(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

انسان شناسی باستان شناختی

پیکرک های تل آتشی دارستان بم

وحید عسکرپور
bastan.jpg

مقدمه
  پیکرک ها بخشی از تصویرگری سه بعدی و حجم دار در فرهنگ انسانی هستند. این تندیسک ها از دورۀ پارینه سنگی جدید و از میان یافته های محوطه های اروپای مرکزی و شرقی پدیدار شدند. پیکرک های طبیعت گرایانۀ خرس های قطبی از جنس عاج همزمان با این دوره از محوطه ای واقع در آلمان امروزی به دست آمده است

برج در بافتارش:زبرخان، نیشابور، خراسان

عمران گاراژیان
Bastan - borj.jpg

در آمد
آنچه در این مقاله نوشته ام آمیخته ای از خاطره، روایت و پژوهش های میدانی است. عمده منبع این مقاله کاوش و بررسی های باستان شناسی در دشت نیشابور است که طی ده ها سال به انجام رسیده است. به نظرم رسید پیش از تاریخ دشت نیشابور

باستان شناسی حاشیه غربی لوت جنوبی، بم - دارستان

محمد رضا باهو
Bastan- Lut- 1.jpg

مقدمه و پیشینه مطالعات باستان شناختی:
     دارستان شمال شرقی ترین مجموعه آبادیهای شهر بم، در فاصله 35 کیلومتری آن و در طول ´42 °58 و عرض ´08 °29 جغرافیایی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح آب های آزاد 730 متر می باشد. به سبب قرارگیری ناحیه دارستان در حوضه جنوب شرقی ایران و به طور کلی در حاشیه کویر لوت

گذری بر ناتل

امیر هاشمی مقدم
 رضاکیاسلطان.jpg

(تصویر: آرامگاه شاه رضاکیاسلطان
در هر کتابی که درباره مازندران و تاریخ و جغرافیایش می خواندم، نام ناتل به چشم می خورد. برای همین بالاخره دوچرخه ام را سوار شده و راه افتادم به سوی این روستا. آقای اعلاء، یکی از همکاران قدیمی ام در دانشگاه مازیار، خانمش اهل این روستا است و بنابراین طبق قرار قبلی منتظرم بود. ناتل کنونی روستایی است کوچک در هشت کیلومتری جنوب شهر نور با ارتفاع بین 70 تا 80 متر بالاتر از سطح آبهای آزاد و حدود 20

ماخذ شناسی باستان شناسی ایران (14)

مهسا اکبری
AY_HS1_1.jpeg.jpeg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش سیزدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

شهرهای تاریخی جهان اسلام (6): ری

مینورسکی، بوثورث ترجمه ی ملیحه درگاهی
کاروانسرای حسن آباد شهر ری

ری که در متون عربی الری خوانده می شود، راغای ((Ragha باستانی و رقای قدیمی، شهری در شمال ایران است که در دوران پیش از اسلام و پس از اسلام تا زمان حمله ی مغولها در قرن 13/7 به شکوفایی قابل توجهی رسید. ویرانه های برجای مانده از شهر را می توان در امتداد  9 کیلومتری/5 مایلی جنوب و جنوب شرقی تهران مرکزی مدرن تا جاده ای که از البرز به سمت دشت

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (13)

مهسا اکبری
450-cameron-petrie-as-a-young-man_resize.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش سیزدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (12)

مهسا اکبری
community-archaeology.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش دوازدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

مائوریتزیو مونتالبینی: انسان شناس غارنشین

لادن رهبری
montalbini.jpg

مائوریتزیو مونتالبینی (2009-1953) انسان ­شناس و جامعه­ شناس ایتالیایی در طول دوران تحقیقات خود در مجموع دو سال و هشت ماه را در انزوای مطلق در زیرزمین به سر برد. بالاترین رکورد او در زندگی مداوم در زیر زمین 366 روز  و یک رکورد جهانی است.
مونتالبینی تحقیقات خود درباره­ ی کرونوبیولوژی، وفاق بدن با محیط و واکنش های زیستی بدن به علایم محیطی و تاثیر تنهایی مطلق بر روان و

واژگان یک فرهنگ (28): «باستان شناسی» : چشم اندازهای پرچالش

ناصر فکوهی
th.jpg

در موقعیت پیجیده ای که در بخش های پیشین مربوط به واژه «باستان شناسی» از آن سخن گفتیم و سه سطح محلی (قومی)، ملی و جهانی را پیوسته در روابطی پیچیده با یکدیگر قرار می دهند، قرار گرفتن آثار باستانی پیش از اسلام  در همان پهنه شناختی و  مادی و موزه نگارانه ای که آثار  پس از اسلام ،  به خودی خود امری  بیشتر مثبت به حساب می آمد تا منفی زیرا امکان می داد  پروژه هویت  ملی برای  به دستیابی به دولت ملی هر چه

واژه های یک فرهنگ (27) «باستان شناسی»: در میانه راه

ناصر فکوهی
community-archaeology.jpg

این امری اساسی است که فرایندهای باستان شناسی،  تاریخی و  کنشگران آنها را با یک نگاه و به صورتی کلیشه ای نه به مثابه افرادی به دور از هر گونه اندیشه سوء تلقی کنیم و آنها «فرشتگانی معصوم» بپنداریم که دغدغه ای جز کمک به  حفظ آثار باستانی ما نداشته اند و نه آنکه آنها را غارت گرانی بدانیم که این اثار را به تاراج برده اند. بحث میراث فرهنگی و اینکه این میراث به چه کسانی تعلق دارد و در چه مکان یا مکان هایی

نامه های دو باستان شناس زن ایرانی از دو سوی جهان به هم(2): راهکارهایی برای شناخت دوباره جهان

لیلا پاپلی یزدی و فرناز خطیبی
05DRAWNOUT_600.jpg

روزهای غریبی است آنجا که ذهنم شروع می کند به مقایسه آنچه در پیشینه ام هست و آنچه می بینم. درک من گویی از جهان از حالتی به شدت انتزاعی به حالتی به شدت عینی می رسد و بر می گردد. کاش تو بتوانی با آن همه که جهان دیده ای چیزی بگویی که جهانم عینی شود.

گردشگری و باستان شناسی در کاپان هنداروس

ویلیام فش ترجمه: شکوفه السادات دریاباری
Panoramica del Parque Arqueologico copan - J. Bendeck_0.jpg

برای بسیاری از دولت ها، موفقیت های درخشان اجدادشان مایه غرور بی اندازه و کانون توجه برای هویت ملی شان است. گردشگرانی که این یادواره های باستانی را می بینند، بدون تخریب منطقه با به هم ریختن محله، باید ببینند و یاد بگیرند. برای آن دسته از ما که در چنین مکان هایی کار می کنیم، وظیفه، کشف کردن و یاد گرفتن دربارۀ نیازهای تحقیق و قوانین کشور میزبان است، همچنین وظیفه آنها همکاری (و نه مداخله) با پروژه

واژگان یک فرهنگ (26): «باستان شناسی» : ویرانه های بی معنا

ناصر فکوهی
Image43111.jpg

سفرنامه های جهانگردان اروپایی و آمریکایی که از قرون هجده و نوزده و حتی پیش از آن  از ایران می گذشتند، حکایت از مشاهدات آنها از آثار باستانی است که اغلب به صورت ویرانه هایی در گوشه و کنار این پهنه و به ویژه در مناطقی چون  خوزستان و فارس و بلوچستان و غیره به چشم می آمده، دارند.  اروپا به ویژه در قرن نوزده، در اوج حرکت ملی گرایانه خود  برای  ایجاد «حافظه ای تاریخی»  از خلال رومانتیسم ادبی و 

جنگ، از منظر انسان شناسانه

فرانتس بوآس ترجمه حمیرا بنایی فر
yanomamo-2.jpg

در روزگار انسان های نخستین، زمین دارای جمعیت کمی بود و دسته های کوچکی از انسان ها، در نقاط مختلف، پراکنده بودند. هر گروه و اعضای آن، در زبان، آداب و رسوم و همچنین اعتقاد به خرافات، منحصر به فرد بودند. آن ها از منطقه ای به منطقه ی دیگر سرگردان بودند و مسیری را دنبال می کردند که بتوانند در آن به شکار بپردازند تا به وسیله ی آن زندگی روزمره ی خود را بگذرانند. گاهی اوقات نیز مجبور به کندن زمین می

نامه های دو باستان شناس زن ایرانی از دو سوی جهان به هم... راهکارهایی برای شناخت دوباره جهان

لیلا پاپلی یزدی و فرناز خطیبی
1.jpg

نامه های زیر نامه هایی واقعی اند. نامه هایی از دو سرزمین از دو سوی جهان: ژاپن و آلمان. ما هر دو در ایران درس خوانده ایم در دانشگاه تهران، هر دو باستان شناسیم. در دو سال گذشته درکمان از جهان را به صورت نامنظم به شکل نامه برای هم نوشته ایم، درکی که مطمئن باستان شناس بودن، ایرانی بودن و زن بودن در چگونگی نگارش آنها نقش داشته است. زمینه های فرهنگی که ما همکنون در آن قرار داریم بسیار متفاوت است و

ماخد شناسی باستان شناسی ایران (14)

مهسا اکبری
AY_HS1_1.jpeg (2).jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش چهاردهم  ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

اخلاق و عکس های خصوصی تاریخی: اخلاق "تاریخی" نمی شود

لیلا پاپلی یزدی
basta1.jpg

مردی از یکی از همسرانش عکسی در خلوت فضای خصوصی می گیرد. این عکس خصوصیات پورنوگرافیک دارد. صد سال بعد نه مرد زنده است نه زن اما عکس تاریخی شده است. ارزش تاریخی عکس سبب می شود که از آن در فیلمهای مستند استفاده شود بی اینکه اخلاقا حریم فضای خصوصی زن و مرد "تاریخی شده" در نظر گرفته شود.

مروری بر مطالعات انسان‌شناسی زیستی در باستان‌شناسی ایران (پارینه‌سنگی و نوسنگی)

حامد وحدتی نسب
Biological.jpg

شش دهه کاوش و بررسی باستان‌شناسی در ایران بیانگر این نکته است که گستره جغرافیایی امروزی ایران به طور حتم حداقل از دوران پلیئستوسن جدید مکان زیست جوامع انسانی بوده است. اگرچه دانش ما در خصوص جوامع انسانی پیش از نوسنگی در ایران بسیار محدود است، ولی تعداد قابل توجهی از محوطه‌های باستانی منتسب به ادوار پس از نوسنگی در ایران دارای بقایای اسکلت انسانی هستند. عمده محوطه‌های کلیدی باستانی در ایران مانند تپه

تندیسک‌های ونوس در پیشاتاریخ

سودابه فضائلی
venus.jpg

 از دوران پارینه‌سنگی(عصر حجر قدیم) در مکان‌های مختلف جهان، زن‌-تندیسک‌هایی سنگی یا استخوانی به‌دست آمده، که باستان‌شناسان آنها را به‌اسم ونوس خوانده‌اند. ونوس رومی، همذات آفرودیته‌ی یونانی، خدایبانوی عشق و در اصل، نماد حاصلخیزی و باروری طبیعت بود؛ او خدایبانوی حامی صیفی‌ها، خدایبانوی ملوانان و خدایبانوی ساحران بود. در روم باستان، سنگ سیاهی (هوسترولیتوس) پیدا کرده بودند که روی

پیوست: 

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (11)

مهسا اکبری
archaeology_madonnaChild.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش یازدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

جغرافیای تاریخی مازندران (5) شهر تُرَنجِه

مجتبی صفری و عابد تقوی
 شهر ترنجه.jpg

بر اساس منابع مکتوب تاریخی و جغرافیایی، یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی در طبرستان، شهر ترنجه بوده است. این شهر که در متون  به نام های گوناگونی نظیر بُرجی، تُرَنجی، تُرجی، تَریجی، تورانجیر و تژیر اشاره شده، مابین شهرهای مامَطیر (بابل کنونی) در جنوب، میله (آمل) در غرب و سارویه (ساری) در بخش شرقی در منطقه جلگه ای قرار داشته است.

چهره ماه: گوردون چایلد و باستان شناسی مارکسیستی (به مناسبت سالگرد تولد او)

نیل فالکنر ترجمه حسین سراجی جهرمی
69-402-1-PB.jpg

چهره ی این ماه در انسان شناسی و فرهنگ، به مناسبت تولد او (14 آوریل 1892)، گوردون چایلد است که نامی شناخته شده در  انسان شناسی جهان و همچنین در ایران است. سال ها پیش در 1356کتاب او «انسان خود را می سازد» با ترجمه پیرانفر اسد پور، منتشر شد و پس از آن بارها تجدید چاپ گردید. کتاب های  دیگری از چایلد نیز همچون سیر تاریخ، ترجمه احمد بهمنش در دانشگاه تهران، و

ویژه چهره ماه: باستان شناسی و پیش از تاریخ

فیلیپ ال. کوهل ترجمه اکبر معصوم بیگی
images.jpg

تحلیل مشهور مارکس از فرآیند کار و تولید ارزش های مصرفی بر اهمیت مواد و مطالب مربوط به باستان شناسی تأکید دارد. (سرمایه ج 1، ق III، ب 1) :
آثار بازمانده از ابزار های کار روزگاران گذشته برای پژوهش در شکل های اقتصادی منسوخ جامعه دارای همان اهمیتی هستند که استخوان های سنگ واره یی برای تعیین انواع انقراض یافته ی جانوران. آن چه ما را توانا می سازد تا میان عصر های اقتصادی گوناگون تمیز

به یاد گوردن چایلد از سرآمدان نسل خویش

عمران گاراژیان
1251233.jpg

باستان شناس
1892-1957
پیش درآمد: نوشتن در مورد گوردن چایلد ساده نیست. انگاه که سئوال ها و مسائل به ذهن هجوم می آورند، در معرفی او درمانده می شوی!. سئوال هایی که پاسخ به آن واقعا ساده نیست: آیا او باستان شناسی نظریه پرداز است؟ باستان شناسی میدانی چطور؟ آیا او از نسل باستان

ویژه چهره ماه: مارکس و زمین شناسی

ترجمه کامران صادقی
marx and Geology.jpg

جلد جدید مجموعه آثار مارکس و انگلس منتشر شد – آنچه مارکس نزد زمین شناسان جستجو می کرد
این متون 134 سال در آرشیو بودند: ابتدا نزد فردریش انگلس، پس از آن به مدت طولانی نزد سوسیال دموکرات های آلمان در برلین. در سال 1925 ریازانف برای اولین بار به اهمیت آنها اشاره کرد. 1933 از افتادن به چنگ نازی ها نجات پیدا کرده به کپنهاگ، آمستردام، لندن منتقل

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (10)

مهسا اکبری
Archaeology-Schools.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش دهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (9)

مهسا اکبری
storymaker-top-accidental-archaeological-discoveries-1109120-514x268.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش نهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

گورستان و باورهای دینی درشهر سوخته

زهرا اسدی خانوکی
453837_94bl4oIB.jpg

مقدمه: پیش از آغاز کاوشهای شهر سوخته ،بسیاری از باستان شناسان معتقد بودند که مهم ترین مراکز فرهنگی و تمدنی در میان رودان و جنوب غربی ایران واقع شده بودند ،ولی امروزه با کشفیات شهر سوخته و سایر محوطه های باستانی مهمی همچون تل ابلیس و تپه یحیی و شهداد تغییراتی کلی در نظریات ایشان حاصل شده است و شهر سوخته را از مهم ترین مرکز استقرار و در حقیقت مرکز اجتماعی ،اقتصادی و

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (8)

مهسا اکبری
890315792444246_resize.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش هشتم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.