(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

Перейти к содержанию

Микеланджело

Википедия деп сайттан
Karak-Kyzyl (чугаа | үлүг) (→‎Литература) 14:46, 24 Беш айның 2023 хевири
(ылгал) ← Эрги арын | Сөөлгү хевири (ылгал) | Чаа арын → (ылгал)

  Микеланджело Буонарроти (долу ады Микела́нджело ди Лодови́ко ди Леона́рдо ди Буонарро́ти Симо́ни; также Микельанджело[1]; итал. Michelangelo di Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simoni; 6 март 1475, Капрезе, Флорентий республика — 18 февраль 1564, Рим)  — итальян скульптор, чурукчу, архитектор, шүлүкчү. Бедик Катап сайзырал болгаш эртеги барокконуң үезиниң эң улуг мастерлериниң бирээзи, ону архитектурада «барокконуң адазы» деп адап турар[2].

Ооң ажылдарын Катап сайзырал үезиниң уран чүүлүнүң эң бедик чедиишкини деп ол дириг чорда-ла ынчаар санап турган [3]. Микеланджело 89 хар чурттаан. Ооң чуртталгазының болгаш чогаадыкчы ажылының дугайында дыка хөй документилер арткан.

Эң сураглыг скульптурлуг ажылдары — «Давид», «Бахус», «Пьета», Моисей, Лия база Рахильдиң тураскаалдары.

Микеланджелонуң баштайгы намдарының бижикчизи Джорджо Вазари мынча деп бижип турган: «Давид амгы-даа, бурунгу-даа үениң, грек-даа, рим-даа статуяларның алдарын хунаап апарган»[4]. Эң улуг ажылдарының бирээзи Сикстин капеллазының дээвирин чурааны болур. Гёте мынча деп бижип турган: «Сикстин капелланы көрбейн чыткаш, чаңгыс кижи чүнү кылып шыдаарын чугаалаары берге»[5].

Амыдыралы болгаш чогаадыкчы ажылы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Микеланджелонуң төрүттүнгениниң дугайында бижиктиң хоолгазы

Микеланджело 1475 чылдың март 6-да Тоскананың Капрезе деп черге төрүттүнген. Ооң ачазы ядыыраан флорентий ызыгууртан Лодовико Буонарроти (итал. Lodovico (Ludovico) di Leonardo Buonarroti Simoni) (1444—1534) деп кижи чораан[6]. Уильям Уоллес мынча деп бижип турган[7]:

« «Микеланджелонуң мурнунда дыка эвээш чурукчулар ындыг ызыгууртан өг-бүледен бооп турган. Чурукчулар сүлде хамаанчок, шын фамилия безин чок боор турган. оларның фамилиязын адазының, кылып турар ижиниң азы хоорайының ады-биле адап каар турган. Оларның аразында Микеланджелонуң үезинде чурттап чораан сураглыг Леонардо да Винчи база Джорджоне» »

Авазы Франческе ди Нери дель Миниато ди Сиена (итал. Francesca di Neri del Miniato di Siena) дугайында Микеланджело ачазы-биле болгаш акылары-дуңмалары-биле чагаалажыышкынында чаңгыс-даа сагынмаан болуп турар[8][9].

Лодовико Буонарроти бай эвес турган болгаш, хөй ажы-төлүн азырап шыдавайн барганы-биле, Микеланджелону Тополина деп фамилиялыг өг-бүлеге берипкен.

1488 чылда ооң ачазы оглунуң сонуургалын канчап-даа чадап кааш, Доменико Гирландайо деп чурукчунуң мастерскаязынга апарып каан[10]. Микеланджело аңаа кол материалдар болгаш техникалар-биле таныжып алыр аргалыг болган[11].

Аңаа бир чыл хире ажылдаан. Ооң соонда Микеланджело Бертольдо ди Джованни деп скульпторнуң мастерскаязынче кирип алган, ону Лоренцо де Медичи деп кижи акша-биле хандырып турган. Медичи Микеланджелонуң салым-чаяанныын эскерип, ону ажаап карактап турар[12][13].

1501&nbsp;чылда Микеланджело Флоренцияже эглип келгеш, «алтаря Пикколомини» биле «Давид» деп скульптурлуг ажылдарын кылган. 1503 чылда «Двенадцать Апостолов», «Святым Матфеем» деп ажылдарын кылган. 1503—1505 чылдарда «Мадонна Дони», «Мадонна Таддеи», «Мадонна Питти» и «брюггерская Мадонны» деп ажылдарын кылган. 1504&nbsp;чылда «Давид» деп ажылын дооскан.

1508 чылда Микеланджело Юлия II императорнуң дилээ-биле Римче Сикстин капеллазын чурууру-биле чорупкан, ону 1512 чылдың октябрьга чедир кылып келген.

Микеланджело Буонарротиниң Санта-Крочеде гробницазы

Микеланджело 1564 чылдың февраль 18-те Римге чок болган[14].

Микеланджелонуң портреди (Кондиви)
Микеланджело. 1564. Хүлер. Кастелло Сфорцеско, Милан

Сураглыг ажылдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Мадонна у лестницы. Мрамор. Ок. 1491. Флоренция, Музей Буонарроти.
  • Битва кентавров. Мрамор. Ок. 1492. Флоренция, Музей Буонарроти.
  • Пьета. Мрамор. 1498—1499. Ватикан, Собор Святого Петра.
  • Мадонна с младенцем. Мрамор. Ок. 1501. Брюгге, церковь Нотр-Дам.
  • Давид. Мрамор. 1501—1504. Флоренция, Академия изящных искусств.
  • Мадонна Таддеи. Мрамор. Ок. 1502—1504. Лондон, Королевская академия художеств.
  • Мадонна Дони. 1503—1504. Флоренция, Галерея Уффици.
  • Мадонна Питти. Ок. 1504—1505. Флоренция, Национальный музей Барджелло.
  • Апостол Матфей. Мрамор. 1506. Флоренция, Академия изящных искусств.
  • Роспись свода Сикстинской капеллы. 1508—1512. Ватикан.
    • Сотворение Адама
  • Умирающий раб. Мрамор. Ок. 1513. Париж, Лувр.
  • Моисей. Ок. 1515. Рим, церковь Сан-Пьетро-ин-Винколи.
  • Атлант. Мрамор. Между 1519, ок. 1530—1534. Флоренция, Академия изящных искусств.
  • Капелла Медичи 1520—1534.
  • Мадонна. Флоренция, Капелла Медичи. Мрамор. 1521—1534.
  • Библиотека Лауренциана. 1524—1534, 1549—1559. Флоренция.
  • Гробница герцога Лоренцо. Капелла Медичи. 1524—1531. Флоренция, собор Сан-Лоренцо.
  • Гробница герцога Джулиано. Капелла Медичи. 1526—1533. Флоренция, собор Сан-Лоренцо.
  • Скорчившийся мальчик. Мрамор. 1530—1534. Россия, Санкт-Петербург, Государственный Эрмитаж.
  • Брут. Мрамор. После 1539. Флоренция, Национальный музей Барджелло.
  • Страшный суд. Сикстинская капелла. 1535—1541. Ватикан.
  • Гробница Юлия II. 1542—1545. Рим, церковь Сан-Пьетро-ин-Винколи.
  • Флорентийская Пьета (Пьета Бандини, или Пьета с Никодимом). Мрамор. 1547—1555. Флоренция, Музей Опера-дель-Дуомо.
  • Пьета Палестрины. Ок. 1555. Галерея Академии, Флоренция.
  • Пьета Ронданини. 1552—1564. Мрамор. Милан, Кастелло Сфорцеско.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Дживелегов А. К. Микельанджело. — 2-е изд. — М.: Молодая гвардия, 1957. — (Жизнь замечательных людей).
  2. Вёльфлин Г. Ренессанс и барокко. — СПб.: Азбука-классика, 2004.
  3. Wallace, 2011, с. 5.
  4. Вазари, 1970, с. 312.
  5. Эрпель, 1990, с. 7.
  6. Tolnay, 1943, с. 11.
  7. WilliamE. Wallace,Michelangelo: The Artist, the Man, and his Times Архивтен хоолга, 27 Он айның 2016 – Wayback Machine, Cambridge University Press (англ.)
  8. Брион, 2002, с. 9.
  9. Charles Clément. Michelangelo. — S. Low, Marston, Searle, & Rivington, ltd., 1892. (англ.)
  10. Вазари, 1970, с. 299.
  11. Скульптура — светоч живописи (орус)  (чедимчок шөлүг — төөгү). Хынаан 20 Бир айның 2012. Архивтээн 2013 Тос айның 11.
  12. Wallace, 2011, с. 30.
  13. Shelley Esaak. [arthistory.about.com/b/2008/07/27/will-the-real-michelangelo-please-stand-up.htm Will the Real Michelangelo Please Stand Up?] (англ.)  (чедимчок шөлүг — төөгү) (2008-07-27). Хынаан 20 Бир айның 2012. Архивтээн 2013 Алды айның 20.
  14. Роллан, 1992, с. 196.

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Орус дылда

Өске дылдарда

Шөлүлгелер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]