Ümumi yuxu arteriyası: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
k Keçid tövsiyələri funksiyası: 1 keçid əlavə edildi. Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Yeni istifadəçi tapşırığı Tövsiyə: keçidlərin əlavə olunması |
||
| (17 istifadəçi tərəfindən edilmiş 34 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{ |
{{Arteriya| |
||
Ad = Ümumi yuxu arteriyası | |
Ad = Ümumi yuxu arteriyası | |
||
Latın = a. carotis communis | |
Latın = a. carotis communis | |
||
Qrey subyekti = 143 | |
Qrey subyekti = 143 | |
||
Qrey səhifəsi = 549 | |
Qrey səhifəsi = 549 | |
||
Map = Aorta diaqramı| |
|||
MapPos =| |
|||
Map izah = <!-- Sxematik şəkilin izahı (diaqram şablonu üçün) -->Aorta diaqramı| |
|||
Mapİzah = Arteriya diaqramı| |
|||
Şəkil = Gray513.png | |
Şəkil = Gray513.png | |
||
İzah = | |
İzah = | |
||
Şəkil2 = | |
Şəkil2 = | |
||
İzah2 = | |
İzah2 = | |
||
Başlanır = [[Aorta qövsü]], [[Bazu-baş kötüyü]] | |
|||
Şaxələri = [[Daxili yuxu arteriyası]], [[Xarici yuxu arteriyası]] | |
Şaxələri = [[Daxili yuxu arteriyası]], [[Xarici yuxu arteriyası]] | |
||
Vena = [[Daxili vidaci vena]] | |
Vena = [[Daxili vidaci vena]] | |
||
Embrional = [[Aorta qövsü]] |
Embrional = [[Aorta qövsü]] | |
||
MeshName = Carotid+Artery,+Common | |
MeshName = Carotid+Artery,+Common | |
||
MeshNumber = A07.231.114.186.200 | |
MeshNumber = A07.231.114.186.200 | |
||
| Sətir 20: | Sətir 21: | ||
}} |
}} |
||
'''Ümumi yuxu arteriyası''' ({{lang-la|arteria carotis communis}}; ''carotis'' {{lang-la|caroo}} sözündən götürülmüşdür mənası "yuxuya salır" deməkdir.) başı qanla təchiz edən "şah" damar. [[Avstriya]] [[anatom]]u [[Yozef Hirtl]] ümumi yuxu arteriyasını "baş arteriyası" adlandırmışdır. Ümumi yuxu arteriyası sağ tərəfdən [[bazu-baş kötüyü]]ndən və sol tərəfdə [[aorta qövsü]]ndən başlayaraq [[nəfəs borusu]] ilə [[qida borusu]]nun yan tərəfləri ilə yuxarı doğru gedir və [[qalxanabənzər qığırdaq|qalxanabənzər qığırdağın]] yuxarı kənarı bərabərində iki uc şaxəyə bölünür. Ümumi yuxu arteriyasının zan şaxələri yoxdur. |
|||
[[ar:شريان سباتي]] |
|||
[[cs:Krkavice]] |
|||
== Şaxələri == |
|||
[[de:Arteria carotis communis]] |
|||
# {{lang-la|arteria carotis externa}} — [[xarici yuxu arteriyası]] |
|||
[[en:Common carotid artery]] |
|||
# {{lang-la|arteria carotis interna}} — [[daxili yuxu arteriyası]] |
|||
[[es:Arterias carótidas]] |
|||
[[fi:Yhteinen päänvaltimo]] |
|||
== Ümumi məlumat == |
|||
[[fr:Carotide]] |
|||
Ümumi yuxu arteriyaları (sağ və sol) müxtəlif mənbələrdən başladıqları üçün sol tərəfdəki sağ tərəfdəkindən təxminən 2–3 sm uzundur. Bunlar başlanan uclarında bir-birinə yaxındırlar, yuxarı getdikcə əksinə bir-birilərindən uzaqlaşıb [[nəfəs borusu]] və [[qırtlaq]] vasitəsilə ayrılırlar və bu nahiyədə boyun üzvləri çox qabağa çıxdıqları üçün dərində yerləşirlər.Sol ümumi yuxu arteriyasının başlanan ucu sağ tərəfdəkindən orta xəttə yaxındır və [[aorta qövsü]]ndən başlandığı üçün [[döş sümüyü]]ndən uzaqdır. Onların aşağı hissələri qabaq tərəfdən [[döş-körpücük-məməyəbənzər əzələ|döş-körpücük-məməyəbənzər]] və [[döş-qalxanabənzər əzələ]]lər ilə əhatə olunmuşdur. Ümumi yuxu arteriyası dəri üzərində [[döş-körpücük oynağı]]ndan məməyəbənzər şıxıntı ilə çənə şaxəsinin dal kənarı arasında olan məsafənin ortasına kimi çəkilən cizgi üzrə proyeksiya olunur və nəbzi həmin cizgi üzərində təyin edilir. Ümumi yuxu arteriyasının xarici və daxili arteriyalara bölünən yerində iki törəmə vardır: yuxu cibi və yuxu yumağı. |
|||
[[he:עורק תרדמני]] |
|||
[[hr:Zajednička arterija glave]] |
|||
== Yuxu cibi == |
|||
[[hu:Közös fejverőér]] |
|||
Yuxu cibi — {{lang-la|sinus caroticus}} daxili yuxu arteriyasının başlanan yerində olan bir genişlikdir. Onun əzələ qişası nazik, xarici qişası qalın və elastiki liflər ilə zəngindir. Xarici qişada xüsusi sinir ucları – reseptorlar vardır ki, onu karotid refleksogen məntəqə adlandırırlar. Yuxu cibinin divarlarının qıcıqlandırılması [[refleks]] hadisələri törədir: |
|||
[[io:Karotido]] |
|||
# [[Ürək (insan)|ürəyin]] işi yavaşıyır; |
|||
[[it:Carotide comune]] |
|||
# ucqar damarlar genəlir, nəticədə qan təzyiqi enir. |
|||
[[ja:総頸動脈]] |
|||
Buna oxşar törəmə [[aorta qövsü]] divarında da təsadüf edilir. |
|||
[[la:Arteria carotis communis]] |
|||
[[ms:Arteri karotid am]] |
|||
== Yuxu yumağı == |
|||
[[nds:Arteria carotis communis]] |
|||
Yuxu yumağı — {{lang-la|glomus caroticuni}} uzunluğu 5 mm və eni 3mm çəhrayı rəngli törəmə olub, ümumi yuxu arteriyanın haçalanan yerində yerləşir və bir neçə paycıqdan ibarətdir. Bu yumaq simpatik sinir sisteminə aiddir. Bəzi məlumatlara görə qanın kimyəvi və qaz tərkibinin dəyişməsinə müvafiq olaraq müəyyən reaksiya törədirŞ buradan qıcıq [[dil-udlaq siniri]] şaxələri vasitəsilə mərkəzə verilir və nəticədə reflektor surətdə [[tənəffüs]] dəyişir. |
|||
[[nn:Arteria carotis communis]] |
|||
[[no:Arteria carotis communis]] |
|||
{{Arterial sistem}} |
|||
[[pl:Tętnica szyjna wspólna]] |
|||
[[pt:Carótida primitiva]] |
|||
== Mənbələr == |
|||
[[ru:Сонная артерия]] |
|||
*Prof. [[Kamil Balakişiyev|Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin]], İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979 |
|||
[[sv:Karotisblodkärl]] |
|||
*[http://www.vhlab.umn.edu/atlas/index.shtml Atlas of Human Cardiac Anatomy] – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy |
|||
[[uk:Сонна артерія]] |
|||
*Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома) |
|||
*[http://de.labs.wikimedia.org/wiki/Gray%27s_Anatomy:_Embryologie/Gray's Anatomy: Embryologie]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
[[Kateqoriya:Anatomiya]] |
|||
[[Kateqoriya:Ürək-damar sistemi]] |
|||
[[Kateqoriya:Arteriya sistemi]] |
|||
[[Kateqoriya:Arteriyalar]] |
|||
Səhifəsinin 11:54, 8 yanvar 2023 tarixinə olan son versiyası
| Ümumi yuxu arteriyası | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Arteriya diaqramı | |||
 | |||
| Latınca | a. carotis communis | ||
| Qrey | subyekt 143 549 | ||
| Başlanır | Aorta qövsü, Bazu-baş kötüyü | ||
| Şaxələri | Daxili yuxu arteriyası, Xarici yuxu arteriyası | ||
| Vena | Daxili vidaci vena | ||
| Embrional | Aorta qövsü | ||
| MeSH | Carotid+Artery,+Common | ||
Ümumi yuxu arteriyası (lat. arteria carotis communis; carotis lat. caroo sözündən götürülmüşdür mənası "yuxuya salır" deməkdir.) başı qanla təchiz edən "şah" damar. Avstriya anatomu Yozef Hirtl ümumi yuxu arteriyasını "baş arteriyası" adlandırmışdır. Ümumi yuxu arteriyası sağ tərəfdən bazu-baş kötüyündən və sol tərəfdə aorta qövsündən başlayaraq nəfəs borusu ilə qida borusunun yan tərəfləri ilə yuxarı doğru gedir və qalxanabənzər qığırdağın yuxarı kənarı bərabərində iki uc şaxəyə bölünür. Ümumi yuxu arteriyasının zan şaxələri yoxdur.
Şaxələri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- lat. arteria carotis externa — xarici yuxu arteriyası
- lat. arteria carotis interna — daxili yuxu arteriyası
Ümumi məlumat
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ümumi yuxu arteriyaları (sağ və sol) müxtəlif mənbələrdən başladıqları üçün sol tərəfdəki sağ tərəfdəkindən təxminən 2–3 sm uzundur. Bunlar başlanan uclarında bir-birinə yaxındırlar, yuxarı getdikcə əksinə bir-birilərindən uzaqlaşıb nəfəs borusu və qırtlaq vasitəsilə ayrılırlar və bu nahiyədə boyun üzvləri çox qabağa çıxdıqları üçün dərində yerləşirlər.Sol ümumi yuxu arteriyasının başlanan ucu sağ tərəfdəkindən orta xəttə yaxındır və aorta qövsündən başlandığı üçün döş sümüyündən uzaqdır. Onların aşağı hissələri qabaq tərəfdən döş-körpücük-məməyəbənzər və döş-qalxanabənzər əzələlər ilə əhatə olunmuşdur. Ümumi yuxu arteriyası dəri üzərində döş-körpücük oynağından məməyəbənzər şıxıntı ilə çənə şaxəsinin dal kənarı arasında olan məsafənin ortasına kimi çəkilən cizgi üzrə proyeksiya olunur və nəbzi həmin cizgi üzərində təyin edilir. Ümumi yuxu arteriyasının xarici və daxili arteriyalara bölünən yerində iki törəmə vardır: yuxu cibi və yuxu yumağı.
Yuxu cibi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yuxu cibi — lat. sinus caroticus daxili yuxu arteriyasının başlanan yerində olan bir genişlikdir. Onun əzələ qişası nazik, xarici qişası qalın və elastiki liflər ilə zəngindir. Xarici qişada xüsusi sinir ucları – reseptorlar vardır ki, onu karotid refleksogen məntəqə adlandırırlar. Yuxu cibinin divarlarının qıcıqlandırılması refleks hadisələri törədir:
- ürəyin işi yavaşıyır;
- ucqar damarlar genəlir, nəticədə qan təzyiqi enir.
Buna oxşar törəmə aorta qövsü divarında da təsadüf edilir.
Yuxu yumağı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yuxu yumağı — lat. glomus caroticuni uzunluğu 5 mm və eni 3mm çəhrayı rəngli törəmə olub, ümumi yuxu arteriyanın haçalanan yerində yerləşir və bir neçə paycıqdan ibarətdir. Bu yumaq simpatik sinir sisteminə aiddir. Bəzi məlumatlara görə qanın kimyəvi və qaz tərkibinin dəyişməsinə müvafiq olaraq müəyyən reaksiya törədirŞ buradan qıcıq dil-udlaq siniri şaxələri vasitəsilə mərkəzə verilir və nəticədə reflektor surətdə tənəffüs dəyişir.
Mənbələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979
- Atlas of Human Cardiac Anatomy – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy
- Р. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома)
- Anatomy: Embryologie[ölü keçid]