bęben

See also: beben, Beben, and Bęben

Old Polish

Alternative forms

• buben

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *bǫbьnъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bæ̃bɛn/
• IPA^(key): (15^th CE) /bæ̃bɛn/

Noun

bęben m inan

1. (attested in Lesser Poland) tambourine (drum with plates attached around it)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 80, 2:

     Wezmicze psalm a daycze bøben

     [Weźmicie psalm a dajcie bęben]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 138r:

     Timpanum est instrumentum musicum ein baucke baben

     [Timpanum est instrumentum musicum ein baucke bęben]

Derived terms

nouns

• bębenek
• bębenica
• bębennica
• bębennik

 

Descendants

• Masurian: bémbén
• Polish: bęben
• Silesian: bymbyn

References

• Boryś, Wiesław (2005) “bęben”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “bęben”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bęben”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “bęben”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “bęben, buben”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bęben”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

bęben

Etymology

Inherited from Old Polish bęben.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈbɛm.bɛn/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈbɛ̃.bɛn/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛmbɛn
• Syllabification: bę‧ben
• Homophones: Benben, Bęben

Noun

bęben m inan (diminutive bębenek, related adjective bębnowy)

1. drum (percussive musical instrument spanned with a thin covering on at least one end for striking, forming an acoustic chamber)

   bić/uderzać w bęben ― to beat a drum

   grać na bębnie ― to play a drum

2. (figurative) drum (any similar hollow, cylindrical object)
   1. (obsolete, tanning) drum (rotating wooden drum filled with tannin extract which is used to saturate leather)

      Synonym: wałka

   2. (obsolete) reel (rolling device for winding string)
   3. (obsolete) reel for separating seeds from pinecones
   4. (obsolete) reel of a thresher
   5. (obsolete, watchmaking) cylinder in a watch that holds the spring
3. (architecture) tholobate (substructure on which a dome or cupola rests)

   Synonym: tambur

4. (architecture) drum (any of the cylindrical blocks that make up the shaft of a pillar)
5. (colloquial, derogatory) paunch (large belly)

   Synonyms: bebech, brzuchal, kałdun

   odchudzić/zgubić/zrzucić bęben ― to lose one's paunch

6. (colloquial) squirt; rugrat (small child, especially one feels negatively toward)

   Synonyms: see Thesaurus:dziecko

7. (obsolete) drumming (sound of drums)

   Synonym: bębnienie

8. (obsolete) auction; forced sale
9. (obsolete, military) recruitment, recruiting; conscription

   Synonyms: pobór, werbunek

10. (obsolete, humorous) rear end (one's behind)

    Synonym: tyłek

11. (obsolete) drum (vessel for liquid)
12. (obsolete) tambour (embroidery hoop)

    Synonym: tamborek

13. (obsolete, anatomy) eardrum (tympanic membrane)

    Synonym: błona bębenkowa

14. (obsolete, sailing) wheel cover of a steam ship
15. (obsolete, agriculture) sifter (mill machine for sorting grain milling products)

    Synonym: odsiewacz

16. (obsolete, candlemaking) wax-coated cord used in making candles

    Synonym: knot

17. (obsolete) glutton; drunkard

Declension

Declension of bęben

	singular	plural
nominative	bęben	bębeny
genitive	bębenu	bębenów
dative	bębenowi	bębenom
accusative	bęben	bębeny
instrumental	bębenem	bębenami
locative	bębenie	bębenach
vocative	bębenie	bębeny

Derived terms

nouns

• bębniarz
• bębnista

 

verbs

• bębnić impf
• obębniać impf, obębnić pf
• odbębniać impf, odbębnić pf
• pobębnić pf
• podbijać bębenka impf, podbić bębenka pf
• rozbębnić pf
• wybębniać impf, wybębnić pf
• zabębnić pf

 

Related terms

adjectives

• bębenkowy

 

nouns

• bębenkowiec

 

Further reading

• bęben in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bęben in Polish dictionaries at PWN
• bęben in PWN's encyclopedia
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bęben”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (11.01.2010) “BĘBEN”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bęben”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bęben”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bęben”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 140