Аҳоли зичлиги

Турли мамлакатларда аҳоли зичлиги (киши/км²), 2006

Аҳоли зичлиги бирлик майдон ёки ҳажмдаги аҳоли миқдоридир. Муҳим географик тушунчалардан бири. Ҳар қандай тирик организмлар учун тушунилиши ҳам мумкин, бироқ аҳоли зичлиги деганда асосан фақат одамлар жойлашуви назарда тутилади.

Аҳоли зичлиги — муайян ҳудудда аҳолининг жойлашув даражаси. Мамлакат ёки бирор ҳудуд (вилоят, туман) аҳоли сонини шу жой майдонига (одатда 1 км² га) тақсимлаш билан ҳисоблаб чиқарилади. Одамлар яшайдиган қуруқликда ўртача Аҳоли зичлиги 1 км² га қарийб 39 кишига тўғри келади (1990-йиллар боши), мас, Япония, Корея Республикаси, Нидерландия, Белгияда 300 дан зиёд, Монакода 15539,5 киши, Австралияда Аҳоли зичлиги жуда паст — 1 км² га 2,3 киши, Монголияда — 1,4 киши (1992). Чўл ва баланд тоғларда 0,01 дан 1 кишигача. Россия Федерацияси да А.3.1 км² га 8,7 киши (1990). Ўзбекистонда А. З. бир км² га 54,7 киши тўғри келади (1998). Умуман олганда дунёнинг аҳоли зич яшайдиган раёнларда, қарийб 7% майдонини эгаллаган қуруқликнинг одам яшайдиган қисми (ойкумена)да Ер куррасидаги жами аҳолининг 70% га қадар аҳолиси мужассамлашган.

Жаҳон аҳолиси 7 миллиарддан ошиқ, Ернинг жами майдони (сув ва қуруқлик билан бирга) — 510 миллион квадрат километр. Демак, бутунжаҳон аҳоли зичлиги 7 миллиард ÷ 510 миллион = 13,7 киши/км². Агар фақат қуруқлик ҳисобга олинса (150 миллион км²), унда бутунжаҳон аҳоли зичлиги — 46,6 киши/км² (117.2 пер сқ. миле). Бунда Антарктида ҳам ҳисобга олинган; Антарктидасиз ҳисобланса, кўрсаткич яна ошади — 50 киши/км². Ер юзининг ярмидан ортиғи (чўл, тоғ ва ҳк) одамлар яшаши учун жуда ноқулай бўлгани ва одамлар асосан сув ҳавзалари ёнида яшагани учун, бу рақамлардан амалий наф йўқ.