Teyrnas Deheubarth
Roedd Deheubarth yn deyrnas yn ne-orllewin Cymru, yn cynnwys Ceredigion, Dyfed ac Ystrad Tywi. Crëwyd y deyrnas hon gan Hywel Dda pan ddaeth y rhannau yma o'r wlad, oedd gynt yn deyrnasoedd annibynnol, i'w feddiant. Canolfan y deyrnas oedd Dinefwr yn y Cantref Mawr.
Brenhinoedd a Thywysogion Deheubarth[golygu | golygu cod]
- Hywel Dda ap Cadell 909-950
- Rhodri ap Hywel 950-953
- Edwin ap Hywel 950-954
- Owain ap Hywel 950-987
- Maredudd ab Owain 987-999
- Cynan ap Hywel (Brenin Gwynedd) 999-1005
- Edwin ab Einion 1005-1018
- Cadell ab Einion 1005-1018
- Llywelyn ap Seisyll (Brenin Gwynedd) 1018-1023
- Rhydderch ab Iestyn (Tywysog Gwent) 1023-1033
- Maredudd ab Edwin 1033-1035
- Hywel ab Edwin 1033-1044
- Gruffudd ap Rhydderch 1047-1055
- Gruffydd ap Llywelyn 1055-1063
- Maredudd ab Owain ab Edwin 1063-1072
- Rhys ab Owain 1072-1078
- Rhys ap Tewdwr 1078-1093
- Gruffudd ap Rhys 1135-1137 (rhan, y gweddill yn nwylo'r Normaniaid)
- Anarawd ap Gruffudd 1137-1143
- Cadell ap Gruffudd 1143-1153
- Maredudd ap Gruffudd 1153-1155
- Rhys ap Gruffudd (Yr Arglwydd Rhys) 1155-1197
- Gruffudd ap Rhys II 1197-1201
- Maelgwn ap Rhys (1199-1230)
- Rhys Gryg (1216-1234)
Cantrefi a chymydau Deheubarth[golygu | golygu cod]
| (y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies) | |
Dyfed[golygu | golygu cod]
- Cantref Cemais
- Cantref Pebidiog
- Cantref Rhos
- Cantref Daugleddau
- Cantref Penfro
- Cantref Gwarthaf
- Emlyn
- Emlyn Is Cuch (Cilgerran)
- Emlyn Uwch Cuch
Ceredigion[golygu | golygu cod]
- Cantref Penweddig
- Cantref Uwch Aeron (ystyrid Cantref Penweddig yn rhan o ardal Uwch Aeron yn aml)
- Cantref Is Aeron
Ystrad Tywi[golygu | golygu cod]
- Y Cantref Mawr
- Mabelfyw
- Mabudryd
- Gwidigada (Widigada)
- Catheiniog
- Maenor Deilo (Maenordeilo)
- Mallaen
- Caeo (Caio)
- Y Cantref Bychan
- Cantref Eginog
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
| |||||