Տիտոսի հաղթակամար
Տիտոսի հաղթակամար | |
---|---|
Տեսակ | հաղթակամար և հնագիտական հուշարձան |
Քանդակագործ | անհայտ[1] |
Ստեղծում | 82[1] |
Երկիր | Իտալիա[2] |
Քաղաք | Հռոմի ֆորում |
Բնակավայր | Հռոմի ֆորում[2] |
Գտնվելու վայր | Arch of Titus (Rome) - Reliefs? |
Շինության ձև | հաղթակամար |
պատկերված են
| |
կայք | |
Arch of Titus (Rome) Վիքիպահեստում |
Տիտոսի հաղթակամար (իտալ.՝ Arco di Tito), միաթռիչք կամար[3], որը գտնվում է Հռոմի Սուրբ Ճանապարհի վրա (Via Sacra), Հռոմի ֆորումից հարավ-արևելք։ Կառուցվել է Դոմիցիանոս կայսեր հրամանով, 81 թվականին (Տիտոս Ֆլավիոս Վեսպասիանոսի մահվանից հետո)` ի պատիվ Երուսաղեմի` 70 թվականի գրավմանը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լինելով Հռոմի ամենահին հաղթակամարը՝ այն որպես նախատիպ է ծառայել նոր ժամանակների շատ այլ կամարների կառուցման համար։ Հուշակոթողի բարձրությունը 15,4 մետր է, լայնությունը՝ 13,5 մետր։
Հաղթակամարի նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շինարարության մեջ օգտագործված հիմնական հումքը Ատտիկեից բերված հատուկ տեսակի մարմարն էր։ Հաղթակամարի անկյուններում փորագրված է հաղթանակի աստվածուհի Վիկտորյայի չորս պատկեր։ Կամարի ներս ընկած հատվածի գլխավոր զարդարանքները երկու խորաքանդակներն են։ Առաջինը պատկերում է Երուսաղեմից բերած ռազմավարներով երթը, երկրորդը՝ Տիտոս կայսերը քառաձի մարտակառքով։ Նմանատիպ պատկերով զարդարված է եղել հաղթակամարի նաև վերին մասը, սակայն. դժբախտաբար, այն չի պահպանվել մինչև մեր օրերը։
Միջնադարում Տիտոսի հաղթակամարը կործանման վտանգի տակ էր, Ֆրագիպանի ընտանիքը այն վերափոխելով վերածում է քառաթև աշտարակի[4]։ Հռոմի պապ Պիոս VII-ի նախաձեռնությամբ՝ 1821 թվականին հուշակոթողի վերականգնողական աշխատանքներ են տարվում։ Կամարի վերակառուցված հատվածն արդեն ոչ թե մարմարից էր, այլ տրավերտինից։ Վերակագնողական այս գործունեությունից հետո կամարի վրա ևս մեկ մակագրություն է հայտնվում՝ ի պատիվ Պիոս VII-ի ու նրա հիանալի նախաձեռնության[4][5]։
Երուսաղեմի գրավումից հետո ստրուկի կարգավիճակով ավելի քան 50 000 հրեա է բերվել Հռոմ։ Այս հրեաների մեծ մասը մասնակցել է Տիտոսի հաղթակամարի կառուցման աշխատանքներին։ Հին հռոմեացիների համար կամարը երկնքի խորհրդանիշ էր, իսկ կամարի վրա պատկերված հրամանատարը կամ առաջնորդը խորհրդանշում էր կյանքի հաղթանակը մահվան հանդեպ։
Տիտոսի հաղթակամարը հիշատակվում է միջնադարյան հռոմեացի պատմիչ Միրաբիլա Ուրբիսի ձեռագրերում[6][7]։
-
Տիտոս կայսեր քառաձի մարտակառքը
-
Կամարի աղեղը
-
Ռազմավարներով երթի խորքանդակը
Արձանագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հռոմեական գլխատառերով արձանագրությունում գրված է.
- SENATVS
- POPVLVSQVE·ROMANVS
- DIVO·TITO·DIVI·VESPASIANI·F(ILIO)
- VESPASIANO·AVGVSTO
(Senatus Populusque Romanus divo Tito divi Vespasiani filio Vespasiano Augusto)[8]
«Հռոմեական Սենատը և ժողովուրդը (նվիրում է սա) աստվածային Տիտոս Վեսպասիանոս Օգոստոսին, աստվածային Վեսպասիանոսի որդուն»
1821 թվականին հուշակոթողի վերականգնողական աշխատանքների արդյունքում Տիտոսի կամարի հակառակ կողմում հայտնաբերված արձանագրությունում նշված է
INSIGNE · RELIGIONIS · ATQVE · ARTIS · MONVMENTVM
VETVSTATE · FATISCENS
PIVS · SEPTIMVS · PONTIFEX · MAX(IMVS)
NOVIS · OPERIBVS · PRISCVM · EXEMPLAR · IMITANTIBVS
FVLCIRI · SERVARIQVE · IVSSIT
ANNO · SACRI · PRINCIPATVS · EIVS · XXIIII
(Insigne religionis atque artis, monumentum, vetustate fatiscens: Pius Septimus, Pontifex Maximus, novis operibus priscum exemplar imitantibus fulciri servarique iussit. Anno sacri principatus eius XXIV)
«Այս հուշարձանը, որ նշանավոր է թե հավատքի և թե արվեստի մեջ, խամրել է ժամանակի ընթացքում։ Պիոս VII Նորին Սրբազնություն պոնտացի։ Վերականգնված է հնագույն նմուշի վրա, որը պահպանվել է և ամրացվել Նորին Սրբազնության կառավարման 24-րդ տարում»
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաղթական կամարը արվեստում
Ջիովանի Պաոլո Պանինի, 1740 թ.
Ջովաննի Անտոնիո Կանալետտո, 1744 թ.
Ջովաննի Բատիստա Պիրանեզի, 1748-74 թթ.
Կոնստանտին Հանսեն, 1839 թ.Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- R. Ross Holloway. “Some Remarks on the Arch of Titus,” L’antiquité classique 56 (1987) pp. 183–191.
- M. Pfanner. Der Titusbogen. Mainz: P. von Zabern, 1983.
- L. Roman. "Martial and the City of Rome." The Journal of Roman Studies 100 (2010) pp. 1–30.
- Jewish Telegraph agency.[9]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
- ↑ 2,0 2,1 archINFORM (գերմ.) — 1994.
- ↑ Դա չի եղել հաղթական կամարը, հաղթական կամարը եղել է Մեծ Կրկեսում
- ↑ 4,0 4,1 A Let's Go City Guide: Rome, p. 76, Vedran Lekić, 2004; ISBN 1-4050-3329-0.
- ↑ The Buildings of Europe: Rome, page 33, Christopher Woodward, 1995; ISBN 0-7190-4032-9.
- ↑ [1] (անգլ.), "Arcus septem lucernarum Titi et Vespasiani, ubi est candelabrum Moysi cum arca habens septem brachia in piede turris cartulariae" (լատ.), Mirabilia Urbis Romae, page 4
- ↑ For a review of historical references to the Arch of Titus, see: Élisabeth Chevallier, Raymond Chevallier, Iter Italicum: les voyageurs français à la découverte de l'Italie ancienne, Les Belles Lettres, 1984, ISBN 9782251333106, pages 274-91
- ↑ Corpus Inscriptionum Latinarum 6.945
- ↑ http://www.jta.org/?s=%22arch+of+titus%22&orderby=date&order=desc
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Samuel Ball Platner, A Topographical Dictionary of Ancient Rome: Arch of Titus
- Arch of Titus Արխիվացված 2004-11-09 Wayback Machine History and photos
- YU-CIS: The Arch of Titus Digital Restoration Project
- One Man's Campaign Against the Arch of Titus — and How It Changed Italy's Jews, by Morton Satin
- The Arch of Titus history and photos
- Arch of Titus (Smarthistory essay)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տիտոսի հաղթակամար» հոդվածին։
Թեմատիկ կայքերԲառարաններ և հանրագիտարաններ Չափորոշչային վերահսկողություն