འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ།

༉ ཡུ་ནི་སེཕ་ ཡང་ན་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་ཟེར་མི་འདི་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལས་སྡེ་ཅིག་ཨིན། དེ་གིས་ ཨ་ལུ་ཚུ་ལུ་ མི་ཚེ་དང་འབྲེལ་བའི་གྲོགས་རམ་དང་ གོང་འཕེལ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚུ་བྱིནམ་ཨིན། དེ་འབདཝ་ལས་ ལས་སྡེ་འདི་ ག་ཏེ་ལུ་ཡང་ཁྱབ་སྟེ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ཀུན་གྱིས་ངོས་འཛིན་འབད་ཚུགས་པའི་མི་སྡེའི་སྐྱིད་སྡུག་ལྟ་མི་ལས་ཁུངས་ངོ་མ་ཅིག་ཨིན། (ལི་ལི་དབང་ཕྱུག། ༢༠༠༨ ཤོག་གྲངས་ ༡༨༢།).
འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་འདི་ འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་ ༢ པའི་ཤུལ་ལུ་ འཛམ་གླིང་ནང་ས་ཕྱོགས་ག་ཏེ་ཨིན་རུང་ རིས་མེད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ཉེན་ཁ་ཅན་གྱི་གནས་སྟངས་ནང་ཡོདཔ་པའི་ཨ་ལུ་དང་ ཨ་ལུའི་མ་འོངས་མི་ཚེ་ དཀའ་སྡུག་མྱོང་སྲིད་མི་ཚུ་ བདག་འཛིན་འཐབ་སྟེ་གྲོགས་རམ་བྱིན་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན། དེ་འབདཝ་ལས་ ལས་སྡེ་འདི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༦ ལུ་གཞི་བཙུགས་འབད་ཡོདཔ་ཨིན། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ གི་ཤུལ་ལས་ ལས་སྡེ་འདི་གིས་ ཨ་ལུའི་བདེ་སྐྱིད་ལེགས་བཅོས་འབད་ནི་གི་དོན་ལུ་ སྤྱིར་བཏང་གི་ལས་རིམ་ཚུ་ནང་ འབད་བརྩོན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བསྐྱེད་དོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ལྷག་པར་དུ་ཡར་རྒྱས་འགྱོ་བའི་བསྒང་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་གློ་བུར་ཉེན་འཚུབ་ཆེ་བའི་གནས་སྟངས་ཚུ་ལུ་གཙོ་བོར་བཏོནམ་ཨིན། ཡུ་ནི་སེཕ་འདི་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་གྱི་ཚབ་སྦེ་ ནིའུ་ཡོག་ལུ་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་གདུང་སེལ་གཞིས་ཆགས་བདག་སྐྱོང་གིས་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༦ ལུ་གཞི་བཙུགས་འབད་ཡོདཔ་ཨིན། (UNICEF for every child, 2017)
ལོ་དེ་ནང་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཁྱབ་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་ རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་མ་དངུལ་ཟེར་དམག་འཁྲུག་གི་ཤུལ་ལུ་ གདུང་སེལ་གྱི་ལཱ་འབད་ནིའི་དོན་ལུ་ ལམ་ལུགས་གཞི་བཙུགས་འབད་ནི་ལུ་དམིགས་ཏེ་འགོ་བཙུགས་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༤༣ ལུ་ ལས་སྡེ་འདི་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གཏན་འཇགས་ཀྱི་ལས་ཁུངས་ལུ་གྱུར་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ལས་རིམ་གྱིས་སྦེ་ ད་ལྟོའི་ལས་སྡེ་གི་མིང་གཏན་འཁེལ་འགྱོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ དེ་གི་ཡིག་ཚང་ལྟེ་བ་འདི་ ནིའུ་ཡོག་གི་ཁྲོམ་སྡེ་ནང་རྐྱབ་ཡོདཔ་ཨིན།
སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ གི་སྐབས་ལུ་ཡུ་ནི་སེཕ་གི་ལས་སྣ་ཚུ་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་དེ་ དེའི་གྲངས་སུ་ ཨ་ལུའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་དབང་ཆ་དང་ དེ་བཟུམ་སྦེ་ འཕྲོད་བསྟེན་དང་ ཟས་བཅུད་ཀྱི་དབང་ཆ་ཚུ་ཡང་བཙུགས་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ ལས་ཚུར་ ལས་སྡེ་འདི་གི་ལས་རིམ་ཚུ་ག་ར་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ཅན་མའི་ཨ་ལུའི་ཐོབ་དབང་ཆིངས་ཡིག་གིས་ ལམ་སྟོན་འབད་དེ་ཡོདཔ་ཨིན། ཆིངས་ཡིག་འདི་གིས་ ཨ་ལུ་ག་ར་ཚད་ལྡན་གྱི་གཟུགས་ཁམས་དང་ ནད་གཞི་སྨན་བཅོས་ གཞན་ཡང་ གཟུགས་ཁམས་ཉམས་གསོ་འབད་ནི་ཚུ་སྤྱོད་ཚུགས་པའི་དབང་ཆ་གནངམ་ཨིན། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལུ་འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཁྱབ་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་ ཨ་ལུའི་ཐོབ་དབང་གི་ཆིངས་ཡིག་ཆ་འཇོག་འབད་བའི་ཤུལ་ལུ་ ཡུ་ནི་སེཕ་གིས་ ཆིངས་ཡིག་འདི་ ལས་རིམ་ཚུ་ རྩམ་ད་ལུ་ ལམ་སྟོན་སྦེ་ལག་ལེན་འཐབ་ནུག། གནས་ཚུལ་བཟང་པོ་འདི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༥ གི་ལོ་ལུ་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་གྱིས་ འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་གི་གཟེངས་བསྟོད་རྟགས་མའི་གསོལ་རས་ཐོབ་ནུག། དེ་ལས་ རིམ་པ་བཞིན་དུ་ ལས་སྡེ་འདི་གིས་ ཨམ་སྲུ་དང་ དམིགས་བསལ་དུ་ ཡར་རྒྱས་འགྱོ་བའི་བསྒང་གི་ ཨམ་སྲའི་མཐའ་དོན་བལྟ་ནི་ཡང་འགོ་བཙུགས་ཅི། དཔེ་འབད་བ་ཅིན་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ ལུ་ ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ལས་རིམ་ནང་ ཨམ་སྲུ་ཟེར་བའི་ལས་རིམ་ཅིག་འགོ་བཙུགས་ནུག། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༨༢ ལུ་ཨ་ལུའི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ལས་རིམ་གསརཔ་ཅིག་འགོ་བཙུགས་མི་འདི་གིས་ གཟུགས་སྟོབས་ཡར་འཕར་གྱི་ལྟ་རྟོག་འབད་ནི་དང་ ཆུ་སྐམ་སླར་ལོག་སྨན་བཅོས་(oral rehydration therapy) དེ་ལས་ ཨའི་གི་ཨོམ་བྱིན་ནི་ཚུ་གུར་ སྐུལ་ཁྱབ་བརྡ་སྤྲོད་འབད་ནི་ལུ་གཙོ་བོར་བཏོན་ནུག། (UNICEF for every child, 2017).

འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་འདི་ འཛིན་སྐྱོང་ལྷན་སྡེ་བཀོད་ཚོགས་ཀྱིས་སྐྱོང་དོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ལཱ་ག་ཅི་ར་འབད་རུང་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཁྱབ་ལྷན་འཛོམས་དང་ དཔལ་འབྱོར་དང་མི་སྡེ་ཚོགས་སྡེ་གི་ སྤྱིར་བཏང་སྲིད་བྱུས་ལམ་སྟོན་འདི་དང་འཁྲིལ་དགོ། བཀོད་ཚོགས་འདི་ ལོ་གཅིག་གི་ནང་འཁོད་ལུ་ ཚར་གསུམ་འཛོམ་ནི་ཡོད། འཛིན་སྐྱོང་བཀོད་ཚོགས་ཀྱིས་ ཡུ་ནི་སེཕ་གི་ལས་རིམ་བསྐྱར་ཞིབ་འབད་ནི་དང་། ལས་སྣ། སྲིད་བྱུས་དང་ལས་རིམ་ལ་སོགས་པའི་མ་དངུལ་ཚུ་ངོས་ལེན་འབདཝ་ཨིན། བཀོད་ཚོགས་འདི་ནང་ འཐུས་མི་ ༣༩ ཡོདཔ་དང་ དེ་ཚུ་གིས་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལུ་ ལུང་ཕྱོགས་སྡེ་ཚན་ ༥ གི་ངོ་ཚབ་འབདཝ་ཨིན། ཁོང་གི་ལཱ་ཚུ་ ལས་ཁང་གིས་སྦེ་འགོ་འདྲེན་འཐབ་དོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ལས་ཁང་འདི་ནང་ ཚོགས་གཙོ་གཅིག་དང་ཚོགས་གཙོ་འོགམ་ ༤ ཡོད། ཡུ་ནི་སེཕ་གིས་ འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༩༠ གི་ནང་ ཕྱག་ལཱ་གནང་དོ་ཡོདཔ་དང་ ཐ་ན་ ལྷོད་ཚུགས་པར་ གནམ་མེད་ས་མེད་ལཱ་ཁག་ཡོད་པའི་ས་གནས་ཚུ་ནང་ལུ་ཡང་ ན་གཞོན་དང་ཨ་ལུའི་སྐྱིད་སྡུག་བལྟ་བར་ལྷོད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། ལས་སྡེ་འདི་གི་མ་དངུལ་འབྱུང་ས་ངོ་མ་ར་ ཁས་བླངས་ཀྱི་ཐོག་ལས་ཞལ་འདེབས་བྱིན་མི་འདི་རྐྱངམ་གཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཏི་རུ་ཕུད་རྡོག་གཅིག་ལས་མེད་རུང་ དཀའ་སྡུག་ཅན་གྱི་ཨ་ལུ་ཚུ་ལུ་ཟད་འགྲོ་གཏངམ་ཨིན། མ་དངུལ་ལོག་སྤྱོད་དང་ངན་ལྷད་དང་འབྲེལ་བའི་ལཱ་གི་དོགས་པ་ག་བཟུམ་ར་བྱུང་རུང་ ནང་འཁོད་རྩིས་ཞིབ་དང་བརྟག་ཞིབ་ཡིག་ཚང་གིས་ རྩིས་དཔྱད་འབདཝ་ཨིན།

དེ་མ་ཚད་ གཞུང་དང་གཞུང་མིན་ལས་སྡེ་ཁག་ཚུ་དང་ མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་འཛམ་གླིང་ནང་ ཨ་ལུའི་དཀའ་ངལ་བསལ་ནི་ལུ་རྩ་འགེངསམ་ཨིན། གློ་བུར་དང་ཚབས་ཆེན་གྱི་གནས་སྟངས་ནང་ལུ་ ཡུ་ནི་སེཕ་གིས་ འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལས་སྡེ་ཚུ་སྣ་ཁྲིད་འབད་དེ་གདོང་ལན་འབད་དེ་ ཨ་ལུ་ཚུ་ལུ་ཉེན་སྲུང་ལྡན་པའི་འཐུང་ཆུ་དང་།འཕྲོད་བསྟེན། ཟད་བཅུད་དང་ཤེས་ཡོན་ཚུ་སྤྲོདཔ་ཨིན། ཁོང་གིས་ དུས་ཨ་རྟག་ར་ཨ་ལུ་ཚུ་རྩུབ་སྤྱོད། ལོག་སྤྱོད་དང་། དམའ་ཕབ་འབད་སྲིད་པའི་གནས་སྟངས་ཚུ་ལས་སྲུང་སྐྱོབ་འབདཝ་ཨིན། ལྷག་པར་དུ་ མ་རུང་པའི་གནད་དོན་ དཔེར་ན་ ལོ་ན་མ་སྨིན་པར་ལཱ་འབད་བཅུག་ནི། ལོ་ན་ཚོད་མ་རནམ་ལས་གཉེན་རྐྱབ་ནི། ཨ་ལུ་ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ནི། དབང་བཙོང་འདོད་སྤྱོད་འབད་ནི་དང་། བཀག་ཚུགས་པའི་སྟབས་མ་བདེ་བའི་གནས་སྟངས་ཚུ་ལས་སྲུང་སྐྱོབ་འབད་ནི། དེ་ལས་ སྤུད་ཚད་དང་ལྡན་པའི་ཤེས་ཡོན་དང་། ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་གྱི་བསླབ་སྟོན་ལ་སོགས་པའི་གྲོགས་རམ་འབད་ནི་ལུ་ཡང་གཙོ་བོར་བཏོནམ་ཨིན།

འཛམ་གླིང་སྤྱི་ཚོགས་ རྒྱལ་སྤྱི་ཨ་ལུའི་གློ་བུར་མ་དངུལ་གྱིས་ འབྲུག་གཞུང་ལུ་ མཐའ་ཟུར་གྱི་ས་གནས་ཚུ་ནང་གཙང་སྦྲའི་མཁོ་ཆས་བཀྲམ་སྤེལ་འབད་ནི་ཚུ་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༤ ལས་ར་འགོ་བཟུང་སྟེ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་སྟེ་ཡོདཔ་ཨིན། དེའི་ཤུལ་ལས་ ལས་སྡེ་འདི་གིས་ གཞུང་མིན་ལས་སྡེ་ཚུ་ལུ་གྲོགས་རམ་གཞན་ཡང་འབད་དེ་ ན་གཞོན་ཨ་ལུ་དང་ཨམ་སྲུ་ཚུ་གི་མི་ཚེའི་གནས་སྟངས་ཡར་རྒྱས་གཏང་ནི་ལུ་ ཕན་རླབས་བྱུང་སྟེ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨ་ལུའི་ཐོབ་དབང་གི་ཆིངས་ཡིག་གུར་ གཞི་བཞག་སྟེ་ ཡུ་ནི་སེཕ་གིས་ གཞི་དོན་མ་འདྲཝ་ ༤ གུར་གཙོ་བོར་བཏོན་དོ་ཡོདཔ་དང་། དེ་ཡང་ འཕྲོད་སྟེན། ཟས་བཅུད། གཟུགས་ཁམས་དང་། ཨའི་དང་ཨ་ལུ་བདག་འཛིན་གྱི་ཞབས་ཏོག་འགྲུབ་ནི་ཚུ་ཨིན། ལྷག་པར་དུ་ ཨ་ལུ་ག་ར་ལུ་སྤུས་ཚད་ལྡན་པའི་ཤེས་ཡོན་འདྲ་མཉམ་སྦེ་བྱིན་ནི་ལུ་ཡང་དམིགས་གཏད་བསྐྱེདཔ་ཨིན། ༼ལི་ལི་དབང་ཕྱུག། ༢༠༠༨ ཤོག་གྲངས་ ༡༨༢-༡༨༣།༽).

ཁུངས་གཏུག།

1. Lily Wangchuk (2008) Facts about Bhutan, Thimphu, Absolute Bhutan Books.
2. UNICEF for every child. (2017, May). retrieved from http://www.unicef.org/media/62371/file/convention-rights-child-at-crossroads-2019.pdf