Википедия:Проект:Кюнде болуула/Май

Хар кюнде тарихде болуула
Январь • Февраль • Март • Апрель • Май • Июнь • Июль • Август • Сентябрь • Октябрь • Ноябрь • Декабрь

1 май

1699 — Пьер Лемойн Миссисипи сууну ёзенинде биринчи европалы колонияны тамалын салгъанды.
1707 — Ингилиз бла Шотландияны униясыны юсюнден акт кючюн алгъанды.
1786 — Венадагъы Бургтеатрда Моцартны «Фигарону тою» операсы салыннганды.
1832 — I Николай буйругъу бла Вильно университетни къурутханды.
1941 — АБШ-да Орсон Уэллсни «Гражданин Кейн» (суратда) фильмини премьерасы ётгенди.
1960 — Свердловскну къатында, пилоту Фрэнсис Пауэрс болгъан, U-2 американ тахса билиучю самолёт урулгъанды.
1978 — Уллу Британияда Биринчи май кърал байрам кибик биринчи кере белгиленнгенди.
2004 — Маджар, Кипр, Латвия, Литва, Мальта, Польша, Словакия, Словения, Чехия эмда Эстония — Европа Бирликге киргендиле.

Тюрлендириу...

2 май

1519 — Белгили итальян суратчы (скульптор, архитектор) эмда алим Леонардо да Винчи ёлгенди.
1729 — Россияны императрицасы II Екатерина (суратда) туугъанды.
1935 — СССР бла Франция бири-бирине болушууну юсюнден кесаматха къол салгъандыла.
1945 — Берлин ючюн сермешиу: генерал Гельмут Вейдлинг, Берлинни капитуляциясыны юсюнден буйрукъ бергенди.
1955 — Индияны парламенти, адамны кастасы ючюн дискриминацияны джасакъ этген законну къабыл этгенди.
1957 — Къыбыла Африкада британ гимнни миллет гимн кибик хайырланыуу джасакъланнганды.
1982 — Фолкленд къазауат: британ суу тюбю кеме «Генерал Бельграно» аргентин крейсерни батдыргъанды. 323 адам ёлгенди.
1997 — Тони Блэр, Уллу Британияны премьер-министри болгъанды.
1999 — Эверестде 1924 джылда тас болгъан альпинист Джордж Ли Мэллорини ёлюгю табылгъанды.

Тюрлендириу...

3 май

1791 — Варшавада Тёртджыллыкъ сейм дунияда эм биринчи конституцияладан бирин къабыл этгенди.
1808 — Орус-швед къазауат: оруслула Свеаборг къаланы (суратда) алгъандыла.
1841 — Джангы Зеландия британ колония баямланнганды.
1906 — II Николай орус, фин эмда швед тилни Финляндияны официал тиллери баямлагъанды.
1919 — Бавар Совет республиканы правительствосуну ахыр олтурууу.
1937 — Маргарет Митчеллни «Джел алыб кетгенле» романына Пулитцерни премиясы берилгенди.
1941 — Белгили къарачай-малкъар поэт, Россияны джазыучуларыны Союзуну эмда журналистлерини Союзуну члени, Кърал Думаны биринчи чакъырылыууну депутаты Акъбайланы Азрет туугъанды.
2007 — Прайя-да-Лушда (Португалия) 4 джыл болгъан Мэдлин Макканн тас болгъанды.

Тюрлендириу...

4 май

Наполеон Персияны келечилери бла тюбешеди

1807 — Наполеон Бонапарт бла Персияны шахы Фетх Алини (суратда) арасында Финкенштейн кесамат тауусулгъанды.
1869 — Эдзо Республика, императорну флоту бла тенгиз сермешиуге киргенди (en).
1910 — Канаданы аскер-тенгиз флоту къуралгъанды.
1912 — Италия, Родос айрымканны оккупация этгенди.
1919 — Къытайда студент къайгъыланыула башланнгандыла.
1932 — Аль Капоне, налогла тёлемегени ючюн терслеу бла (en) тюрмеге тутулгъанды.
1979 — Маргарет Тэтчер, Уллу Британияны биринчи тиширыу-премьери болгъанды.
1990 — Латвия ССР-ни Баш Совети Латвия Республиканы бойсунмаулугъуну ызына къатарылыууну юсюнден декларацияны къабыл этгенди.

Энтда: 4 май

Тюрлендириу...

5 май

1762 — Россия империя, кесини талпыуу бла Джетиджыллыкъ къазауатдан чыкъгъанды.
1788 — Испанлы тенгиз тинтиучю Мартинес, Ванкувер айрымканны (бусагъатда Канаданыкъы) Испанияны джери баямлагъанды.
1836 — Европада биринчи темир джол Бельгияда ишлеб башлагъанды.
1921 — Коко Шанель, публикагъа Chanel No. 5 ароматны (суратда) танытханды.
1949 — Он европалы кърал, Европаны Кенгешини къуралыууну юсюнден Лондон кесаматха къол салгъандыла.
1988 — Эверестни тёппесинден биринчи телетрансляция болгъанды.
1999 — Македония, Косово бла чеклерин джабханды.
2004 — Пабло Пикассону «Юлле бла джашчыкъ» картинасы, 104 миллион долларгъа сатылгъанды.

Тюрлендириу...

6 май

1626 — Голландлы колонист Петер Минёйт индейлиледен 24 доллар багъасы болгъан бижутериялагъа Манхэттенни сатыб алгъанды.
1757 — Джетиджыллыкъ къазауат: Праганы къатында сермешиу (ru).
1840 — Биринчи почта марканы («Къара пенни», суратда) хайырланыргъа берилгенини официал датасы.
1937 — Нью-Йоркну къатында Лейкхёрстде «Гинденбург» деген мазаллы герман дирижаблны катастрофасы.
1965 — Кит Ричардс, Мик Джаггерни, аны аллы бла джазгъан Satisfaction джырны аккордларын ойнар ючюн, уятханды.
1992 — Белгили немец эмда американ киноактриса, джырлаучу Марлен Дитрих ёлгенди.
1994 — Евротоннель ачылгъанды.
2001 — Тарихде биринчи кере римли папа (II Иоанн Павел) межгитге киргенди.

Тюрлендириу...

7 май

1663 — Лондонда эм эски ингилиз театр Друри-Лейн (суратда) ачылгъанды.
1744 — I Елизаветаны Россияда асмакъны джасакъ этиуню юсюнден буйругъу чыкъгъанды.
1883 — Юч бояулу (акъ-кёк-къызыл) байракъ — Россияны официал байрагъы болгъанды.
1895 — Петербургда орус физик эмда электротехник Александр Попов кеси къурагъан аппаратны кёргюзгенди, кечирек ол радиону прототипи болгъанды.
1904 — Россия империяда латин шрифт бла литва басмадан джасакъланыу алыннганды; бусагъатдагъы Литвада бу кюн Басманы къайтарылыууну кюню деб байрамланады.
1915 — «U-20» герман суу тюбю кеме «Лузитания» ингилиз пассажир кемеге чабханды; 1198 пассажир ёлгенди.
1946 — Токиода «Токио цусин когё» компанияны тамалы салыннганды, кечирек ол «Sony» атны алгъанды.
1954 — АБШ, Франция эмда Ингилиз, СССР-ни НАТО-гъа къошулургъа башламчылыгъын унамагъандыла.

Тюрлендириу...

8 май

1541 — Эрнандо де Сото, европачыладан биринчи болуб, Миссисипи сууну кёргенди (суратда).
1713 — Шимал къазауатны барыуунда орус аскер Гельсингфорсну кючлегенди.
1895 — Къытай, Тайванны Япониягъа бергенди.
1902 — Мартиникада Мон-Пеле вулканны къусханыны эсебинде 20 000 чакълы бир адам ёлгенди.
1918 — П. Н. Красновну башчылыгъында къозгъалгъан къазакъла Дондагъы Ростовну алгъандыла.
1945 — Берлин операцияны бошалыуу; Германияны (23:01 CET) ажымсыз капитуляциясы; Уллу Ата Джурт къазауатны бошалыуу.
1947 — Франция, Халкъла Арасы Валюта Фондну къурамындан чыкъгъанды.
1984 — СССР, Лос-Анджелесдеги Джай Олимпиада оюнланы бойкот этгенин баямлагъанды.

Тюрлендириу...

9 май

Парк Победы

Уллу Ата Джурт къазауатда Хорламны кюню.
Экинчи дуния къазауатны къурманларына аталгъан, эсгериу бла джарашыу кюнлени экисинден бири.
1901 — Мельбурнда Австралияны парламентини биринчи олтурууу ётгенди.
1917 — Россияны Болджаллы правительствосу басмада цензураны бютеулей къурутулгъанын баямлагъанды.
1936 — Муссолини Эфиопияны Италиягъа къошулгъанын баямлагъанды.
1945 — Россияда Хорламны кюню.
1955 — Германия Шимал Атлантика кесаматны организациясына къошулады.
1958 — Сан-Францискода джашагъанла, биринчиле болуб, А. Хичкокну «Башны тёгерек айланыуу» фильмин кёргендиле.
1960 — Пискарёв эсгериу къабырлада Ленинградны блокадасыны къурманларына эсгертме ачылгъанды.
1995 — Москвада Поклонная дуппурда (суратда) эсгериу комплекс ачылгъанды.

Тюрлендириу...

10 май

1775 — Уллу Британияны Шимал Америкадагъы къозгъалгъан колонияларыны 2-чи Континентал конгресси Филадельфияда ачылгъанды.
1844 — Канаданы ара шахары Кингстондан Монреалгъа кёчгенди.
1857 — Сипайланы Британ Ост-Индия кампаниягъа къаршчы къозгъалыулары.
1869 — Американ континентни юсю бла ётген биринчи трансконтинентал темир джол (en) эксплуатациягъа берилгенди.
1877 — Румыния, Осман империядан эркинлигин баямлагъанды.
1913 — Комендант аэродромдан дунияда биринчи тёртмоторлу самолёт (суратда) хауагъа чыкъгъанды.
1924 — АБШ-да, Тинтиулени бюросуну директору болуб, Дж. Э. Гувер салыннгынды.
1967 — СССР, Израиль бла дипломат илишкилерин юзгенди.

Тюрлендириу...

11 май

1860 — Сицилияны джагъасында «бир минг» гарибальдичи тюшгенди.
1867 — Люксембургну статусуну юсюнден Лондон кесаматха къол салыннганды.
1873 — Улл театрда «Снегурочка» пьеса салыннганды (музыкасы — П. И. Чайковскийни).
1916 — Альберт Эйнштейн (суратда), кёрелилик теориясын публикагъа танытханды.
1947 — Израилни «Моссады», холокостну идеологу А. Эйхманны Аргентинада тутханды.
1949 — Израиль, БМО-гъа киргенди.
1949 — Сиам королевствону аты — Таиланд деб тюрленнгенди.
1997 — Deep Blue компьютер, шахматладан дуния чемпион Гарри Каспаровну хорлагъанды.

Тюрлендириу...

12 май

1551 — Лиманы университети къуралгъанды, Джангы Дунияда биринчи университет.
1731 — Ладога илипин бла кемеле джюрюб башлагъанды.
1926 — Польшада Май переворот (en).
1941 — Конрад Цузе, публикагъа биринчи компьютерни (суратда) танытханды.
1965 — ФРГ бла Израилни арасында дипломат илишкиле къуралгъандыла.
1976 — Москва Хельсинки къауум къуралгъанды.
1993 — Къыргъызстан, сом атлы миллет валютаны орнатханды.
2008 — Сычуань джер тебрениуню эсеби бла 70 000 къытайлы ёлгенди.

Тюрлендириу...

13 май

1564 — Князь Андрей Курбский, Юрьевден Литваны джерлерине къачханды.
1607 — Шимал Америкада биринчи ингилиз колония Джеймстаунну тамалы салыннганды.
1830 — Эквадор, Уллу Колумбияны къурамындан чыгъыб, кесин республика баямлагъанды.
1836 — Россияда биринчи темир джол ишлениб башлагъанды.
1888 — Бразилияда къул тутуу джасакъланнганды.
1930 — Ахыргъы кийик cумкалы бёрю (суратда) ёлтюрюлгенди.
1981 — Тюрклю террорист Мехмет Али Агджа, римли папа II Иоанн Павелни ёлтюрюрге чабханды.
2003 — Москвада АБШ-ны посольствосунда джангы 20-долларлыкъ купюраны презентациясы ётгенди.

Тюрлендириу...

14 май

1607 — Джон Смит, АБШ-ны территориясында биринчи дайым ингилиз джерлешимни тамалын салгъанды.
1796 — Ингилиз доктор Эдвард Дженнер, къара чечекге къаршчы вакцинаны биринчи кере хайырландыргъанды.
1939 — Беш джылдагъы мексикан къызчыкъ Лина Медина сабий табхады.
1948 — Давид Бен-Гурион (суратда), Израиль къралны къуралгъанын баямлагъанды.
1955 — СССР, Албания, Болгария, Венгрия, ГДР, Польша, Румыния эмда Чехословакия Варшава кесаматха къол салгъандыла.
1962 — Афинледе Хуан Карлос Испаниячыны бла София Грециячыны некяхы ётгенди.
1963 — Кувейт, БМО-гъа киргенди.
1993 — Литва, Словения эм Эстония Европаны Кенгешине киргендиле.

Тюрлендириу...

15 май

1756 — Ингилиз Франциягъа къазауат баямлагъаны бла Джетиджыллыкъ къазауат башланнганды.
1768 — Генуя республика, Франциягъа Корсика айрымканны сатханды.
1836 — Астроном Ф. Бейли, «Бейлини мынчакъларын» (суратда) ачханды.
1905 — АБШ-да Невада штатда Лас-Вегас шахарны тамалы салыннганды.
1905 — «Амур» минзаг, «Хацусэ» бла «Ясима» япон броненосецлени батдыргъанды.
1928 — «Шашхан самолёт» мультфильмде Микки-Маусну кинодебюту ётгенди.
1935 — Москва метрополитенни биринчи линиясы ачылгъанды.
1970 — Халкъла арасы олимпиада комитет, Къыбыла Африканы апартеид политика ючюн эришиуледен къоратханды.

Тюрлендириу...

16 май

1871 — Британ Колумбия, Канаданы алтынчы провинциясы баямланнганды.
1920 — Жанна д'Аркны (суратда) католик клиса сыйлыланы санына къошханды.
1929 — «Рузвельт-отелде» Американ киноакадемияны премиясы берилген биринчи церемония ётгенди.
1942 — Экинчи дуния къазауат: немец аскер Керчь шахарны кючлегенди.
1943 — Варшава геттода антифашист къозгъалыуну басылыуу.
1962 — АБШ-да биринчи лазерни презентациясы ётгенди.
1969 — «Венера-5» планетала арасы совет космос аппарат Венерагъа джетгенди.
1985 — М. С. Горбачёвну алкоголгъа къаршчы компаниясы башланнганды.

Тюрлендириу...

17 май

1673 — Жак Маркетт бла Луи Жолье, Орта Кюнбатышны къобанлары бла кёллерин тинтиб башлагъанды.
1724 — Исландияда Крапла вулканны къусханыны эсебинде 320 метрлик кратер къуралгъанды.
1805 — Боннда Бетховенни Крейцер сонатасыны премьерасы ётгенди.
1809 — Наполеон Бонапарт, Франциягъа Папа областны къошханын баямлагъанды.
1900 — Экинчи ингилиз-бур къазауат: Мафекингни 217-кюнлюк къуршаланыууну ахыры.
1902 — В. Стаис, буруннгу грек кемени чачылгъанларында талай джез механизм табханды (суратда).
1916 — Уллу Британия, дунияда биринчи болуб, джай заманнга кёчгенди.
1940 — Экинчи дуния къазауат: немец аскер, Бельгияны ара шахары Брюсселни кючлейди.

Тюрлендириу...

18 май

1753 — I Елизаветаны буйругъу бла Россияда биринчи Кърал банк къуралгъанды.
1804 — Наполеон, «французланы императору» баямланнганды.
1848 — Франкфуртда биринчи бютеугерман парламент джыйылгъанды.
1861 — Арканзас штат, АБШ-ны къурамындан чыгъыб, АКШ-гъа киргенди.
1897 — Брэм Стокер, «Дракула» романны басмагъа чыгъаргъанды.
1944 — Кърымдан кърым татарланы депортациясы башланнганды.
1956 — Эрнст Рейсс бла Фриц Лухсингер, биринчиле болуб, Лхоцзе тау массивге (суратда) чыкъгъандыла.
1958 — Канн кинофестивалда «Летят журавли» совет фильм «Алтын пальма бутакъны» алгъанды.

Тюрлендириу...

19 май

Троицк кёпюрню къатында Суворовха эсгертме

1674 — Сейм, Ян Собескийни поляк король этиб сайлагъанды.
1712 — I Пётр, Россияны ара шахарын Москвадан Санкт-Петербургга кёчюргенди.
1780 — «Къара кюн»: Шимал Американы кёгюнде, нек болгъаны билинмегенлей, кюн мутхузланнганды.
1801 — Санкт-Петербургда А. В. Суворовха эсгертме (суратда) ачылгъанды.
1802 — Наполеон, Сыйлы легионну орденин къурагъанды.
1909 — Париждеги «Шатле» театрда Дягилевни «Орус сезонлары» ачылгъанды.
1919 — Тюркде Кемалист революция башланнганды.
1999 — Новгород шахарны атын Уллу Новгород деб тюрлендирген закон къабыл этилгенди.

Тюрлендириу...

20 май

1498 — Васко да Гама, европачыладан биринчи болуб, Каликутагъа (Индия) кемеси бла келгенди.
1570 — Абрахам Ортелий, бусагъатдагъы атласланы типлеринден биринчини басмалагъанды.
1609 — Лондонда, авторундан эркинлик алынмай, «Уильям Шекспирни сонетлерин» басмалагъандыла.
1838 — Эресейни культурасыны белгили адамлары украин суратчы Тарас Шевченкону (суратда), ачха бериб, азат этгендиле.
1873 — Levi Strauss & Co. фирмагъа «хурджунунда темир тюймелери болгъан кёнчеклеге» лицензия берилгенди.
1882 — Германияны, Австро-Маджарны эмда Италияны арасында Ючлю Бирлик къуралгъанды.
1902 — Куба, Испаниядан эркин болгъанды, кесин республика баямлагъанды.
2003 — Энчи тышындан джюрютюлген космос кемени биринчи учууу «SpaceShipOne».

Тюрлендириу...

21 май

Абхаз мухаджирле Тюркню Самсун шахарыны портунда, 1864 джыл

Кавказ къазауатны (1763—1864) къурманларын эсгериу кюн
1502 — Жуан да Нова, Сыйылы Еленаны айрымканын ачханды.
1853 — Натуралист Ф. Г. Госсе, Лондондагъы Риджентс-паркда «Суу виварийни» кёргюзгенди.
1859 — Лондондагъы Биг-Бен къалада сагъатла ишлеб башлагъанды.
1892 — Миланда Леонкаваллону «Паяцла» операсыны биринчи дуния премьерасы ётгенди (дирижёру — А. Тосканини).
1904 — Парижде Футболну халкъла арасы федерациясы къуралгъанды.
1927 — Чарльз Линдберг, Spirit of St. Louis самолётда Атлантиканы бир къыйырындан башха къыйырына учханды.
1969 — Джон Леннон бла Йоко Оно, Монреалда «Bed-In» деген онкюнлюк акцияны башлагъандыла.
1972 — Геолог Ласло Тот, къая чёгюч бла Микеланджелону «Пьетасына» чабханды.

Тюрлендириу...

22 май

1621 — Гуго Гроций, китаб кюбюрде бугъуб, Лувестейн къаладан къачханды (суратда).
1844 — Баб, муслиманланы кесини динине буруб башлагъады.
1849 — Авраам Линкольн, джюзген докну конструкциясына 6469 номерли патент алгъанды.
1911 — Парижде Халкъла арасы кинология федерация къуралгъанды.
1939 — Гитлер бла Муссолинини «Къурч пактлары» .
1960 — Уллу чилий джер тебрениу, сынаб къарау тарихде эм кючлю.
1972 — Ричард Никсон, американ президентледен биринчи болуб, СССР-ге келгенди.
1980 — Pac-Man компьютер оюнну официал релизи чыкъгъанды.

Тюрлендириу...

23 май

1430 — Жанна д'Арк Бургундиячы герцогга джесир тюшгенди.
1568 — Нидерланд революцияны биринчи сермешиую.
1592 — Венецияда Джордано Брунону инквизиция тутханды.
1618 — Онючджыллыкъ къазауатны башланыууна чурум болгъан прага дефенестрация.
1879 — И. С. Тургенев Оксфорд университетде хакъны доктору атны алгъанды.
1930 — Биринчи Ленинни Ордени бла «Комсомольская правда» газет саугъаланнганды.
1988 — Мишель Платини уллу футболдан кетгенди.
1994 — «Алтын пальма бутакъ» К. Тарантинону (суратда) «Pulp Fiction» фильмине берилгенди.

Тюрлендириу...

24 май

1487 — Джалгъан патчах Ламберт Симнел, Дублинни кафедрал клисасында Ингилизни королю кибик коронацияны ётгенди.
1819 — «Саванна» пароход, Атлантика океанны юсю бла тарихде биринчи кере джолоучулукъгъа чыкъгъанды.
1844 — Морзени телеграфы, Вашингтондан Балтиморгъа тарихде биринчи телеграмма джиберилгенди.
1883 — Нью-Йоркда, ол заманда дунияда эм уллу тагъылгъан кёпюр болгъан, Бруклин кёпюр (суратда) ачылгъанды.
1950 — Ингрид Бергман бла Роберто Росселлини юйдегиленнгендиле.
2001 — Орус Википедияда биринчи статья чыкъгъанды.
2008 — Россия Евровидениеде биринчи кере хорлагъанды.

Тюрлендириу...

25 май

1085 — VI Альфонсо, Толедону маврладан къазауат этиб алгъанды.
1682 — Москвада къозгъалыу (суратда).
1787 — Дж. Вашингтон башчылыкъ этген Конституцион конвент Филадельфияда джыйылгъанды.
1810 — Аргентина, Испаниядан эркинлигин баямлагъанды.
1895 — Сюд, Оскар Уайльдны 2 джылгъа каторгагъа ашыргъанды.
1946 — Иорданияны Уллу Британиядан эркинлиги баямланнганды.
1963 — Аддис-Абебада Африканы къралларыны конференциясында Африкан бирликни организациясы къуралгъанды.
2005 — Москваны энергосетини авариясы Россияны ара шахарыны талай районун чыракъсыз къойгъанды.

Тюрлендириу...

26 май

1799 — Суворовну итальян джюрюшю: орус аскер Туриннге киргенди.
1828 — Каспар Хаузер (суратда) Нюрнбергде чыкъгъанды.
1831 — Поляк аскер, Остроленкада ууатылыб, Варшавагъа туракъладыла.
1865 — Кенерал К. Смит башчылыкъ этген аскерни джесирлениую бла АБШ-да граждан къазауат бошалгъанды.
1948 — Къыбыла-Африкан Республикада апартеид политиканы башланнганы баямланнганды.
1966 — Гайана, Уллу Британиядан эркинлигин алгъанды.
1972 — Ричард Никсон бла Леонид Брежнев Москвада ракеталадан джакълагъан системаланы чеклеуню юсюнден кесаматха къол салгъандыла.
1991 — Гюрджюде Звиад Гамсахурдиа хорлагъан президент сайлаула ётгендиле.

Тюрлендириу...

27 май

1606 — Москвачыланы I Ётюрюк Дмитрий бла Марина Мнишекге къаршчы къозгъалыулары.
1703 — Санкт-Петербургну биринчи мекямы — Петропавловск къаланы (суратда) тамалы салыннганды.
1855 — Джайгъы терек бачхада И. Крыловха эсгертме ачылгъанды.
1905 — Малахов тёбеде Франц Рубо суратчыны «Севастополну къоруулау» деген панорамасы ачылгъанды.
1937 — Сан-Францискода «Алтын Къабакъ Эшик» кёпюр эксплуатациягъа берилгенди.
1941 — Экинчи дуния къазауат: «Бисмарк» атлы линкорну батдырылгъаны бла немец флотну алгъа джюрюш активлиги тохтагъанды.
1949 — Москвада режиссёр Александр Таировну театры джабылгъанды.
1997 — Парижде Россия Федерация бла НАТО-ну арасында илишкилени юсюнден актха къол салыннганды.

Тюрлендириу...

28 май

1905 — Орус тенгиз флот, Цусима айрымканны къатында сермешиуде хорланнганды.
1918 — Эрменни бла Азербайджанны бойсунмаулукълары баямланнгандыла.
1956 — Франция, Индиядагъы колонияларын Индий Бирликге бергенди.
1961 — «Халкъла арасы амнистия» атлы халкъла арасы хакъла джакълагъан организация къуралгъанды.
1964 — Палестинаны азатлау организация къуралгъанды.
1982 — II Иоанн Павел (лат. Ioannus Paulus PP. II), Уллу Британиягъа баргъан, биринчи римли папа болгъанды.
1987 — Москвада Къызыл майданда Матиас Рустну спорт самолёту къоннганды.
2008 — Непалда официал халда монархия къурутулгъанды.

Тюрлендириу...

29 май

1453 — II Мехмед, Константинополь шахарны алгъанды.
1489 — Мимар Синан туугъанды, Османлы къралда баш архитектор.
1536 — Бернчиле Франсуа Бониварны Шильон къаладан азатлагъандыла.
1832 — Канадада Оттава сууну Онтарио кёл бла байлагъан Ридо илипин (суратда) официал халда ачылгъанды.
1848 — Висконсин, АБШ-ны штаты болады.
1953 — Шерпли Норгэй Тенцинг бла альпинист Эдмунд Хилларини Эверестге биринчи чыгъыулары.
1965 — Европаны боксдан XVI чемпионаты бошалгъанды: совет боксчула алтын медалланы ондан сегизин алгъандыла.
1990 — Б. Н. Ельцин, РСФСР-ни Баш Советини Председатели болуб сайланнганды.

Тюрлендириу...

30 май

1431 — Руанда Жанна д’Арк кюйдюрюлгенди.
1942 — Британ авиация Кёльнну бомбалагъанды.
1967 — Полковник Одумегву Оджукву, Нигериядан Биафра къралны айырылгъанын баямлагъанды.
1982 — Испания, НАТО-гъа киргенди.
1989 — Къытайлы студентле, Тяньаньмэнь майданда «Демократияны бийчеси» статуяны (суратда) салгъандыла.
1994 — Влад Листьевни «Час пик» телепрограммасыны дебюту.
1995 — Россияда джюзминглик купюра хайырланыб башлагъанды.
1999 — Минскни метросуна кирген джерде басынышыуда 53 адам ёлгенди.

Тюрлендириу...

31 май

1223 — Монголланы Европагъа биринчи джюрюшлери: Калкада сермешиу.
1866 — Канаданы территориясына Фениан чабыуулла.
1884 — Американ доктор Джон Харви Келлог нартюх гулмаклагъа патент алгъанды.
1891 — Владивостокда официал халда Транссибирь магистралны тамалы салыннганды.
1961 — Къыбыла-Африкан Республиканы Уллу Британиядан бойсунмаулугъу баямланнганды.
1994 — Борис Березовский, «ЛогоВазны» директорла кенгешини тамадасы болуб сайланнганды.
2002 — Япония бла Къыбыла Кореяда Футболдан дуния чемпионат башланнганды.
2003 — Санкт-Петербургда официал халда, джангыдан этилген Янтардан отоу (суратда) ачылгъанды.

Тюрлендириу...