"ബെർലിൻ" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

ബെർലിൻ
ബെർലിൻ
State of Germany
; Flag	; Coat of arms
	യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിലും ജർമനിയിലും സ്ഥാനം
Country	Germany
ഭരണസമ്പ്രദായം
• ഗവേണിങ് മേയർ	ക്ലാവൂസ് വോവെറെയ്റ്റ് (SPD)
• Governing parties	SPD / CDU
• Votes in Bundesrat	4 (of 69)
വിസ്തീർണ്ണം
• Total	891.85 ച.കി.മീ.(344.35 ച മൈ)
ഉയരം	34 മീ(112 അടി)
ജനസംഖ്യ (31 May 2012)[verification needed]
• Total	35,15,473
• ജനസാന്ദ്രത	3,900/ച.കി.മീ.(10,000/ച മൈ)
• മെട്രോപ്രദേശം	6,000,000
സമയമേഖല	UTC+1 (CET)
• Summer (DST)	UTC+2 (CEST)
Postal code(s)	10001–14199
Area code(s)	030
ISO കോഡ്	DE-BE
വാഹന റെജിസ്ട്രേഷൻ	B (for earlier signs see note)
GDP/ Nominal	€ 124,161 billion (2015)
NUTS Region	DE3
വെബ്സൈറ്റ്	berlin.de

നാൾപ്പതിപ്പുകൾ കാണുക

← മുൻപത്തെ വ്യത്യാസം

Content deleted Content added

വ്യത്യാസം കാണൽവിക്കിഎഴുത്ത്

വരിക്കിടയിൽ

15:54, 13 മാർച്ച് 2024-നു നിലവിലുള്ള രൂപം

ജർമ്മനിയുടെ തലസ്ഥാനമാണ്‌ ബെർലിൻ . കൂടാതെ ജർമ്മനിയിലെ ഏറ്റവും വലിയ പട്ടണം കൂടിയാണിത്. സ്പ്രീ, ഹോവൽ എന്നീ നദികളുടെ സമീപത്തായി 889 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ വിസ്തൃതിയിൽ ഏകദേശം 3.5 ലക്ഷം ജനങ്ങൾ തിങ്ങിപ്പാർ‍ക്കുന്ന പ്രദേശമാണ്. ജർമ്മനിയിലെ 16 സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ബെർലിൻ.

ചരിത്രം[തിരുത്തുക]

പന്ത്രണ്ടാം നുറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ ആൽബെർട്ട് എന്ന നാടുവാഴിയാണ് ബെർലിൻ നഗരം സ്ഥാപിച്ചത് എന്നാണ് അനുമാനം.^[4]. ആൽബെർട്ടിന്റെ ചിഹ്നമായിരുന്ന കരടി ഇന്നും ബെർലിന്റെ നഗരചിഹ്നങ്ങളിൽ കാണാം.

ബ്രാൻഡൻബർഗ് മേഖല ((1400 – 1700)[തിരുത്തുക]

പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ പകുതിയിൽ ബെർലിൻ, ബ്രാൻഡൻബെർഗ് മേഖലയുടെ തലസ്ഥാന നഗരിയായി. ഫ്രഡറിക് ഒന്നാമനായിരുന്നു ഭരണാധികാരി. 1440-നുശേഷം ഭരണധികാരം ഹോസോളെൻ കുടുംബത്തിന് അവകാശപ്പെട്ടതായി. പ്രഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റേയും പിന്നീട് ജർമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റേയും അധിപർ ഈ കുടുംബത്തിലെ പിൻതലമുറക്കാരായിരുന്നു. പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് നവീകരണ പസ്ഥാനം ബർളിനിൽ വേരൂന്നിയത് പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പകുതിയോടേയാണ്. കതോലിക്-പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് സംഘർഷമായി തുടങ്ങി, പിന്നീട് മധ്യയൂറോപ്പിലെ വിവിധരാജ്യങ്ങൾ പങ്കെടുത്ത മുപ്പതു വർഷ യുദ്ധത്തിൽ (1618-1648) നബെർലിന് ഒട്ടനേകം നാശനഷ്ടങ്ങൾ സഹിക്കേണ്ടിവന്നു.

1688-ൽ മേഖലയുടെ ഭരണമേറ്റ ഫ്രഡറിക് മൂന്നാമൻ അതിർത്തികൾ വികസിപ്പിച്ചു. 1695-ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ ചാൾട്ടൺബർഗ് കൊട്ടാരം പൂർത്തിയായത് 1713-ലാണ്.

പ്രഷ്യൻ സാമ്രാജ്യം (1701–1871)[തിരുത്തുക]

1701-ൽ ഫ്രഡറിക് മൂന്നാമൻ സ്വയം ഫ്രഡറിക് ഒന്നാമൻ എന്ന പേരിൽ പ്രഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പ്രഥമ ചക്രവർത്തിയായി സ്ഥാനമേറ്റു. ബൃഹദ് ബ്രാൻഡൻബർ്ഗ് മേഖല പ്രഷ്യൻ സാമ്രാജ്യവും ബെർലിൻ അതിന്റെ തലസ്ഥാനവും ആയി

1740-മുതൽ 1786വരെ നാല്പത്തിയെട്ട് വർഷം ഭരിച്ച ഫ്രഡറിക് ചക്രവർത്തിയുടെ വാഴ്ചക്കാലം പ്രഷ്യൻസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സുവർണകാലമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഫഡറിക് വില്യം രണ്ടാമന്റെ വാഴ്ചക്കാലത്താണ് ബ്രാൻഡൺബർഗ് ക വാടം(1788-1791) നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്.

1797 മുതൽ 1840വരെ പ്രഷ്യ ഭരിച്ച ഫ്രഡറിക് വില്യം മൂന്നാമന്റെ കാലത്താണ് ഫ്രഞ്ചു ചക്രവർത്തി നെപോളിയന്റെ ആക്രമണത്തിന് ബെർലിൻ ഇരയായത്. ബെർലിൻ സ്വതന്ത്രഭരണ മേഖലയായി തുടർന്നു. 1810-ലാണ് ബെർലിൻ സർവകലാശാല സ്ഥാപിതമായത്. ഇന്ന് ഈ സ്ഥാപനം ഹുംബോൾട് യൂണിവഴ്സിറ്റി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. 1848-യൂറോപ്പിൽ വ്യാപകമായ തൊഴിലാളി പ്രക്ഷോഭം ബെർലിനേയും ബോധിച്ചു. 1871-ൽ വില്യം ഒന്നാമൻ, ഭരണാധ്യക്ഷനായി ഓട്ടോ വോൺ ബിസ്മാർകിനെ നിയമിച്ചു.

ജർമൻ സാമ്രാജ്യം (1871-1918)[തിരുത്തുക]

ബിസ്മാർക് പ്രഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ അതിരുകൾ വികസിപ്പിച്ചു. ജർമൻ ചക്രവർത്തിക്ക് പുതിയ സഥാനപ്പേരു ലഭിച്ചു, കൈസർ. ബെർലിൻ യൂറോപ്യൻ ശാക്തിക-രാഷ്ട്രീയ സംഭവവികാസങ്ങളിലെ കേന്ദ്രബിന്ദുവായി. ബെർലിൻ നഗരം ബഹുതലങ്ങളിൽ വികസനം നേടി. ഇന്ന് യൂ ബാൻ (U-bahn ) എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഭൂഗർഭ റെയിൽപ്പാത 1902 -ൽ പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ചു. കലാസാംസ്കാരിക മേഖലയിൽ ബെർലിൻ മുൻപന്തിയിലെത്തി.

1914-ൽ തുടങ്ങി 1918 -ൽ അവസാനിച്ച ഒന്നാം ആഗോളയുദ്ധം ജർമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റ തകർച്ചക്കു കാരണമായി.

വൈമർ റിപബ്ലിക് (1918-33)[തിരുത്തുക]

യുദ്ധാനന്തരക്ലേശങ്ങളുണ്ടയിരുന്നെങ്കിലും ബർലിനും ജർമനിയും പിടിച്ചുനിന്നു. ഇടതുപക്ഷചിന്താഗതി ബെർലിൻ ജനതയെ ഏറെസ്വാധീനിച്ച കാലഘട്ടംകൂടിയായിരുന്നു ഇത്. 1920-കളിൽ ബെർലിൻ നഗരാതിർത്തികൾ വികസിച്ചു. ബൃഹദ് ബെർലിൻ ആക്റ്റ് പ്രകാരം ബെർലിൻ നഗരം ലോകത്ത് മൂന്നാം സ്ഥാനത്തെത്തി. ശാസ്ത്ര-കലാ-സാംസ്കാരിക മേഖലകളിൽ ബെർലിൻ മുന്നിട്ടുനിന്നു. ബെർലിൽ 1917-ൽ സ്ഥാപിതമായ വില്യം- കൈസർ ഇൻസ്ററിറ്റ്യൂട്ടിന്റെ പ്രഥമ ഡയറക്റ്ററായി സ്ഥാനമേററ ആൽബർട്ട് ഐൻസ്റ്റൻ 1921-ലെ ഭൗതികശാസ്ത്രത്തിനുള്ള നോബൽ സമ്മാനത്തിനർഹനായി. . എന്നാൽ മുപ്പതുകളിലെ സാമ്പത്തികത്തകർച്ച ദേശീയവാദത്തിനും നാത് സി പ്രസ്ഥാനത്തിനും ആക്കം കൂട്ടി.

നാസി ജർമനി (1933-45)[തിരുത്തുക]

ചരിത്രത്തിൽ ഈ കാലഘട്ടം, നാസി കാലഘട്ടമെന്നും ഡ്രിറ്റെസ് റെയ്ഷ് ( മൂന്നാം സാമ്രാജ്യം) എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.^[5] തീവ്രദേശീയവാദവും കടുത്ത ജൂതവിരോധവും ഈ കാലഘട്ടത്തിന്റെ മുദ്രകളായിരുന്നു.നാസി ചിന്താഗതിക്കെതിരായുള്ള സകലമാന വിചാരധാരകളേയും ഉന്മൂലനം ചെയ്യാനായി പല നീക്കങ്ങളും ഉണ്ടായി. അവയിൽ ഒന്നായിരുന്നു 1933 മെയിൽ ജർമനിയിലൊട്ടകെ നടന്ന പുസ്തകദഹനം.

ഹിറ്റ്ലറുടെ സ്വപ്ന നഗരി[തിരുത്തുക]

ഹിറ്റ്ലറുടെ തലസ്ഥാനവും ബെർലിൻ തന്നെയായിരുന്നു. മുപ്പതുകളുടെ അവസാനത്തിൽ ഹിറ്റ്ലർ ബെർലിനെ, ജർമാനിയ എന്ന പുതിയപേരിൽ ലോകോത്തര നഗരിയാക്കാനുള്ള പദ്ധതിയിട്ടു ^[6], ^[7]. പ്രശസ്ത വാസ്തുശില്പിയായിരുന്ന ആൽബർട്ട് സ്പിയറായിരുന്നു രൂപരേഖ തയ്യാറാക്കിയത്. 1935 -ൽ നിർമ്മാണപ്രവർത്തനങ്ങൾ തുടങ്ങിയെങ്കിലും വളരെ ചെറിയൊരംശം മാത്രമേ ചെയ്തു തീർക്കാനായുള്ളു. യുദ്ധം ആസന്നമായതോടെ 1937-ൽ, നിർമ്മാണപ്രവർത്തനങ്ങൾ മുടങ്ങി.

രണ്ടാം ആഗോളയുദ്ധം[തിരുത്തുക]

യുദ്ധകാലത്ത് നാനൂറോളം തവണ ബെർലിൻ ബോംബാക്രമണത്തിന് ഇരയായി. അനേകം പേർ കൊല്ലപ്പെട്ടു, വീടുകളും നഗരസംവിധാനങ്ങളും തകർന്നടിഞ്ഞു. 1945 ഏപ്രിൽ മുപ്പതിന് ഹിറ്റ്ലർ ആത്മഹത്യ ചെയ്തതോടെ മെയ് രണ്ടിന് ബെർലിൻ കീഴടങ്ങി.

യുദ്ധാനന്തരം[തിരുത്തുക]

യുദ്ധാനന്തരം റഷ്യയും സഖ്യകക്ഷികളും ജർമനി യഥാക്രമം പൂർവ-പശ്ചിമ ജർമനികളായി വീതിച്ചെടുത്തു^[8],^[9]. തകർന്നടിഞ്ഞ ബെർലിനിൽ ജനസംഖ്യ നാല്പത്തിമൂന്നു ലക്ഷത്തിൽ നിന്ന് ഇരുപത്തിയെട്ടു ലക്ഷമായി ചുരുങ്ങിയിരുന്നു.

ബെർലിൻ ഭരണവ്യവസ്ഥ[തിരുത്തുക]

തലസ്ഥാനനഗരി ബെർലിൻ നാലു ഖണ്ഡങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടെങ്കിലും സോവിയറ്റ് റഷ്യയും സഖ്യകക്ഷികളും അംഗങ്ങളായുള്ള സംയുക്തകൗൺസിലായിരുന്നു ഭരണം നടത്തിയത്. പക്ഷെ റഷ്യയും ,സഖ്യകക്ഷികളുമായുള്ള ബന്ധത്തിന് ഉലച്ചിൽ തട്ടിയത് ഒട്ടേറെ പ്രശ്നങ്ങൾക്കു വഴിവെച്ചു. പതുക്കെ പതുക്കെ റഷ്യൻ അധീനതയിലായിരുന്ന കിഴക്കൻ ബെർലിനും സഖ്യകക്ഷികളുടെ കൈവശമായിരുന്ന പടിഞ്ഞാറൻ ബെർലിനും തമ്മിലുള്ള വിടവ് വർധിച്ചു വന്നു.

ബെർലിൻ മതിൽ (1961-1989)[തിരുത്തുക]

പശ്ചിമജർമനയിലെ ജനജീവതം പൂർവജർമനിയെ അപേക്ഷിച്ച് സന്തുഷ്ടവും സുഗമവുമായിരുന്നു. അതിനാൽ കിഴക്കുനിന്ന് പടിഞ്ഞാറിലേക്ക് ജനങ്ങൾ കൂട്ടമായി താമസം മാറ്റി. ഈ കൂറുമാറ്റം തടയാനായി 1961 -ൽ ശീതസമരം മൂർധന്യത്തിലെത്തിയ സമയത്താണ് പൂർവജർമൻ ഭരണകൂടം ബെർലിൻ മതിൽ ധൃതിയിൽ പടുത്തുയർത്തിയത്. ഇതോടെ ഇരു ജർമനികൾക്കുമിടക്കുളള വരവും പോക്കും കടുത്ത നിബന്ധനകൾക്കു വിധേയമായി. ഒടുവിൽ 1989 നവമ്പർ ഒമ്പതിനാണ് ഇളവുകൾ പ്രാബല്യത്തിൽ വന്നതും തുടർന്ന് മതിൽ പൊളിക്കപ്പെട്ടതും.

നഗരകാഴ്ചകൾ[തിരുത്തുക]

നൂറ്റാണ്ടുകളുടെ ചരിത്രമുള്ള ബെർലിനിൽ ചരിത്രസ്മാരകങ്ങൾ ഏറേയുണ്ട്. ബ്രാൻഡൻബർഗ് കവാടം, ചാൾട്ടൺബർഗ് കൊട്ടാരം, ബെർലിൻ കതീഡ്രൽ, മ്യൂസിയം ദ്വീപ്, പെർഗമൺ മ്യൂസിയം, , മാർക്സ്-എംഗൽസ് ചത്വരം, ചെക്പോയ്ന്റ് ചാർളി, ബെർലിൻ മതിൽ (അവശിഷ്ടം), നിരവധി ജൂതസ്മാരകങ്ങൾ എന്നിവ ഇവയിൽ ചിലതാണ്. പുസ്തക ദഹനത്തിന്റെ സ്മാരകം നിലകൊള്ളുന്നത് ബാബേൽപ്ലാറ്റ്സിലാണ്. ചത്വരതിനടിയിലായുള്ള ഭൂഗർഭ ലൈബ്രറിയിൽ വെള്ളച്ചായമടിച്ച ഷെൽഫുകൾ മാത്രമേയുള്ളു, ഒരൊറ്റ പുസ്തകം പോലുമില്ല^[10].

ചിത്രശാല[തിരുത്തുക]

പുസ്തകദഹന സ്മാരകം, ബാബേൽപ്ലാറ്റ്സ്
ഹിറ്റ്ലർ വിഭാവനം ചെയ്ത ബെർലിൻ

കാലാവസ്ഥ[തിരുത്തുക]

ബെർലിൻ പ്രദേശത്തെ കാലാവസ്ഥ
മാസം	ജനു	ഫെബ്രു	മാർ	ഏപ്രി	മേയ്	ജൂൺ	ജൂലൈ	ഓഗ	സെപ്	ഒക്	നവം	ഡിസം	വർഷം
റെക്കോർഡ് കൂടിയ °C (°F)	15.0 (59)	17.0 (62.6)	23.0 (73.4)	30.0 (86)	33.0 (91.4)	36.0 (96.8)	38.8 (101.8)	35.0 (95)	32.0 (89.6)	25.0 (77)	18.0 (64.4)	15.0 (59)	38.8 (101.8)
ശരാശരി കൂടിയ °C (°F)	2.9 (37.2)	4.2 (39.6)	8.5 (47.3)	13.2 (55.8)	18.9 (66)	21.8 (71.2)	24.0 (75.2)	23.6 (74.5)	18.8 (65.8)	13.4 (56.1)	7.1 (44.8)	4.4 (39.9)	13.4 (56.1)
പ്രതിദിന മാധ്യം °C (°F)	0.5 (32.9)	1.3 (34.3)	4.9 (40.8)	8.7 (47.7)	14.0 (57.2)	17.0 (62.6)	19.0 (66.2)	18.9 (66)	14.7 (58.5)	9.9 (49.8)	4.7 (40.5)	2.0 (35.6)	9.6 (49.3)
ശരാശരി താഴ്ന്ന °C (°F)	−1.5 (29.3)	−1.6 (29.1)	1.3 (34.3)	4.2 (39.6)	9.0 (48.2)	12.3 (54.1)	14.7 (58.5)	14.1 (57.4)	10.6 (51.1)	6.4 (43.5)	2.2 (36)	−0.4 (31.3)	5.9 (42.6)
താഴ്ന്ന റെക്കോർഡ് °C (°F)	−25.0 (−13)	−16.0 (3.2)	−13.0 (8.6)	−4.0 (24.8)	−1.0 (30.2)	4.0 (39.2)	7.0 (44.6)	7.0 (44.6)	0.0 (32)	−7.0 (19.4)	−9.0 (15.8)	−17.0 (1.4)	−25.0 (−13)
വർഷപാതം mm (inches)	42.3 (1.665)	33.3 (1.311)	40.5 (1.594)	37.1 (1.461)	53.8 (2.118)	68.7 (2.705)	55.5 (2.185)	58.2 (2.291)	45.1 (1.776)	37.3 (1.469)	43.6 (1.717)	55.3 (2.177)	570.7 (22.469)
ശരാ. മഴ ദിവസങ്ങൾ (≥ 1.0 mm)	10.0	8.0	9.1	7.8	8.9	7.0	7.0	7.0	7.8	7.6	9.6	11.4	101.2
മാസം സൂര്യപ്രകാശം ലഭിക്കുന്ന ശരാശരി മണിക്കൂറുകൾ	46.5	73.5	120.9	159.0	220.1	222.0	217.0	210.8	156.0	111.6	51.0	37.2	1,625.6
Source #1: World Meteorological Organization (UN)^[11]
ഉറവിടം#2: HKO^[12]

അവലംബം[തിരുത്തുക]

↑ "Bevölkerungsstand in Berlin am 30. November 2011 nach Bezirken" (PDF). Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (in ജർമ്മൻ). 31 October 2011. Retrieved 3 March 2012.
↑ Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: "I A" (1906– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (since July till August 1945), "БГ" (=BG; 1945–1946, for cars, lorries and busses), "ГФ" (=GF; 1945–1946, for cars, lorries and busses), "БM" (=BM; 1945–1947, for motor bikes), "ГM" (=GM; 1945–1947, for motor bikes), "KB" (i.e.: Kommandatura of Berlin; for all of Berlin 1947–1948, continued for West Berlin until 1956), "GB" (i.e.: Greater Berlin, for East Berlin 1948–1953), "I" (for East Berlin, 1953–1990), "B" (for West Berlin as of 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).
↑ "Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2015 (WZ 2008)" (in ജർമ്മൻ). February 2016. Archived from the original on 2015-06-26. Retrieved 22 October 2016.
↑ "Haydn's dictionary of dates and universal information relating to all ages and nations". Haydn's dictionary of dates and universal information relating to all ages and nations. Ward, Lock and Co.,Ltd., London. 1910. Retrieved 2018-10-13.
↑ Shirer, William (2011). The Rise and Fall of thw Third Reich. Simon & Schuster. ISBN 978-1451651683.
↑ "Germania: Hitler's Dream Capital". History Today. Retrieved 2018-10-22.
↑ "How Hitler would have rebuilt Berlin". Time. Time. Retrieved 2018-10-24.
↑ "Postwar Occupation and Division of Germany". German Culture. Retrieved 2018-10-24.
↑ "Germany: The era of partition: Allied occupation and the formation of two Germanys". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2018-10-24.
↑ "Book Burning memorial at Bebelplatz". Visit Berlin. Retrieved 2018-10-24.
↑ "World Weather Information Service – Berlin". Worldweather.wmo.int. 5 October 2006. Archived from the original on 2020-04-26. Retrieved 7 April 2012.
↑ "Climatological Normals of Berlin". Hong Kong Observatory. Archived from the original on 2019-11-19. Retrieved 20 May 2010.

പുറത്തേയ്ക്കുള്ള കണ്ണികൾ[തിരുത്തുക]

ബെർലിനെക്കുറിച്ച്^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}

യൂറോപ്പിന്റെ ഭൂമിശാസ്ത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ സഹായിക്കുക.

[Population-1] "Bevölkerungsstand in Berlin am 30. November 2011 nach Bezirken" (PDF). Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (in ജർമ്മൻ). 31 October 2011. Retrieved 3 March 2012.

[2] Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: "I A" (1906– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (since July till August 1945), "БГ" (=BG; 1945–1946, for cars, lorries and busses), "ГФ" (=GF; 1945–1946, for cars, lorries and busses), "БM" (=BM; 1945–1947, for motor bikes), "ГM" (=GM; 1945–1947, for motor bikes), "KB" (i.e.: Kommandatura of Berlin; for all of Berlin 1947–1948, continued for West Berlin until 1956), "GB" (i.e.: Greater Berlin, for East Berlin 1948–1953), "I" (for East Berlin, 1953–1990), "B" (for West Berlin as of 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).

[3] "Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2015 (WZ 2008)" (in ജർമ്മൻ). February 2016. Archived from the original on 2015-06-26. Retrieved 22 October 2016.

[4] "Haydn's dictionary of dates and universal information relating to all ages and nations". Haydn's dictionary of dates and universal information relating to all ages and nations. Ward, Lock and Co.,Ltd., London. 1910. Retrieved 2018-10-13.

[5] Shirer, William (2011). The Rise and Fall of thw Third Reich. Simon & Schuster. ISBN 978-1451651683.

[6] "Germania: Hitler's Dream Capital". History Today. Retrieved 2018-10-22.

[7] "How Hitler would have rebuilt Berlin". Time. Time. Retrieved 2018-10-24.

[8] "Postwar Occupation and Division of Germany". German Culture. Retrieved 2018-10-24.

[9] "Germany: The era of partition: Allied occupation and the formation of two Germanys". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2018-10-24.

[10] "Book Burning memorial at Bebelplatz". Visit Berlin. Retrieved 2018-10-24.

[11] "World Weather Information Service – Berlin". Worldweather.wmo.int. 5 October 2006. Archived from the original on 2020-04-26. Retrieved 7 April 2012.

[HKO-12] "Climatological Normals of Berlin". Hong Kong Observatory. Archived from the original on 2019-11-19. Retrieved 20 May 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

ക സ തി ജർമ്മനിയിലെ നഗരങ്ങൾ ജനസംഖ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ
1,000,000+	ബെർലിൻ കൊളോൺ ഹാംബർഗ് മ്യൂണിക്ക്
500,000+	ബ്രമൻ ഡോർട്ട്മുണ്ട് ഡ്രെസ്ഡെൻ ഡൂസൽഡോർഫ് എസ്സെൻ ഫ്രാൻഫർട്ട് ഹാനോവർ ലീപ്സിഗ് ന്യൂറംബർഗ് സ്റ്റുട്ട്ഗാർട്ട്
200,000+	ആഹ്ഹൻ ഔഗ്സ്ബുർഗ് ബൈലെഫെൽഡ് ബോഹം ബോൺ ബ്രൗൺഷ്വൈഗ് കെംനിറ്റ്സ് ഡുയിസ്ബുർഗ് എർഫുർട്ട് ഫ്രൈബുർഗ് ഗെൽസെൻകിർചെൻ ഹാല്ലെ (സാലെ) കാൾസ്റൂഹെ കീൽ ക്രെഫെൽഡ് ല്വെബെക്ക് മാഗ്‌ഡെബുർഗ് മൈൻസ് മാൻഹൈം മ്വെൻസ്റ്റെർ മോൺചെൻഗ്ലാഡ്ബാഹ് ഒബെർഹൗസെൻ റോസ്റ്റോക്ക് വീസ്ബാഡൻ വുപ്പർത്താൽ
100,000+	ബെർഗിഷ് ഗ്ലാഡ്ബാഹ് ബോട്ട്രോപ്പ് ബ്രെമെർഹാവൻ കോട്ട്ബുസ് ഡാംസ്റ്റാഡ്ട്ട് എർലാൻഗെൻ ഫ്വെർത്ത് ഗോട്ടിങ്കെൻ ഹാഗെൻ ഹാം ഹൈഡൽബർഗ് ഹൈൽബ്രോൺ ഹെർണെ ഹിൽഡെഷൈം ഇങ്കോൾസ്റ്റാഡ്റ്റ് യെന കാസ്സെൽ കോബ്ലെൻസ് ലെവെർക്കുസെൻ ലുഡ്വിഗ്ഷാഫെൻ മോർസ് മ്വെൽഹെയിം നൊയ്സ് ഓഫെൻബാ ഓൾഡെൻബുർഗ് ഓസ്നാബ്രുക്ക് പാദെർബോൺ പ്ഫോർസ്ഹൈം പോട്സ്ഡാം റെക്ലിങ്ഹൗസെൻ റെഗെൻസ്ബുർഗ് റെംഷെയിഡ് റോയിട്ലിങ്കെൻ സാർബ്രുക്കൻ സാൾട്സ്ഗിറ്റെർ സീഗെൻ സോളിങ്കെൻ ട്രിയർ ഉൽമ് വോൾഫ്സ്ബുർഗ് വെർസ്ബുർഗ്
പ്രധാനനഗരങ്ങൾ സംസ്ഥാനങ്ങൾ മുനിസിപ്പാലിറ്റികൾ മെട്രോപൊളിറ്റൻ മേഖലകൾ

ക സ തി ജർമ്മനിയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങൾ
സംസ്ഥാനങ്ങൾ	ബാഡൻ-വ്യൂർട്ടംബർഗ് (since 1952) ബവേറിയ (since 1949) ബ്രാൻഡൻബർഗ് (since 1990) ഹെസ്സെ (since 1949) ലോവർ സാക്സണി (since 1949) മെക്ക്ലെൻബുർഗ്-ഫൊർപ്പോമേൻ (since 1990) നോർത്ത് റൈൻ-വെസ്റ്റ്ഫാലിയ (since 1949) റൈൻലാൻഡ്-പലാറ്റിനേറ്റ് (since 1949) സാർലാൻഡ് (since 1957) സാക്സണി (since 1990) സാക്സണി-അൻഹാൾട്ട് (since 1990) ഷ്ലെസ്വിഗ്-ഹോൾസ്റ്റൈൻ (since 1949) തുറിഞ്ചിയ (since 1990)
സിറ്റി സ്റ്റേറ്റുകൾ	ബെർലിൻ (since 1990) ബ്രമൻ (since 1949) ഹാംബർഗ് (since 1949)