Wikipedysta:Grubel/Witting
Richard Witting (ur. 19 października 1856 r. w Berlinie, zm. 22 grudnia 1923 tamże) - niemiecki urzędnik, polityk i przedsiębiorca. Nadburmistrz Poznania w latach 1891-1902. Od 1902 r. aż do śmierci kolejno prezes i członek rady nadzorczej niemieckiego Nationalbanku, a w latach 1908-1913 członek pruskiego parlamentu z ramienia narodowych liberałów[1]. Brat znanego niemieckiego publicysty politycznego Maximiliana Hardena, teść pisarza podróżniczego i eseisty Hansa Paasche. Twórca tzw. Hebungspolitik (polityka podniesienia poziomu życia) w Poznaniu, "zręcznie wykorzystywał argumentację nacjonalistyczną w dyskusjach z władzami zwierzchnimi"[2]. Jego działania (za najważniejsze uważa się likwidację murów twierdzy oraz przyłączenie do Poznania Jeżyc, Wildy i Łazarza) doprowadziły do największego w okresie zaborów rozwoju stolicy Wielkopolski. Przez większość życia pruski konserwatysta, w drugiej dekadzie XX w. stał się krytykiem monarchii i jej polityki, skłaniając się ku ideom liberalizmu, socjalizmu i pacyfizmu. Napisał projekt konstytucji, który po przedyskutowaniu go z Hugonem Preußem stał się podstawą konstytucji weimarskiej.
Pierwsze lata[edytuj | edytuj kod]
Witting urodził się jako Richard Witkowski, siódme dziecko w żydowskiej rodzinie kupieckiej. Ojciec jego, Arnold Witkowski, urodził się w 1815 r. w Poznaniu. Matką była Ernestyna Krakau, urodzona w 1825 r. w Skwierzynie. Po przeprowadzce do Berlina Arnold Witkowski zajmował się hurtowym handlem jedwabiem, z dobrym skutkiem[3]. Witkowscy mieli dziewiątkę dzieci. W ich wychowaniu nie przywiązywali szczególnej wagi do tradycji żydowskiej, kładli natomiast silny nacisk na wykształcenie. Atmosfera w domu była surowa, zwłaszcza od lat 60., kiedy Arnold Witkowski zaczął cierpieć na przewlekłe migreny i terroryzować rodzinę. To wtedy rodzice się rozwiedli, a młodszy brat Richarda, Felix Ernest, uciekł z domu, przyłączył się do wędrownej trupy teatralnej i zmienił nazwisko na Maximilian Harden. Ojciec zmarł w roku 1878. Wtedy cała rodzina postanowiła zmienić wyznanie z mojżeszowego na chrześcijańskie. Przy okazji zmienili też nazwisko - matka z większością dzieci przyjęła nazwisko Witting. Jedynie Felix/Maximilian pozostał przy swoim wcześniejszym nazwisku Harden, a inny z braci - Ludwig, znany już w środowisku lekarskim neurolog, nie zmienił nazwiska w ogóle[4].
Richard uczył się najpierw w szkole prywatnej, potem (w latach 1865-1876, z dwuletnią przerwą między 1872 a 1874) w gimnazjum francuskim. Po maturze podjął studia w zakresie prawa i nauk administracyjnych, najpierw na uniwersytecie w Getyndze, później w Berlinie. Po ukończeniu studiów był referendariuszem, a od 1884 r. asesorem sądowym. Dwa lata później podjął pracę w berlińskim magistracie, skąd w 1889 r. przeniósł do Gdańska.
W 1891 r. poznańska rada miejska poszukiwała kandydatów na urząd nadburmistrza miasta. Zgłosiło się 27 osób, ale specjalnie powołana w tym celu komisja zakwalifikowała do następnego etapu pięciu kandydatów[5]: nadburmistrza Kłajpedy Gustava Königa, poznańskiego burmistrza Cäsara Kalkowskiego, nadburmistrza Tylży Roberta Thesinga, sędziego poznańskiego Warneckiego i właśnie urzędnika miejskiego z Gdańska Wittinga[6]. 11 lutego 1891 r. radni miejscy wybrali 22 głosami Richarda Wittinga (Kalkowski dostał 10 głosów, König – 4). Jak pisał Dziennik Poznański, na Wittinga głosowali wszyscy "postępowcy". Poparcie gdańskiemu rajcy zapewnili również prawie wszyscy radni żydowscy (18 na 19)[7]. Jego wybór został zatwierdzony przez regencję poznańską pod koniec kwietnia[8], a nowy nadburmistrz przyjechał do Poznania 29 maja[9] i objął oficjalnie swój urząd 3 czerwca 1891 r.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lange, Hans Paasche, s. 64
- ↑ Trzeciakowscy, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu, s. 27
- ↑ Armbrecht, Verkannte Liebe, s. 45
- ↑ Armbrecht, s. 48. Niektóre źródła podają, że do zmiany nazwiska doszło już po rozwodzie rodziców.
- ↑ DzP, R. 33 nr 30, 7 lutego 1891 r.
- ↑ DzP, R.33 nr 33, 11 lutego 1891 r.
- ↑ DzP, R. 33 nr 35, 13 lutego 1891 r.
- ↑ DzP, R. 33 nr 96, 28 kwietnia 1891 r.
- ↑ DzP, R. 33 nr 121, 31 maja 1891 r.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sabine Armbrecht: Verkannte Liebe. Maximilian Hardens Haltung zu Deutschtum und Judentum. Oldenburg: Bibliotheks- und Informationssystem der Universität Oldenburg, 1999. ISBN 3-8142-0653-3.
- „Dziennik Poznański”. Poznań, 1891-1902.
- Arthur Kronthal. Richard Witting. Szkic biograficzny. „Deutsches Biographisches Jahrbuch”. Stuttgart, 1930. – polski przekład: Andrzej Wojtkowski. Richard Witting. Szkic biograficzny. „Kronika Miasta Poznania”. Poznań, 1930. 4. s. 343-355.
- Werner Lange: Hans Paasche. Militant Pacifist in Imperial Germany. Trafford Publishing, 2005. ISBN 1-4120-5246-7.
- Maria i Lech Trzeciakowscy: W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1987. ISBN 83-210-0540-3.