Bitlər: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| (2 istifadəçi tərəfindən edilmiş 2 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Takson |
{{Takson}} |
||
| adı = {{latb|Bitlər}} |
|||
| aləmi = Heyvanlar |
|||
| şəkil = |
|||
| şəkil məlumat = |
|||
| şəkilaltı yazı = |
|||
| yuxarı takson = Arthropoda |
|||
| ranqı = dəstə |
|||
| latınca adı = Anoplura |
|||
| müəllif = |
|||
| sinonim = |
|||
| tipik nümayəndə = |
|||
| aşağı takson adı = |
|||
| aşağı takson = |
|||
| arealın xəritəsi = |
|||
| arealın xəritəsi haqqında = |
|||
| arealın xəritəsinin eni = |
|||
| legend sərhədi = |
|||
| mühafizə = |
|||
| vikinövlər = |
|||
| vikianbar = |
|||
| bttsmb = |
|||
| ütmx = |
|||
| mbmm = |
|||
| he = |
|||
| geiş1 = |
|||
| geiş2 = |
|||
| beabs = 7140 |
|||
}} |
|||
''' |
'''{{lath|Anoplura}}''' ({{dil-la|Anoplura}}) — {{lataz|Animalia|no}} aləminin {{lataz|Arthropoda|no}} tipinin {{lataz|Insecta|no}} sinfinin {{lataz|Psocodea|no}} dəstəsinə aid heyvan fəsiləüstü. |
||
== Xarici quruluşu == |
== Xarici quruluşu == |
||
| Sətir 39: | Sətir 11: | ||
== Yayılması == |
== Yayılması == |
||
Ayrı-ayrı qohum sahib növlərinə münasibətdə bitləri dar spesifiklik səciyyələndirir. Adətən hər bir məməli növündə bir, nadir hallarda 2-3 bit növü parazitlik edir. İnsanda 3 növ bit (paltar, baş, qasıq) parazitlik edir. Dünyada – 300, MDB-də – 40, Azərbaycanda – 20 növü məlumdur. |
Ayrı-ayrı qohum sahib növlərinə münasibətdə bitləri dar spesifiklik səciyyələndirir. Adətən hər bir məməli növündə bir, nadir hallarda 2-3 bit növü parazitlik edir. İnsanda 3 növ bit (paltar, baş, qasıq) parazitlik edir. Dünyada – 300, MDB-də – 40, Azərbaycanda – 20 növü məlumdur. |
||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
== Ədəbiyyat == |
== Ədəbiyyat == |
||
* Azərbayvcanın heyvanlar aləmi. II cild. Bakı: Elm, 2004 |
* Azərbayvcanın heyvanlar aləmi. II cild. Bakı: Elm, 2004 |
||
== Həmçinin bax == |
|||
[[Kateqoriya:Lələkyeyənlər və bitlər]] |
|||
{{Taksonbar}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Səhifəsinin 05:11, 13 dekabr 2022 tarixinə olan son versiyası
| Bitlər | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Parvdəstə: Fəsiləüstü: Bitlər |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Anoplura (lat. Anoplura) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin psocodea dəstəsinə aid heyvan fəsiləüstü.
Xarici quruluşu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bitlər məməlilərin daimi paraziti olan xırda, qanadsız cücülərdir. Hər iki cinsi qansorandır. Bitlərin bədəni bel-qarın istiqamətində yastılanmış, oval, uzunsov və ya enli, 1-5 mm uzunluğundadır. Erkəklər adətən dişilərdən kiçik olur. Başı qabaq tərəfdən daralmışdır. Ağız orqanları adətən irəli yönəlmiş, heyvanların qalın örtüklərini deşmək və qan sormaq üçün yaxşı uyğunlaşmışdır. Bir cüt sadə gözü başın yanlarında, bığcıqlardan arxada yerləşmişdir. Üç döş seqmenti adətən kip bitişmişdir. Ayaqları qısa, beş hissədən ibarətdir. Pəncəsindəki hərəkətli caynaqla sahibin tükündən yapışıb yerini dəyişir. Qarıncığı 9 seqmentdən ibarətdir.
Həyat tərzi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bitlər istisnasız olaraq sahibin qanı ilə qidalanır. Yaraya axan tüpürcək vəziləri ifrazatı qanın laxtalanmasına mane olur. Bitlər – yumurtaqoyan cücülərdir. Yaşlı dişi bir gecə-gündüzdə 2-4 yumurta qoyur (donuz biti), bəzilərində yumurtaların sayı 5-14-ə çatır (paltar biti). Bit yumurtaları parlaq, uzunsov-oval formada olur. Dişinin cinsiyyət yollarından çıxarkən yumurta qabığındakı vəzilərin sekretini çıxardır və bunun köməyi ilə arxa ucunu tükə və ya parça xovuna möhkəm yapışdırır. Embrional inkişaf 8-10 gün çəkir. Sürfələrin inkişafı 7-10 günə başa çatır. Meydana çıxdıqdan 1-2 gün sonra cavan dişi yumurta qoymağa başlayır. Ancaq yumurta qoymazdan əvvəl mütləq qansorma baş verir. Yaşlı bitlər 2 aya yaxın yaşayır. İl ərzində bitlər bir neçə nəsildə inkişaf edirlər. Bitlərin bütün inkişaf sikli natamam metamorfozla keçir. Yoluxmuş heyvan və insanın yoluxmamışla təması, ümumi istifadə əşyaları və başqa vasitələrlə bir sahibdən başqasına keçirlər.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ayrı-ayrı qohum sahib növlərinə münasibətdə bitləri dar spesifiklik səciyyələndirir. Adətən hər bir məməli növündə bir, nadir hallarda 2-3 bit növü parazitlik edir. İnsanda 3 növ bit (paltar, baş, qasıq) parazitlik edir. Dünyada – 300, MDB-də – 40, Azərbaycanda – 20 növü məlumdur.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Azərbayvcanın heyvanlar aləmi. II cild. Bakı: Elm, 2004