Պապուա Նոր Գվինեայի տնտեսություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պապուա Նոր Գվինեայի տնտեսություն
ազգային տնտեսություն Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիա• Համաշխարհային տնտեսություն
 • Օվկիանիայի տնտեսություն Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՊապուա Նոր Գվինեա Խմբագրել Wikidata
ՎայրՊապուա Նոր Գվինեա Խմբագրել Wikidata
Անվանական ՀՆԱ21 088 758 484,7485 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
Մեկ շնչի հաշվով անվանական ՀՆԱ2488 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
ՀՆԱ (ԳՀ)34 718 473 819 միջազգային դոլար Խմբագրել Wikidata
Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ ԳՀ4207,707 միջազգային դոլար Խմբագրել Wikidata
Իրական ՀՆԱ-ի աճի տեմպ2,5±0,1 տոկոս Խմբագրել Wikidata
Ընդհանուր պահուստներ1 761 946 839 ԱՄՆ դոլար Խմբագրել Wikidata
Գնաճի մակարդակ7±0,1 տոկոս Խմբագրել Wikidata

Պապուա Նոր Գվինեայի (PNG) տնտեսությունը հիմնականում թերզարգացած է, և բնակչության ճնշող մեծամասնությունը ապրում է աղքատության շեմից ցածր[1]։ Այնուամենայնիվ, ըստ Ասիական զարգացման բանկի տվյալների, ակնկալվում է, որ 2022 թվականին ՀՆԱ-ի աճը կկազմի 3,4%, իսկ 2023 թվականին՝ 4,6%[2]: Տնտեսության մեջ գերակշռում են գյուղատնտեսությունը, անտառային տնտեսությունը և ձկնորսությունը, ինչպես նաև հանքարդյունաբերությունը և էներգետիկան։ Գյուղատնտեսության, անտառային տնտեսության և ձկնաբուծության ոլորտները կազմում են Պապուա Նոր Գվինեայի աշխատուժի մեծ մասը, մինչդեռ հանքարդյունաբերության և էներգետիկայի ոլորտները, ներառյալ ոսկին, պղինձը, նավթը և բնական գազը, կազմում են արտահանման եկամուտների մեծ մասը[1][3]։

Գլխավոր շուկա Գորոկայում

Պապուա Նոր Գվինեայի ՀՆԱ-ի աճը պայմանավորված է արդյունահանող ճյուղերով, իսկ մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի իրական աճը 2000 թվականի կեսերից միջինը կազմել է 4%[4]։ ՊՆԳ-ի ՀՆԱ-ի աճի տեմպը 2021 թվականին կազմել է 1,3%[5]։ Երկիրը զգալի առաջընթաց է գրանցել՝ նավթից և գազից ստացված եկամուտները ներդնելով ենթակառուցվածքների կառուցման մեջ։ Արդյունքում, նրա խոշոր քաղաքները, ինչպիսիք են Պորտ Մորսբին և Լաեն, գրավել են միջազգային ներդրողների ուշադրությունը, ինչը հանգեցրել է աննախադեպ շինարարական բումի[6]՝ երկրի՝ որպես Հարավային Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում տարածաշրջանային տնտեսական առաջատարի, ընձեռած հնարավորություններից օգտվելու համար։ Դրան լավ աջակցում է նրա ռազմավարական դիրքը՝ որպես Խաղաղ օվկիանոսից դեպի Ասիա դարպաս, ինչպես նաև նրա համեմատաբար հսկայական ցամաքային և ժողովրդագրական պատկերը (գրեթե 7 անգամ ավելի, քան Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների մնացած փոքր ազգերը)։

Արժույթի միջազգային հիմնադրամը հայտնել է[7], որ չնայած ՊՆԳ-ի աղքատությանը, այն հարուստ է բնական ռեսուրսներով, սակայն շահագործմանը խոչընդոտում են խորդուբորդ տեղանքը և ենթակառուցվածքների զարգացման բարձր արժեքը[8]։ Գյուղատնտեսությունը բնակչության մեծ մասի համար ապահովում է ապրուստի միջոց։ Օգտակար հանածոների հանքավայրերը, ներառյալ նավթը, պղինձը և ոսկին, կազմում են արտահանման հասույթի 72%-ը։

Ավստրալիայի բյուջետային աջակցությունը և Համաշխարհային բանկի հովանու ներքո զարգացմանն ուղղված օգնությունը շարունակում են պահպանել տնտեսությունը[9]։ Ավստրալիան ՊՆԳ-ի օգնության ամենամեծ դոնորն է և 2023 թվականին կտրամադրի 479,2 միլիոն դոլարի օգնություն[10]։ 2021 թվականի հունիսին Համաշխարհային բանկը հաստատեց 100 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (352 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ համարժեք) գործողություն՝ աջակցելու Պապուա Նոր Գվինեային COVID-19-ի դեմ պայքարում և կայուն վերականգնման համար կարևոր հիմք դնելու համար[11]։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Պապուա Նոր Գվինեայի ներդրումների խթանման մարմնի՝ հիմնական տնտեսական ոլորտներն են՝ գյուղատնտեսությունը և անասնապահությունը, անտառային տնտեսությունը, հանքարդյունաբերությունը և նավթը, զբոսաշրջությունը և հյուրասիրությունը, ձկնորսությունը և ծովային ռեսուրսները, արտադրությունը, մանրածախ և մեծածախ առևտուրը, շինարարությունը, տրանսպորտը և հեռահաղորդակցությունը, ինչպես նաև ֆինանսները, բիզնեսը և առևտուրը[5]։ Տնտեսությունը, ընդհանուր առմամբ, կարելի է բաժանել կենսապահովման և շուկայական ոլորտների, թեև տարբերությունը լղոզվում է փոքր սեփականատերերի կողմից սուրճի, կակաոյի և կոպրայի մանրածախ գյուղատնտեսությամբ։ Երկրի բնակչության մոտ 75%-ը հիմնականում կախված է գոյատևող հողագործությունից։ Օտարերկրյա ներդրողների կողմից գերակշռում են օգտակար հանածոների, փայտանյութի և ձկան ոլորտները։ Արտադրությունը սահմանափակ է, և, հետևաբար, ֆորմալ աշխատանքային ոլորտը նույնպես սահմանափակ է[12]։

Հանքային պաշարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականին հանքարդյունաբերությունը կազմում էր համախառն ներքին արդյունքի 26,3%-ը։ Պղնձի և ոսկու հանքերը ներկայումս արտադրվում են Պորգերայում, Օկ Թեդիում, Միսիմայում, Լիհիրում, Սիմբերիում[13] և Հիդդեն հովտում[14]։ Պանգունա հանքավայրում հանքարդյունաբերությունը վերսկսելու վերաբերյալ բանակցությունները վերսկսվել են 2014 թվականին, երբ ինքնավար Բուգենվիլի կառավարությունը և Պապուա Նոր Գվինեայի ազգային կառավարությունը շահագրգռվածություն են հայտնել այդ տարածքում վերսկսելու հանքարդյունաբերությունը[15]։

Բացահայտվել են նիկելի, պղնձի և ոսկու նոր նախագծեր, որոնք սպասում են ապրանքների գների բարձրացմանը՝ զարգացումը սկսելու համար։ 2011 թվականի սկզբին հաստատումներ կան, որ Mount Suckling նախագիծը գտել է առնվազն երկու նոր մեծ, բարձր հեռանկարային պորֆիրի մարմին Արաբորո Քրիքում և Իոլեու Քրիքում[16]։ «Chevron»-ի գլխավորած կոնսորցիումը նավթ է արտադրում և արտահանում Պապուա Նոր Գվինեայի Հարավային լեռնաշխարհից։ 2001 թվականին ընկերությունը նախատեսում է սկսել երկրի մոտ 640 կմ3 (23 տրիլիոն խորանարդ ֆուտ) բնական գազի պաշարների առևտրայնացումը Պապուա Նոր Գվինեայից մինչև Քվինսլենդ, Ավստրալիա խողովակաշարի կառուցման միջոցով։ Սակայն նախագիծը հետաձգվեց։

2019 թվականին երկիրը 8-րդն էր աշխարհում կոբալտ արտադրող երկրների շարքում[17] և ոսկու արդյունահանման ծավալով՝ 15-րդը[18]։Արծաթի արտադրության մեջ 2017 թվականին երկրում արտադրվել է 90 տոննա[19]։

Գյուղատնտեսություն, փայտանյութ և ձուկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղատնտեսության, անտառային տնտեսության և ձկնորսության հատվածը կազմում է ՊՆԳ-ի աշխատուժի մեծ մասը։ Գյուղատնտեսությունը ներկայումս կազմում է ՀՆԱ-ի 25%-ը և աջակցում է բնակչության ավելի քան 80%-ին։ Գյուղատնտեսության մեծ մասը գոյատևում է, իսկ բերքը արտահանվում է։ Ըստ արժեքի հիմնական մշակաբույսերն են սուրճը, ձեթը, կակաոն, կոպրան, թեյը, կաուչուկը և շաքարավազը։ Փայտամշակման արդյունաբերությունը 1998 թվականին ակտիվ չէր համաշխարհային ցածր գների պատճառով, սակայն վերականգնվեց 1999 թվականին։ Երկրի մոտ 40%-ը ծածկված է փայտանյութով հարուստ ծառերով, իսկ ներքին փայտամշակման արդյունաբերությունը դանդաղ է զարգանում։ Ձկան արտահանումը հիմնականում սահմանափակվում է ծովախեցգետնով, թեև այլ երկրների ձկնորսական նավակները Պապուա Նոր Գվինեայի ջրերում թունա են բռնում լիցենզիայի ներքո։

Պապուա Նոր Գվինեան ունի քաղցր կարտոֆիլի ամենամեծ շուկան Ասիայում[20]։

Պապուա Նոր Գվինեան 2021 թվականին արտադրվել է՝

  • 3,0 միլիոն տոննա արմավենու յուղ (աշխարհի 7-րդ ամենամեծ արտադրողը),
  • 1,8 միլիոն տոննա կոկոս (7-րդ խոշորագույն համաշխարհային արտադրող),
  • 1,3 միլիոն տոննա բանան,
  • 1,1 մլն տոննա մրգեր, թարմ մրգեր,
  • 699 հազար տոննա քաղցր կարտոֆիլ (17-րդ խոշորագույն համաշխարհային արտադրող),
  • 371 հազար տոննա կարտոֆիլ (յամ),
  • 361 հազար տոննա արմատ և պալար,
  • 353 հազար տոննա շաքարեղեգ,
  • 322 հազար տոննա բանջարեղեն,
  • 278 հազար տոննա տարո,
  • 247 հազար տոննա եգիպտացորեն (կանաչ),
  • 156 հազար տոննա կասավա,
  • 109 հազար տոննա հատապտուղներ,
  • 42 հազար տոննա սուրճ,
  • 42 հազար տոննա կակաո։

Ի հավելումն գյուղատնտեսական այլ ապրանքների՝ բնական կաուչուկի (7,7 հազար տոննա) և թեյի (5,5 հազար տոննա) ավելի փոքր արտադրությունների[21]։

Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր առմամբ, Պապուա Նոր Գվինեայի տնտեսությունը մեծապես կախված է արտադրված ապրանքների ներմուծումից։ Նրա արդյունաբերական հատվածը, բացառությամբ հանքարդյունաբերության, կազմում է ՀՆԱ-ի ընդամենը 9%-ը և քիչ է նպաստում արտահանմանը։ Փոքր արդյունաբերություններն արտադրում են գարեջուր, օճառ, բետոնե արտադրանք, հագուստ, թղթե արտադրանք, լուցկի, պաղպաղակ, մսի պահածոներ, մրգային հյութեր, կահույք, նրբատախտակ և ներկ։ Փոքր ներքին շուկան, համեմատաբար բարձր աշխատավարձերը և բարձր տրանսպորտային ծախսերը արդյունաբերության զարգացման խոչընդոտներ են։

Հեռահաղորդակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 2007 թվականի երկրորդ կեսը Պապուա Նոր Գվինեայում տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) ծառայությունները սահմանափակվում էին միայն քաղաքային կենտրոններով՝ մենաշնորհային օպերատորի՝ «Telikom PNG»-ի ներքո (Mitchel 2008): Այնուհետև իռլանդական «Digicel» կոմունալ ընկերությունը մուտք գործեց բջջային շուկա և ընդլայնեց բջջային ազդանշանի ծածկույթը ողջ երկրում՝ հնարավորություն տալով միանալ բազմաթիվ մարդկանց. բջջային հեռախոսների ներթափանցման մակարդակը մինչև 2014 թվականը հասավ 41 տոկոսի՝ նշանավորելով կապի լանդշաֆտի էական փոփոխություն[22]։ ՊՆԳ-ն ունի 42,68 բջջային հեռախոս օգտագործող 100 բնակչի հաշվով՝ 2017թվականի թվյալներով[23]։ ՊՆԳ-ն ունի լայնաշերտ կապի օգտագործման ցածր մակարդակ, որը 2017 թվականին գնահատվել է 0,213 100 բնակչի հաշվով[24]։

Էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հատկապես գյուղական վայրերում կերակուր պատրաստելու համար օգտագործվում են կենսազանգվածի էներգիայի ավանդական աղբյուրներ։

Էլեկտրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրաէներգիայի հասանելիություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչեւ 2017 թվականը գյուղական բնակչության միայն 50,42%-ն ուներ էլեկտրաէներգիա[25]։ 2017 թվականին քաղաքային բնակչության 80.23%-ն ուներ էլեկտրաէներգիայի հասանելիություն[26]։ Փոխանցման և բաշխման ենթակառուցվածքների սահմանափակումները հանգեցնում են քաղաքային կենտրոններում հաճախակի անջատումների[27]։

Սպառումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրաէներգիա - սպառում. 3,116 միլիարդ կՎտժ (2012 թվական)[28]։

Սերունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրաէներգիա – արտադրություն՝ 3,35 միլիարդ կՎտժ (2012 թվական)[28]։

Փոխանցում և բաշխում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«PNG Power Ltd (PPL)» շահագործում է երեք առանձին ցանցեր։ Գոյություն ունեն երկու հիմնական խոշոր ցանցեր՝ Պորտ Մորսբիի համակարգը, որը սպասարկում է Ազգային մայրաքաղաքային շրջանը և Ռամու խոշոր ցանցը, որը տարածվում է դեպի բարձրադիր վայրեր։ Բացի այդ, PPL-ն շահագործում է Գազել թերակղզու փոքր էլեկտրացանցը, որն սնվում է հիմնականում գետի հոսքի հիդրոէլեկտրակայանով 10 ՄՎտ հզորությամբ[29]։

Կազմակերպություններ և հաստատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրաէներգիայի հանձնաժողովը (ELCOM) սեփականաշնորհվել է 2002 թվականի Էլեկտրաէներգիայի հանձնաժողովի (սեփականաշնորհման) ակտի ընդունմամբ։ «PNG Power Limited-ը (PPL)» ուղղահայաց ինտեգրված ընկերություն է, որը պատասխանատու է Պապուա Նոր Գվինեայում էլեկտրաէներգիայի արտադրության, փոխանցման, բաշխման և մանրածախ վաճառքի համար։

Էլեկտրաէներգիայի արտադրությունն ըստ աղբյուրի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերականգնվող էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Bloomberg New Energy Finance»-ի կողմից անցկացված ուսումնասիրությունը «PNG»-ին դասել է վերականգնվող աղբյուրների 10-յակում, որոնցից մոտ 2,5 ԳՎտ-ն է շահագործվում, բայց միայն 2%-ն է շահագործվում[30]։

Հիդրոէլեկտրական նախագծեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոնկի ամբարտակի նախագիծը, որը սկսվել է 1991 թվականին Ռամու գետի վրա, ունի 77 ՄՎտ (103,000 ձիաուժ) (Ramu 1) գեներացնող հզորություն, գումարած 18 ՄՎտ առաջարկվող լրացուցիչ հզորություն։

Առաջարկվող նախագծեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախատեսվող նախագծերի ցանկը ներառում է 2 միլիարդ ԱՄՆ դոլար արժողությամբ «Ramu 2» հիդրո նախագիծը Ռամու գետի վրա, որը կառուցվելու է «Shenzhen Energy Group»-ի հետ պետական-մասնավոր համագործակցության շրջանակներում[31]։

«Edevu Dam»-ը պետք է կառուցվի «PNG Hydro Development Ltd»-ի (PNGHDL) կողմից՝ 50 ՄՎտ (ՄՎտ) արտադրելու համար[32]։

«PNG Power»-ի խորհրդատուները իրականացրել են Նաորո Բրաուն հիդրոէլեկտրակայանի նախագծի տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը, որը մինչև 80 ՄՎտ էլեկտրաէներգիա կմատակարարի Պորտ Մորսբիի ցանցին[33]։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պապուա Նոր Գվինեայում տրանսպորտը շատ դեպքերում խիստ սահմանափակված է լեռնային տեղանքով։ Մայրաքաղաք Պորտ Մորսբին ճանապարհով կապված չէ մյուս խոշոր քաղաքներից և շատ բարձրլեռնային գյուղեր կարելի է հասնել միայն թեթև ինքնաթիռներով կամ ոտքով։

Պապուա Նոր Գվինեան չունի հիմնական երկաթուղիներ, սակայն որոշ հանքավայրեր չեն շահագործվում։

Երկիրն ունի 10,940 կմ (6,800 մղոն) ջրային ուղիներ և առևտրային նավահանգիստներ Պորտ Մորսբիում, Ալոտաուում, Օրո Բեյում, Լաեում, Կիմբեում, Կիետա Մադանգում, Բուկայում, Ռաբաուլ/Կոկոպոյում, Կյունգաում, Վևակում և Վանիմոյում[34]։

Ֆինանսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պապուա Նոր Գվինեայի բանկը (BPNG) Պապուա Նոր Գվինեայի կենտրոնական բանկն է։ Նրա հիմնական գործառույթը արժույթի թողարկումն է և կառավարությանը որպես բանկ և ֆինանսական գործակալ ծառայելը։ Այն նաև պատասխանատու է բանկային և այլ ֆինանսական ծառայությունների կարգավորման համար և կառավարում է Պապուա Նոր Գվինեայի ոսկու, արտարժույթի և ցանկացած այլ միջազգային պահուստները։

«BPNG»-ն զբաղվում է ֆինանսական ներառմանը նպաստող քաղաքականությունների մշակմամբ և հանդիսանում է Ֆինանսական ներառման դաշինքի անդամ, որը ձևավորվել է 2008 թվականին։ 2013 թվականին «BPNG»-ը Մայաների հռչակագրի պարտավորություն ստանձնեց[35]՝ ստեղծելու նպաստավոր միջավայր Պապուայում ներառական ֆինանսական հատված կառուցելու համար[36]։

Պապուա Նոր Գվինեայի արժույթը, որը թողարկվել է «BPNG»-ի կողմից, կինան է, որը ներդրվել է 1975 թվականի ապրիլի 19-ին՝ ավստրալիական դոլարին փոխարինելու նպատակով։

Առևտուր և ներդրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականին Պապուա Նոր Գվինեայի արտահանվող ապրանքներն էին՝

  • 41% վառելիք և հանքարդյունաբերություն,
  • 23,8% գյուղատնտեսություն,
  • 6.2% արտադրություն և
  • 29% այլ[37]։

Ապրանքների արտահանման հիմնական ուղղությունները ներառում են Ավստրալիան (39,9%), Եվրամիությունը (20,2%), Ճապոնիան (11,7%), Չինաստանը (6,7%) և Սինգապուրը (5,6%)։

2014 թվականին Պապուա Նոր Գվինեայի ներմուծվող ապրանքնեն էին՝

  • 17.8% վառելիք և հանքարդյունաբերություն,
  • 11.4% գյուղատնտեսություն,
  • 69.4% արտադրություն և
  • 1.4% այլ[37]։

Ապրանքների ներմուծման հիմնական աղբյուր երկրներն են Ավստրալիան (34,4%), Սինգապուրը (14,3%), Եվրամիությունը (8,3%), Չինաստանը (6,9%) և Ճապոնիան (6,4%)։

Նավթը, հանքարդյունաբերական մեքենաները և ինքնաթիռները եղել են ԱՄՆ-ի հիմնական արտահանումները Պապուա Նոր Գվինեա։ 1999 թվականին, երբ օգտակար հանածոների հետախուզումը և նոր հանքանյութերի ներդրումները նվազեցին, նվազեց նաև Միացյալ Նահանգների արտահանումը։ Հում նավթը դեպի Պապուա Նոր Գվինեա ԱՄՆ-ի ամենախոշոր ներմուծումն է, որին հաջորդում են ոսկին, կակաոն, սուրճը և պղնձի հանքաքարը։

Ամերիկյան ընկերությունները ակտիվ են Պապուա Նոր Գվինեայի հանքարդյունաբերության և նավթի ոլորտների զարգացման գործում։ «Chevron»-ը շահագործում է «Kutubu» և «Gobe» նավթային նախագծերը և զարգացնում է բնական գազի իր պաշարները։ Պորտ Մորսբիում մշակվում է օրական 5000–6000 մ³ (30000–40000 բարել) նավթավերամշակման նախագիծ, որում կա նաև ամերիկյան հետաքրքրություն։

1993 թվականին Պապուա Նոր Գվինեան դարձավ Ասիական և խաղաղօվկանոսյան տնտեսական խորհուրդի (APEC) ֆորումի անդամ։ 1996 թվականին այն միացել է Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանը (ԱՀԿ)։

Զարգացման ծրագրեր և օգնություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պապուա Նոր Գվինեան մեծապես կախված է արտաքին օգնությունից։ Ավստրալիան եղել է ՊՆԳ-ին երկկողմանի օգնության ամենամեծ դոնորը՝ 2016 թվականին տրամադրելով 506 միլիոն ԱՄՆ դոլար (376 միլիոն ԱՄՆ դոլար)[38]։ Բյուջետային աջակցությունը, որը անկախությունից հետո տրամադրվում էր նվազող չափերով, աստիճանաբար դադարեցվեց 2000 թվականին, իսկ օգնությունը կենտրոնացած էր ծրագրի զարգացման վրա։

Պապուա Նոր Գվինեային օգնության այլ հիմնական աղբյուրներն են Ճապոնիան, Եվրամիությունը, Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը, ՄԱԿ-ը, Ասիական զարգացման բանկը, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը և Համաշխարհային բանկը։ Կամավորները մի շարք երկրներից, ներառյալ Միացյալ Նահանգները, և եկեղեցու միսիոներական աշխատողները նաև կրթական, առողջապահական և զարգացման աջակցություն են ցուցաբերում ողջ երկրում։

Տնտեսական պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1999 թվականի կեսերին Պապուա Նոր Գվինեայի տնտեսությունը ճգնաժամի մեջ էր։ Թեև նրա գյուղատնտեսական հատվածը վերականգնվել էր 1997 թվականի երաշտից և փայտանյութի գները աճում էին, քանի որ ասիական տնտեսությունների մեծ մասը վերականգնվել էր 1998 թվականի անկումից, Պապուա Նոր Գվինեայի արտարժույթի եկամուտները տուժեցին հանքանյութի և նավթի համաշխարհային գների պատճառով։ 1999 թվականին հանքանյութերի հետախուզման ծախսերի հաշվարկները կազմում էին 1997 թվականին ծախսվածի մեկ երրորդը։ Արդյունքում ցածր արտարժութային եկամուտները, կապիտալի փախուստը և ընդհանուր կառավարության սխալ կառավարումը հանգեցրին Պապուա Նոր Գվինեայի արժույթի՝ կինայի արժեքի կտրուկ անկմանը՝ հանգեցնելով արտարժութային պահուստների վտանգավոր նվազմանը։ Կինան լողում է 1994 թվականից։ Տնտեսական ակտիվությունը նվազել է ոլորտների մեծ մասում. բոլոր տեսակի ներմուծումները կրճատվել են, իսկ գնաճը, որը 1998 թվականին ավելի քան 21% էր, դանդաղեց մինչև 1999 թվականին գնահատված տարեկան 8% ցուցանիշը։

Նկատի ունենալով նախորդ կառավարության՝ բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու համար ընդունելի առևտրային վարկերի կամ պարտատոմսերի վաճառքի հաջող բանակցություններ վարելու ձախողումը, 1999թ. հուլիսին սըր Մեկերե Մորաուտայի կողմից ձևավորված կառավարությունը հաջողությամբ շտապ օգնություն խնդրեց Արժույթի միջազգային հիմնադրամից և Համաշխարհային բանկից։ Հիմնադրամի և Բանկի աջակցությամբ կառավարությունը զգալի առաջընթաց է գրանցել մակրոտնտեսական կայունացման և տնտեսական բարեփոխումների ուղղությամբ։

2019 թվականի դրությամբ, թեև վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ տնտեսական վերականգնումն շարունակվում է, Պապուա Նոր Գվինեայի տնտեսությունը դեռևս պայքարում է։

Հիմնական ցուցանիշները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս 1980–2017 թթ. տնտեսական հիմնական ցուցանիշները[39]՝

Տարի ՀՆԱ (մլրդ ԱՄՆ դոլար՝ ըստ գնողունակության համարժեքության) մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ (ԱՄՆ դոլար՝ ըստ գնողունակության համարժեքության) ՀՆԱ (մլրդ ԱՄՆ դոլար) ՀՆԱ-ի աճ (իրական) Ինֆլացիա (տոկոսով) Պետական պարտք (ՀՆԱ-ի տոկոս)
1980 10.1 1,067 4.1 −2.3% 12.1% ...
1985 11.9 1,323 3.3 3.6% 3.7% ...
1990 15.4 1,462 4.8 −3.0% 7.0% ...
1995 23.4 2,067 7.1 −3.4% 17.3% 36%
2000 29.6 2,056 5.2 −2.5% 15.6% 42%
2005 13.2 2,280 7.3 3.9% 1.8% 32%
2006 13.9 2,348 8.4 2.3% 2.4% 26%
2007 15.9 2,348 9.5 11.1% 0.9% 23%
2008 16.1 2,617 11.7 −0.3% 10.8% 22%
2009 17.3 2,600 11.6 6.8% 6.9% 22%
2010 19.3 2,891 14.3 10.1% 5.1% 17%
2011 20.0 2,830 18.0 1.1% 4.4% 16%
2012 21.3 2,861 21.3 4.6% 4.5% 19%
2013 22.4 2,954 21.3 3.8% 5.0% 25%
2014 25.7 3,313 23.2 12.5% 5.2% 27%
2015 28.0 3,540 21.7 9.0% 6.0% 29%
2016 29.1 3,597 20.8 2.4% 6.7% 32%

Վիճակագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տնային տնտեսությունների եկամուտը կամ սպառումը ըստ տոկոսային մասնաբաժնի՝
ամենացածր՝ 10%: 4.3%
ամենաբարձր՝ 10%: 36% (2008 թվական)

Աշխատուժ՝ 2.078 մլն

Էլեկտրաէներգիա – արտադրություն՝ 2200 ԳՎտժ (2008 թվական)

Էլեկտրաէներգիա - արտադրություն ըստ աղբյուրի՝
հանածո վառելիք՝ 67.78%
հիդրո՝ 32.22%
միջուկային՝ 0%
այլ՝ 0% (2008 թվական)

Էլեկտրաէներգիա – սպառում՝ 2000 ԳՎտժ (2008 թվական)

Էլեկտրաէներգիայի արտահանում՝ 10 կՎտժ (2008 թվական)

Էլեկտրաէներգիա – ներմուծում` 0 կՎտժ (2008 թվական)

Գյուղատնտեսություն – ապրանքներ՝ սուրճ, կակաո, կոկոս, արմավենու միջուկ, թեյ, կաուչուկ, քաղցր կարտոֆիլ, միրգ, բանջարեղեն; թռչնամիս, խոզի միս, վանիլ

Արժույթ՝ 1 կինա (K) = 100 տոեա

Փոխարժեքները՝ կինա (K) ԱՄՆ դոլարի դիմաց 1 – 3,14 (ապրիլ 2016 թվական), 2,7624 (նոյեմբեր 1999 թվական), 2,520 (1999 թվական), 2,058 (1998 թվական), 1,434 (1997 թվական), 1,318 (1996 թվական), 1,956 (1996 թվական)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Papua New Guinea Economy: Population, GDP, Inflation, Business, Trade, FDI, Corruption». www.heritage.org (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  2. ↑ van (2022 թ․ ապրիլի 6). «Papua New Guinea: Economy». Asian Development Bank (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  3. ↑ «Papua New Guinea Overview». The World Bank. 2016 թ․ սեպտեմբերի 28. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 25-ին.
  4. ↑ «Papua New Guinea Country at a Glance». The World Bank. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 25-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Economic Profile | Investment Promotion Authority». www.ipa.gov.pg. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  6. ↑ Pilotti, Carmel (2022 թ․ հունիսի 8). «New housing developments in Port Moresby». Business Advantage PNG (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  7. ↑ World Economic Outlook Database, October 2015, International Monetary Fund. Database updated on 6 October 2015. Accessed on 6 October 2015.
  8. ↑ The Case for a Parliamentary Budget Office in Papua New Guinea. Social Science Research Network (SSRN). Accessed 18 July 2017.
  9. ↑ Australian Government, Department of Foreign affairs and trade (2022). «Australia's development partnership with Papua New Guinea».
  10. ↑ Australian Government, Department of Foreign Affairs and Trade3 (2022). «Australia's development partnership with Papua New Guinea».{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  11. ↑ «Sustainable Economic Recovery the focus for World Bank support to Papua New Guinea». World Bank (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  12. ↑ «Papua New Guinea a warning for poor nations rich in natural resources». Nikkei Asia (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  13. ↑ «Simberi Gold Mine, Simberi Island, Papua New Guinea». mining-technology.com. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  14. ↑ «Hidden Valley». Harmony Gold Mining Company Limited. 2016. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 19-ին.
  15. ↑ «Bougainville Copper Limited». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  16. ↑ http://www.asiaminer.com/magazine/current-news/news-archive/130-january-2011/3171-papua-new-guinea-new-mt-suckling-porphyries.html
  17. ↑ USGS Cobalt Production Statistics
  18. ↑ USGS Gold Production Statistics
  19. ↑ Papua New Guinea Silver Production
  20. ↑ «Papua New Guinea Economic Report». Prime Advisory Network (ամերիկյան անգլերեն). 2018 թ․ հոկտեմբերի 31. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  21. ↑ Papua New Guinea production in 2021, by FAO
  22. ↑ Suwamaru, Joseph Kim (2015). Status Quo and Emerging Challenges in Information & Communication Technology for Papua New Guinea (PDF). Canberra, Australia: Australian National University. էջեր 2pp. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2022 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  23. ↑ World Bank, International Telecommunication Union, World Telecommunication/ICT Development Report. «Mobile Cellular subscriptions». World Bank Open Data. World Bank. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  24. ↑ World Bank, International Telecommunication Union, World Telecommunication/ICT Development Report. «Fixed Broadband Subscriptions». World Bank Open Data. World Bank. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  25. ↑ World Bank. «Sustainable Energy for All ( SE4ALL ) database from the SE4ALL Global Tracking Framework». World Bank. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  26. ↑ «Global Economic Prospects, January 2020 : Slow Growth, Policy Challenges» (PDF). openknowledge.worldbank.org. World Bank. էջ 68. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 10-ին.
  27. ↑ Asian Development Bank (2019). «Pacific Energy Update 2019». Asian Development Bank: 19. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 CIA Factbook
  29. ↑ IRENA (2013). Pacific Lighthouses: Renewable energy opportunities and challenges in the Pacific Islands region: Papua New Guinea (PDF) (1st ed.). Abu Dhabi, United Arab Emirates: IRENA. էջ 4.
  30. ↑ «Myanmar».
  31. ↑ McLeod, Shane (2019 թ․ ապրիլի 10). «Plugging in PNG: electricity, partners and politics». The Interpreter (Lowy Institute). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  32. ↑ PNG Power Ltd. «Edevu Hydro». PNG Power company site. PNG Power. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  33. ↑ Entura. «Naoro Brown hydroelectric project». Entura. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  34. ↑ Crisp, Dale (2009 թ․ հուլիսի 9). «Troubled times in paradise». Lloyd's List Daily Commercial News. Informa Australia. էջեր 11–14.
  35. ↑ «Maya Declaration: Commitment made by the Bank of Papua New Guinea». AFI Global - Bringing smart policies to life.
  36. ↑ http://www.afi-global.org/sites/default/files/publications/maya_declaration_bank_of_papua_new_guinea.pdf
  37. ↑ 37,0 37,1 «Trade Profiles». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 4-ին.
  38. ↑ Which country gives the most aid to Pacific Island nations? The answer might surprise you
  39. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պապուա_Նոր_Գվինեայի_տնտեսություն&oldid=9944539» էջից