Halide Edip Adıvar

İçerik anlamında yenilikçiliği, teknik anlamda mektup türünün kusursuz olmasa da dönemi için olgun yeterlilikte kullanılması, Handan’ın ayırt edici özelliklerinden sayılabilir. Yine de Halide Edip, bir anlatım tekniği olarak mektuptan yararlanan ilk Türk yazarı değildir ya da bu türün edebiyatımızda oturmasına önayak olan yegane kişi de değildir. Açıkça şöyle söylemek gerekir ki: “Handan” romanı, özgünlüğünü yazarının adına veya romanda kullanılan anlatım tekniğine değil, verilmek istenen iletiyi bir kadın kimliği üzerinden aktarmasına, dönemin unsurlarını ve duygu yükünü genel anlamıyla bu kadın kimliği üzerinden okuyucuya geçirmesine borçludur. Handan romanının özgünlüğünü borçlu olduğu şeyler, aynı zamanda Türk edebiyatı adına birer kazanımdır. Çünkü “Handan” ve hemen öncesindeki ya da sonrasındaki benzer içerikli romanlarımızla birlikte kadın, sevgili ya da adına her ne denirse densin uğruna mektuplar, şiirler, sözler yazılan mefhum; artık “nâkısatü’l-akl” olarak değil, duygu ve düşüncelerinin derinliğine inilen, olayların seyri onun gözünden okunan, psikolojik tahlili yapılan bir değer olarak ele alınmaktadır.


Bu doğrultuda Halide Edip yalnızca bir kadın kimliği çizip derine inmemiş, aynı zamanda roman karakterlerinin birbirleriyle mektuplaşmaları sırasında onların kaleminden okunan birtakım düşünceler aracılığıyla da çağının kadın algısı sorunlarına ve aşkın çıkmazlarına “kadın gözünden” ışık tutmuştur. Bu, Handan’ı değerli kılmaktadır. Bir ifade biçimi olarak mektup, bizim romanlarımızda adeta baskıya ve acıya karşı kadınların çığlığı konumundadır. Handan da bunun en açık ve dönemi için en etkili feryatlarındandır.

Halide Edip Adıvar, ‘Yeni Turan’ romanında Türk milletinin yeniden kuruluş
ve kurtuluşu için çareler arar. Bu nedenle yazar, bireysel duygu
ve fikirlerinin yanında memleketin sorunlarını da işler. Bu romanında,
bireysellikten millî olana yönelen Adıvar, yabancılaşma, yozlaşma,
eğitim ve sağlık problemlerinin yanında maksat aşkı, millî benlik, gibi
izlekleri ele alarak ülkenin yeniden kuruluş ve kurtuluşu için yeni fikirler
ortaya koyar. Böylece yazar, Türk milletinin varoluş mücadelesini
bütün yönleriyle metinleştirir.

Anahtar Kelimeler: Halide Edip, milli bilinç, kuruluş ve kurtuluş, yabancılaşma, kadın, yozlaşma, eğitim, siyasî-sosyal çatışma.

Cumhuriyet dönemi romanında kadın etkin bir özne olmak doğrultusunda adımlar atmaktadır. Kurtuluş savaşı roman ve hikâyelerinde kahramanlık gösteren kadınlar, kadın öğretmen kahramanlar, aşkları için davranışa geçen kadınlar roman karakterleri arasında yer almışlardır. Bu değişim ve dönüşüm, edebiyatta kadın özneleşmesini tam sağlayabilmiş sayılamaz. Yine ikincil cins olan kadın gözüyle erkek tanımına dayanan bir biçem egemenliği vardır.
Kurtuluş Savaşı öncesinden başlayarak yetmişli yılların başına kadar edebiyat yaşamını sürdüren, Ankara hükümetinin resmi çağrılısı olarak 1921 yılında bu şehre gelen Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun yapıtları dönemi edebiyata aktarmaya çalışan nehir romanlar olarak ele alınabilir. Kiralık Konak’tan (1922) Sodom ve Gomore’ye (1928), oradan Yaban’a (1932), Nurdan Gürbilek’in değerlendirmesine göre, “romancılığı seçmiş, erkeksi-savaşçı değerlerin kıyısında kalmış yazarın kendi kadınsılaşma endişesinin payı” önemli bir yer tutar.
Yüzlerce yıllık Osmanlı yozlaşmasının toplumsal yaşamda geri plana ittiği, ikincil cins olarak gördüğü kadının edebiyattaki başkaldırış diyebileceğimiz hak ettiği eşit cins yerine dönüşünü sağlayan dönüşümler “Köy Enstitüleri’nin kurulması, bu okullardan çıkan halk kültürü içinde yetişmiş yazarların ülkede bir yenidendoğuş hamlesi gibi olması, üniversitelerde halkbilim çalışmalarının başlaması ve edebiyatımızda Batılılaşma ve terbiye etme sorunsalının iyice geri plana itildiği 50 kuşağı edebiyatçılarından sonra gerçekleşir. 
Toplumbilim çalışmaları, şehirli edebiyatçılarımızı da derinden etkileyecek ürünler vermeye başlamıştır…
Toplumdaki değişimin tarihsel gelişimi, kimi yazarlarımızın yazınsal tutumlarında izlenebilen bir evrilmeye de açacaktır. İlk edebiyat ürünlerinde derin bir Osmanlı hayranlığı, ille de Itri, ille de Dede Efendi diyen Ahmet Hamdi Tanpınar 1943 yılında yazdığı bir makalede Osmanlı edebiyat geçmişine eleştirel bir gözle bakma aşamasına gelmiştir.

This chapter discusses the genesis of the ‘Ottoman Myth’ in Turkish literature, focusing on a broad variety of retrospective narratives that are tied together by (post-)imperial melancholy. As a defining feature of the Ottoman Myth, melancholy results from the experience of losing a political, cultural, and symbolic order that is retrospectively and literarily remembered or imagined as Ottoman lifeworlds. ‘Empire’, or what is evoked as such, functions as a prism through which authors outline what is perceived as the ills of today, such as modernity, westernisation or nationalism. Melancholy is intrinsically connected to literary discussions about Turkish identity between East and West and links to broader questions about modernisation and progress. Through the analysis of literary texts written by Ahmet Midhat, Recaizade Mahmut Ekrem, Peyami Safa, Halide Edib Adıvar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Orhan Pamuk, Elif Shafak, and Sema Kaygusuz this chapter explores how the Ottoman Myth has evolved throughout the history of late Ottoman and (post)modern Turkish literature.

“Mor Salkımlı Ev”, Halide Edib-Adıvar’ın Londra’da yaşarken İngilizce olarak yazdığı bir hatıratıdır. Hatırat, 1955 yılında Yeni İstanbul gazetesinde bölümler halinde yayınlanmıştır. Daha sonra, 1963’te vefatından hemen önce kitap olarak basılmıştır. Türkçe hatırat, İngilizce hatıratın birebir çevirisi değildir. İki eser arasında önemli farklar bulunduğunu Fevziye Abdullah Tansel “Halide Edib Adıvar, Hatıralar: Mor Salkımlı Ev” incelemesinde ortaya koymuştur. “Mor Salkımlı Ev” romanı iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm İstanbul’da, ikinci bölüm ise Beyrut ve çevresinde geçirdiği dönemleri anlatmaktadır. “Mor Salkımlı Ev”, “Türk’ün Ateşle İmtihanı” eseri ile birlikte Halide Edib’in anılarının derlenmiş halidir. Bu anı romanı basılırken, bilhassa sunuş kısmında vurgulanan nokta romanın hiçbir sadeleştirme yapılmadan okuyucuya sunulmuş olmasıdır. Böylece hem anlam değişikliğinden kaçınılmış, aynı zamanda yeni nesil okuyucuya sözcüklerin anlamları sayfaların altında sunulmuştur. 1963 baskısında Sonsöz (Epilog) kısmı bulunmamaktadır. Oysa, İngilizce yazılmış halinde mevcuttur. 2007’de Can Yayınları’ndan çıkan ‘Mor Salkımlı Ev’in sonuna “Epilog” kısmı da eklenmiştir.

“Gençlik ve Edebiyat Hatıraları” çeşitli edebi devirlerin büyük
şahsiyetlerinin hem insan hem yazar yahut şair olarak tahlil edildiği bir
eser olmaktan başka Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ifadesi ile roman
havası içinde kurgulanmak ile üslup bakımında da orijinal bir
çalışmadır. Yakup Kadri hemen her karakter için verdiği bilgileri kişisel
tecrübeleri üstüne kursa da teorik izahat ile destekler yani eser anı
türünde yazılsa da tecrübe- nazari bilgi dengesinin ustaca kurgulanması
ile edebiyat tarihi sağlamlığına sahiptir. Hatıraların orijinalliğini temin
eden tahkiyeli üslubun en can alıcı noktası ise teşbih yahut istiare esaslı
kullanımların bağlam içinde gayet ustaca konuşlandırılmasıdır. Bilhassa
tarafeny (müşebbeh ve müşebbehün bih) arasındaki rabıtaların aklî
yahut hissî olarak tespitinde bağlamın ve daha da mühimi orijinalliğin
ön planda tutulması akılda kalıcılığı artırmış ve bu durum hem “Gençlik
ve Edebiyat Hatıraları”nın okunmasını eğlenceli bir hale getirmiş hem de
ele alınan karakterler arasındaki etkileşimi öne çıkarmıştır. Tanzimat
sonrası Türk Edebiyatı için gayet mühim olan on bir şahsiyetin (Mehmet
Rauf, Şababettin Süleyman, Refik Halit, Ahmet Haşim, Yahya Kemal,
Cenap Şahabettin, Süleyman Nazif, Abdülhak Hamit, Tevfik Fikret,
Abdülhak Şinasi, Halide Edip) anlatıldığı eseri bu bakımdan incelemek
ile sadece Yakup Kadri’nin üslubu hakkında birtakım bulgular elde etmiş
olmayacağız, aynı zamanda (Yakup Kadri bir edebiyat öğretmeni gibi
davranmadığını vurgulasa da) tedrisat bakımından en etkili ve kalıcı bir
yöntemin de kullanım şeklini izah etmiş olacağız.

Halide Edib, kendi yaşam çizgisine paralellik arz eden Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiyesi’ne geçişteki en önemli Türk romancılarından biridir. Ülkenin geçirmiş olduğu değişim ve dönüşümlerin yanında toplumsal yaşantı, aile kurumu ve nihayet kadın odaklı bireyin değişen düzen içindeki tavırları, onun romanlarının önemli olgularındandır.

Halide Edip Adıvar’ın olgunluk dönemi eserlerinden olan ‘Sinekli
Bakkal’ romanı, bir devrin metinleşen yüzü olarak Türk toplumunun değişim
ve dönüşümlerini, bir fark edişler bütünü olarak çağın akışı içinde yeniden
ele alır.
Yazar, ‘Sinekli Bakkal’ romanıyla bireysel konuların sınırlarını aşarak
toplumsal sorunlara yönelir. Toplumun içinde bulunduğu durumu, bir ayna
gibi metne taşıyan Adıvar, zamanın çatışmalarla dolu akışını, yaşamın
gerçekliğine dönüştürerek merkezi bir mekân içinde simgelerin diliyle ortaya
koyar. Bu yönüyle kimliksel değerlerin çatıştığı ‘Sinekli Bakkal’ romanı,
simgelerle örülmüş, kendilik evrenin, kişi, mekân ve zaman boyutunda bir
yansımasıdır.
Anahtar Kelimeler: Sinekli Bakkal, kadın, Doğu -Batı çatışması, aşk,
müzik, ötekileşme, yozlaşma.

In Zeyno'nun Oğlu, from a perspective that might be considered unique, Halide Edip endeavors to handle such issues like nation-state, nationality, gender, and civilization which she frequently addresses in her other works. In her only work that employs Diyarbakır as the main setting, a southeastern city of Turkey with a considerable Kurdish population, the writer studies the relationship among the citizens with diverse ethnic origins through a solid plot structure. Written a few years after the foundation of the Turkish Republic, the novel is also historically compelling in the way the writer deals with the issues. This article, founded on the hypothesis that plot structure and characterization techniques may reflect the ideology of a writer, analyzes the novel within the framework of the theories that examine the relationship between
nationalism and gender. It, thus, aims to study the novelist’s discourse vis-à-vis the official nation-state ideology by questioning the roles she attaches not only to men and women, but also to different ethnicities and social classes in her notion of nation. The article illustrates that a geometrical web of relations is constructed both through the setting and the characterization. This web, which initially forms a symmetry of opposites, evolves into a fusion of opposites as the two Zeynos of the novel unite on a common plane (motherhood). The questioning of the meaning of motherhood on biological, social and ideological levels also helps the crystallization of a symbolical level which originally was inspired by Christian iconography. In conclusion, the interpretation of these levels reveals that the novelist, while reproducing certain facets of official nation-state ideology such as the leadership of military and intellectual classes, constructing Turkism as meta-identity and accentuating the importance of education as national initiative,
in effect, offers an alternative to the dominant ideology by praising hybridity in terms of ethnicity and gender.

Milli Edebiyat döneminin kült eserlerinden biri olan Ateşten Gömlek gerek yapı gerekse içeriğiyle çağının ötesinde bulunan ama yaşadığı dönemi de bir o kadar etkili ve doğru bir şekilde aktarabilen bir romandır.  Eserde birçok metafor ve alegorik unsur yer almaktadır. Esasında roman da  bu temeller üzerinde teşekkül etmekle birlikte, her okuduğunuzda size farklı mana kapılarını açacak bir yapıya da sahiptir. Edebi mahiyeti  eseri anlam yönünden zenginleştirmiş, muhteviyatında yer alan derin tecrübe ve gözlemler ise romanı  hem anlam hem de gerçeklik yönünden güçlendirmiştir.  Hakkında yazılan makalelerde çoğu zaman ideolojik olarak anılsa da bütün ideolojilerin ötesinde bir gerçeklikten ve güçlü bir felsefeden dem vuran eserin edebiyatımıza ve milletimize olan katkıları tartışmaya kapalıdır zannediyorum.

Sahnenin Dışındakiler, the third novel of Tanpınar, is well-liked and evaluated by critics through its interaction with famous authors. Beside this intertextuality, it also interacts with the examples of a literary genre, i.e. Independence War narratives genre that began with Halide Edib’s Ateşten Gömlek in 1922. This novel interprets Turkish Independence War as a civil war and a revolution and narrates a sentimental drama of sacrifice in this historical context. However, Halide Edib’s mostly male successors changed her original story into an epic struggle. Tanpınar challenges this attitude in Sahnenin Dışındakiler. But he wrote a movie scenario entitled İki Ateş Arasında based on this novel and it invalidated every choice he made in the novel and produced a text in which every convention and stereotype of the genre was used. This article compares and analyzes these two opposite texts of the author through a discussion of literary genre theories.

Tanpınar’ın üçüncü romanı olan Sahnenin Dışındakiler, bütün tamamlanmamışlığına rağmen, eleştirmenler tarafından beğenilen ve ünlü yazarlarla etkileşimi üzerinden değerlendirilen bir romandır. Ancak bu roman, Tanpınar’dan beklenebilecek bu tür bir metinlerarasılığın ötesinde, Türkçeye özgü bir edebi türde üretilen güçlü ve zayıf eserlerle de türsel bir ilişki içindedir. Söz konusu tür, Halide Edib’in 1922’de tefrika edilen Ateşten Gömlek’iyle başlayan Kurtuluş Savaşı anlatıları türüdür. Kurucu metin ele aldığı dönemi bir iç savaş ve ihtilal olarak değerlendirip, bu tarihsel bağlam içinde bireysel fedakârlıkla ilerleyen duygusal bir drama kurmuştur. Ondan sonra gelen çoğunluğu erkek yazarlar ise Halide Edib’den aldıkları türü milli birlik içinde başarılan epik bir mücadele olarak yansıtırlar. Tanpınar, Sahnenin Dışındakiler’de bu kolaycılığı sorgular. Ancak bu romandan yola çıkarak hazırladığı İki Ateş Arasında başlıklı senaryo, romandaki seçimlerinin hepsini geçersiz kılacak ve türün her türlü kalıbını uygulayan bir metin olacaktır. Bu çalışma, aynı yazarın birbirine zıt bu iki metnini tür kuramları üzerinden incelemektedir.

Halide Edip Adıvar için Türkiye entelektüel tarihinin en önemli figürlerinden biridir dersek yanılmayız herhalde. Yazar, entelektüel, romancı, siyasetçi, asker ve daha da önemlisi geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemindeki feminist hareketin savunucularından biri olan Halide Edip’in düşünsel serüveni birçok araştırmaya konu olagelmiştir. Türkiye’de Halide Edip’e ilişkin üzerinde mutabık kalınan temel görüş onun “liberal” bir entelektüel ve yazar olduğudur. Ancak Halide Edip’in Ağustos 1911’de kurulan Türk Yurdu Cemiyeti’ne bağlı Türk Yurdu dergisindeki muhtelif yazıları, Türk milli kimliğinin kurucu vasıflarından olan Öteki inşasına ve Batı nefretine çarpıcı örnekler sunar. Turan ülküsüne bağlandığı bu dönemindeki yazılarında Türklüğü bir etnisite ve ırk olarak ele alan, Batı’yı Türklüğün “mutlak öteki”si ve düşmanı olarak değerlendiren yaklaşımı; Halide Edip’in Türkiye’de “liberal” bir aydın olarak çizilen profilinin de sorgulanması bakımından önemlidir.

Millî Mücadele dönemi, hem savaş yıllarında yazılmış belli sayıdaki romanda hem de sonraki yıllarda verilen çok sayıda eserde çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Kendisi de doğrudan cephelerde görev yaparak bu mücadelenin içinde bulunmuş olan Halide Edip, Vurun Kahpeye romanında, sadece düşman işgaline karşı kazanılan bağımsızlık savaşının mutlak ve kalıcı bir zafer için yeterli olamayacağını fark ettirmeye çalışır. Onun bakışına göre asıl zafer, bağnazlığın ortadan kaldırılması yanında, yozlaşmış yönetim anlayışı ve işlevsizleşmiş eğitim-öğretim sisteminin Batılı modellere uygun olarak düzenlenmesiyle kazanılacaktır. Böylece yazar, Millî Mücadele’ye daha kapsamlı ve uzun vadeye yayılmış çabaları da sürece dâhil eden bir bakış ortaya koyar. Romanda, Kuva-yı Milliye yüzbaşısı Tosun Bey’in askerî planda yürüttüğü mücadele ile nişanlısı Aliye’nin bir öğretmen olarak eğitim-öğretim cephesinde verdiği mücadele aynı düşünsel arka plana dayalı, aynı amaca dönük, birbirini tamamlayan ve birbirini anlamlı kılan eylemler olarak gösterilir. Bu yazıda, Halide Edip’in Vurun Kahpeye romanındaki farklı Millî Mücadele yaklaşımı ana noktalarıyla değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Sözcükler: Millî Mücadele, Halide Edip, Roman, Eğitim-Öğretim, Modernleşme. 

        APPROACH TO THE NATIONAL STRUGGLE WITH DIFFERENT DIMENSIONS IN THE NOVEL “VURUN KAHPEYE” (HIT THE WHORE) WRITTEN BY HALİDE EDİP

Abstract
The period of National Struggle has been discussed and dealt both in a certain number of novels written in the war years and in the great number of masterpieces produced in the following years with its various aspects. Halide Edip, who herself also involved in this struggle by working directly at frontlines, in her novel named "Vurun Kahpeye", tries to make the reader aware of the fact that the independence war won against invasion of enemy alone could not be sufficient for an absolute and permanent victory. According to her point of view, the main/permanent victory will be won, besides elimination of the bigotry, by designing the degenerated management mentality and the nonfunctional education system in conformity with Western models. Thus, the Author reveals a point of view which included into the process also the more comprehensive and long-term efforts spread over the National Struggle. In the Novel, the struggle carried out by Tosun Bey, Captain of "Kuva-yı Milliye" (National Military Forces), at Military Plan and the struggle given by his fiancée Aliye at the front of education as a teacher have been displayed and described as the events based on the same intellectual backgound, which are oriented towards the same purpose, complementary and made each other meaningful. In this paper, Halide Edip’s approach to the National Struggle which is different in her novel called “Vurun Kahpeye” will be tried to be evaluated and studied with the main points.   
Key Words: National Struggle, Halide Edip, Novel, Education, Modernization.

Türk Sineması’nda popüler film üretimine dair değişimlerin; filmi üretenler, seyirci beklentisi ve yaşanan gündelik hayatın getirdiği bağlamsal hassasiyetler ve dinamikler çerçevesinde ele alınması önemlidir.
Bu çalışmada, Türk Sineması’nda yirmi dört sene içinde üç kez yinelenen ve aynı yapım şirketi tarafından (Erman Film) gerçekleştirilen Vurun Kahpeye (1949, 1964, 1973) filmleri, popüler bir uyarlama ve kültürel bir metin olarak üretildiği dönemlerdeki politik, ekonomik, tarihsel ve sinema sektörü içindeki yeri ve anlatısındaki değişimler bağlamında değerlendirilmiştir.
Bu amaçla Vurun Kahpeye filminin üretilme süreci içindeki kendine özgü yapım koşullarını, gösterim koşullarını ve seyircinin popüler sinemadan beklentilerini yeniden düşünerek gözden geçirmek anlamlıdır. Ele alınan filmlerdeki; karakter temsillerine, olay örgüsüne, dini, kültürel ve ideolojik kimi göstergelere daha yakından bakarak aynı zamanda bu popüler metnin içindeki değişimleri ve farklılıkları anlatı boyutunda görmek mümkündür.
..........................................................................................................................................................................
AS AN EXAMPLE OF ADAPTATION FROM NOVEL TO THE CINEMA, AN ANALYSES OF VURUN KAHPEYE FILMS (1949, 1964, 1973)

It is important to approach the changes in Turkish Cinema regarding the popular film production in relation to filmmakers, audience expectations; and contextual sensitivity brought about everyday life as well as other relevant dynamics.
In this study, the Vurun Kahpeye movies that have been adapted to cinema for three times (1949, 1964, 1973) within twenty-four years in Turkish Cinema are examined in terms of political, economic, historical impacts of the films in the period in which they were produced by the same production company (Erman Film) as a popular adaptation and cultural text; their place in the cinema sector and the changes that the films underwent.
For this purpose, it is useful to scrutinize Vurun Kahpeye by rethinking the conditions of its production and screening processes, and expectations of the audience from then popular cinema. It is possible to see changes in this popular text and differences in the narration of these films by closely examining some indicators such as character representation, plot, religious, cultural and ideological parameters.

Edebiyat sosyolojisi yazarın esere yansımasını, eserin sosyal hayata ayna tutmasını, eserin okuyucuyla buluşma macerasını ve okuyucu kitlelerinin esere tepkisini irdeler. Ana karakterin yazarın hayatından izler taşıması, eserin toplumsal hayatı ustaca yansıtması, Kuvayımilliye gerçeğinin romanda yer alması, eserin önce gazetede tefrika edilip sonra sırasıyla eski, yeni harflerle basılması, okuyucu kitlelerince aldığı tepkiler Vurun Kahpeye romanını edebiyat sosyolojisi açısından önemli kılmaktadır.
            Çalışmada Robert Escarpit'in "Edebiyat Sosyolojisi" kitabının çevirisi sayılabilecek  Nurettin Şazi Kösemihal'in "Edebiyat Sosyolojisine Giriş” Makalesi merkeze alınarak roman incelenecektir. Söz konusu makaleye uygun olarak Yazar, Okuyucu, Eser ve Basım,Yayım başlıklarına yer verilecektir.

One of the most distinguished intellectuals, major figures of National Struggle and major women writers of the Turkish Republic, Halide Edib had major contributions to the Turkish Theater. Mostly known for her novels and articles, the writer’s contribution to the Turkish theatre as a playwright, translator, director,actor, theatre critic were emphasized, the effect of her political views, her public persona in Turkish history and her other literary works that inspired her to write the play were analyzed. Her  unstaged  play Masks  and  Sous  (later developed as Masks Or Souls in a different version by the writer) was deeply analyzed in various ways. A method was suggested for a possible production of the play, the text was edited and simplified and a stage reading production was presented at the 20 th.Istanbul Theater Festival. The goal  was to present Halide Edip Adıvar to the theatre community from a different perspective and rediscover  her.

Özet
Bu bildirinin amacı Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ve yeni Türkiye devletinin ortaya çıkış aşamasında Amerikalı işadamı, hayırsever ve diplomat Charles Richard Crane’in (1858-1939) Türkiye ile ilgili kültür ve eğitim faaliyetlerini ortaya koymak ve değerlendirmektir. Tarihi yöntemin kullanıldığı bu araştırmada temel kaynaklar olarak Chicago Üniversitesi Kütüphanesi Samuel Harper Koleksiyonu,  Chicago Tarih Müzesinde the Crane-Lillie Koleksiyonu,  Washington Kongre Kütüphanesinde Amiral Mark L. Bristol’un dokümanları, New York Times, Chicago Tribune v.b.  gazetelerin veri tabanları ve hatıratlar kullanıldı. Crane,  1910’lu, 1920’li ve 1930’lu yıllarda Balkanlar, Türkiye, Rusya, Çin ve Suudi Arabistan’da aldığı görevlerle etkili olmuş bir Amerikalıdır. Crane, Türkiye’de 1919 King-Crane Komisyon Raporu'nu yazanlardan biri olarak bilinir. 1925’te Güncel Dünya Olayları Enstitüsü’nü (New York-Based Institute for Current World Affairs) kurdu.
20. yüzyılın başında Crane’in Türkiye’de kültür ve eğitimle ilgili pek çok faaliyetin destekçisi olduğu görülmektedir. Daha 1911’de bir Osmanlı arşiv vesikasında Crane’in İşkodra civarında dolaşarak, Malisörler adı verilen Kuzey Arnavutluk'ta yaşayan Katolik Arnavutlara para yardımı yaptığı ve onların Amerika'ya göç etmesini temin ettiği belirtilmektedir. Birinci Dünya Savaşı öncesinde, sırasında ve sonrasında İstanbul’daki Amerikan Kız Kolejine de para yardımı yaptı. Crane, Halide Edip Adıvar ile siyasal atmosferi öğrenmek ve bazı Türk gençlerini ABD’de burslu okutmak için yazıştı. Bu gençlerden biri de ünlü gazeteci ve yayıncı Zekeriya Sertel idi. Crane, 1923’te Himaye-i Etfal’e yardım kampanyası için Amerika’ya giden Dr. Fuad Umay’ın gezisinin organizasyonuna yardımcı oldu. 1924’te John Dewey’in Türkiye’ye davet edilmesini tavsiye eden ve Türkiye seyahati masraflarını karşılayan Crane’dir. Crane, Ayasofya mozaiklerinin restorasyonu gibi projelere maddi katkılarda bulundu. 1918’de İstanbul’daki Rus çocuklarının öğretmeni ve Ayasofya Mozaiklerinin restorasyonunu yapan sanat tarihçisi Thomas Whittemore’un faaliyetlerini mali olarak  destekledi. Kısaca Crane, 1900’lü yılların başında kariyerine “Türk Düşmanı” olarak başladı, zamanla kısmen “Türk Dostu” olarak ortaya çıktı. Bununla birlikte, O “Rusya Dostu” ya da “Yakın Doğu’da Arap gayesine Amerikan Dostluk ve Desteğinin Simgesi”  tanımlamalarını daha çok hak etmektedir.

Summary
AMERICAN BUSINESSMAN, PHILANTHROPIST AND DIPLOMAT
CHARLES R. CRANE
AND HIS CULTURAL AND EDUCATIONAL ACTIVITIES IN TURKEY
The purpose of this paper is to demonstrate and evaluate the cultural and educational activities of Charles Richard Crane (1858-1939), American businessman, philanthropist and diplomat in Turkey at the last period of the Ottoman Empire and the emergence of a new phase of the state of Turkey.  The main sources of this historical study are Samuel Harper Collection of the University of Chicago Library, the Crane - Lillie Collection at Chicago History Museum, Admiral Mark L. Bristol's papers at Library of Congress in Washington, newspapers, memories etc. Crane was an American who has been effective in the Balkans, Turkey, Russia, China and Saudi Arabia in 1910’s, 1920’s and 1930’s. Crane is known as a reporter of King- Crane Commission in Turkey. In 1925, he founded New York -based Institute for Current World Affairs. At the beginning of the 20th century,  Crane became the supporter of many of cultural and educational activities  in Turkey.
In the Ottoman archival document dated 1911 he is mentioned as a financial supporter of the rebellion of Catholic Albanians known as Malisor in the Northern Albania and their emigration to America.  He provided the subsidy to the American Girls' College in İstanbul before, during and after the World War I. He granted scholarship to some Turkish youngs to study abroad under the reference of Halide Edip. One of them was Zekeriya Sertel, a famous journalist. In 1923 he helped the organization of Dr . Fuad Umay’s trip, the president of the Society of Protecition of Children in the USA. In 1924, he advised Dr. Fuad Umay to the invitation of Prof. John Dewey to Turkey and he paid the expenses of Dewey’s journey to Turkey. He supported financially the activities of Thomas Whittemore as teacher of Russian Children in 1918 and 1924 and restorator of the mosaics of Hagia Sophia in the 1930’s. 
In short, Crane began his career as enemy of the Turks in 1900’s, in the course of time, he emerged as friend of the Turks. However, Crane deserved to be friend of Russia or “the symbol of American friendship and support for the Arab cause in the Near East” much more.

Bu makalede Halide Edip Adıvar'ın Milli Mücadele döneminin anlatıldığı hikâyelerinde bir-çok işkenceye ve acıya maruz kalan kadınlarımızın yaşadıkları üzerinde durulmuştur. Hikâyelerde namuslarını, eşlerini, çocuklarını, akıllarını, mutlu yaşantılarını ve hayatlarını kaybeden bu kadınlar vasıtasıyla Milli Mücadelenin kadınlarımız üzerindeki etkileri gösterilmeye çalışılmıştır. Böylece Türk milletinin verdiği İstiklâl mücadelesinde kadınlarımızın yaşadığı acılar gösterilerek onların kurtuluş savaşındaki önemleri vurgulanmıştır.

This article is about the examination of the female characters' experiences during the National War of Independence in Halide Edip Adıvar's stories. As known, the women of that era suffered a lot. They were tortured and they endured the difficulties of the War. In her stories about that period the author Halide Edip depicts the tragedies of the women. She signifies the characters that lost their honor, husbands, children, minds, happinesses and lives. The stories reveal some facts about the effects of the War on women. Thus the Turkish nation by showing the suffering experienced by women in the struggle for independence, they emphasized the importance of the liberation war.

It is a well-known fact that the Islamisation of Christian children in the Ottoman Empire has a long history. In the great majority of cases, Islamisation was carried out forcibly, accompanied by the erasure
of a child’s ethnic-religious identity for those who remembered it and totally hiding their ethnic roots and religious affiliation from those who didn’t. The whole process of cultivating a new identity
and character was a matter of time and of contested methods.
This article identifies a problem area, raising questions and analyzing the role of Turkish intellectual Halidé Edip in the state policy of Turkification of Armenian children at the Antoura orphanage
during the Armenian Genocide. It draws comparisons between the three memoirs of Armenian orphans from that orphanage that are known to date, those of Garnik Banian (Karnig Panian as written
in his English language memoir), Harutyun Alboyajyan, and Melgon Petrosian, and that written by Halidé Edip. As a result, certain essential differences, ploys, as well as facts disguised by Edip have
been collected and presented in this article. Therefore, the research carried out identifies the problems areas relating to various aspects of the Antoura orphanage by raising new questions, offering explanations and new approaches as well as highlighting issues that need to be researched further.

Osmanlı Devletinin yıkılışını engellemek üzere ileri sürülen görüşlerin geçerliliklerini yitirdikleri bir dönemde yeni bir kimlik edinimi sağlamanın yanında yeni bir siyaset kurgusu oluşturma gayesi de taşıyarak ortaya çıkan Anadoluculuk, toprak milliyetçiliği üzerine inşa edilmiştir. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde görülmeye başlayan Anadoluculuk, Türk Ocaklarındaki Turancılık ve Türkiyecilik tartışmaları sırasında belirginleşmiştir. Ocağın faaliyet alanı konusundaki bu tartışma, bir tercih yapma zorunluluğu sonucunda doğmuştur. Uzun ve yıpratıcı savaşların getirdiği kayıplar artık öze, Anadolu'ya dönmeyi gerekli kılıyordu. Esasen bu daralma, realist bir yaklaşımın ürünüydü.
Anahtar Kelimeler: Anadoluculuk, Anadolucu Tarihyazımı, Türk Tarih Tezi.

Anatolianist Movement, which came into being with the objective of building the provide for acquisition of a new identity and create a new politics of fiction, and at a time when the validity of the ideas regarding the prevention of Ottoman Empire from falling started to disappear, was built on territorial nationalism. Anatolianism firstly appeared in the first quarter of the 20th century, during the discussions about Turanism and Turkiyecilik in Türk Ocakları. The Ocak on the field of activity this discussion is born out of the necessity of making a choice. A long exhausting war casualties it was necessary to return to Anatolia to the essence now. In fact, this restriction was a product of the realistic approach.
Keywords: Anatolianism, Anatolianist Historiography, The Turkish History Thesis.

Çevirmenin çok kültürlü kimliği çeviri gibi karmaşık ve çok yönlü bir sürece kuşkusuz zenginlik katacak, kaynak metnin erek metne dönüşümünde okurun beklentilerini farklı kültürel katmanların süzgecinden geçirerek karşılayacaktır. Çeviri, bilimsel bir olgu olmasının yanı sıra aynı zamanda da toplumsal bir olgudur. Bu durum, çeviriye daha bütünsel ve toplumsal bir bakış açısıyla bakmamızı sağlar. Çevirmenin okurlara ulaşırken toplumsal yapıyı etkileyebileceği durumu kadar, toplum tarafından nasıl etkilendiği ve şekillendiği de göz önünde bulundurulması gereken bir konudur. Çalışmalarda çevirmenin hayatı, toplumdaki izleri bizlere önemli bilgiler sunabilir. Otobiyografilerde yazar/çevirmenin çok kimlikli yönünü kişisel yaşamına dair tekrar okumalarla çözümlemek mümkündür. Halide Edib Adıvar önce İngilizce ve ardından Türkçe olarak iki ayrı dilde; "otobiyografi" türündeki Mor Salkımlı Ev, Memoirs of Halide Edip ve Türkün Ateşle İmtihanı, The Turkish Ordeal yapıtlarını kaleme alır. Öz yaşam öyküsünü anadili yerine İngilizce yazarak ilk aktarımı gerçekleştirmiş olur. Ardından İngilizce otobiyografilerini Türkçe'ye çevirerek ikinci aktarım gerçekleşir. Adıvar'ın çok kimlikli yapısındaki git-gellerin aslında çeviri kararlarını da etkilediği ve çeviri stratejilerini belirlediği görülmektedir. Bu anlamda bu çalışmada çevirmen kimliğinin çeviri sürecine yansımalarına örnek olarak, Adıvar'ın kimliğinin İngilizce otobiyografiler yoluyla çevrilmesi ve ardından kimliğin Türkçe çeviriler yoluyla tekrar çevrilmesi üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: Çok kültürlü kimlik, çeviri, kültürel katman, Halide Edib Adıvar, otobiyografi.

Öz: Anlatıcının rolü, romancının metindeki konumunu, roman metnindeki mekân, üslup, zaman algısını belirleyen yapı taşlarından biridir. Geçmiş, bugün, gelecek düzleminde kahramanların ruh hallerini yansıtabilmek için romancının anlatıcı üzerinden yapacağı tercih önemlidir. Anlatıcının romanda üstlendiği rol, edebiyat kuramlarının ayrışmasında da belirleyicidir. Türk edebiyatında anlatıcı, 'kahraman, tanık, Tanrısal ve karma' bakış açılarıyla ele alınmış son dönemlerde de postmodern tekniklerin etkisiyle anlatı unsurunun ya da kurgunun parçası kimi zaman nesnesi biçimine dönüşmüştür. Bütün bunlar Türk romanında yaşanan değişimlerin anlatıcının üstlendiği rol penceresinden de takip edilebileceğini gösterir. Bu çalışmada dönemlerin genel özelliklerine bağlı olarak anlatıcının konumu hakkında çizilecek genel çerçeve, sosyolojik okumanın bir parçası biçiminde edebiyat topluluklarını temsil eden romancılardan örnekleme metoduyla (birkaç örnekle yetinme) somutlaştırılacaktır. Anahtar Kelimeler: Anlatıcı, Türk Romanı, Bakış Açısı, Edebiyat Tarihi, Üslup, Dönem Sosyolojisi.
Abstract: The role of the narrator is a key element identifying the position of the novelist in the text and the space, style and time perception of the novel.The choice of the novelist over the narrator is important in order to reflect the mental states of the characters on a past, present and future platform. The role of the narrator in the novel is also indicative in the distinction of literature theories. The narrator in Turkish literature has been discussed from 'hero, witness, Divine and mixed' perspectives; and recently, with the impacts of Postmodern techniques, it turned into a part of telling element or the fiction and sometimes the object it. All of these indicate that the changes in Turkish novel can be followed from change in the role of the narrator. In this study, the topic, which covers a wide area, will be analyzed according to the classifications in the history of literature, in this article. The general framework to be set regarding the role of the narrator based on the general features of the era will be materialized with examples from novelists representing literature groups. Giriş Anlatıcının rolü, romancının metindeki konumunu, romandaki içerik ve yapısal odaklı bütün nüansları (mekân, üslup, zaman, kurgu vb.) belirleyen yapı taşlarındandır. Geçmiş, bugün, gelecek düzleminde dönem ruhunu ve kahramanların metindeki dünyasını yansıtabilmek için romancının anlatıcı üzerinden yapacağı tercih önemlidir. Anlatıcının romanda üstlendiği ya da anlatıcıya verilen roller birbiriyle bağıntılı kimi zaman birbirine mecbur yapıların bir aradalığına işaret eder: 1-Anlatıcının romanda tarihsel süreç boyunca üstlendiği roller metnin bir parçası olarak teknik-terimsel çözümlemeler, adlandırmalar için yardımcı olduğu kadar romanın tür özelliklerinin nasıl değiştiğini de gözler önüne serer. Tanzimat ile Servet-i Fünûn roman anlayışları arasındaki farklılıklar, anlatıcı odağında görünür hale getirilebilirken Türk romanının değişim hamleleri de takip edilebilir. 2-Anlatıcının rolleri, edebiyat kuramlarının ayrışmasında da belirleyicidir. Kimi kuramlar anlatıcının yazarla ilişkisinin dâhil edildiği çözümleme biçimlerini reddederken 1 kimileri bu ilişkinin metnin çözümlenmesi için asli unsurlardan biri olduğu görüşündedir. 2 Anlatıcının konumu, metinle birlikte yazarın * Yrd. Doç. Dr., Bartın Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 1 Bu görüş Barthes'in " yazarın ölümü " metaforuyla sembolleşmiştir. Barthes'e göre metindeki çok anlamlılığı kaybetmemek, anlam katmanlarını ve derinliği yakalamak adına yazarın metaforik ölümü, metni anlama sürecinde okurun yazarın varlığını kabul etmemesi anlamında kullanılır. " Barthes'a göre, okurun kendisine sunulan tek anlama boyun eğişi ve okuma etkinliği içindeki edilgen tavrı, ancak metnin anlamının sahibi, metnin yaratıcısı " tanrı-yazar " ın yetkesine bir karşı çıkışla aşılabilir. Yazar ölür ve metin sahipsizleştirilir: Söz yazarın olmaktan çıkar. Yazarın egemenliğine, sahipliğine alacağı bir söz olduğuna inanç yıkılmıştır artık. Her söz daha önceden söylenmiş, her metin daha önceden yazılmıştır. Okur, birer birer düğümleri çözüp " son söze " varmaya yönelik okuma alışkanlığını bırakır ve bu sonsuz alıntılar ağında istediği yerden başlar, istediği yerde durur ve istediği yerde bitirir. Artık anlamın egemenliği okura geçmiştir. " (Göksel 2006 : 11) 2 Berna Moran Sanatçıya Dönük Eleştiri kuramının temelinde metinle okur arasındaki bağı yazar biyografisinin kurduğunu dile getirir: " Bizi ilgilendiren 'yazara dönük' biyografik eleştiri ise sanatçının kişiliği ile eserleri arasında sıkı bir bağ olduğu ilkesine dayanır. Bu ilke başlıca iki amaçla kullanılabilir. 1-serleri aydınlatmak için sanatçının hayatını kişiliğini incelemek, 2-sanatçının psikolojisini, kişiliğini aydınlatmak için eserlerini bir belge gibi kullanmak. " (Moran 1994: 118) Eleştiri tarihinin önemli isimlerinden Sante-Beuve de yazar merkezli bir anlama ve eleştiri sürecini önemser: " Sainte-Beuve ele aldığı yazar hakkında bazı küçük tarihi olaylar toplamakla işe başlar; bazen yazarın kişiliğinin 'kilit noktasını' bulmak ve ilk şaheserini yarattığı anda onu yakalayabilmek için onun menşeini ve hangi şartlar içinde yetişmiş olduğunu araştırır; bazen de biyografiye ait birkaç manalı ayrıntıyla onun olgunluk çağını gözeriminizin önünde canlandırır. " (Carlau-Fillox, 1985: 29).

Toplumsal kültür değişmesi süreci ve sorunu olan modernleşme, her dönemin koşullarından etkilenir ve bu süreçte hem çeşitli sosyal yapıları hem de düşünce hayatını etkiler. Modernleşme akımının etkilediği bir unsur olan toplum içindeki kadının kimliği ve rolü, modernleşme konusunu ele alan yazarların eserlerinde işlediği başlıklardan biridir. Kadının sosyal yaşam içindeki dönüşüm sürecini işleyen romanları Türk edebiyatında görmek mümkündür. Bu romanlardan biri olan Halide Edip Adıvar’ın mektup tarzında yazdığı Handan, bu süreçteki kadının iç dünyasında ve dış dünyada yaşadığı ikilemleri işleyen bir eserdir. Bu yazıda, modernleşme konusu ve Halide Edip Adıvar'ın savunduğu özellikle kadın değerlerinin işlenmesinin ardından, bu değerlerin Handan romanıyla düştüğü çelişkiler değerlendirilmiştir.

Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan eser, genç bir kadın olan Handan’ın, ask sevgi,
bunaltı ve trajik çıkmazlarını ele alır. Handan’ın bir kadın olarak bireysel anlamda kendini
bulmayı amaçlaması, Handan’ın nezdinde o dönemdeki genç kadınların hem psikolojik hem de
sosyolojik kimligini yansıtır. Aynı zamanda eser, genç bir kadının hayatla olan mücadelesini,
bireyin varolussal sorunları düzleminde ele alır.
Baskisi Handan’ın kendini gerçeklestirme sürecini trajik bir yok olus olarak gören yazar,
romandaki karakterleri, olayları, mekanı ve diğer unsurları bu doğrultuda oluşturur.

Anahtar Kelimeler: Handan, Nazım, Refik Cemal, Hüsnü Pasa, Neriman, sevgi-ask, kadın, evlilik, sadakat, ötekileşme, yozlaşma, yalnızlık, roman, kurmaca, mekan, İstanbul, Londra, Marsilya.

Türkiye odaklı çeviri tarihi çalışmalarında Tercüme, Metis Çeviri ve Yazko Çeviri gibi çeviri odaklı yayınlar dışında kalan süreli yayınlardaki çeviri eleştirilerinin genellikle göz ardı edildiği bulgusundan yola çıkan bu çalışmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 1935-1945 yılları arasında Yücel, Varlık, Oluş, Marmara, Harman ve Kalem gibi edebiyat dergilerinde yayımlanan eleştirel metinlerin geniş çeşitliliğine dikkat çekerek söz konusu metinlerin içerikleri ve biçimsel zenginlikleri sebebiyle çeviri eleştirisi, inceleme ya da tanıtım gibi kavramların akademik tanımlarıyla uyumsuz olduğunu göstermektir. Bu sebeple, mevcut çalışmada bu metinlerin daha kapsayıcı bir isimlendirmeyle "çeviri üzerine eleştirel metinler" olarak tanımlanması önerilmekte ve yeni bir sınıflandırmanın gerekliliği vurgulanmaktadır. Çalışmanın ikinci amacı ise, yukarıda sözü geçen dergilerin 1935 ve 1945 yılları arasında taranması ile oluşturulmuş metinler derlemi içerisinde, Türkiye odaklı çeviri tarihi araştırmaları açısından dikkat çekici özellikler taşıyan iki büyük 'tercüme münakaşasını' eleştirilerin erek kültürde meydana getirdiği etki ile birlikte özgünlük, yazarlık, tercüme, intihal ve adaptasyon kavramları üzerinden sorunsallaştırmaktır. Çalışma sonucunda, çeviri üzerine eleştirel metinlerin erek kültürde büyük çapta tartışma ve sorgulamalara sebep olabildiği ve dönemin birçok yazar ve aydınının gizli çeviri veya adaptasyon gibi sınırdaki çeviri faaliyetleri karşısında sorgulayıcı ve eleştirel bir bakış açısı benimsediği gözlemlenmiştir. Çalışmada, ayrıca, 1935-1945 yılları arasında edebiyat dergilerinde yayımlanmış olan çeviri üzerine eleştirel metinlerin incelenmesinin Türkiye odaklı çeviri, eleştiri ve edebiyat tarihine yeni veriler aracılığıyla katkıda bulunabileceği ve dönemin daha bütüncül temsiline olanak sağlayacağı görüşü savunulmaktadır.

Anahtar Sözcükler: çeviri eleştirisi tarihi, çeviri tartışmaları, süreli yayınlarda çeviri, Hamlet, Ercüment Ekrem Talu.

One of the most distinguished intellectuals, major figures of National Struggle and major women writers of the Turkish Republic, Halide Edib had major contributions to the Turkish Theater. Mostly known for her novels and articles, the writer’s contribution to the Turkish theatre as a playwright, translator, director,actor, theatre critic were emphasized, the effect of her political views, her public persona in Turkish history and her other literary works that inspired her to write the play were analyzed. Her  unstaged  play Masks  and  Souls  (later developed as Masks Or Souls in a different version by the writer) was deeply analyzed in various ways. A method was suggested for a possible production of the play, the text was edited and simplified and a stage reading production was presented at the 20 th.Istanbul Theater Festival. The goal  was to present Halide Edip Adıvar to the theatre community from a different perspective and rediscover  her.

XIX. yüzyılın ortalarına kadar Türk aydınının belleğinde Türk sözcüğünün iki temel anlamı bulunmaktadır. Bunlardan ilki bir etnik grubu işaret ederken ikincisi de bir hakaret anlamı içerir. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesi ile birlikte örgütlenebilme olanağına sahip olan Türkçü aydınlar, toplumun geleceğini biçimlendirebilmek amacıyla Türk mitolojisi ile ilgilenmeye başlar. Bu ilgi bir yönü ile bilimsel araştırma yapmaya dayanırken diğer bir yönüyle de üretilen bilginin kitle arasında dolaşıma sokulmasını hedefler. Popülerliğini yitirmiş olan halk bilgisinin kitlede dolaşıma sokulması süreçlerinde başvurulan yöntemler, halkbilimi disiplini içerisinde “uygulamalı halkbilimi” adıyla kavramsallaştırılmıştır. Bu bildiride 1908 ve 1923 yılları arasındaki 15 yıllık süreçte, Türk aydınının Türk mitolojisi ile olan ilişkisi, uygulamalı halkbilimi örnekleri üzerinden incelenmiştir. Bu uygulama örneklerinin Türk Romantizminin inşasında nasıl işlevler üstlendikleri sorusu tartışmaya açılmıştır. Bu sürecin kurumsal mimarlarının başında Türk Ocağı, kişisel mimarlarının başında ise Ziya Gökalp’ın bulunduğu görülür. Bu uygulamalar sayesinde Türk Romantizmi ile birlikte “Türk” kavramı, gurur kaynağını çağrıştıran bir anlamla yeniden yapılandırılır. Bu dönemde mitolojiden alınarak uygulanan Turan, Ergenekon, Bozkurt, Oğuz Kağan gibi semboller, zaman içerisinde Türk Romantizminin kutsal işaretlerine dönüşür ve Cumhuriyet’in ilanından sonra da bu işlevleri ile toplumsal bellekte kalıcılaşır.

Değişim süreçlerinde ortaya çıkan bir kavram olarak muhafazakârlık, değişime radikal bir karşı çıkıştan ziyade belli başlı ilkelerle uyum sağlamayı esas alan bir düşünce üslubudur. Modernleşmeyi kendi tecrübelerinin ötesinde taklit yoluyla hayata geçiren Batı dışı toplumlar, kendi geleneksel değerleriyle Batı’dan aktarılan yenilikler arasındaki çatışmaları muhafazakâr bir yaklaşımla sentezlemeye çabalar. Türk modernleşmesinin de böyle bir tavırla başlayıp bugünlere uzandığını söylemek mümkündür. 1884 doğumlu Halide Edip Adıvar, Osmanlı İmparatorluğundan Türkiye Cumhuriyetine geçiş sürecindeki en büyük kırılmalara şahit olmuş bir kadın aydın olarak siyasi ve sosyal anlamda hızla Batılılaşan Türk toplumunun çatışmalarına hemen her sahada çözüm üretmeye çalışmıştır. Yetişme koşulları itibariyle muhafazakâr bir kimlik kazanan Halide Edip, kadın algısının değiştiği dönemde yazı hayatına başlamış ve modernleşmeyi bilhassa kadının dönüşümüne dair bir mesele olarak yorumlamıştır. O, modernleşmeyle birlikte kadının bireyleşmesi, sosyal/siyasal hayata katılımı gibi meseleleri gündeme getirmiş, diğer taraftan yenileşen kadının aynı zamanda aile içindeki geleneksel rollerini muhafaza etmesi gerektiği görüşüyle ideal bir Doğu-Batı sentezi kurmayı amaçlamıştır. İlk dönem romanlarının kadın karakterlerini bu çizgide kurgulayan Halide Edip, modernleşmeyle değişen kadın algısına yön vermeye çalışmıştır. Bu çalışmada Halide Edip’in kadın merkezinde gelişen Raik’in Annesi, Seviyye Talip, Handan ve Yeni Turan adlı romanlarındaki kadın karakterler dikkate alınarak Batılılaşma sonrası değişen kadının ne ölçüde bireyleşebildiği, bu sürecin gelenekle hangi noktalarda çatıştığı tartışılacak ve yazarın alternatif olarak idealize ettiği kadınların muhafazakâr düşünceyle ilişkisi değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Türk modernleşmesi, muhafazakârlık, Halide Edip Adıvar, roman, karakter, yeni kadın.

This study aims to expose the ways in which leading officials of the Committee of Union and Progress (the CUP) interpreted, internalized, and questioned the conditions of their mission in Arab lands during World War I (WWI). It builds on the memoirs of Falih Rıfkı, aide-de-camp of Commander-in-Chief Cemal Pasha, and Halide Edip, an ardent supporter of the social and educational reforms of the CUP government. Both written after the war, these memoirs reflect not only nostalgia and regret but also the complicated relationship between Turkish officials and Arabs on the eve of their breakup from one another as citizens of the Ottoman State. The study also questions the orthodox argument that the Turkist and anti-Arabic ideology of the CUP government in general and Cemal Pasha's wartime crusade against Arab nationalists in particular triggered the emergence of Arab nationalism. By contemplating the memoirs of CUP members in Arab lands, this study argues that Falih Rıfkı, Cemal Pasha, and Halide Edip tried to understand the region and its people in order to create a mutual future for Turks and Arabs within the Ottoman Empire.

Köseoğlu, Emine ve Bağlan, Rukiye, 2016, "Sinekli Bakkal Romanında Mekan Olgusu", Yapı Dergisi (ISSN: 1300-3437, DAAI-Design and Applied Arts Index), Sayı 421, s.70-73............................................................................................
Özet
Mekânları meydana getiren fiziksel araçlar mekânın algılanmasında etkili olduğu kadar burada geçirilen zaman, yaşanılan olaylar da algılamanın oluşmasında aynı önemi taşımaktadır. Zihinde mekânın kodlanması mekânın algılanmasıyla gerçekleşmektedir. Bu algı fiziksel parametrelerin yanı sıra duygulara dair veriler de barındırmaktadır. Sinekli Bakkal romanı olayların işlendiği zaman bakımında yakın geçmişi anlatmamasına karşın bahsedilen mekânlarının türevleri bugün de varlığını sürdürmektedir.  Seçilen mekânlar kişilerin ruh hallerini, duygularını etkilemektedir.  Karakterler birbirine çok yakın fakat zıt özellikler taşıyan bu mekânlar arasında hareket ederken gerek algılayış gerekse davranış bakımından değişiklikler göstermektedir.  Mekânlar karakterlerin kişiliklerini oluşum aşamasından itibaren etkilediği gibi anlık duygu değişimleri üzerinde de etkili olmaktadır. Bu kapsamda romanın ana karakterinin mekânları önce duyu organları vasıtasıyla kavraması, fiziksel bileşenlerle beraber mekânı algılaması ve roman süreci boyunca mekânların algılanmasının kişilik üzerindeki etkileri üzerine bir çalışma yapılmıştır.

Anahtar kelimeler: Mekân, algı, duyu, Sinekli Bakkal, Halide Edip Adıvar