(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

Jump to content

Жáнос Пач

From Vikipediya

Жáнос Пач (Хитойда 3 май 1954) [1] — комбинаторлик ва дискрет ва ҳисоблаш геометрия соҳасида ишлайдиган математик ва компютер олимидир.

Тарих[edit | edit source]

Пач Венгрия туғилиб, катта бўлган. У таниқли академик оиладан келиб чиқади: унинг отаси Зсигмонд Пáл Пач [ҳу] (1919-2001) таниқли тарихчи эди, онаси Клáра (Сóс туғилган, 1925-2020) эса университет математикаси ўқитувчиси эди; [2] оналик томони Вера Т. Сóс ва унинг эри Пáл Турáн энг таниқли Венгрия математикларидан иккитаси. [3]

Пач 1983 йилда Венгрия фанлар академияси Номзод даражасини олди, у эрда унинг маслаҳатчиси Миклóс Симоновиц эди.

1977 йилдан буён у Венгрия Фанлар академиясининг Алфрéд Рéнйи Математика институти билан боғлиқ.[4]

У Ню-Ёрк университети Математика фанлари Cоурант институтида (1986 йилдан буён) тадқиқот профессори, Ню-Ёрқ шаҳридаги Коллежда компютер фанлари профессорлари (1992-2011) ва Смит коллежида Неилсон профессори (2008-2009) бўлган[5].

2008 йилдан 2019 йилгача у Лаусанне Федерал Политехникада комбинациявий геометрия кафедрасининг профессори бўлган[1][6].

2004 йилда Граф чизиш бўйича халқаро симпозиум ва 2015 йилда ҳисоблаш геометрия симпозиуми дастурининг раиси эди. У „Дискрет ва ҳисоблаш геометрия“ журнали бош муҳаррири, шунингдек, „Cомбинаториcа“, „СИАМ Жоурнал он Дисcрете Матҳематиcс“, „Cомпутатионал Геометрй“, „Грапҳс анд Cомбинаториcс“, „Cентрал Эуропеан Жоурнал оф Матҳематиcс“ ва „Мосcоw Жоурнал оф Cомбинаториc анд Нумбер Тҳеорй“ журналларининг муҳаррорий кенгашларида ишлайди.

У 2014 йилда Сеулда бўлиб ўтган Халқаро математиклар конгрессининг комбинаторика сессиясида таклиф этилган маърузачи бўлган[7]. У 2021 йилги Эвропа математик конгрессида (Портороž) пленар маърузачи бўлган[8].

Тадқиқот[edit | edit source]

Пач бир неча китоб ва 300 дан ортиқ тадқиқот мақолалари муаллифидир. У Пол Эрдознинг энг тез-тез ишлайдиган ҳамкорларидан бири бўлиб, у билан бирга 20 дан ортиқ мақолалар ёзган ва шунинг учун унинг Эрдőс рақами бир[9].

Пачнинг тадқиқотлари комбинаторлик ва дискрет геометрия соҳаларида қаратилган.1981 йилда у Уламнинг муаммосини ҳал қилди ва у универсал планар график мавжуд эмаслигини кўрсатди[10]. 90-йилларнинг бошида[11] Мича Перлес билан биргаликда топологик ва геометрик графиклар бўйича экстремал муаммоларни тизимли ўрганишни бошлади.

Пачнинг энг кўп тилга олинган тадқиқот ишлари[12] самолётдаги эгриликларнинг оилаларининг комбинаторик мураккаблиги ва уларнинг ҳаракатни режалаштириш муаммоларига қўлланилиши[13][14] к-сецларнинг максимал сони ва планар нуқталар тўпламига эга бўлиши мумкин бўлган чизиқларни яримлаш,[15] графикалар сонларини кесиш,[16][17] планар графикаларни аниқ нуқталар сетларига қўшиш,[18][19] ва эпсилон-тўпламлар учун пастки чегаралар[20][21]тааллуқли.

Пач Жáнос Боляи Математика жамияти Грüнwалд медалини (1982), Америка математик ассоциацияси Форд мукофоти (1990), ва Венгрия фанлар академияси Алфрéд Рéнйи мукофоти (1992) олди[22][23]. 2005 йилда Қуддуснинг иброний университети Эрдőс ўқитувчиси бўлган. 2011 йилда у ҳисоблаш геометрикасида ўз тадқиқотлари учун Компютер машиналари ассоциацияси аъзоси сифатида рўйхатга олинган. 2014-йилда у Эуропаэа Академиясининг аъзоси, 2015-йилда эса “дискрет ва комбинаторял геометрия ҳамда қавариқлик ва комбинаторика соҳасига қўшган ҳиссаси учун” Америка математика жамияти аъзоси этиб сайланган.[24]. 2022 йилда у Венгрия Фанлар академиясининг мухбир аъзоси қилиб сайланди[25].

Манбалар[edit | edit source]

  1. 1,0 1,1 Жáнос Пач аппоинтед ас а фулл профессор оф матҳематиcс, ЭПФЛ, Деcембер 12, 2007.
  2. Пач Зсигмонд Пáлнé (Сóс Клáра) (1925−2020), ин Ҳунгариан
  3. Интервиэw wитҳ Жáнос Пач (2013), ин Ҳунгариан
  4. Ресеарч Феллоwс (Wайбаcк Мачине сайтида 2017-04-22 санасида архивланган), Рéнйи Институте
  5. Персонал wебсите оф Жáнос Пач, Неw Ёрк Университй
  6. Чаир оф Cомбинаториал Геометрй, ЭПФЛ
  7. „Лист оф Спеакерс ат ИCМ.“. 2017-йил 24-ноябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2024-йил 20-апрел.
  8. Лист оф Пленарй Спеакерс ат ЭCМ.
  9. Cомпутинг Ёур Эрдöс Нумбер
  10. Пач, Жáнос (1981), „А проблем оф Улам он планар грапҳс“, Эуропеан Жоурнал оф Cомбинаториcс, 2-жилд, № 4, 357–361-бет, дои:10.1016/с0195-6698(81)80043-1
  11. АМС Меэтинг
  12. Гоогле счолар, ретриэвед Оcтобер 23, 2008.
  13. Кедем, Клара; Ливне, Рон; Пач, Жáнос; Шарир, Мича (1986), „Он тҳе унион оф Жордан регионс анд cоллисион-фреэ транслатионал мотион амидст полйгонал обстаcлес“, Дисcрете & Cомпутатионал Геометрй, 1-жилд, № 1, 59–71-бет, дои:10.1007/БФ02187683.
  14. Эделсбруннер, Ҳерберт; Гуибас, Леонидас Ж.; Пач, Жáнос; Поллаcк, Ричард; Сеидел, Раимунд; Шарир, Мича, „Аррангеменц оф cурвес ин тҳе плане: топологй, cомбинаториcс, анд алгоритҳмс“, 15тҳ Инт. Cоллоқ. Аутомата, Лангуагес анд Программинг, Леcтуре Нотес ин Cомпутер Сcиэнcе, 317-жилд, Спрингер-Верлаг, 214–229-бет.
  15. Пач, Жáнос; Стеигер, Wиллиам; Сземерéди, Эндре (1992), „Ан уппер боунд он тҳе нумбер оф планар К-сец“, Дисcрете & Cомпутатионал Геометрй, 7-жилд, № 1, 109–123-бет, дои:10.1007/БФ02187829.
  16. Пач, Жáнос; Тóтҳ, Гéза (1997), „Грапҳс драwн wитҳ феw cроссингс пер эдге“, Cомбинаториcа, 17-жилд, № 3, 427–439-бет, дои:10.1007/БФ01215922, С2CИД 20480170.
  17. Пач, Жáнос; Тóтҳ, Гéза (2000), „Wҳич cроссинг нумбер ис ит, анйwай?“, Жоурнал оф Cомбинаториал Тҳеорй, Сериэс Б, 80-жилд, № 2, 225–246-бет, дои:10.1006/жcтб.2000.1978.
  18. де Фрайссеих, Ҳуберт; Пач, Жáнос; Поллаcк, Ричард (1988), „Смалл сец суппортинг Фáрй эмбеддингс оф планар грапҳс“, Проc. 20тҳ АCМ Сймп. Тҳеорй оф Cомпутинг, 426–433-бет, дои:10.1145/62212.62254, С2CИД 15230919.
  19. Пач, Жáнос; Wенгер, Репҳаэл (2001), „Эмбеддинг планар грапҳс ат фихед вертех лоcатионс“, Грапҳс анд Cомбинаториcс, 17-жилд, № 4, 717–728-бет, дои:10.1007/ПЛ00007258, С2CИД 36270095.
  20. Комлóс, Жáнос; Пач, Жáнос; Wоэгингер, Герҳард (1992), „Алмост тигҳт боундс фор ε-нец.“, Дисcрете & Cомпутатионал Геометрй, 7-жилд, № 2, 163–173-бет, дои:10.1007/бф02187833.
  21. Пач, Жáнос; Тардос, Гáбор (2013), „Тигҳт лоwер боундс фор тҳе сизе оф эпсилон-нец“, Жоурнал оф тҳе Америcан Матҳематиcал Соcиэтй, 26-жилд, № 3, 645–658-бет, арХив:1012.1240, дои:10.1090/с0894-0347-2012-00759-0.
  22. Рéнйи-дíж, Алфред Рéнйи Институте оф Матҳематиcс, 4 Септембер 2012да асл нусхадан архивланди, қаралди: 8 Марч 2010
  23. Ҳасани. „Аcадемй оф Эуропе: Пач Жáнос“. Аcадемй оф Эуропе. Қаралди: 2022-йил 19-декабр.
  24. 2016 Cласс оф тҳе Феллоwс оф тҳе АМС, Америcан Матҳематиcал Соcиэтй, қаралди: 2015-11-16.
  25. Cорреспондинг мемберс оф тҳе Ҳунгариан Аcадемй оф Сcиэнcес, қаралди: 2022-05-21.