woord is altijd aan sterke fluctuaties onderhevig geweest, met als voornaamste twistpunt de keuze tussen de letter K en de letter C voor het afsluiten van de tweede lettergreep. De enigen die hiermee nooit last hebben gehad, en alleen daarom al een apart volk mogen genoemd worden, zijn de Antwerpenaren, die nooit afgeweken zijn van hun "ellentrik". Daarom wordt op Antwerps grondgebied elk relevant document aangepast, want Sinjoren betalen geen bal voor "elektriciteit", alleen "ellentrik" vinden zij hun centen waard. Zelfs in de kerncentrale van Doel wordt deze gedeeltelijke tweetaligheid toegepast, en vindt men het woord "ellentrik" altijd naast "elektriciteit", en dat laatste uiteraard in de spelling van het ogenblik.

Velden en helden

Elektriciteit is nauw verbonden met landbouw door de aanwezigheid van velden: elektrische, magnetische, elektromagnetische en voorzien van graancirkels. Deze laatste ontstaan wanneer er elektriciteit in de lucht hangt, en maken van de landbouwer terstond een elektricien. Wanneer hij het bijhorend pakje aantrekt, en het passende petje opzet, wordt hij de held waarvan sprake in de titel van deze paragraaf, en snelt hij de stroomgebruiker-zonder-licht ter hulp.

Aan de schandpaal genageld!	Vastgenagelde versie: 24 februari 2014
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.

Notenbalk

Religies