Pokŏż zdrzōdło Ô

{{Wyrůżńůny}}
[[File:Latin letter O with circumflex.svg|right|240px]]

'''Ôô''' – to je litera łaćińskigo alfabetu ze djakrytykym: [[o]] ze [[cirkůmfleks]]ym (doszkym). 

Używano we roztůmajtych godkach, mjyndzy inkszymi we [[francusko godka|francuskij]], [[portugalsko godka|portugalskij]], [[wjetnamsko godka|wjetnamskij]], [[kaszubsko godka|kaszubskij]], [[słowacko godka|słowackij]] a poruch forszlagach zopisu ślůnskij godki, nojczyńśćij uoznoczo jakośi modyfikacyjo źwjynku uoznoczanego literům ''o'': jego dugi warjant, nazalizowany abo labjalizowany.

== Użyće we ślůnskij godce ==
=== Jan Wypler ===
Pjyrszym, fto wkludźůł ta litera do zopisu ślůnskij godki, bůł sinolog [[Jan Wypler]], kery przełożůł tyż pora wjyrszůw. Używoł uůn jij dlo wokala [o], ntp. ''Wiater z obłokôw zbiôł czorne chmury''<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://wachtyrz.eu/z-chinskiego-na-nasze-na-dlugo-przed-syniawa-cz-1| tytuł = Z chińskiego na nasze na długo przed Syniawą – cz. 1 | nazwisko = Syniawa | miano = Mirosław | ôpublikowany = Wachtyrz.eu | data = 2020-04-20 | jynzyk = pl | data dostympu = 2023-11-09}}</ref>. Za Wyplerym powtorzoł [[Bogdan Kallus]], kery wydoł we 2007. roku «Słownik gôrnoślônskij godki»<ref>
{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Bogdan Kallus|tytuł=Słownik gôrnoślônskij godki. Nowa propozycja zapisu "szkryft ślônski"|miyjsce=Katowice|wydŏwnictwa=Drukarnia Archidiecezjalna|rok=2007|strōn=239|ISBN=9788360367766}}</ref>. Spůłcześńy tyj litery dlo źwjynku [o] używo tyż Tomasz Wrona, do przikładu we powjarce «Môngolski wojok»<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://ctmyslowice.pl/artykul/podania-i-legendy-z-terenu/1244058| tytuł = Podania i legendy z terenu obecnych Mysłowic. Môngolski wojok| ôpublikowany = CTMyslowice.pl| autōr = Tomasz Wrona| data = 2011-11-20| jynzyk = szl| data dostympu = 2023-11-09}}</ref>.

We inkszych uortografijach tymu źwjynkowi uodpadajům ''[[ó]]'', ''[[ō]]'', ''[[oo]]'' abo ''[[ů]]''.

=== Wieczorkowa uortografijo ===
[[Grzegorz Wieczorek]] inszpirowoł śe przi tworzyńu [[Ślůnske abecadło Grzegorza Wieczorka|swojij uortografije]] kaszubskům godkům, kaj litery ''ô'' używo śe do zopisu kůntinuantůw downego dugigo *a (ntp. ''zelonô trôwa''). Wieczorek nadoł jij we ślůnskij gynau tyn sům plac: ''zielónô trôwa''.  Jeji wymołwa zoleży uod regjůnu Gůrnego Ślůnska:
*we wszyjskich schodńich djalektach: [ɔ]
*we zachodńich (uopolskich) djalektach: dyftůng [ɔu̯]
*we reliktowych połedńowo-zachodńich djalektach (ntp. sulkowskim): dyftůng [au̯]
*we reliktowych połedńowo-cyntralnych djalektach (ntp. krzelickim): dyftůng [ɛu̯]

Litery tyj używo śe tyż we inkszych słowach, w kerych schodńimu [ɔ] uodpado zachodńe [ɔu̯], ntp. ''tôwarzistwo'', ''dôchtór''. 

We ślabikorzowym abecadle w tym samym placu używo śe litery ''[[ŏ]]'' (''zielōnŏ trŏwa''), we sztojerowym: ''o'', ''ou'', ''au'' abo ''eu'', we zoleżnośći uod zapisowanego djalektu.

==== Czynste felery ====
Skuli tego, iże litera ''ô'' mo być stowjano przede wszyjskim na placu downego dugigo *a, moc ludźi, co używo schodńich djalektůw, autůmatyczńy stowjo ja wszyńdźe tam, kaj we polskij godce godo śe [a], a we ślůnskij – [ɔ]. Trza ale pamjyntać, iże dyftůngizacyje *a>ou ńyma przed ''ł'', tůż ńy winno śe pisać ''òn gôdôł'', jyno ''òn gôdoł''.

=== Wenclowa uortografijo ===
We zopiśe uod [[Aleksandra Wencel|Aleksandry Wencel]], stworzůnym dlo zapisowańo poduopolskigo djalektu, litery ''ô'' używo śe dlo dyftůngu [ɔu̯]. To uoznoczo, iże używo śe jij tak jak u Wieczorka dlo dowńigo dugigo *a (ntp. ''źelůnô trôwa''), nale tyż we wszyjskich inkszych sytuacyjach, kaj dyftůng śe trefjo (tyż tam, kaj dyftůngiczno wymołwa majům tyż schodńe djalekta), ntp. ''hôzyntregle''<ref>Aleksandra Wencel: [http://www.math.uni.wroc.pl/~wencel/sil/slownik_sp.pdf Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski (ŭoparty na ślų̊skej wymôwje ŭod wele Ŭopolô)]</ref>. 

=== Ślabikorzowo uortografijo ===
We [[Ślabikŏrzowy szrajbōnek|ślabikorzowym abecadle]] litery ''ô'' (tyż: ''o z daszkym''<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://grzegorzkulik.pl/tastatura/| tytuł = Ślōnsko tastatura| autōr = Grzegorz Kulik| jynzyk = szl| data dostympu = 2023-11-30}}</ref>) użyto bůło do zopisu poczůntkowego ''o'', kere we wjynkszośći djalektůw ulygo [[prelabjalizacyjo|prelabjalizacyji]], co zapropůnowała we 2008. roku prof. [[Jolanta Tambor]]<ref>Jolanta Tambor: [https://www.sjikp.us.edu.pl/wp-content/uploads/2021/03/e-Godka-7.pdf Śląski alfabet], we: ''Śląsko godka'', s. 54.</ref>. Mo uůna pandjalektalny charakter i czyto śe ja w zoleżnośći uod wymołwy swojigo regjůnu:
* půłnocny Ślůnsk: [u̯ɔ],
* połedńowy Ślůnsk: [ɔ].

W ńykerych słowach te poczůntkowe ''o'' ([ɔ]) ulygo dalszymu ajchńyńću do [o] (ntp. we słowach ''ôn'', ''ôsmy''), ńy zaznoczo śe tego ale na piśmje. Litera ''o'' fůnguje przede wszyjskim na poczůntku słowa, nale może stoć tyż we strzodku, jeźli dodo śe prefiksy (ntp. ''po-'' + ''ôzprawiać'' = ''poôzprawiać'') abo skłodo śe słowa ze poruch korzyńůw (ntp. ''staroôbrzyndowce'' uod ''stary'' i ''ôbrzynd'').
{{Wiktionary|ô|en:ô#Silesian}}
Litera ''ô'' może we ślabikorzowym alfabeće fůngować jak uosobne słowo, prepozycyjo używano we roztůmajtych kůntekstach.

We Wieczorkowym abecadle tyj literze uodpado ''[[ò]]'', we Steuerowym używo śe w zoleżnośći uod wymołwy zopisu ''[[uo (dwuznok)|uo]]'' abo ''[[o]]'' (przi ajchńyńću: ''[[uů]]'', ''[[ů]]''.

==== Czynste felery ====
Ńyrzodko idźe widźeć ludźi zapisować literům ''ô'' kożdo sekwyncyjo źwjynkůw [u̯ɔ], choćoż podug prawidoł ślabikorzowyj uortografije używo śe jij yno do zapisu prelabjalizacyje. To uoznoczo, iże idźe trefić zopis ''!ôpata'', ''!ôtrzik'' mjost ''łopata'', ''łotrzik''. Uosobliwje czynsto ta problyma trefjo śe przi słowje ''łōński'' (felerny zopis: ''ôński'')<ref>Taki zopis idźe trefić mjyndzy inkszymi u [https://wachtyrz.eu/od-dzisiej-slonsko-morawski-final-hokeja-o-majstra-ligi-czeskej/ Długosza], [https://enowiny.pl/artykul,60072,cala-prawda-o-dawnym-gornictwie.html Fischera], [https://enowiny.pl/artykul,45963,szkolno-wymiana-ze-francyje.html Grymliny], [http://www.inkszo.pl/hanzlik-i-malgosia/ Inkszyj], [https://ojgyn.blogspot.com/2016/08/tyrpniono.html Kosmały], [https://wachtyrz.eu/chwila-z-godkom-brzidke-slowa/ G. Kulika], [http://sbc.org.pl/Content/152603/PDF/JS_05_2015.pdf M. Kulika], [https://dykcjonorz.eu/dykcjonorz/farorz/ Neblika], [https://wachtyrz.eu/slonzoki-razem-wywiad-wachtyrza/ Rocznioka], [https://wachtyrz.eu/krotko-a-korzynnie-3-reisememoiren-abo-kajs-richtig-a-niy-po-sielach/ Sowistscholla], [https://web.archive.org/web/20221112202231/https://jednoaktowka.pl/wp-content/uploads/2019/01/Jaednoaktowki_2018_NET-002.pdf Widery] a [https://toszek.pl/download/attachment/31750/po_troszku_09_2022_225x320_net.pdf Wrazidły]</ref>, a to skuli skojarzyńo brzmjyńo tego słowa ze zamjankym ''ôn''.

== Użyće we słowjańskich godkach ==
[[File:Władysławowo - Chłapowo - znak drogowy.jpg|thumb|right|180px|Litery ''ô'' we kaszubskim mjańe ''[[Władysławowo|Wiôlgô Wies]]'']]
[[File:Tany006 cropped.jpg|thumb|right|180px|Litera ''ô'' we słowackim mjańe ''[[Tôň]]'']]
=== Kaszubsko ===
Litera ''ô'' (kasz. ''o z dakã'') je 24. literům we kaszubskim alfabeće<ref>''Ùchwôlënk nr 7/RKJ/10 z dnia 06.07.2010 r. w sprawie szëkù kaszëbsczégò abécadła'', „Biuletin Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2010, s. 115</ref>, wystympuje na placu downego dugigo *a, a jeji wymołwa zoleży uod regjůnu:
* nojczynstszo forma – [ɵ]
* wele [[Wejherowo|Wejherowa]] a [[Luzino|Luzina]] – [ɔ],
* strzodkowe djalekta – [ɨ]

Tůż do przikładu słowo ''nôród'' (''norůd'') może być wymołwjane [ˈnɵrot], [ˈnɔrot] abo [ˈnɨrot]<ref>Macéj Banjdur: ''Vimòva  vedle  International  Phonetic Alphabet  (IPA)'', we: {{cytuj ksiōnżkã|autōr=Antoine de Saint-Exupéry|tytuł=Môłi princ. Z francëscjéwo jãzëka knigã przekłôd Macéj Banjdur|miyjsce=Złocieniec|wydŏwnictwa=Vëdôvjizna Skra|rok=2018|strōny=118|jynzyk=csb}}, s. 7</ref>.

=== Podlasko ===
We podlaskij literackij mikrogodce, co ja tworzi [[Jan Maksimjuk]], litery tyj używo śe dlo dyftůngo [u̯o], co powstowo na placu downego *o, do przikładu ''prôśba'' ['pru̯ozʲba] – prośba<ref>{{Cytuj ksiōnżkã | nazwisko = Maksimjuk| miano = Jan | tytuł = Čom ne po-svojomu?| wydŏwca = Struha Editions| miyjsce = Biłostôk| rok = 2014| isbn = }}</ref>.

=== Słowacko ===
We słowackij godce litery ''ô'' (29. we alfabeće) używo śe dlo dyftůngu [u̯o], do przikładu. ''kôň'' [ku̯oɲ] – kůń<ref>{{Cytuj ksiōnżkã | nazwisko = Stanislav| miano = Ján | tytuł = Dejiny slovenského jazyka I : Úvod a hláskoslovie| wydŏwca = Vydavateľstvo SAV| miyjsce = Bratislava| rok = 1956| isbn = }}</ref>.

=== Syrbsko-chorwacke ===
We [[bośńacko godka|bośńackij]], [[chorwacko godka|chorwackij]], [[czornogůrsko godka|czornogůrskij]] a [[syrbsko godka|syrbskij]] godce cirkůmfleks bywo używany do uoznaczyńo na piśmje akcyntu przi hůmografach, do przikładu: ''kod'' (''u''), ''kôd'' (''kod''). Roz za czas litera ''ô'' bywo tyż używano jak uoznaczyńy ślůńo śe we potocznyj godce dwůch samogoskůw we jedna, do przikładu ''napisô'' na placu ''napisao'' (''napisoł'')<ref name="p2">{{Cytuj strōnã
| tytuł = Угласти знак дужине
| strōna = Српски језички атеље
| url = http://www.srpskijezickiatelje.com/gramatika:akcenti#toc6
| archive-url = https://web.archive.org/web/20120205192420/http://www.srpskijezickiatelje.com/gramatika:akcenti#toc6
| archive-date = 5. 2. 2012.
| jynzyk = sr
}}</ref>.

== Użyće we inkszych godkach ==
[[File:L'Hôpital-Camfrout 02.JPG|thumb|right|180px|Litera ''ô'' we francuskim mjańe ''Hôpital'']]
[[File:Wenvoe Glamorgan.jpg|thumb|right|180px|Litera ''ô'' we walijskim mjańe ''[[Gwenfô]]'']]
[[File:So thong tin và truyen thong Lam Dong - sign.JPG|thumb|right|180px|Litera ''ô'' we wjetnamskim mjańe ''Thông'', widać tyż warjant ''ồ'' we słowje ''đồng'']]
*[[godka abenaki|abenaki]] – litera ''ô'' uoznoczo nosowy źwjynk [ɔ̃], do przikładu ''segôgw'' [səɡɔ̃ɡʷ] – skůnks. Roz za czas bywo zastympowano znakym ''8''<ref>Bach Emmon: ''Wôbanakiôdwawôgan: Sketch of Western Abenaki Grammar''</ref>;
*[[aczechsko godka|aczechsko]] – uoznoczo źwjynk [o] (kej uobyczne ''o'' czyto śe [ɔ]), do przikładu ''eungkôt'' [ɯŋkot] – ryba<ref>{{cytuj strōnã|url=https://bahasaaceh.com/2008/11/12/ejaan-bahasa-aceh/|tytuł=Ejaan Bahasa Aceh|strōna=bahasaaceh.com|data=2008-11-12|dostymp=2023-12-05}}</ref>. We [[szrift jawi|szrifće jawi]], historyczńy używanym we aczechskim piśmjynńictwje, łaćińske litery ''o'', ''ô'', ''u'', ''w'' (źwjynki: [ɔ], [o], [u], [w]) sům uoddowane tym samym znakym: ''و'';
*[[afrikaans]] – uoznoczo duge [oː], nojczyńśćij we słowach, w kerych dugi wokal je efektym zastympczego wzdużyńo po tym, jak wylećoł źwjynk [g], do przikładu ''môre'' [ˈmɔː.rə] (ze ńid. ''morgen'') – jutro<ref>{{cytuj strōnã|url=https://www.daytranslations.com/blog/afrikaans-and-dutch/|tytuł=Afrikaans and Dutch: Similarities, Differences and Updates|strōna=daytranslations.com|autōr=Day Translations Team|data=2018-01-29|dostymp=2023-12-06|jynzyk=en}}</ref>;
*[[angelsko godka|angelsko]] – bůła używano we XVIII storoczu, coby szporować plac we kśůnżkach a cajtůngach, tam, kaj dźiśo używo śe ''ough'' (ze ńywymołwjanym ''gh''), do przikładu ''thorô'' mjost ''thorough'' [ˈθʌɹə] – akuratny<ref>{{cytuj strōnã|url=https://theconversation.com/the-curious-incident-of-the-disappearing-french-circumflex-54668|tytuł=The curious incident of the disappearing French circumflex |strōna=theconversation.com|autōr=Dominic Glynn|data=2016-02-16|dostymp=2023-12-05|jynzyk=en}}</ref>;
* [[francusko godka|francusko]] – litery ze cirkůmfleksym (''ô'', ''[[â]]'' a ''[[ê]]'') tuplikuje śe wypadńyńćym kůnsůnantůw przi ewolucyji ze ludowyj łaćiny: ''hospitalum'' → ''hôpital'' («lazaryt»), ''hostellum'' → ''hôtel'' («rothaus»), ''rostire'' → ''rôtir'' («smażyć»), costa → côte («brzyg»). We tych słowach wymołwjo śe zawarty wokal [o] na uodmjana uod uobycznego ''o'' czytanego [ɔ], do przikładu: ''cote'' [kɔt] – sygnatura; côte [kot] – wybrzyże. Na połedńu Francyje a we ńykerych kolůńalnych djalektach te uozrůżńyńy na uotwarte a zawarte wokale śe ale zatarła<ref>{{cytuj strōnã|url=https://www.lawlessfrench.com/pronunciation/circumflex/|tytuł=Circumflex: â, ê, î, ô, û|strōna=lawlessfrench.com|dostymp=2023-12-06|jynzyk=en}}</ref>;
*[[frjulsko godka|frjulsko]] – uoznoczo duge [oː] abo dyftůng [ou] (we zoleżnośći uod djalektu), do przikładu ''pôc'' [poːk] abo [pouk] (ze łać. ''paucum'') – trocha<ref>{{cytuj strōnã|url=http://www.geocities.ws/rpontisso/alphabet.html|tytuł=The Furlan / Friulian Alphabet|strōna=www.geocities.ws|dostymp=2023-11-30}}</ref>;
*[[grynlandzko godka|grynlandzko]] – litera ''ô'' bůła używano dlo dugigo [o:], nale uod 1973. mjost jij używo śe digrafu ''oo'', do przikładu słowo ''maamajooq''  [məːməjɔːq] – bebok do 1973. zapisowało śe ''mâmajôĸ'';
*[[godka kri|kri]] – cirkůmfleksym zaznoczo śe dugość samogoski, tůż ''ô'' czyto śe [oː], do przikładu ''ôhtâwîmâw'' [oːhˈtɑː.wiːˌmɑːw] – fater, moc ale autorůw używo dlo dugośći makrůna a pisze ''ō'' (ōhtāwīmāw)<ref>{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Jean Okimāsis and Arok Wolvengrey|tytuł=How to Spell it in Cree (The Standard Roman Orthography) |miyjsce=misāskwatōminihk|wydŏwnictwa=miywāsin ink|rok=2008|strōna=7|ISBN=9780978493509|jynzyk=en}}</ref>;
*[[liguryjsko godka|liguryjsko]] – uoznoczo duge [u:], do przikładu ''òtôbre'' [ɔˈtuːbre] – paźdźyrńik<ref>{{Cytuj strōnã | url = http://www.zeneize.net/grafia/tutto.htm| tytuł = Tùtto e a-a spedîa| ôpublikowany = zeneize.net|data dostympu = 2023-12-06}}</ref>;
*[[malagasko godka|malagasko]] – uoznoczo źwjynk [o] (kery wystympuje bezma yno we borgach ze cudzych godkůw), na uodmjana uod litery ''o'', kery czyto śe [u], je ale używano przede wszyjskim we dykcjůnorzach abo handbuchach, kej we kożdodźynnym użyću pisze śe zauobycz ajnfachowe ''o'', do przikładu ''filôzôfia'' – filozofijo;
*[[portugalsko godka|portugalsko]] – uoznoczo zawarty źwjynk [o], we kůntrze do litery ''[[ó]]'', kero pokazuje uotwarty źwjynk, do przikładu ''avô'' [ɐ'vo] – starzik (por. ''avó'' [ɐ'vɔ] – starka)<ref>{{cytuj strōnã|url=https://www.clubedoportugues.com.br/avo/|tytuł=Avô, avó e avo – quando usar cada um? |strōna=clubedoportugues.com.br|data=2021-05-24|dostymp=2023-12-06|jynzyk=pt}}</ref>;
*[[godka romagnol|romagnol]] – uoznoczo dyftůng [oə̯], do przikładu ''amôr'' [ɐˈmoə̯ɾ] – przůńy<ref>Danielle Vitali: [http://www.dialettoromagnolo.it/uploads/5/2/4/2/52420601/pb-233-file-ortografiaromagnola.pdf L'ortografia romangnola (Scholarly project)]</ref>;
*[[růmůńsko godka|růmůńsko]] – bůła używano do 1903. roku dlo źwjynku [ɨ] we słowach, kaj pochodźůł uůn ze historycznego *o. Po reformje bůła zamjyńůno na ''[[â]]'', do przikładu ''fôntână'' [fɨnˈtɨ.nə] – fůntanna (dźiśejszy zopis: ''fântână'')<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://catalin.francu.com/blog/2018/07/anger-vent-adunc-fontana/| tytuł = Ânger, vênt, adûnc, fôntână| autōr = Cătălin Frâncu| ôpublikowany = catalin.francu.com| data = 2018-07-04| jynzyk = ro| data dostympu = 2023-11-27}}</ref><ref>{{Cytuj strōnã | url = https://rumunski.info.pl/a/agsm,ortograficzne-reformy-jezyka-rumunskiego#| tytuł = Ortograficzne reformy języka rumuńskiego| autōr = Joanna Mikrut| ôpublikowany = rumunski.info.pl| data = 2018-03-31| jynzyk = pl| data dostympu = 2023-11-27}}</ref>;
*[[godka tagalog|tagalog]] – pokazuje, iże wokal [o] na kůńcu słowa je akcyntowany, a tyż je pů ńim krtańowe zwarće, do przikładu ''patawad pô'' [pɐˈtawɐd poʔ] – wyboczće<ref>{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Komisyon sa Wikang Filipino|tytuł=Ortograpiyang pambansa|wydŏwnictwa=Komisyon sa Wikang Filipino |rok=2013|strōna=39|jynzyk=tl}}</ref>;
*[[walijsko godka|walijsko]] – cirkůmfleksym uoznoczo śe duge wokale (choćoż ńy wszyjske, litera bez djakrytyku tyż może być dugo), do przikładu ''dôl'' [doːl] – dolina<ref>{{cytuj strōnã|url=https://www.felinfach.com/pages/welsh-alphabet-welsh-vowels|tytuł=Wehsl alphabet - Welsh vowels - Yr wyddor Gymraeg|strōna=felinfach.com|autōr=Dominic Glynn|dostymp=2023-12-06|jynzyk=en}}</ref>;
*[[wjetnamsko godka|wjetnamsko]] – ''ô'' uoznoczo źwjynk [ɤ] (litera ''o'' uoznoczo [ɔ]), do przikładu ''rô'' [zo˧˧] – szel. Jeźli na tyn źwjynk pado inkszy tůn, ańiżeli pjyrszy, stowjo śe nad ńům dodatkowy djakratyk, skuli czego tworzi śe litera ze dwůma djakrytykami:
**{{Unicode|Ồ ồ}}
**{{Unicode|Ố ố}}
**{{Unicode|Ổ ổ}}
**{{Unicode|Ỗ ỗ}}
**{{Unicode|Ộ ộ}}<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://vinpearl.com/en/alphabet-In-vietnamese-all-the-specific-details |tytuł = Alphabet in Vietnamese language: Useful facts and pronunciation guide |data = 2023-11-21| ôpublikowany = vinpearl.com| data dostympu = 2023-12-06}}</ref>
:Sama litera ''ô'' może fůnkcjůńyrować jak uosobne słowo, kere uoznoczo «paryzol», co bywo wykorzistowane jak mnymotechńika abo wic, dyć cirkůmfleks może przipůminać gynau paryzol<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://www.youtube.com/watch?v=uXQHdlTsf20 |autōr = Excellingo| tytuł = VIETNAMESE LETTER Ô #shorts | ôpublikowany = YouTube.com| data dostympu = 2023-12-06}}</ref>;
*[[godka Xârâcùù|xârâcùù]] – cirkůmfleksym uoznoczo śe nosowość wokalu, do przikładu ''ngôô'' [ŋɔ̃ː] – my<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://www.omniglot.com/writing/xaracuu.htm| tytuł = Xârâcùù language and alphabet | ôpublikowany = omniglot.com| data dostympu = 2023-12-06}}</ref>.

=== Symbol we transliteracyji ===
Znok ''ô'' je używany we normje ISO 9 dlo transliteracyje cyrylickij litery ''[[ө]]'', używanyj mjyndzy inkszymi we [[baszkirsko godka|baszkirskij]], [[karakałpacko godka|karakałpackij]], [[kazachsko godka|kazachskij]], [[můngolsko godka|můngolskij]] a [[tatarsko godka|tatarskij]] godce, w kerych uoznoczo źwjynki [ø], [œ], [o] abo [ɵ]<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://www.iso.org/obp/ui/en/#iso:std:iso:9:ed-2:v1:en | tytuł = ISO 9:1995(en)
Information and documentation — Transliteration of Cyrillic characters into Latin characters — Slavic and non-Slavic languages | ôpublikowany = iso.org| jynzyk = en| data dostympu = 2023-11-30}}</ref>.

We normje ISO 15919 dlo transliteracyje szkriftu [[dewanagari]] znok ''ô'' uodpado literze ''[[ऑ]]'', używanyj mjyndzy inkszymi we [[awestyjsko godka|awestyjskij]], [[kaszmirsko godka|kaszmirskij]] a [[godka marathi|marathi]], w kerych je czytano jak [ɒ], [əː] abo [ɔ]<ref>{{Cytuj strōnã | url = https://www.iso.org/obp/ui/en/#iso:std:iso:15919:ed-1:v1:en | tytuł = ISO 15919:2001(en)
Information and documentation — Transliteration of Devanagari and related Indic scripts into Latin characters| ôpublikowany = iso.org| jynzyk = en| data dostympu = 2023-11-30}}</ref>.

== Ô jak mjano ==
[[File:France Ô 2018.svg|thumb|right|180px|Logo telewizyje «France Ô»]]
We 1998. we [[Francyjo|Francyji]] utworzůno bůło publiczno telewizyjo RFO Sat, kero we 2005. przemjanowano bůło we «[[France Ô]]». Jeji głůwnym zadańym bůło informjyrowańy mjyszkańcůw kůntinyntalnyj Francyje uo wydarzyńach we [[Zamorski departamynt|zamorskich departamyntach]] a [[Zamorsko spůlnota|spůlnotach]]. Litera «O» we mjańe mjała uoznaczać «Outre-mer» (zamorski). Cirkůmfleks mjoł pokozać, iże kanał je uotwarty na roztůmajte akcynta a djalekta. Uokrům tego dźynka cirkůmfleksowi szło być zicher, iże mjano ńy bydźe czytane jak «France 0» (France zéro)<ref>{{Cytuj strōnã|miano= Sandrine |nazwisko=Desroses |tytuł= France Ô remplace RFO Sat |url= http://www.afrik.com/article8158.html|date= 1 March 2005 |dostymp=12-11-2023 |jynzyk=fr}}</ref>.

We 2008. utworzůno tyż bůło radyjowo stacyjo uo takim samym profilu – «Radio Ô». Dźiśo ale fůnguje uůna pod inkszym mjanym – «Outre-mer La Première» (Pjyrszo Zamorsko)<ref>
{{Cytuj strōnã | url = http://www.la1ere.fr/2013/06/20/21-juin-radio-outre-mer-1ere-fete-la-musique-43021.html| tytuł = 21 juin: Radio Outre-mer 1ère fête la musique!| autōr = David Ponchelet| ôpublikowany = la1ere.fr| data = 2013-06-20| jynzyk = fr| data dostympu = 2023-11-27}}</ref>.

We mieście [[Levallois-Perret]] we Francyji znojduje sie restauracyjo ''Ô Restaurant''<ref>[https://www.venuereport.com/venue/o-restaurant/]</ref>.

== Zopis brajlym ==
We francuskij, portugalskij a wjetnamskij godce do zopisu litery ''ô'' we [[Brajl|alfabeće Braille'a]] używo śe szymla <1456> <span style="background:#e4e1e8">⠹</span>, we słowackij – <23456> <span style="background:#e4e1e8">⠾</span><ref name="p1">{{Cytuj strōnã | url = https://www.pharmabraille.com/wp-content/uploads/2014/11/World-Braille-Usage-Third-Edition-1.pdf| tytuł = World Braille Usage| autōr = International Council on English Braille| ôpublikowany = pharmabraille.com| jynzyk = en| data dostympu = 2023-11-28}}</ref>. We godce afrikaans ta litera ńy mo włośnego znaku, używo śe sekwyncyje znakůw dlo cirkůmfleksu <12> a ''o'' <135>: <span style="background:#e4e1e8">⠘⠕</span><ref name="p1" />. We walijskij godce idyjo je tako sama, jyno dlo cirkůmfleksu używo śe znaku <4> i stoji uůn przed literům ''o'': <span style="background:#e4e1e8">⠈⠕</span><ref>{{Cytuj strōnã | url = https://www.ukaaf.org/wp-content/uploads/2020/03/welsh-code-welsh-version.pdf| tytuł = Côd Braille Cymraeg| autōr = UK Association for Accessible Formats| ôpublikowany = ukaaf.org| jynzyk = cy| data dostympu = 2023-11-28}}</ref>.

:{| class=wikitable
|- align=center 
|[[File:Braille Ô.svg|100px]] <br> francuske, portugalske, wjetnamske ô
|[[File:Braille_Ù.svg|100px]] <br> słowacke ô
|[[File:Braille_O.svg|100px]] [[File:Braille_Semicolon.svg|100px]] <br> ô we godkach afrikaans a tswana
|[[File:Braille Accent.svg|100px]] [[File:Braille_O.svg|100px]] <br> walijske ô
|}
== Kodowańy ==
{| class="standard" style="text-align: center"
 !width="25%"| Grafym
 !width="25%"| HTML
 !width="25%"| Unicode
 !width="25%"| [[TeX]]
 |-
 ! Ô
 | &amp;Ocirc;
 | U+00D4
 | <code>\^O</code>
 |-
 ! ô
 | &amp;ocirc;
 | U+00F4
 | <code>\^o</code>
 |}

== Podobne litery ==
[[Image:Элемэнтар̌ъ для дзеци вейскихъ.pdf|page=6|thumb|180px|right|Polsko cyrylica za literům ''ô'']]
=== Cyrylica ===
We cyrylicy idźe nad literům ''[[о]]'' postawić cyrkumfleks, co bydźe wyglůndało: '''''о̂''''', gynau jak łacińsko litera. Tako litera bůła wkludzůno we ńykerych alfabetach, nale dźiśo je używano yno we poruch forszlagach [[ruśińsko godka|ruśińskij]] uortografije. Uoznoczo tam źwjynk [o], do przikładu: ''ко̂но̂плї'' – kůnopje.

*[[karelsko godka|karelsko]] – litera ''о̂'' pojawjůła śe we wydurkowanyj we 1820. przełożůnyj na twerski djalekt Wańeliji uod Matyjusza<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Новак| miano = Ирина Петровна| tytuł = Язык тверских карелов: четыре века истории| cajtōng = Ученые записки Петрозаводского государственного университета| wolumin = 43| wydanie = | strōny = 38—47| data = 2021 | doi = 10.15393/uchz.art.2021.678 | url = https://cyberleninka.ru/article/n/yazyk-tverskih-karelov-chetyre-veka-istorii/viewer|jynzyk = ru}}</ref>;
*[[litewsko godka|litewsko]] – [[Stanisław Mikucki]] (Stanislavas Mikuckis) wkludźůł ja dlo forszlagu cyrylice, kaj uoznoczała dyftůng dźiśo zapisowany jak ''uo'', do przikładu ''ишдо̂ти'' /ɪʃˈduɔtʲɪ/ – dować (łaćiński zopis: ''išduoti''<ref>{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Лидия Николаевна Пиянзина|tytuł=Особенности передачи литовского языка кириллицей в 1864—1904гг.|miyjsce=Санкт-Петербург|wydŏwnictwa=Санкт-Петербургскийгосударственныйуниверситет|jynzyk=ru|rok=2011|strōn=86||gŏdka=ru}}</ref>
*[[marijsko godka|marijsko]] – do abecadła wkludźůł ja [[Andrjej Albinski]] we XVIII st. dlo źwjynku [ø], we teroźńij uortografiji używo śe na jij plac litery ''[[ӧ]]''<ref>{{cytuj ksiōnżkã|autōr=Иван Григорьевич Иванов|tytuł=Вехи марийской письменности|miyjsce=Йошкар-Ола|wydŏwnictwa=Марийский государственный университет|rok=2007|strōn=46||jynzyk=ru|strōny=16|nakład=300}}</ref>, do przikładu ''шю̂рго̂'' /ˈʃyɾɡø/ – gymba (dźiśejszy zopis; ''шӱргӧ'')
*[[polsko godka|polsko]] – bůła użyto we polskim ślabikorzu we cyrylicy, wydanym we [[1865.]] we [[Pejtersburg|Pyjtersburg]]u (uob. tyż.: [[polsko cyrylica]]). Stoła uůna na placu polskigo łaćińskigo ''ó'', ntp. ''бо̂гъ'' /buk/ – bůg (łaćiński zopis: ''bóg'')<ref>{{Cytuj ksiōnżkã | tytuł = Элемэнтар̌ъ для дзеци вейскихъ| miyjsce = Pyjterburg| rok = 1865|jynzyk=pl}}</ref>.
*[[syrbsko godka|syrbsko]] – analogiczńy do uopisanego [[Ô#Syrbsko-chorwacko|wyżyj]] użyćo łaćińskij litery ''ô'' bywo używano tyż cyryliczno ''о̂'', do przikładu ''ко̂д'' abo ''написо̂''<ref name="p2" />;
*[[udmurcko godka|udmurcko]] – pojawjůła śe gramatyce, co ja we 1775. napisoł archijepiskop [[Weńijamin Pucek-Grigorowicz|Weńijamin]], dźiśo ńyma używano<ref>«[http://elibrary.unatlib.ru/handle/123456789/25424 Сочинения, принадлежащие к вотской грамматике]»</ref>;
*[[ukrajińsko godka|ukrajińsko]] – wkludzůno uod [[Mychajło Maksymowycz|Mychajła Maksymowycza]] do jego forszlagu zopisu (tmj. ''[[maksymowyczůwka]]''), uoznaczała uůna tam źwjynk [i], co zjawjůł śe na placu *o we zawartyj sylabje, do przikładu ''ко̂нь'' /kinʲ/ abo /kʲinʲ/ – kůń (dźiśejszy zopis: ''кінь'')<ref>Григорій Петрович Півторак: ''Максимовичівка'', we: {{cytuj ksiōnżkã|tytuł=Енциклопедія сучасної України, т. XVIII|redakcyjŏ=Іван Михайлович Дзюба|miyjsce=Київ|wydŏwnictwa=Інститут енциклопедичних досліджень НАН України|rok=2017|jynzyk=uk}}</ref>.

== Uobocz tyż ==
* [[O]]
* [[cirkůmfleks]]

{{Przipisy}}

[[Kategoryjo:Ślabikorzowe abecadło]]
[[Kategoryjo:Litery]]