Kuatia Ñepyrũha
| Tereg̃uahẽ porãite Vikipetãme, opaite tembikuaa hekosãsóva renda, opavave ikatúva ohai.
|
Che, Karai Guasu (heratee karaiñe'ẽme: Yo, el supremo) ha'e peteĩ tembiasagua'u marandeko rehegua haihára Augusto Roa Bastos ohai, Paraguái pegua. Kóva peteĩ mombe'ugua'u tendota José Gaspar Rodríguez de Francia rehegua, ojekuaa chupe "Dr. Francia" hero rupi. Aranduka héra ou Francia oñembohéragui "El Supremo" térã "Karai Guasu". Upe peteĩha heta tendota oporokuáiva añopegua, Karai Guasu ha'e akue mburuvicha hatã ha oimo'ãitéva opa mba'épe.
Aranduka hekotee niko "Tetã rekuái" ha "Ñe'ẽ", ohechauka mba'éichapa umíva "omba'apo" joa. Karai Guasu oimo'ã ha'e año oĩ Tetã rekuái ári ha Tetã rembiasakue ári: "Che ndahaíri tembiasa. Ajapo. Che ikatu ajapo jey tembiasa aipotaháicha, ikatu amoambue, ikatu amomba'eguasu, ikatu ambohepy mba'e he'iséva tembiasa ha iñañetekue."
Hákatu, ko mba'e he'íva ombohovái sapy'apy'a hembiapo, ohupyty aja pu'aka guasu ohai ha oporokuái rehe, tapicha ambuéva ikatu oipuru umi mba'e ombohovái ichupe, ojehechaháicha heta jehaípe ko arandukápe. Karai Roa Bastos ohai aja ko aranduka, Alfredo Stroessner oporokuái hatãme Paraguáipe, ha'e niko oporokuái hetave ára Francia-gui. Heta tekove he'i ko aranduka ombohovái sa'i sa'i mba'éichapa Stroessner oporokuáiva. Ko aranduka osẽ karaiñe'ẽme ary 1974-pe, ne'ĩra osẽ avañe'ẽme.
- 1615.— OmanoMargarita de Valois, Hyãsia mburuvicha Valois-Angulema Ñemoñarégui.
- 1703.— Rrúsia mburuvicha Pedro pe Tuicháva omopu'ãuka táva San Petersburgo oñemomba'e jey rire yvykuéra Suésia mba'ekuévare oiko aja Ñorairõ Guasu Yvatevogua.
- 1910.— Omano Robert Koch (ta'angápe), vakytéria ñehesa'ỹijohára Alemáña megua, jopói Nobel pohanokuaápe 1905-pe.
- 1913.— Heñói Vicente Calderón, apoñemyakãhára Epáña megua ha Atlético de Madrid sãmbyhyhára 21 ary pukukuévo.
- 1941.— Royal Navy ohundi pe ygarata Alemáña mba'éva Bismarck.
… karai Isaac Newton (ta'angápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pe alkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.
… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive pe Thiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporu'ỹre, upéva hína pe vakytéria ituichavéva.
… sa'ary XIX jave, karai Simón Bolívar-gui oiko irundy tetã mburuvicha ramo Ñemby Amérika-pe?
… ára 14 jasyapy jave, ojegueromandu'a Pi ára, ojoguaitégui mba'éichapa ojehai papapy π (3,14) ha ojehai pe arange amo Tetãvore Joapykuérape (3/14).
… Poyvi Paraguái ijojaha'ỹ ha'anga mokõivagui, tenondépe he'íva "República del Paraguay" (palma ha olivo ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja sa'yju mimbíva apu'a hovy mbytépe), hapykuépe he'íva "Paz y Justicia" (peteĩ leõ ha peteĩ gorro frigio).
Vikipetã ha'e tembiapo ohekáva jajapo hag̃ua oñondivepa peteĩ ñe'ẽryrupavẽ iñe'ẽ hetáva, opavavéva ikatu ohai ha oñemoarandu hese, oñemopyendáva internet-pe wiki rembiporu rupive. Ko'ápe, roipota rejuhukuaaha opaite tembikuaa hekosãsóva, upéva he'ise marandu ndaijapúiva, ikatu jaikuaa moõguipa oúva, ha ikatúva oñemoambue térã ojehai jey. Ko tembiapo oguata umi tekorã ombohapéva rupive ha opa imarandu oñemyasãi Creative Commons BY-SA rupive ha upe rupi ikatu ojepuru ojepotaháicha imarandu, oĩramo tekorã jepururã guýpe. Nde avei ikatu ohai ha omoambue Vikipetã marandu, reike va'erãnte nde réra reheve ha remba'apo va'erã umi tekorã tenondeguáva, ha'éva "jahai va'erã mba'e ikatúva jaikuaa porãite iñañeteha" ha "marandu imba'eguasúva opavavépe".
Opa umi ohaíva ha omba'apóva ko'ápe oipytyvõ potahápe kyre'ỹ ha oñembyaty oñondive peteĩ aty oñepytyvõvape, tendota'ỹva, oiporavo ha omba'apo joáva. Ndahasýi reñepyrũ hag̃ua, rehaikuaa avañe'ẽme ha reporandu va'erãnte pe ndereikuaáiva. Iporãite ñañemongetávo, upéicha ñamba'apo porãve ha ituichavéta ko ñane rembiapo.
| Tembiapokuéra ambuéva | ||
|
Vikipetã oiko Wikimedia rupive, aty viruremimono'õ'ỹva omboguatáva tembiapokuéra hekosãsóva heta ñe'ẽme:
| ||
