Портал:Башҡорт әҙәбиәте
| «Башҡорт әҙәбиәте» порталына рәхим итегеҙ! |
Башҡорт әҙәбиәт ғилеме — нәфис әҙәбиәтте кешелек һәм башҡорт халыҡ мәҙәниәте күренеше булараҡ өйрәнеүсе фән, XIX быуаттың 2-се яртыһында нигеҙ һалынған фән. Төп тармаҡтары: әҙәбиәт теорияһы, әҙәбиәт тарихы. Ҡайһы бер ғалимдар шулай уҡ әҙәбиәт ғилеменең төп тармағына фольклористиканы ла индерә. Әҙәбиәт ғилемендә бик күп йүнәлештәр бар, шул иҫәптән — психоаналитик һәм психиатрия йүнәлештәре. Ярҙамсы дисциплина булып библиография, текстология, палеография тора.
«…Драматург М. Кәримдең ижади юлын күҙҙән үткәргәндә …, был оҙон юлдың иң бейек нөктәһе „Ай тотолған төндә“ трагедияһы булғанын күрмәү мөмкин түгел. Ул драматургтың үҙенең яҙмышында ла, башҡорт театры, дөйөм алғанда башҡорт мәҙәниәтенең яҙмышында, ғәҙәттән тыш роль уйнай, иң юғары критерий булып, милли сәхнә дүрт тиҫиә йыл дауамында шуға ҡарап йүнәлеш тота». «Проф. С. Г. Кусимова»
Мостай Кәримдең «Ай тотолған төндә» — («В ночь лунного затмения») трагедияһы 1963 йылда яҙылған һәм эпилог менән 3 шаршауҙан тора.
Тәүге тапҡыр пьеса Өфөлә Башҡорт академия драма театрында (режиссеры — Ш. М. Мортазина) 1964 йылда ҡуйылған.
- XIII быуат башында Ҡол Ғәлиҙең «Ҡисса-и-Йософ» поэмаһы нәфис әҙәбиәттең классик өлгөһө булып тора. Башҡорттар араһында поэманың яҙма һәм телдән һөйләнелгән күп версиялары һаҡлан.
- Урта быуаттарҙа башҡорт әҙәбиәтенә ғәрәп, фарсы, һинд, һуңыраҡ төрөк әҙәбиәтенән күп кенә сюжеттар үтеп инә («Кәлилә менән Димнә», «Бәхтейәрнамә», «Ҡырҡ вәзир», «Хужа Насретдин көләмәстәре») һәм уларҙың милли версиялары барлыҡҡа килә.
- 16 быуат урталарында Башҡортостандың урыҫ дәүләтенә ҡушылғас ауыҙ-тел әҙәбиәтендә милли тематика, шәжәрә, тәуарих кеүек үҙенсәлекле донъяуи жанрҙар барлыҡҡа килә. 16—19 быуаттағы яҙма әҫәрҙәр араһында ырыу тарихы, нәҫел-нәсәпселек, тарихи ваҡиғалар, риүәйәттәр һәм легендалар менән тығыҙ үрелеп һүрәтләнгән шәжәрәләр айырым урын биләй.
Сығанаҡ:www.wikiplanet.click
- Викикитапхана (ингл. Wikisource, рус. Викитека) — ирекле китапхана — «Викимедиа фондының» коммерция булмаған проекты, төрлө телдәрҙә алып барылған, даими тулыландырылыусы ирекле яҙмаларҙы таратыу маҡсаты менән төҙөлгән китапхана. Башҡорт Викикитапханаһы бында.
- Башҡортостан Республикаһының милли электрон китапханаһы
- Аудиокитапхана — «Ашҡаҙар» радиоһының рәсми сайтындағы аудиокитапхана.
- Китаптар — «Башҡорт проекттары» ирекмәндәре тарафынан йыйылған электрон китапхана. (Иғтибар! Автор хоҡуҡтары иҫәпкә алынмаған. Дәғүәләр булыуы ихтимал.)
- «Ихтика» электрон китапханаһының «Вконтакте» социаль селтәрендәге төркөмө. — Искәндәр Шакиров йыйған электрон китаптар. (Иғтибар! Автор хоҡуҡтары иҫәпкә алынмаған. Дәғүәләр булыуы ихтимал.)
- Бәйләнештә социаль селтәрендә «Башҡортса аудиокитаптар»
Бер эштә лә ялҡаулыҡты кәңәшсе итмә. Ялҡаулыҡ - шәхес тарҡалыуының башы, кәм тигәндә — үҫештә туҡтау ул.
Апрель
- 1 апрель 1957 — шағыр Хисмәт Юлдашев тыуған.
- 4 апрель (1861—1918) — башҡорт мәғрифәтсеһе Кейеков Ғарифулла Мөхәмәтғәли улы тыуған.
- 9 апрель (1936—2016) — шағир-яҙыусы, тәржемәсе һәм журналист Дәүләтов Ғәлим Абдулла улы тыуған.
- 16 апрель (1926—2003) — ғалим-тел белгесе, филология фәндәре кандидаты Әкрәм Бейеш тыуған.
- 18 апрель (1893—1937) — Башҡортостандың күренекле йәмәғәт һәм дәүләт эшмәкәре Дауыт Юлтый тыуған.
Сәсән — шиғри һәләткә эйә булып, фәһемле оҫта һүҙе һәм ижады менән таныҡлыҡ алған кеше, йырсы-импровизатор. Сәсән булыу. Сәсән барҙа телең тый, оҫта барҙа ҡулың тый (Әйтем).
Сәсәндәр думбыраға ҡушылып көйләп һөйләү рәүешендә импровизациялай. Үткәндәр хаҡында һөйләүсе тарихсы, ауыҙ-тел ижадын һаҡлаусы һәм быуындан быуынға тапшыра килеүсе булараҡ, сәсәндәр халыҡ тормошонда күренекле роль уйнаған. Заманының әһәмиәтле ваҡиғаларын тасуир итеп кенә ҡалмайынса, уларға баһа ла биреү арҡылы, сәсәндәр мөһим социаль функция үтәгән. Сәсәндәрҙең халыҡтың йәмғиәт тормошонда һәм мәҙәниәтендә уйнаған роле күп кенә мәҡәлдәрҙә юғары баһа алған: «Сәсәндең теле уртаҡ, егәрленең ҡулы уртаҡ», «Сәсән алдырмаҫ, әйтмәй ҡалдырмаҫ», «Сәсән күрке һүҙ булыр, мәргән һүҙе күҙ булыр», «Сәсән дауҙа беленер, батыр яуҙа беленер» һ.б. ...дауамы
