سفرنامه های جهانگردان اروپایی و آمریکایی که از قرون هجده و نوزده و حتی پیش از آن از ایران می گذشتند، حکایت از مشاهدات آنها از آثار باستانی است که اغلب به صورت ویرانه هایی در گوشه و کنار این پهنه و به ویژه در مناطقی چون خوزستان و فارس و بلوچستان و غیره به چشم می آمده، دارند. اروپا به ویژه در قرن نوزده، در اوج حرکت ملی گرایانه خود برای ایجاد «حافظه ای تاریخی» از خلال رومانتیسم ادبی و