در موقعیت پیجیده ای که در بخش های پیشین مربوط به واژه «باستان شناسی» از آن سخن گفتیم و سه سطح محلی (قومی)، ملی و جهانی را پیوسته در روابطی پیچیده با یکدیگر قرار می دهند، قرار گرفتن آثار باستانی پیش از اسلام  در همان پهنه شناختی و  مادی و موزه نگارانه ای که آثار  پس از اسلام ،  به خودی خود امری  بیشتر مثبت به حساب می آمد تا منفی زیرا امکان می داد  پروژه هویت  ملی برای  به دستیابی به دولت ملی هر چه

سفرنامه های جهانگردان اروپایی و آمریکایی که از قرون هجده و نوزده و حتی پیش از آن  از ایران می گذشتند، حکایت از مشاهدات آنها از آثار باستانی است که اغلب به صورت ویرانه هایی در گوشه و کنار این پهنه و به ویژه در مناطقی چون  خوزستان و فارس و بلوچستان و غیره به چشم می آمده، دارند.  اروپا به ویژه در قرن نوزده، در اوج حرکت ملی گرایانه خود  برای  ایجاد «حافظه ای تاریخی»  از خلال رومانتیسم ادبی و