میراحمدی، مریم. تاریخ تحولات ایران شناسی (پژوهشی در تاریخ فرهنگ ایران در دوران باستان)، تهران: طهوری، 1390.
دکتر مریم میراحمدی از پژوهشگران جدی در حوزة تاریخ ایران است که تا به حال کتب و مقالات بسیاری در این زمینه به رشتة تحریر درآورده است. کتاب تاریخ تحولات ایران­شناسی عنوان یکی از کتاب­های اوست که انشارات طهوری در 986 صفحه در شکلی وزین به زیور طبع آراسته است.

نگارنده هدف از نگارش کتاب را چنین بیان می­کند: «هدف از پژوهش حاضر، بررسی سیر تحولات تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران در راستای دانش ایران­شناسی با مفهوم بین­المللی آن است».

 از مزایای این کتاب نگرش همه جانبه آن به تاریخ ایران در دوران باستان است و همان­طور که از عنوان فصل­ها پیداست علاوه برآنکه ایران باستان را از جنبه­های مختلف می­کاود، منابع مرجع را نیز به­طور کامل معرفی می­کند و خواننده را از مطالعة ده­ها کتاب در این زمینه بی­نیاز می­کند.

وجود کتاب­شناسی غنی و پربار و فهرست نام کسان و جای­ها نیز از دیگر فواید این کتاب است.

در قسمت مقدمه با عنوان «مفاهیم و مکاتیب ایران­شناسی» نویسنده می­کوشد تا تاریخچه مختصری از دانش ایران­شناسی، مکتب­ها و کشورهای پیشگام در این حوزه ارائه کند.

در فصل اول با عنوان «آشنایی با آثار و منابع تحقیقات ایران شناسی» منابع وآثار باقی مانده از دوران پیش از تاریخ و منابع و آثار تاریخی ایران عهد باستان (ماد- ساسانیان) معرفی می­شوند.

در فصل دوم نیز نویسنده بر آن است تا با ترسیم جغرافیای تاریخی ایران در دوران باستان و شرح موقعیت جغرافیایی ایران در هر دورة تاریخی دید خواننده را نسبت به محدودة پژوهشی خود روشن کند.   

با توجه به آنکه مطالعات ایران­شناسی و آشنایی اروپاییان با ایران با شناخت زبان­ها آغاز می­شود فصل سوم تا هفتم کتاب نیز به زبان و ادبیات ایران باستان و ایرانی میانه اختصاص دارد: در فصل سوم تقسیم­بندی زبان­های ایرانی و دوره­های آن بیان می­شود. در فصل چهارم منابع زبان­های ایران باستان، شامل کتیبه­ها و متون، و همچنین طریقة آشنایی اروپاییان با این زبان­ها ذکر می­شود و در فصل پنجم، که مفصل­ترین فصل کتاب نیز هست، به بررسی زبان و ادبیات ایرانی میانه می­پردازد و ابتدا منابع مربوط به زبان­های ایرانی میانه (شامل زبان پهلوی اشکانی و متون پهلوی ساسانی) و سپس انواع متون این دوره بر اساس دسته­بندی موضوعی معرفی و شرح داده می­شوند.

فصل ششم از متون و ادبیات مانوی شامل آثار مانی و نوشته­های پیروان او سخن می­گوید.

در فصل هفتم ادبیات دیگر زبان­های ایرانی میانه همچون سغدی، سکایی و بلخی بررسی می­شود.

در فصل هشتم با عنوان «جشن­های ایرانیان در دوران باستان» جشن­های سالانه و ماهانه ایرانیان باستان معرفی می­شود.

در فصل نهم نظام حکومتی و سیاسی ایران در دوران باستان و در واقع می­توان گفت تاریخ سیاسی و نظامی ایران از دورة ماد تا ساسانی به تفصیل شرح داده می­شود.

سرانجام در فصل دهم نویسنده از باورها و اندیشه­های دینی ایرانیان در دوران باستان تا ظهور اسلام سخن می­گوید؛ باورهای اساطیری و حماسی و ادیان الهی.

سادگی در گفتار و بیان مطالب، کتاب را هم برای دانشجویان رشتة تاریخ و هم برای علاقه­مندان به این حوزه خواندنی و دلچسب می­نماید.

الهام مهرابی

                                                            elhammehrabi2@gmail.com

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294