کەرکووک (پارێزگەه)
| پارێزگەها کەرکوکێ كركوك، کارکوک | |
| جه | |
| |
| نەخشەیا ناڤچەیان | |
| |
| کارگێری | |
| وەلات | باشوورێ کوردستانێ |
|---|---|
| دووگەل | ئیراک |
| سەرباژار | کەرکووک |
| دەمۆگرافیئوو ئە ردنیگاری | |
| گەلهە (2012) | 1.432.747[1] کەس |
| رووەرد | 10.282 کم2 |
| بەربەلاڤی | 145،89 کەس/کم2 |
| بنەبەش | |
| حەژمارا ناڤچەیان | 4 ناڤچە |
| ئاگاهیێن دن | |
| مالپەر | ووو |
پارێزگەها کەرکووکە (ب ەرەبی: كركوك، کارکوک، اسووری: ܐܪܦܗܐ، تورکمەنی: کەرکüک) یەک ژ 18 پارێزگەهێن ئیراقێ یە کو دکەڤە باکوورێ وێ وەلاتێ. ژ سالا 1976ان هەتا سالا 2006ان ناڤێ فەرمی یێ ڤێ پارێزگەهێ تە'میم بوو. ناڤەندا وێ کەرکووکئە . ل چار ناڤچەیان هاتیە دابەشکرن. پارێزگەه رووبەرەک 9،679 کیلۆمەترە چارگۆشە (3،737 میل چارگۆشە) دگرە. د سالا 2017 دە، نفووسا 1،259،5 هاتە تەخمین کرن.
ناڤێ پارێزگەهێ هەتا سالا 1976'ان بوو پارێزگەها کەرکووکێ،ئوو پشترە ناڤێ وێ پارێزگارێئە ل-تە'میم بوو، کو تێ واتەیا "نەتەوەبوون"، کو تێ واتەیا خوەدیتیا نەتەوەیی یا ل سەر رەزەرڤێن پەترۆلێئوو گازا سرووشتی یا هەرێمێ. د سالا 2006’ان دە سەرناڤێ “پارێزگارێ کەرکووکێ” هات ڤەگەراندن.
ناڤەندا پارێزگەهێ باژارێ کەرکووکێ یە.
داسلات پرەگا[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
- والی: راکان سەیدئە ل-جابووری.
- سەرۆکێئە نجومەنا پارێزگەهێ (پجج): رێبوار تالەبانی.[2]
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
| حەرێم | نفووسا ل |
|---|---|
| کەرکووک | 974،824 |
| دووبز | 50،241 |
| داقووق | 66،433 |
| حێویجە | 120،679 |
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
حەتا سالا 2008’ان ناڤێ وێ پارێزگەهێ تە’میم بوو، ل سەر بریارا نشتمانیکرنا پەترۆلا Iراقێ د دەستپێکا سالێن 1970’ان دە، هەتا کو بریارەک ژئا لیێئە نجومەنا وەزیرانئا Iراقێ ب سەرۆکاتیا نووری مالکی هات دایین کو ناڤێ کەرکووکێ ڤەگەرە.[3]
پیشەسازیا پەترۆلێ[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
ئەو ب بەرهەمانینا خوە یا پەترۆلێ ناڤدارئە ، شەش بیرێن پەترۆلێ هەنە، کو یا هەری مەزن ل کەرکووکێ یەئوو ب قاسی 13 ملیار بەرمیلان یەدەکئە . نەفتا باکور ب رێیا بۆریا پەترۆلێ یا باکور بۆ بەندەرا جەیهانێ یا ترکیێ تێ هناردەکرن.
جۆخرافیا[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
پارێزگەها کەرکووکێ هەڤسینۆرێ پارێزگەهێن حەولێر، سەلاهەدینئوو سلێمانیێ یە. د سالا 1947ان دە پارێزگەها کەرکووکێ ب رووبەرا 20355 کیلۆمەترە چارگۆشە ژئا لیێئی داری ڤە ل سەر ناڤچەیێن چەمچەمال، داقووق، کەرکووکئوو کوفری هاتە دابەشکرن. د سالا 1962ان دە دابەشکرنا پارێزگەهێ هاتە گوهەرتنئوو نها ژ ناڤچەیێن چەمچەمال، حەویجە، کەرکووک، کوفرئوو تووزخورماتوو پێک تێ. د دەستپێکا سالێن 1970-ان دە، هنەک ناڤچە ژ دەردۆرا کەرکووکێ هاتن ڤەقەتاندنئوو ب پارێزگەهێن جیران ڤە هاتن گرێدان. د سالا 1975ان دە ناڤچەیێن چەمچەمالئوو کەلار ژ پارێزگەها کەرکووکێ هاتن جوداکرنئوو ب پارێزگەها سلێمانیێ ڤە، ناڤچەیا کوفری ب پارێزگەها دیالەئوو ناڤچەیا دووزخورماتوو ب پارێزگەها سەلاهەدینێ ڤە هاتن یەککرن. د سالا 1997ان دە رووبەرا پارێزگەها کەرکووکێ بئا وایەکی بەرچاڤ کێم بوویەئوو بوویە 9679 کیلۆمەترە چارگۆشەئوو نها رووبەرا پارێزگەها کەرکووکێ 10282 کم چارگۆشە یە.
بەشائی داری[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
| ناڤچەیان | نفووس، 2003 |
|---|---|
| ناڤچەیا کەرکوک | 622،249 |
| ناڤچەیا حەویجە | 151،267 |
| ناڤچەیا داقووق | 40،237 |
| ناڤچەیا دووبز | 34،254 |
| گشت | 848،007[4] |
[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
- کەرکووک (ناڤچە): کەرکووک، تازەخورماتوو، داقووق
- دووبز (ناڤچە): دووبزئا ن ژی دووبس، پردێ
- خویلێن (ناڤچە): خویلێن، زیاز، زاب (سەنتەر: شەک)، ئەباسی (سەنتەر: جبوور)
- تووزخورماتوو (ناڤچە): تووزخورماتوو، ئامرلی، سلێمان بەگ
چاڤکانی[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]
- ^ http://www.lse.ac.uk/middleEastCentre/publications/IraqNHDR2014-English.pdf رووپەلا 140ەم
- ^ http://en.aswataliraq.info/Default.aspx?page=article_page&c=slideshow&id=141690 گرێدانائا رشیڤێ 2011-07-28 ل سەر وایباجک ماجهنە
- ^ https://web.archive.org/web/20180620213027/http://journals.sagepub.com/action/cookieAbsent
- ^ گەۆحڤە (گلۆبال ستاتستجس سئا جۆللەجتۆنئۆ ف تابلەسئا ند گراپهس پرۆڤدنگئا ستاتستجال لۆۆکئا ت جۆونترەس، تهەر پۆپولاتۆن،ئا رەا، جاپتال، مان جتەس،ئە تج.):ئادمنستراتڤەئو نتس تهە رەپوبلجئۆ ف Iراق — کرکوک شابلۆن:ڤەبارخڤ
پارێزگەهێن ئیراقێ | ||
|---|---|---|
 | ||
