ولا، فرانسوا؛ بیچریل، یونل (1384)، گردشگری بین المللی، ترجمه  محمد ابراهیم گوهریان، محمد مهدی کتابچی، تهران: امیرکبیر
گردشگری بین المللی دیدگاه جدیدی است از دانش جهانگردی معاصر که توسط "فرانسوا ولا" و "یونل بیچرل"، دو تن از صاحب نظران صنعت گردشگری طی تحقیقات انجام شده، از اطلاعات موجود در آرشیو سازمان جهانی گردشگری گردآوری شده است.

در فصل اول کتاب، به بررسی تعاریف و گرایشها در گردشگری بین المللی پرداخته شده است. جریانهای گردشگری بین المللی پویاترین مبادلات اقتصادی که ممکن است اتفاق بیفتد را به وجود می آورند. در کشورهای اروپایی، گردشگری بین المللی اهمیت بسیاری دارد؛ پس این کشورها نسبت به ترقی و تنزل حجم جهانگرد حساس هستند. نویسندگان در ابتدای فصل تعاریفی که سازمان جهانی جهانگردی  درباره گشت ها ارائه داده را بیان و مسافران را به چهار دسته: بازدیدکنندگان محلی، بازدیدکنندگان بین المللی، گردشگران بین المللی و بازدیدکنندگان یک روزه (عابر بین المللی) تقسیم می کنند. در ادامه به بررسی نماگرهای حسابداری و اقتصادی در گردشگری بین المللی پرداخته و به دنبال آن منابع آماری، سیستم های حسابداری گردشگری و نقش نماگرهای اقتصادی در گردشگری بین الملی شرح داده شده است. از روندهای گردشگری بین المللی مطالبی عنوان شده و نویسندگان به این نکته اشاره دارند که تمایل به مسافرت برای کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است. در کل علاقمندی برای گردشگری در سطح جهانی به نحو قابل ملاحظه ای در حال تغییر کمی و کیفی است، که مستقیماً بازار جهانی گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهد. در ادامه درآمد و میزان ورود گردشگر بین المللی در سطح منطقه ای را مورد بررسی قرار می دهند و اروپا را مقصد اصلی گردشگری بین المللی می نامند. به هرحال گردشگری بین المللی با میزان معینی در تمام نقاط جهان رشد نمی کند. بنابراین تحلیل روندهای گردشگری بین المللی کلیدی برای شناخت مشخصات عمده اقتصادی در صنعت گردشگری است.

تحلیل بازارهای گردشگری در هر یک از نقاط جهان دیدی کلی از موقعیت های فعلی، گذشته و آینده به ما می دهد. در فصل دوم این کتاب، سه هدف عمده از تحلیل بازارهای گردشگری بین المللی را اینچنین شرح داده است: 1) شناسایی مناطقی که گردشگر بین المللی در آن مناطق رو به افزایش و کاهش است؛ 2) توضیح دلایل تفاوتهای بسیار در توزیع جغرافیایی، درآمدها و میزان ورود گردشگر و پیدایش تفاوت ها؛ 3)شناسایی کشورهایی که می توانند گردشگر بین المللی جذب کرده و عامل مهمی در توسعه اقتصادی و ایجاد کار باشند. در ادامه این فصل شش منطقه ای که توسط سازمان جهانی گردشگری تقسیم شده را تحلیل می کند؛ اروپا، کشورهای امریکایی، آفریقا، خاورمیانه، آسیای جنوبی، آسیای شرقی و منطقه ی اقیانوس آرام. تقاضای گردشگری، میزان ورود گردشگر بین المللی، درآمد گردشگری و مقصدهای اصلی از جمله مواردی است که هر شش منطقه در این چهارچوب ها مورد بررسی قرار گرفته است.

عوامل تعیین کننده ی گردشگری بین المللی، عواملی هستند که با توجه به مبادلات بین المللی، خدمات گردشگری هر کشور را دائماً در بخش بین المللی کار تحت تاثیر قرار می دهند (ص: 107). در فصل سوم با عنوان جنبه های نظری تعیین کننده اقتصادی در گردشگری بین المللی، این عوامل بررسی شده است. بر اساس نظریات تجارت بین المللی چهار عامل، تعیین کننده ی موقعیت یک کشور در مبادلات گردشگری بین الملل است: نظریه عطایای الهی، نظریه هزینه نسبی، نظریه مزیت مطلق و دانش فنی، نظریه شرایط تقاضا (ص: 108 ). نویسندگان در ادامه ی این فصل، این چهار عامل را مفصلا تشریح می کنند. تقاضا در گردشگری بین المللی تحت تاثیر عوامل جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی نیز هست (ص: 128). در پایان این فصل هم عوامل محدودکننده در گردشگری بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است.

طراحان و توزیع کنندگان برای اینکه بازار را به دست بگیرند و موفق تر عمل کنند، محصولاتی را بیشتر عرضه می کنند که با احتیاجات مصرف کننده تطابق داشته باشد و همچنین باید از نظر قیمتی مطلوب باشد. فصل چهارم با مطرح کردن بحث بازار فراورده های گردشگری شروع می شود. سپس تعریفی برای مجموعه یا پکیج ارائه شده است؛ «مجموعه های مسافرتی، سفرهای تنظیم شد ای هستند که با توجه به برنامه های از پیش تعیین شده و مشروح در ارتباط با خدمات گردشگری متعدد به وجود می آیند. این مجموعه ها از پیش با قیمت ثابتی به فروش می رسند» (ص: 132). نویسندگان در ادامه، مجموعه های گردشگری را به دو دسته جامع و مختلط طبقه بندی می کنند. به دنبال آن سه اثر اقتصادی مهم فرآورده های گردشگری که شامل: تغییرناپذیری، تکمیلی و تنوع است را شرح می دهند. بسته بندی فرآورده های گردشگری متضمن چند مرحله است. سه مرحله ی اصلی آن در این فصل مورد بررسی قرار گرفته. در ادامه مباحثی از بازاریابی و فروش فرآوردهای گردشگری مطرح شده است. در پایان تعاریفی از سیستمهای توزیع جهانی ارائه داده شد است که سه مشخصه ی عمده این سیستمها، عبارت است از: اطلاعاتی، رزرو و فروش.

در پنجمین فصل به بررسی و ارزیابی آثار صنعت جهانگردی پرداخته شده است. ابتدا به شرح تاثیر گردشگری بین المللی بر ایجاد اشتغال می پردازد و خصوصیات اشتغال در شاخه های مختلف گردشگری را بیان می کند؛ سطح پایین دانش فنی، تحرک بالای کار، دوران کاری غیر معقول و ساعت غیر معقول، طول مدت کار روزانه و خستگی جسمی از جمله این خصوصیات است. نیاز به آموزش حرفه ای در صنعت گردشگری به ویژه در کشورهای در حال توسعه احساس می شود (ص: 155). در ادامه هدف از برگزاری برنامه های آموزش منابع انسانی را بررسی می کند. به دنبال آن سیاستهای اقتصاد کلان در توسعه گردشگری را تشریح و منابع لازم برای اجرای این سیاست ها را مفصلا توصیف می کند. سیاستهای اقتصاد جهانی یک کشور به منظور تشویق و توسعه ی فعالیت های گردشگری خود تکیه بر منابع بسیاری دارد. این منابع می توانند به سه گروه تقسیم شوند: منابع مال و مالیاتی، منابع اقتصادی و منابع اجتماعی (ص: 158). در ادامه مفاهیمی از ضریب فزاینده و مسائل مرتبط با آن مطرح شده است. جنبه های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی گردشگری بین المللی بر قیمت ها به ویژه تورم، تبعات اجتماعی آن بر مردم کشورهای مقصد و نابودی منابع طبیعی (به ویژه از جهت آلودگی محیط زیست) اثر دارد (ص: 165) که نویسندگان در این فصل به بررسی این جنبه ها پرداخته اند و هر کدام را مفصلا شرح داده اند. روندهای تجارت بین المللی و گردشگری بین المللی واردات برای مصرف گردشگران، تراز پرداختها و تراز سرمایه در گردشگری بین المللی از جمله مباحث دیگری است که در پایان این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.

سازمان جهانی گردشگری تنها سازمان بین المللی دولتی است که دارای مسئولیت های جهانی است و کلیه فعالیت های گردشگری را در بر می گیرد. این سازمان در توسعه گردشگری بین المللی نقش مهمی را بازی می کند (ص: 182). در فصل ششم با ارائه توضیحاتی از سازمان جهانی جهانگردی، نویسندگان اهداف و فعالیت های این سازمان را هم برای مخاطب روشن می کنند. در ادامه خط مشی گردشگری و موافقت نامه عمومی تجارت و خدمات (GATS) را تشریح می کنند و ارکان اصلی گردشگری در موافقت نامه، مراحل آزادسازی از موافقت نامه و مزایای موافقت نامه از جمله مواردی است که مفصلاً در این فصل به آنها پرداخته شده است. سیاست های پیشبردی در گردشگری بین المللی یکی دیگر از مواردی است که در فصل ششم به آن اشاره شده است. بخش عمده این نوع فعالیت ها، تبلیغ بازاریابی است. هدف فعالیت های پیشبردی ترغیب سه دسته از مشتریانی است که کشوری را برای برنامه گردشگری خود انتخاب می کنند. در ادامه برنامه ریزی ها و روشهای توسعه و توسعه محلهای گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل هفتم با عنوان گردشگری بین المللی در کشورهای صنعتی، با بررسی ویژگی های مشترک آمریکای شمالی و اروپای غربی آغاز می شود. این ویژگی ها عبارتند از: آمریکای شمالی و اروپای غربی روی هم درصد بزرگی از گردشگری بین المللی، یعنی 70درصد را تشکیل می دهند. هر دو حوزه هم عامل عمده ی گردشگری و هم کشورهای عمده میزبان در گردشگری بین المللی هستند. غیر از موارد استثنایی، گردشگری به عنوان دومین بخش مطرح اقتصادی این کشورها محسوب می شود و ... (ص: 211). در ادامه، نویسندگان سیاست ها و راهکارهای گردشگری در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی را تشریح می کنند و هر کدام از کشورها را مفصلاً مورد بررسی قرار می دهند. اتریش، اسپانیا، ایالات متحده، فرانسه، انگلستان و اروپا از جمله این کشورها هستند. در پایان هم به تشریح وضعیت حمل و نقل در گردشگری و توسعه منطقه ای گردشگری پرداخته شده است.

پس از بررسی گردشگری بین المللی در کشورهای صنعتی، موضوع بعدی که نویسندگان در فصل هشتم به آن پرداخته اند، گردشگری بین المللی در کشورهای در حال توسعه است. گردشگری اصولاً عامل اقتصادی ای است قوی در کشورهای مهم در حال توسعه. کشورهایی چون مصر، هندوستان، مراکش و مکزیک. با وجود تفاوت های بسیار، کشورهای در حال توسعه از نظر سیاست های گردشگری بین المللی دارای خصوصیات مشترکی هستند (ص: 234) که در ابتدای فصل به بررسی این خصوصیات پرداخته شده است. تاثیر سیاستهای گسترش گردشگری در توسعه کشورهای جهان سوم اغلب به عنوان یک معجزه ی اقتصادی تشویق شده است. تاثیر عمده گردشگری بین المللی بر کشورهای در حال توسعه در زمینه اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی است (ص: 238). در ادامه تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گردشگری بین المللی مفصلاً تشریح شده است. به دنبال آن سیاستهای توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه اصلی این سیاست ها ایجاد اطمینان و تداوم رشد از طریق تطبیق حتی الامکان عرضه با تقاضا در سطح بین المللی است (ص: 251). در پایان  این فصل  مشکل عمده بر سر راه توسعه صنعت گردشگری یعنی حمل و نقل هوایی مورد بررسی قرار گرفته است.

در فصل نهم به بررسی عامل حیاتی که گردشگری بین المللی را تحت تاثیر قرار می دهد، یعنی عرضه در پذیرایی می پردازد. بخش پذیرایی مشتمل بر سه خصوصیت است: فصلی بودن، برنامه ریزی نیروی انسانی و زوال پذیری که در آغاز فصل به آن پرداخته شده است. در ادامه وضعیت هتل های متحد، هتل های متشکل زنجیره ای و هتل های امتیازی مورد بحث قرار گرفته. بزرگترین هتل متحد جهان هتل های زنجیره ای بست وسترن هستند، اصلی ترین هتل های متشکل زنجیره ای در ایالات متحده قرار دارند و هتل های امتیازی تا حدود زیادی در گسترش هتل های زنجیره ای نقش دارند. به دنبال آن وضعیت کلوپ های مدیترانه ای، مهمانسراهای گردشگری، مهمان پذیرها و رستوران های زنجیره ای مورد بررسی قرار گرفته است.

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294