(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)
Jump to content

Farqiga u dhexeeya dib u fiirisoshooyinka Qur'aan

Bedel linkiga
Ka Wikipedia
Browse history interactively
← Wax ka badalka duugga ah
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Tags: wax badalka mobilada Wax badalka webka ee moobiilada
y S.C.W. (via JWB)
 
(40 intermediate revisions by 7 users not shown)
Safka 1: Safka 1:
[[File:WLM_-_roel1943_-_Koran.jpg|thumb|Kitaabka Quraanka kariimka ah.]]
[[File:WLM_-_roel1943_-_Koran.jpg|thumb|Kitaabka Quraanka kariimka ah.]]


'''[[Quraan]]''', '''Qur'aan''', '''[[Quraanka Kariimka]]'''<ref> '''[https://www.jw.org/en/library/books/Mankinds-Search-for-God/Islām-The-Way-to-God-by-Submission/ Islām—The Way to God by Submission]''' (en)</ref>([[carabi]]: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; [[ingiriis]]: Koran) waa kitaabka [[Alle|Alle ﺍﻟﻠﻪ]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Maxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h), kaas oo ku qoran luuqada [[carabi]]ga.<ref>"'''[[Quraan]]''' '''[[Quraanka Kariimka]]''' ([[carabi]]: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; [[ingiriis]]: Koran)"</ref><ref>"waa kitaabka [[Alle|Alle ﺍﻟﻠﻪ]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Maxamed]]
'''[[Quraan]]''', '''Qur'aan''', '''[[Quraanka Kariimka]]''' ([[carabi]]: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; [[ingiriis]]: Koran) waa kitaabka [[Alle|Alle ﺍﻟﻠﻪ]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Maxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h), kaas oo ku qoran luuqada [[carabi]]ga.<ref>"'''[[Quraan]]''' '''[[Quraanka Kariimka]]''' ([[carabi]]: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; [[ingiriis]]: Koran)"</ref><ref>"waa kitaabka [[Alle|Alle ﺍﻟﻠﻪ]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Maxamed]]
{{SCW}}"</ref>
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]]"</ref>
Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed.<ref>"Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed."</ref>
Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed.<ref>"Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed."</ref>


Quraanka kariimka ah waa hadalka [[Ilaahay|Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ)]] kaas oo [[malag]]a [[Jibriil]] u soo gudbin jirey [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h) [[wakhti|wakhti 23]] [[sanad|sano]] ah, oo ku bilaabmaysa [[Diseembar|Diisembar 22keedii]] sanadkii 609 [[C.D]] (Ciise Dabadii), wakhtigaas oo nebigu ahaa [[sanad|40 jir]],<ref>"hadalka [[Ilaahay|Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ)]] kaas oo [[malag]]a [[Jibriil]] u soo gudbin jirey [[Nebi Muxamed]]
Quraanka kariimka ah waa hadalka [[Ilaahay|Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ)]] kaas oo [[malag]]a [[Jibriil]] u soo gudbin jirey [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h) [[wakhti|wakhti 23]] [[sanad|sano]] ah, oo ku bilaabmaysa [[Diseembar|Diisembar 22keedii]] sanadkii 609 [[C.D]] (Ciise Dabadii), wakhtigaas oo nebigu ahaa [[sanad|40 jir]],<ref>"hadalka [[Ilaahay|Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ)]] kaas oo [[malag]]a [[Jibriil]] u soo gudbin jirey [[Nebi Muxamed]]
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]]"</ref> ilaa markii taariikdhu ahayd 632 Ciise Dabadii, oo ku beegan sanadkii Nabi Maxamed
{{SCW}}"</ref> ilaa markii taariikdhu ahayd 632 Ciise Dabadii, oo ku beegan sanadkii Nabi Maxamed
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h) geeriyooday. Sidaa diinta Islaamku sheegtay kitaabka Quraanku waa midka ugu sareeya kitaabyada ee [[Ilaahay]] ka ilaalinayo khaladka iyo musuqmaasuqa isla markaana hogaan iyo hanuunin u ah dhamaan [[dad|aadamaha]] ku nool [[duni]]da.
{{SCW}} (n.n.k.h) geeriyooday. Sidaa diinta Islaamku sheegtay kitaabka Quraanku waa midka ugu sareeya kitaabyada ee [[Ilaahay]] ka ilaalinayo khaladka iyo musuqmaasuqa isla markaana hogaan iyo hanuunin u ah dhamaan [[dad|aadamaha]] ku nool [[duni]]da.
Kitaabka Quraanka waxaa loo kala saaraa, guud ahaan, labo qeybood oo kala ah [[Makka|Makki]] (oo ah Quraanka ku soo dagay Nebiga
Kitaabka Quraanka waxaa loo kala saaraa, guud ahaan, labo qeybood oo kala ah [[Makka|Makki]] (oo ah Quraanka ku soo dagay Nebiga
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] intii uu magaalada [[Makkah]] joogay) iyo [[Madiina|Madani]] (oo ah Quraanka ku soo dagay [[Nebi Muxamed]]
{{SCW}} intii uu magaalada [[Makkah]] joogay) iyo [[Madiina|Madani]] (oo ah Quraanka ku soo dagay [[Nebi Muxamed]]
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] wakhtigii uu magaalada [[Madiina]] deganaa). Intaasi kuma eeka qeybaha Quraanku ee waxaa kitaabku u sameeysan yahay nidaam loo yaqaano [[suurad]]o, kuwaasi oo loo sii kala saaro [[aayad]]o. Quraanku wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] kuwaasi ooy ugu horeeyso [[suurad]]a [[Al Faatixa]] (mahnaheedu tahay fur-furitaan ama "bilaabid") oo ka samaysan [[aayad|7 aayadood]] ilaa laga gaadho suurada 114 ee [[Al-Naas]] (macnaheedu yahay dadka) oo ka kooban [[aayad|6 aayadood]].
{{SCW}} wakhtigii uu magaalada [[Madiina]] deganaa). Intaasi kuma eeka qeybaha Quraanku ee waxaa kitaabku u sameeysan yahay nidaam loo yaqaano [[suurad]]o, kuwaasi oo loo sii kala saaro [[aayad]]o. Quraanku wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] kuwaasi ooy ugu horeeyso [[suurad]]a [[Al Faatixa]] (macnaheedu tahay fur-furitaan ama "bilaabid") oo ka samaysan [[aayad|7 aayadood]] ilaa laga gaadho suurada 114 ee [[Al-Naas]] (macnaheedu yahay dadka) oo ka kooban [[aayad|6 aayadood]].


Kitaabka Quraanka ah dhexdiisa waxaa ku xusan dhamaan [[taariikh]]da, [[nolol|nolosha]], tilmaamida iyo hogaanka, wixii horey u dhacay, waxa dhici doona, [[nolol|nolosha dunida]], [[aakhiro|nolosha aakhiro]], [[maalin|maalinta qiyaame]] iyo [[xisaab]]ta, iyo dhamaan macluumaadka [[noole]]ha.
Kitaabka Quraanka ah dhexdiisa waxaa ku xusan dhamaan [[taariikh]]da, [[nolol|nolosha]], tilmaamida iyo hogaanka, wixii horey u dhacay, waxa dhici doona, [[nolol|nolosha dunida]], [[aakhiro|nolosha aakhiro]], [[maalin|maalinta qiyaame]] iyo [[xisaab]]ta, iyo dhamaan macluumaadka [[noole]]ha.
Safka 18: Safka 18:
Wadajirka Quraanka iyo [[Xadiis]]ku waa sharciga saxda ah ee [[Alle]] ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan, waxaana loo yaqaanaa '''Sharciga Shariicada'''. Intaasi waxaa dheer, Quraanka oo lagu akhrinayo luuqada [[carabi]]ga ayaa waxa la akhriyaa wakhtiga la tukanayo [[salaad]]aha.<ref>"Wadajirka Quraanka iyo [[Xadiis]]ku waa sharciga saxda ah ee [[Alle]] ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan"</ref> Qofka xafida 114ta Suuradood ee Quraanka waxaa loo yaqaanaa '''Xaafid'''. Jiijiidida iyo qurxinta codka marka la akhrinayo Quraanka waxaa loo yaqaanaa [[towjiid]].
Wadajirka Quraanka iyo [[Xadiis]]ku waa sharciga saxda ah ee [[Alle]] ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan, waxaana loo yaqaanaa '''Sharciga Shariicada'''. Intaasi waxaa dheer, Quraanka oo lagu akhrinayo luuqada [[carabi]]ga ayaa waxa la akhriyaa wakhtiga la tukanayo [[salaad]]aha.<ref>"Wadajirka Quraanka iyo [[Xadiis]]ku waa sharciga saxda ah ee [[Alle]] ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan"</ref> Qofka xafida 114ta Suuradood ee Quraanka waxaa loo yaqaanaa '''Xaafid'''. Jiijiidida iyo qurxinta codka marka la akhrinayo Quraanka waxaa loo yaqaanaa [[towjiid]].
Si kastaba ha ahaatee, [[bil|bisha]] [[Ramadaan]] dadka muslimiinta ahi waxay dhamaystiraan akhrinta dhamaan Quraanka ayagoo ku tukanaya [[salaad]]a [[tarawiix]]da.
Si kastaba ha ahaatee, [[bil|bisha]] [[Ramadaan]] dadka muslimiinta ahi waxay dhamaystiraan akhrinta dhamaan Quraanka ayagoo ku tukanaya [[salaad]]a [[tarawiix]]da.

Maanta, Quraanku waa buug dhib badan. Tusaale ahaan; Xaaladda haweenka lagu qabtay Dagaallada Diinta waa arrin xasaasi ah xagga diinta. Marka loo eego tarjumaada dhaqameed ee Qur'aanka, haweenkani waa haween la siman dumarka addoomada ah ee la iibsan karo loona iibin karo alaab ahaan. Hadday haweenkan guursadeen iyo haddii kale lama tixgelinayo, iyo sida dumarka addoommada ah ee kale ee la helay, kuwa xaq u leh (dagaalyahannada ama kuwa iibsada) waxay ku sameyn karaan dhaqannada galmada jidhkooda iyaga oo aan raalli ka ahayn.(23:5-6)<ref>[https://sorularlaislamiyet.com/cariye-ne-demektir-ve-cariyeler-ile-cinsel-iliski-gunah-midir-0] Cariye…]</ref>(eeg: [[Dembiyada Dagaalka]])
[[File:Blue koran sanaa.jpg|thumb|"Qoraallada Sanaa" ee ka hooseeya iftiinka ultraviolet; adiga oo adeegsanaya raajooyinka U.V iyo X, “hoosaadyo iyo isbeddelka qoraalka” waa la muujin karaa.]]


= Micnaha & Sharaxaada Quraanka =
= Micnaha & Sharaxaada Quraanka =
Safka 30: Safka 27:
Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed, isla markaana wuxuu kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; [[jano]]da iyo [[cadaab]]ta; [[aduun|ifka]] iyo [[aakhiro]]da.<ref>"kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; [[jano]]da iyo [[cadaab]]ta; [[aduun|ifka]] iyo [[aakhiro]]da"</ref>
Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay [[diin]]ta [[Islam]]ka dhamaanteed, isla markaana wuxuu kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; [[jano]]da iyo [[cadaab]]ta; [[aduun|ifka]] iyo [[aakhiro]]da.<ref>"kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; [[jano]]da iyo [[cadaab]]ta; [[aduun|ifka]] iyo [[aakhiro]]da"</ref>


Kitaabka Quraanka kariimka ah ee [[Ilaahay]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h) waxaa lagu magacaabaa '''Al-Furqaan''', kaasi oo ah tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid [[cir|samada sare]] laga soo diray ("tanziil").
Kitaabka Quraanka kariimka ah ee [[Ilaahay]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h) waxaa lagu magacaabaa '''Al-Furqaan''', kaasi oo ah tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid [[cir|samada sare]] laga soo diray ("tanziil").
<ref>"tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid [[cir|samada sare]] laga soo diray ("tanziil")"</ref>
<ref>"tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid [[cir|samada sare]] laga soo diray ("tanziil")"</ref>


= Taariikhda Quraanka =
= Taariikhda Quraanka =
⚫
=Samayska Kitaabka Quraanka =
Sida lagu sheegay cilmi baaris cilmiyeed, meeshii aasaaska u ahayd Islaamka; Baarayaasha taariikhda Islaamka waxay daraasad ku sameeyeen isbeddelka [[Qibla]] muddo kadib meeshii uu ku dhashay Islaamka. [[Patricia Crone]], [[Michael Cook]] iyo cilmi-baarayaal kale oo tiro badan, oo ku saleysan qoraalka iyo cilmi-baarista qadiimiga ah, waxay rumeysan yihiin in "Masjid al-Haram" uu ku yaal waqooyiga-galbeed ee Jasiiradda Carabta. (maaha Mecca sida lagu muujiyey shaqooyinka soo jireenka ah ee ku saleysan dhaqanka sheeko)<ref>[https://bora.uib.no/bora-xmlui/bitstream/handle/1956/12367/144806851.pdf?sequence=4&isAllowed=y Bora]</ref><ref>Meccan Trade And The Rise Of Islam, (Princeton, U.S.A: Princeton University Press, 1987</ref><ref>[https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5006&context=edissertations Edissertations]</ref><ref>[https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/592002 Dergipark]</ref>

Haddii “shaqooyinka ku salaysan dhaqanka sheekada” laga reebo, taariikhdii hore ee Islaamka (markii ay soo baxday, oo juquraafiga uu ku dhashay kuna faafay adduunka) ayaan weli caddayn maanta marka la eego taariikhda taariikhiga. Marka loo eego natiijooyinka cilmi -baarista, gobollada Kufa iyo Hira (koonfurta Ciraaq) waa gobollada caanka ah oo ay weheliyaan Petra.<ref>[https://www.zwemercenter.com/is-mecca-really-the-birthplace-of-islam/ Is Mecca…]</ref><ref>[https://www.aymennjawad.org/23129/the-byzantine-arabic-chronicle-full-translation The Byzantine]</ref>

[[File:Lower city, Petra.jpg|thumb|200px|[[Petra]]; Sida laga soo xigtay cilmi-baarista taariikhda Islaamka iyo cilmi-baarista qadiimiga ah Dan Gibson, meeshani waa meeshii uu ku noolaa [[Maxamed]] yaraantiisii ​​oo uu ka helay astaamihiisii ​​ugu horreeyay. Sida masaajidadii iyo qabuurahoodii ugu horeeyey ee muslimiintu muujiyaan, sidoo kale waxay ahayd jihada koowaad ee [[Qiblada]] Muslimiinta <ref>Dan Gibson: Qur'ānic geography: a survey and evaluation of the geographical references in the qurãn with suggested solutions for various problems and issues. Independent Scholars Press, Surrey (BC) 2011, ISBN 978-0-9733642-8-6</ref>]]

⚫
=Samayska Kitaabka Quraanka=
[[File:Quran cover.jpg|thumbnail|Quraan]]
[[File:Quran cover.jpg|thumbnail|Quraan]]

'''Quraan''' waa kiitaabka [[Allaah|Illahey]] ee saldhiga u ah diinta [[Islaam]]ka ee dadka [[muslim]]iinta ahi ku xidhan yihiin.
'''Quraan''' waa kiitaabka [[Allaah|Illahey]] ee saldhiga u ah diinta [[Islaam]]ka ee dadka [[muslim]]iinta ahi ku xidhan yihiin.


Safka 49: Safka 39:
== Suurad ==
== Suurad ==
Fiiri [[114 Suuradood|Jadwalka Boqol toban iyo afarta Suuradood ee Quraanka Kariimka ah]]
Fiiri [[114 Suuradood|Jadwalka Boqol toban iyo afarta Suuradood ee Quraanka Kariimka ah]]

[[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|thumb|Suurada ugu horeeysa [[Quraan]]ka kariimka ah ee Suuratul-[[Al-Faatixa]].]]
[[File:FirstSurahKoran_(fragment).jpg|thumb|Suurada ugu horeeysa [[Quraan]]ka kariimka ah ee Suuratul-[[Al-Faatixa]].]]

'''Suurad''' '''[[Suurah]]''' '''[[Suuratu]]''' ([[ingiriis]]: sura, surah, surat; [[carabi]]: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ
'''Suurad''' '''[[Suurah]]''' '''[[Suuratu]]''' ([[ingiriis]]: sura, surah, surat; [[carabi]]: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ
suwar, sidoo kale sūrah)<ref>"'''Suurad''' '''[[Suurah]]''' '''[[Suuratu]]''' ([[ingiriis]]: sura, surah, surat; [[carabi]]: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ
suwar, sidoo kale sūrah)<ref>"'''Suurad''' '''[[Suurah]]''' '''[[Suuratu]]''' ([[ingiriis]]: sura, surah, surat; [[carabi]]: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ
suwar, sidoo kale sūrah)"</ref> waa maqaro bog ama bogag [[aayad]]o ka mid ah [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h). Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah.<ref>"waa maqaro bog ama bogag [[aayad]]o ka mid ah [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h)."</ref><ref>"Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah"</ref>
suwar, sidoo kale sūrah)"</ref> waa maqaro bog ama bogag [[aayad]]o ka mid ah [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h). Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah.<ref>"waa maqaro bog ama bogag [[aayad]]o ka mid ah [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h)."</ref><ref>"Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah"</ref>


Dhererka Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayad|3 aayadood]]; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]].<ref>"gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayad|3 aayadood]]"</ref><ref>"suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]]"</ref>
Dhererka Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayad|3 aayadood]]; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]].<ref>"gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[Aayad|3 aayadood]]"</ref><ref>"suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]]"</ref>
Boqol toban iyo afarta suuradood ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin [[Suurah|86 suuradood]] oo ah [[Makka|Makki]] iyo [[Madiina|28 Madani]] ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu [[Nebi Muxamed]]
Boqol toban iyo afarta suuradood ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin [[Suurah|86 suuradood]] oo ah [[Makka|Makki]] iyo [[Madiina|28 Madani]] ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu [[Nebi Muxamed]]
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] ka tagin magaalada [[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]],<ref>"[[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]]"</ref> halka markuu [[Nebi]]gu
{{SCW}} ka tagin magaalada [[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]],<ref>"[[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]]"</ref> halka markuu [[Nebi]]gu
[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] u hijrooday magaalada [[Madiina]] waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan [[Medina|Madani]].
{{SCW}} u hijrooday magaalada [[Madiina]] waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan [[Medina|Madani]].


Hadaba suuradaha[[Makki]]ga ahi waxay ka waramaan [[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah.<ref>"[[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah"</ref> Marka laga reebo Suuratul-[[Al-Tawba]],<ref>"Suuratul-[[Al-Tawba]]"</ref> dhamaan [[suurah|suuradaha]] kale waxay ku bilaabmaan "[[Alle|Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud]]" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) ''Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi''.<ref>"[[Alle|Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud]]" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) ''Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi''.</ref> Midani waa tan kala soocda isla markaana kala saarta Suuradaha ku jira Kitaabka Quraanka Kariimka ah.
Hadaba suuradaha[[Makki]]ga ahi waxay ka waramaan [[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah.<ref>"[[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah"</ref> Marka laga reebo Suuratul-[[Al-Tawba]],<ref>"Suuratul-[[Al-Tawba]]"</ref> dhamaan [[suurah|suuradaha]] kale waxay ku bilaabmaan "[[Alle|Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud]]" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) ''Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi''.<ref>"[[Alle|Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud]]" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) ''Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi''.</ref> Midani waa tan kala soocda isla markaana kala saarta Suuradaha ku jira Kitaabka Quraanka Kariimka ah.
Safka 66: Safka 54:


=== Sharaxaada Suurad ===
=== Sharaxaada Suurad ===
Erayga suurat waxaa markii ugu horeeysay isticmaalay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] si uu ugu kala saaro iyo kala sooco qeybaha Quraanka kariimka ah. Taasi oo ku dhex jirta aayado [[Alle]] (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani."<ref>"aayado [[Alle]] (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani.""</ref>
Erayga suurat waxaa markii ugu horeeysay isticmaalay [[Nebi Muxamed]]
{{SCW}} si uu ugu kala saaro iyo kala sooco qeybaha Quraanka kariimka ah. Taasi oo ku dhex jirta aayado [[Alle]] (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani."<ref>"aayado [[Alle]] (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani.""</ref>
Dhinaca kale, wadarta suurad waa suwar sida ku xusan Quraanka kariimka, aayadahan oo fasirka af-[[Soomaali]] ku noqonaya "Ma waxay dhaheen isagaa Allifay? Ku dheh "La yimaada toban suwar oo la mid ah (waa Quraankee) una yeedha cid kasta marka laga reebo Alle, haddii aad run sheegaysaan."<ref>[http://www.youquran.com/DISCOVERING-QURAN-Robinson.PDF Robinson Neal, Discovering the Qurʼan: A Contemporary Approach to a Veiled Text, 2003, Georgetown University Press, 25–97]</ref><ref>[http://www.qran.org/q-chrono.htm Qran.org: Quran Verses in Chronological Order]</ref><ref>[http://www.bombaxo.com/chronsurs.html Chronological Order of Quranic Surahs by Kevin P. Edgecomb (2002)].</ref>
Dhinaca kale, wadarta suurad waa suwar sida ku xusan Quraanka kariimka, aayadahan oo fasirka [[Af Soomaali]] ku noqonaya "Ma waxay dhaheen isagaa Allifay? Ku dheh "La yimaada toban suwar oo la mid ah (waa Quraankee) una yeedha cid kasta marka laga reebo Alle, haddii aad run sheegaysaan."<ref>[http://www.youquran.com/DISCOVERING-QURAN-Robinson.PDF Robinson Neal, Discovering the Qurʼan: A Contemporary Approach to a Veiled Text, 2003, Georgetown University Press, 25–97]</ref><ref>[http://www.qran.org/q-chrono.htm Qran.org: Quran Verses in Chronological Order]</ref><ref>[http://www.bombaxo.com/chronsurs.html Chronological Order of Quranic Surahs by Kevin P. Edgecomb (2002)] {{Wayback|url=http://www.bombaxo.com/chronsurs.html |date=20180113191410 }}.</ref>
=== [[Sida Loo Helo Waddada Jannada?]] ===


== Aayadaha Quraanka ==
== Aayadaha Quraanka ==
⚫
'''Aayad''' '''[[Aayah]]''' '''[[Aayatu]]''' ([[ingiriis]]: Ayah, Aayah; [[carabi]]: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)<ref>"'''Aayad''' '''[[Aayah]]''' '''[[Aayatu]]''' ([[ingiriis]]: Ayah, Aayah; [[carabi]]: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)"</ref> waa eray af-[[Carabi]] ah oo macnaheedu tahay ''cadayn'' ama ''calaamad'' taasi oo ku dhex jirta [[suurad]]aha [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} (n.n.k.h).
[[File:Aivazovsky Passage of the Jews through the Red Sea.jpg|250px|thumb|Meesha qoyan ayaa lagu tilmaamaa inay tahay meel lagu nasto oo ku jirta Kitaabka Cibraaniga (sheekooyinka Baxniintii ee reer binu Israa'iil)<ref>{{cite web|url= http://www.ucg.org/the-good-news/the-bible-and-archaeology-the-red-sea-or-the-reed-sea|title= The Bible and Archaeology: The Red Sea or the Reed Sea?|last= Seiglie|first= Mario|date= 3 June 1997|website= [[Beyond Today (magazine)|The Good News]]|publisher= [[United Church of God]]|archive-url= https://web.archive.org/web/20170815021007/https://www.ucg.org/the-good-news/the-bible-and-archaeology-the-red-sea-or-the-reed-sea|archive-date= 15 August 2017|url-status= live}}</ref> waxay isu beddeshaa ka gudubka halyeeyga Badda Cas.(Aivazovsky)]]

⚫
'''Aayad''' '''[[Aayah]]''' '''[[Aayatu]]''' ([[ingiriis]]: Ayah, Aayah; [[carabi]]: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)<ref>"'''Aayad''' '''[[Aayah]]''' '''[[Aayatu]]''' ([[ingiriis]]: Ayah, Aayah; [[carabi]]: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)"</ref> waa eray af-[[Carabi]] ah oo macnaheedu tahay ''cadayn'' ama ''calaamad'' taasi oo ku dhex jirta [[suurad]]aha [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] (s.w.t) ku soo dejiyay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] (n.n.k.h).


In kastoo aayadaha ku jira [[suurad]]aha kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah ay gaaban yihiin, hadana macnaha ay xambaarsan yihiin ayaa ah mid aad u balaadhan. Kitaabka Quraanka kariimka ahi wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah.<ref>"[[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah"</ref><ref>"Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah"</ref>
In kastoo aayadaha ku jira [[suurad]]aha kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah ay gaaban yihiin, hadana macnaha ay xambaarsan yihiin ayaa ah mid aad u balaadhan. Kitaabka Quraanka kariimka ahi wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah.<ref>"[[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah"</ref><ref>"Kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay [[boqol toban iyo afar Suuradood]] oo u sii kala baxa tiro badan oo [[aayad]]o ah"</ref>


Dhererka aayadaha iyo Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayatu|3 aayadood]]; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]].<ref>"gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayad|3 aayadood]]"</ref><ref>"suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]]"</ref>
Dhererka aayadaha iyo Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[aayatu|3 aayadood]]; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]].<ref>"gaabani waa Suuratul-[[Al-Kawsar]] oo ka kooban [[Aayad|3 aayadood]]"</ref><ref>"suurada ugu dheeri tahay Suuratul-[[Al-Baqara]] oo ka kooban [[aayad|286 aayadood]]"</ref>
[[Boqol toban iyo afarta suuradood]] ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin [[Suurah|86 suuradood]] oo ah [[Makka|Makki]] iyo [[Madiina|28 Madani]] ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] ka tagin magaalada [[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]],<ref>"[[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]]"</ref> halka markuu [[Nebi]]gu[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] u hijrooday magaalada [[Madiina]] waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan [[Medina|Madani]].
[[Boqol toban iyo afarta suuradood]] ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin [[Suurah|86 suuradood]] oo ah [[Makka|Makki]] iyo [[Madiina|28 Madani]] ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} ka tagin magaalada [[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]],<ref>"[[Makkah]] quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa [[Makka|Makki]]"</ref> halka markuu [[Nebi]]gu{{SCW}} u hijrooday magaalada [[Madiina]] waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan [[Medina|Madani]].


Hadaba suuradaha[[Makki]]ga ahi waxay ka waramaan [[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah.<ref>"[[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah"</ref>
Hadaba suuradaha[[Makki]]ga ahi waxay ka waramaan [[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah.<ref>"[[aakhiro|aakhirada]] iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha [[Madani]]ga ahi ay sharaxaan [[nolol|nolosha]], isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada [[Islaam]]ka ah"</ref>
Safka 133: Safka 121:
* Qalitaanka [[xoolo|xoolaha]] ka hor [[diin]]ta [[Islaam]]ka. (v. 136ff)
* Qalitaanka [[xoolo|xoolaha]] ka hor [[diin]]ta [[Islaam]]ka. (v. 136ff)
|-
|-
| 7 || [[Al-Acraaf]] || Dhererkii, Kuliyada kala sooca || 206 || Makki<ref name="Asad-Surah-Intro" /> ||
| 7 || [[Al-Acraaf]] || Dhererkii, Kuliyada kala sooca || 206 || Makki ||
* Hadafkii [[Nebi]]ga. <ref name="Asad-Surah-Intro" />
* Hadafkii [[Nebi]]ga.
* [[Aadam]], [[Xaawo]] iyo [[Ibliis]]. (v. 16-25) <ref name="Asad-Surah-Intro" />
* [[Aadam]], [[Xaawo]] iyo [[Ibliis]]. (v. 16-25)
* Sheekooyinkii [[Nebi Nuux]], [[Nebi Huud]], [[Nebi Saalax]], [[Nebi Luud]], [[Nebi Shucayb|Nebi Shucáyb]] iyo [[Nebi Muuse]] (v. 59-171)
* Sheekooyinkii [[Nebi Nuux]], [[Nebi Huud]], [[Nebi Saalax]], [[Nebi Luud]], [[Nebi Shucayb|Nebi Shucáyb]] iyo [[Nebi Muuse]] (v. 59-171)
* Waxa ku dhacaya cida diida amarka Alle. (v. 175)
* Waxa ku dhacaya cida diida amarka Alle. (v. 175)
Safka 203: Safka 191:
Sida ku cad kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ee aasaaska u ah [[diin]]ta [[Islaam]]ka, [[Ilaahay]] sareeye wuxuu soo dejiyay [[4|afar Kitaab]]<ref>"[[Quraan]]ka kariimka ee aasaaska u ah [[diin]]ta [[Islaam]]ka, [[Ilaahay]] sareeye wuxuu soo dejiyay [[4|afar Kitaab]] oo la kala siiyay afar [[Rasuul]]"</ref> oo la kala siiyay afar [[Rasuul]].
Sida ku cad kitaabka [[Quraan]]ka kariimka ee aasaaska u ah [[diin]]ta [[Islaam]]ka, [[Ilaahay]] sareeye wuxuu soo dejiyay [[4|afar Kitaab]]<ref>"[[Quraan]]ka kariimka ee aasaaska u ah [[diin]]ta [[Islaam]]ka, [[Ilaahay]] sareeye wuxuu soo dejiyay [[4|afar Kitaab]] oo la kala siiyay afar [[Rasuul]]"</ref> oo la kala siiyay afar [[Rasuul]].
Kutubtaasi waxay kala yihiin:
Kutubtaasi waxay kala yihiin:
* Kitaabka "[[Al-Furqaan]]" ee lagu soo dejiyay [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]]
* Kitaabka "[[Al-Furqaan]]" ee lagu soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]{{SCW}}
* Kitaabka "[[Injiil]]" ee lagu soo dejiyay [[Nebi Ciise]]
* Kitaabka "[[Injiil]]" ee lagu soo dejiyay [[Nebi Ciise]]
* Kitaabka "[[Towraad]]" ee loo soo diray [[Nebi Muuse]], iyo
* Kitaabka "[[Towraad]]" ee loo soo diray [[Nebi Muuse]], iyo
Safka 209: Safka 197:
Intaasi waxaa soo raaca dhowr suxufi oo lagu soo kala dejiyay [[Nebi|anbiyo]] iyo [[Rasuul|Rusul]], waxaana ka mid ah:
Intaasi waxaa soo raaca dhowr suxufi oo lagu soo kala dejiyay [[Nebi|anbiyo]] iyo [[Rasuul|Rusul]], waxaana ka mid ah:
* [[Suxufta Ibraahim]] oo lagu soo dejiyay [[Nebi Ibraahim]].
* [[Suxufta Ibraahim]] oo lagu soo dejiyay [[Nebi Ibraahim]].

== Jadwalka Nabiyada iyo Rusuusha Kutubta lagu soo dejiyay ==
== Jadwalka Nabiyada iyo Rusuusha Kutubta lagu soo dejiyay ==
⚫
Sida ku cad [[kitaab]]ka [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]]{{SCW}} waxaa jira [[tiro]] badan<ref>[[kitaab]]ka [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]]{{SCW}}</ref> oo [[nabi]]yo iyo [[rasuul]] ah oo [[Ilaahay]] (koreeye) ku soo dejiyay [[kitaab|kutub]].<Ref>[[nabi]]yo iyo [[rasuul]] ah oo [[Ilaahay]] (koreeye) ku soo dejiyay [[kitaab|kutub]]</ref> Kuwaasi waxaa ugu horeeyay [[Nabi Ibraahim]] oo Alle u soo diray qoraalada [[Suxufi Ibraahim]], waxaana ugu dambeeyay [[kitaab]]ka [[Al-Furqaan]] ee Alle u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]]{{SCW}}.<Ref>"[[Nabi Ibraahim]] oo Alle u soo diray qoraalada [[Suxufi Ibraahim]]"</ref>
[[File:'The Visit of the Queen of Sheba to King Solomon', oil on canvas painting by Edward Poynter, 1890, Art Gallery of New South Wales.jpg|thumb|200px|Booqashadii [[Boqoradda Belkis]] ee Boqorka Sulaymaan. Edward Poynter, 1890. [[Nabi Suleymaan C.S.|Sulaymaan]] wuxuu Quraanka u soo galay isagoo nebi ah oo xukumaya dadka, [[Jini|jinka]] iyo dabeecadda.]]

[[File:Jonah and the Whale, Folio from a Jami al-Tavarikh (Compendium of Chronicles).jpg|thumb|200px|[[Nabi Yuunus C.S.]] iyo kalluun]]

⚫
Sida ku cad [[kitaab]]ka [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] waxaa jira [[tiro]] badan<ref>[[kitaab]]ka [[Quraan]]ka kariimka ah ee [[Alle]] u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]]</ref> oo [[nabi]]yo iyo [[rasuul]] ah oo [[Ilaahay]] (koreeye) ku soo dejiyay [[kitaab|kutub]].<Ref>[[nabi]]yo iyo [[rasuul]] ah oo [[Ilaahay]] (koreeye) ku soo dejiyay [[kitaab|kutub]]</ref> Kuwaasi waxaa ugu horeeyay [[Nabi Ibraahim]] oo Alle u soo diray qoraalada [[Suxufi Ibraahim]], waxaana ugu dambeeyay [[kitaab]]ka [[Al-Furqaan]] ee Alle u soo waxyooday [[Nebi Muxamed]][[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]].<Ref>"[[Nabi Ibraahim]] oo Alle u soo diray qoraalada [[Suxufi Ibraahim]]"</ref>
Intaasi marka laga yimaado waxaa jira tiro kale oo nebiyo iyo rasuul ah oo Rabbi u soo diray kutub, laakiin inagu aqoon uma lihin kuwaasi, waxaana tusaale inoo ah: [[Nebi Ismaaciil]], [[Nebi Yacquub]] iyo [[Nebi Yoonis]] oo dhamaantood leh kutub aynaan cilmi u lahayn.<Ref>"[[Nebi Ismaaciil]], [[Nebi Yacquub]] iyo [[Nebi Yoonis]]"</ref>
Intaasi marka laga yimaado waxaa jira tiro kale oo nebiyo iyo rasuul ah oo Rabbi u soo diray kutub, laakiin inagu aqoon uma lihin kuwaasi, waxaana tusaale inoo ah: [[Nebi Ismaaciil]], [[Nebi Yacquub]] iyo [[Nebi Yoonis]] oo dhamaantood leh kutub aynaan cilmi u lahayn.<Ref>"[[Nebi Ismaaciil]], [[Nebi Yacquub]] iyo [[Nebi Yoonis]]"</ref>


Safka 227: Safka 212:
!Sharaxaad Kooban
!Sharaxaad Kooban
|-
|-
| '''[[Nebi Muxamed]]'''[[File:Mohamed peace be upon him.svg|18px]] || ﻧﺒﻲ ﻣﺤﻤﺪ || [[Kitaab]]ka [[Quraan]]ka<br />"[[Al-Furqaan]]"<br />(ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ) || - ||
| '''[[Nebi Muxamed]]'''{{SCW}} || ﻧﺒﻲ ﻣﺤﻤﺪ || [[Kitaab]]ka [[Quraan]]ka<br />"[[Al-Furqaan]]"<br />(ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ) || - ||
* Lagu soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]
* Lagu soo dejiyay [[Nebi Muxamed]]
* Waxyigu wuxuu socday [[23|23 sanno]] gudahood.
* Waxyigu wuxuu socday [[23|23 sanno]] gudahood.
Safka 255: Safka 240:


= Turjumaada Quraanka =
= Turjumaada Quraanka =
*[https://ar.wikisource.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85 Qur'aanka Carabiga ee Wikisource]
*[https://maktabadda.com/quraanka-kariimka-iyo-tarjamada-macnihiisa-ee-afka-soomaaliga/quraanka-kariimka-iyo-tarjamada-macnihiisa-ee-afka-soomaaliga/ Qur'aanka Soomaaliga]


= Xigasho =
= Xigasho =
Safka 260: Safka 247:


[[Category:Quraan| ]]
[[Category:Quraan| ]]
[[Category:Saxaabada]]
[[Category:Dagaaladii Islaamka]]
[[Category:Boqortooyada Islaamka]]
[[Category:Khulafo Raashidiin]]
[[Category:Aqoon]]
[[Category:Aqoon]]
[[Category:Ilbaxnimo]]
[[Category:Ilbaxnimo]]
[[Category:Taariikh]]
[[Category:Taariikh]]
[[Category:Dad]]
[[Category:Noole]]
[[Category:Nolol]]

Kala duwanaanshihii ugu danbeeyay oo dhacay 20:46, 17 Abriil 2024

Kitaabka Quraanka kariimka ah.

Quraan, Qur'aan, Quraanka Kariimka (carabi: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; ingiriis: Koran) waa kitaabka Alle ﺍﻟﻠﻪ (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Maxamedﷺ (n.n.k.h), kaas oo ku qoran luuqada carabiga.[1][2] Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay diinta Islamka dhamaanteed.[3]

Quraanka kariimka ah waa hadalka Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ) kaas oo malaga Jibriil u soo gudbin jirey Nebi Muxamedﷺ (n.n.k.h) wakhti 23 sano ah, oo ku bilaabmaysa Diisembar 22keedii sanadkii 609 C.D (Ciise Dabadii), wakhtigaas oo nebigu ahaa 40 jir,[4] ilaa markii taariikdhu ahayd 632 Ciise Dabadii, oo ku beegan sanadkii Nabi Maxamed ﷺ (n.n.k.h) geeriyooday. Sidaa diinta Islaamku sheegtay kitaabka Quraanku waa midka ugu sareeya kitaabyada ee Ilaahay ka ilaalinayo khaladka iyo musuqmaasuqa isla markaana hogaan iyo hanuunin u ah dhamaan aadamaha ku nool dunida.

Kitaabka Quraanka waxaa loo kala saaraa, guud ahaan, labo qeybood oo kala ah Makki (oo ah Quraanka ku soo dagay Nebiga ﷺ intii uu magaalada Makkah joogay) iyo Madani (oo ah Quraanka ku soo dagay Nebi Muxamed ﷺ wakhtigii uu magaalada Madiina deganaa). Intaasi kuma eeka qeybaha Quraanku ee waxaa kitaabku u sameeysan yahay nidaam loo yaqaano suurado, kuwaasi oo loo sii kala saaro aayado. Quraanku wuxuu ka kooban yahay boqol toban iyo afar Suuradood kuwaasi ooy ugu horeeyso suurada Al Faatixa (macnaheedu tahay fur-furitaan ama "bilaabid") oo ka samaysan 7 aayadood ilaa laga gaadho suurada 114 ee Al-Naas (macnaheedu yahay dadka) oo ka kooban 6 aayadood.

Kitaabka Quraanka ah dhexdiisa waxaa ku xusan dhamaan taariikhda, nolosha, tilmaamida iyo hogaanka, wixii horey u dhacay, waxa dhici doona, nolosha dunida, nolosha aakhiro, maalinta qiyaame iyo xisaabta, iyo dhamaan macluumaadka nooleha. Sidoo kale, Ilaahay (s.w.t) wuxuu ugu tallo-galay in kitaabku noqdo mid hogaamiya nolosha dadka. Suurad kasta iyo aayad kasta oo ka mid ah kitaabka Quraanka Kariimka ahi wax ayay tilmaamaysaa isla markaana faraysaa ama ka reebaysaa dadka.[5]

Wadajirka Quraanka iyo Xadiisku waa sharciga saxda ah ee Alle ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan, waxaana loo yaqaanaa Sharciga Shariicada. Intaasi waxaa dheer, Quraanka oo lagu akhrinayo luuqada carabiga ayaa waxa la akhriyaa wakhtiga la tukanayo salaadaha.[6] Qofka xafida 114ta Suuradood ee Quraanka waxaa loo yaqaanaa Xaafid. Jiijiidida iyo qurxinta codka marka la akhrinayo Quraanka waxaa loo yaqaanaa towjiid. Si kastaba ha ahaatee, bisha Ramadaan dadka muslimiinta ahi waxay dhamaystiraan akhrinta dhamaan Quraanka ayagoo ku tukanaya salaada tarawiixda.

Micnaha & Sharaxaada Quraanka

Qoraalka Quraanka kariimka ah qarnigii 11aad waqooyiga Afrika.

Ereyga qur'aan waxaa kitaabka Quraan laga dhex helaa 70 jeer, kuwaasi oo qaarkood yihiin ficil (verb) iyo magac (noun) ah qaraʼa (ﻗﺮﺃ) oo macnaheedu tahay "akhriyey" ama "la akhriyey".[7][8]

Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay diinta Islamka dhamaanteed, isla markaana wuxuu kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; janoda iyo cadaabta; ifka iyo aakhiroda.[9]

Kitaabka Quraanka kariimka ah ee Ilaahay (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Muxamedﷺ (n.n.k.h) waxaa lagu magacaabaa Al-Furqaan, kaasi oo ah tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid samada sare laga soo diray ("tanziil"). [10]

Taariikhda Quraanka

Samayska Kitaabka Quraanka

Quraan

Quraan waa kiitaabka Illahey ee saldhiga u ah diinta Islaamka ee dadka muslimiinta ahi ku xidhan yihiin.

Quraan waa hadalka ilaaheey mana aha mid la sameeyey ama la abuuray waa waxyi ka yimid xagga rabbi.

Suurad

Fiiri Jadwalka Boqol toban iyo afarta Suuradood ee Quraanka Kariimka ah

Suurada ugu horeeysa Quraanka kariimka ah ee Suuratul-Al-Faatixa.

Suurad Suurah Suuratu (ingiriis: sura, surah, surat; carabi: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ suwar, sidoo kale sūrah)[11] waa maqaro bog ama bogag aayado ka mid ah Quraanka kariimka ah ee Alle (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Muxamedﷺ (n.n.k.h). Kitaabka Quraanka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay boqol toban iyo afar Suuradood oo u sii kala baxa tiro badan oo aayado ah.[12][13]

Dhererka Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-Al-Kawsar oo ka kooban 3 aayadood; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-Al-Baqara oo ka kooban 286 aayadood.[14][15] Boqol toban iyo afarta suuradood ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin 86 suuradood oo ah Makki iyo 28 Madani ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu Nebi Muxamed ﷺ ka tagin magaalada Makkah quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa Makki,[16] halka markuu Nebigu ﷺ u hijrooday magaalada Madiina waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan Madani.

Hadaba suuradahaMakkiga ahi waxay ka waramaan aakhirada iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha Madaniga ahi ay sharaxaan nolosha, isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada Islaamka ah.[17] Marka laga reebo Suuratul-Al-Tawba,[18] dhamaan suuradaha kale waxay ku bilaabmaan "Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi.[19] Midani waa tan kala soocda isla markaana kala saarta Suuradaha ku jira Kitaabka Quraanka Kariimka ah.

Dhinaca kale, qeyb ka mid ah Suuradaha ama suurada oo dhamaystiran ayaa la akhriyaa wakhtiga lagu gudo jiro tukashada salaada taasi oo rakcad kasta lagu bilaabo Suuratul-Al-Faatixa oo dhamaystiran.[20]

Sharaxaada Suurad

Erayga suurat waxaa markii ugu horeeysay isticmaalay Nebi Muxamed ﷺ si uu ugu kala saaro iyo kala sooco qeybaha Quraanka kariimka ah. Taasi oo ku dhex jirta aayado Alle (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani."[21] Dhinaca kale, wadarta suurad waa suwar sida ku xusan Quraanka kariimka, aayadahan oo fasirka Af Soomaali ku noqonaya "Ma waxay dhaheen isagaa Allifay? Ku dheh "La yimaada toban suwar oo la mid ah (waa Quraankee) una yeedha cid kasta marka laga reebo Alle, haddii aad run sheegaysaan."[22][23][24]

Sida Loo Helo Waddada Jannada?

Aayadaha Quraanka

Aayad Aayah Aayatu (ingiriis: Ayah, Aayah; carabi: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)[25] waa eray af-Carabi ah oo macnaheedu tahay cadayn ama calaamad taasi oo ku dhex jirta suuradaha Quraanka kariimka ah ee Alle (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Muxamedﷺ (n.n.k.h).

In kastoo aayadaha ku jira suuradaha kitaabka Quraanka kariimka ah ay gaaban yihiin, hadana macnaha ay xambaarsan yihiin ayaa ah mid aad u balaadhan. Kitaabka Quraanka kariimka ahi wuxuu ka kooban yahay boqol toban iyo afar Suuradood oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah.[26][27]

Dhererka aayadaha iyo Suuradaha Quraanku way kala duwan yihiin, tan ugu gaabani waa Suuratul-Al-Kawsar oo ka kooban 3 aayadood; halka suurada ugu dheeri tahay Suuratul-Al-Baqara oo ka kooban 286 aayadood.[28][29] Boqol toban iyo afarta suuradood ee kitaabka Quraanka kariimka ah waxay kala yihiin 86 suuradood oo ah Makki iyo 28 Madani ah. Kala soocida noocan ah waxaay salka ku heeysaa meesha ay suuraduhu ku soo dageen, oo ka hor intii aanu Nebi Muxamedﷺ ka tagin magaalada Makkah quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa Makki,[30] halka markuu Nebiguﷺ u hijrooday magaalada Madiina waxyigii iyo quraankii ku soo dagay ay noqonayaan Madani.

Hadaba suuradahaMakkiga ahi waxay ka waramaan aakhirada iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha Madaniga ahi ay sharaxaan nolosha, isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada Islaamka ah.[31] Marka laga reebo Suuratul-Al-Tawba,[32] dhamaan suuradaha kale waxay ku bilaabmaan "Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi.[33] Midani waa tan kala soocda isla markaana kala saarta Suuradaha ku jira Kitaabka Quraanka Kariimka ah.

Dhinaca kale, qeyb ka mid ah aayadaha Suurad ama suurada oo dhamaystiran ayaa la akhriyaa wakhtiga lagu gudo jiro tukashada salaada taasi oo rakcad kasta lagu bilaabo Suuratul-Al-Faatixa oo dhamaystiran.[34]

Qorida Quraanka

Fiiri Jadwalka Boqol toban iyo afarta Suuradood ee Quraanka Kariimka ah


Kitaabka Quran ee kariimka ah waxaa loo qeybiyaa suurado iyo weliba qeeybo hoose oo loo yaqaano Aayado. Hoos waxaad ku arki liiska jadwalka Suuradaha laga bilaabo kow ilaa suurada boqol toban iyo afaraad.

Suurad
# Magaca Af-Carabi Micnaha Af-Soomaali Tirada Aayadaha Makki ama Mediini Ka warameysa
1 Al-Faatixa Fur-furid ama
bilaabid		 7 Mekki
  • Bilowga iyo albaabka kitaabka Qur'ánka ah.
2 Al-Baqara Sac, Lo' 286 Medani
3 Al Cimraan Qoyskii reer Cimraan, Hooygii Cimráan 200 Medani
4 An-Nisa Dumarka 176 Medani
  • Midowga dadka iyo isku-xidhnaanshaha raga iyo dumarka. (v. 1)
  • Xuquuqda dumarka.
  • Su'aalaha la xidhiidha nolosha qoyska (sida qoyska iyo dhaxalka).
  • Nabada iyo dagaalka.
  • Xidhiidhka u dhexeeya kuwa Alla aaminay iyo kuwa aan aaminsanayn.
5 Al-Maa'ida Cuntada, Wax la cuno 120 Medani
  • Ku xidhnaanta Alle (ay ka mid tahay danaynta diinta).
  • Musuqmaasuqa diinta Masiixiga iyo bedelida kitaabada Masiixiga iyo Yuhuuda. (v. 68-77, 116-118)
6 Al-Ancaam Lo'dii 165 Makki
7 Al-Acraaf Dhererkii, Kuliyada kala sooca 206 Makki
8 Al-Anfaal Bilaabidii dagaalka 75 Medani
9 At-Tawba Toowbad keen, ka soo noqosho gaf 129 Medani
  • Dhibaatooyinka dagaalka u dhexeeya kuwa Alle rumeeyay iyo cadowgooda.
  • Dagaalkii Tabuuk (9 H.K).
  • Kuwa aanan heysan karin iimaanka. (v. 124-127)
10 Suuratul Yoonis Nebi Yoonis 109 Mekki
  • Soo dejintii Quraanka loo soo waxyooday Nebi Muxamed. (v. 15-17, 37-38, 94)
  • References to earlier prophets.
  • Aasaaska diinta Islam.
11 Suuratul Huud Nabi Huud 123 Mekki
12 Suuratul Yuusuf Nabi Yuusuf 111 Mekki
13 Ar-Racdi Danab 43 Medani
  • Waxyigii Ilaahay ee nabiyada iyo aasaaskii diimaha, runta iyo wadada toosan ama diimadii gaalada.
14 Suuratu Ibrahiim Nebi Ibrahiim 52 Mekki
  • Waxyigii Alle u soo diray dadka, iyo hogaamiyayaashii dadka u horseedayay iftiinka.
15 Al-Hijr Midii dhagaxa lahayd, Dhagaxleey, caasimadii wada dhagax ahayd, Al-Hijr 99 Mekki
  • Hanuuninta Alle iyo tilmaamida Quraanka, taasi oo waligeed ahaaneysa mid sax ah. (v. 9)
16 An-Naxli Malab Shiniyeed, Shinni 128 Mekki
  • Abuurista Alle:
    • Wada shaqaynta Shinnida.
    • Hogaaminta Ilaahay.
17 Al-Isra Habeenkii la dheelmiyay Nebiga 111 Mekki
18 Al-Kahf Godkii 110 Mekki
  • Adkeynta iimaanka qofka iyo tijaabadiisa ooy ka mid tahay:
    • Qisadii asxaabul kaahfi (akhyaartii godka). (v. 13-20)
    • Ninka qaniga ah iyo kan faqiirka ah. (v. 32-44)
    • Sheekooyinkii Nebi Muuse. (v. 60-82)
    • Wacdarihii Dhul-Qarnayn, (micnaheedu tahay "midkii laba geesood lahaa"). (v. 83-98)
19 Suuratu Maryam Maryam 98 Mekki
20 Daaha Daa-Ha, Rag yahoow 135 Mekki
  • Hanuunka Ilaahay u soo direy dadka.
  • Aasaaska runta iyo diimaha.

Kutubta Ku Xusan Quraanka

Kitaabka Quraanka kariimka ah ee saldhiga u ah diinta Islaamka, waxaa suurado badan iyo aayado badan lagu xusay kitaabka Zabuur ee Nabi Daa'uud.[35]

Isku soo wada duuboo kutubta Alle (s.w) ku soo dejiyay Anbiyada iyo Rusuusha waa afar kitaab iyo dhowr suxufi. Sida ku cad kitaabka Quraanka kariimka ee aasaaska u ah diinta Islaamka, Ilaahay sareeye wuxuu soo dejiyay afar Kitaab[36] oo la kala siiyay afar Rasuul. Kutubtaasi waxay kala yihiin:

Intaasi waxaa soo raaca dhowr suxufi oo lagu soo kala dejiyay anbiyo iyo Rusul, waxaana ka mid ah:

Jadwalka Nabiyada iyo Rusuusha Kutubta lagu soo dejiyay

Sida ku cad kitaabka Quraanka kariimka ah ee Alle u soo waxyooday Nebi Muxamedﷺ waxaa jira tiro badan[41] oo nabiyo iyo rasuul ah oo Ilaahay (koreeye) ku soo dejiyay kutub.[42] Kuwaasi waxaa ugu horeeyay Nabi Ibraahim oo Alle u soo diray qoraalada Suxufi Ibraahim, waxaana ugu dambeeyay kitaabka Al-Furqaan ee Alle u soo waxyooday Nebi Muxamedﷺ.[43] Intaasi marka laga yimaado waxaa jira tiro kale oo nebiyo iyo rasuul ah oo Rabbi u soo diray kutub, laakiin inagu aqoon uma lihin kuwaasi, waxaana tusaale inoo ah: Nebi Ismaaciil, Nebi Yacquub iyo Nebi Yoonis oo dhamaantood leh kutub aynaan cilmi u lahayn.[44]

Isku soo wada duuboo, kutubta ku xusan kitaabka Quraanka kariimka ah waa afar kitaab iyo labo suxufi kuwaasi oo kala ah:

Nabiyada iyo Rusuusha Lagu soo Dejiyay Kitaab
(ﮐﺘﺏ الأنبیاء والرسل)
Magaca Magaca
Af-Carabi 		Kitaabka Suxufi Sharaxaad Kooban
Nebi Muxamedﷺ ﻧﺒﻲ ﻣﺤﻤﺪ Kitaabka Quraanka
"Al-Furqaan"
(ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ)		 -
Nebi Ciise ﻧﺒﻲ ﻋﻴﺴﻰ Kitaabka Injiil
"Masiixiyad"		 -
Nebi Muuse ﻧﺒﻲﻣﻮﺳﻰ Kitaabka Towraad
(ﺗﻮﺭﺍﺓ)		 Suxufi Muusa
Nebi Daa'uud ﻧﺒﻲ ﺩﺍﻭﺩ Kitaabka Sabuur
(ﺯﺑﻮﺭ)		 -
Nebi Ibraahim ﻧﺒﻲ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ - Suxufi Ibraahim

Turjumaada Quraanka

Xigasho

  1. ↑ "Quraan Quraanka Kariimka (carabi: ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ; ingiriis: Koran)"
  2. ↑ "waa kitaabka Alle ﺍﻟﻠﻪ (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Maxamed ﷺ"
  3. ↑ "Kitaabka Quraanka wuxuu saldhig u yahay diinta Islamka dhamaanteed."
  4. ↑ "hadalka Ilaahay (ﺍﻟﻠﻪ) kaas oo malaga Jibriil u soo gudbin jirey Nebi Muxamed ﷺ"
  5. ↑ Muhammad ibn Sa'ad, At-Tabaqat al Kubra, 830-840 C.H, Chapter 3 page 281
  6. ↑ "Wadajirka Quraanka iyo Xadiisku waa sharciga saxda ah ee Alle ugu tallo galay in aadamahu isku maamulaan"
  7. ↑ "Ereyga qur'aan waxaa kitaabka Quraan laga dhex helaa 70 jeer"
  8. ↑ "qaraʼa (ﻗﺮﺃ) oo macnaheedu tahay "akhriyey" ama "la akhriyey""
  9. ↑ "kala saaraa runta iyo beenta; mugdiga iyo iftiinka; janoda iyo cadaabta; ifka iyo aakhiroda"
  10. ↑ "tilmaamid ("al-huda"), xikmad, xasuusinta Alle ("al-dikhri"), iyo mid samada sare laga soo diray ("tanziil")"
  11. ↑ "Suurad Suurah Suuratu (ingiriis: sura, surah, surat; carabi: ﺳﻮﺭﺓ; ama wadar ahaan: ﺳﻮﺭ suwar, sidoo kale sūrah)"
  12. ↑ "waa maqaro bog ama bogag aayado ka mid ah Quraanka kariimka ah ee Alle (s.w.t) ku soo dejiyay Nebi Muxamedﷺ (n.n.k.h)."
  13. ↑ "Kitaabka Quraanka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay boqol toban iyo afar Suuradood oo u sii kala baxa tiro badan oo aayado ah"
  14. ↑ "gaabani waa Suuratul-Al-Kawsar oo ka kooban 3 aayadood"
  15. ↑ "suurada ugu dheeri tahay Suuratul-Al-Baqara oo ka kooban 286 aayadood"
  16. ↑ "Makkah quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa Makki"
  17. ↑ "aakhirada iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha Madaniga ahi ay sharaxaan nolosha, isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada Islaamka ah"
  18. ↑ "Suuratul-Al-Tawba"
  19. ↑ "Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi.
  20. ↑ "tukashada salaada taasi oo rakcad kasta lagu bilaabo Suuratul-Al-Faatixa oo dhamaystiran"
  21. ↑ "aayado Alle (s.w.t) soo dajiyey sida ku cad 24:1 "Waxaanu kugu soo dejinay suurado wata cadaymo, iyo waxaanu kugu soo dirney calaamado, calaamado cad-cad, kuwaasi oo si farxad leh aad ku xasuusani.""
  22. ↑ Robinson Neal, Discovering the Qurʼan: A Contemporary Approach to a Veiled Text, 2003, Georgetown University Press, 25–97
  23. ↑ Qran.org: Quran Verses in Chronological Order
  24. ↑ Chronological Order of Quranic Surahs by Kevin P. Edgecomb (2002) Archived Jannaayo 13, 2018 // Wayback Machine.
  25. ↑ "Aayad Aayah Aayatu (ingiriis: Ayah, Aayah; carabi: ﺁﻳﺔ āyah, wadar ahaan: ayat ama ayaat ﺁﻳﺎﺕ āyāt)"
  26. ↑ "boqol toban iyo afar Suuradood oo u sii kala baxa tiro badan oo tiro badan oo aayado ah"
  27. ↑ "Kitaabka Quraanka kariimka ah wuxuu ka kooban yahay boqol toban iyo afar Suuradood oo u sii kala baxa tiro badan oo aayado ah"
  28. ↑ "gaabani waa Suuratul-Al-Kawsar oo ka kooban 3 aayadood"
  29. ↑ "suurada ugu dheeri tahay Suuratul-Al-Baqara oo ka kooban 286 aayadood"
  30. ↑ "Makkah quraanka ku soo dagay waxaa loo yaqaanaa Makki"
  31. ↑ "aakhirada iyo xoojinta iimaanka, halka suuradaha Madaniga ahi ay sharaxaan nolosha, isku-xidhnaanta iyo is-habeynta bulshada Islaamka ah"
  32. ↑ "Suuratul-Al-Tawba"
  33. ↑ "Ku Bilaabida Magaca Alle ee Naxariista mid gaar iyo mid guud" (ﺑﺴﻢ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻟﺮﺣﻤﻦ ﺍﻟﺮﺣﻴﻢ) Bismi Allahi al-Raxmaani al-Raxiimi.
  34. ↑ "tukashada salaada taasi oo rakcad kasta lagu bilaabo Suuratul-Al-Faatixa oo dhamaystiran."
  35. ↑ "Quraanka ah ee saldhiga u ah diinta Islaamka"
  36. ↑ "Quraanka kariimka ee aasaaska u ah diinta Islaamka, Ilaahay sareeye wuxuu soo dejiyay afar Kitaab oo la kala siiyay afar Rasuul"
  37. ↑ "*Kitaabka "Al-Furqaan" ee lagu soo dejiyay Nebi Muxamed"
  38. ↑ Kitaabka "Injiil" ee lagu soo dejiyay Nebi Ciise
  39. ↑ Kitaabka "Towraad" ee loo soo diray Nebi Muuse
  40. ↑ Kitaabka "Sabuur" ee Ilaahay ku soo dajiyey Nebi Daa'uud
  41. ↑ kitaabka Quraanka kariimka ah ee Alle u soo waxyooday Nebi Muxamedﷺ
  42. ↑ nabiyo iyo rasuul ah oo Ilaahay (koreeye) ku soo dejiyay kutub
  43. ↑ "Nabi Ibraahim oo Alle u soo diray qoraalada Suxufi Ibraahim"
  44. ↑ "Nebi Ismaaciil, Nebi Yacquub iyo Nebi Yoonis"
Waxaa laga keenay "https://so.wikipedia.org/w/index.php?title=Qur%27aan&oldid=262920"