Kilimandžaro – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m r2.7.1) (robot Dodaje: te:కిలిమంజారో పర్వతం |
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (Nisu prikazane 24 međuverzije 17 korisnika) | |||
Red 1:
{{Prijevod}}
{{Drugo značenje3|Kilimandžaro (region)}}
{{Planina
| ime = Kilimandžaro
| slika = Mt. Kilimanjaro 12.2006.JPG
| opis_slike = Pogled na Kilimandžaro
| oblasti =
| regije = [[Kilimandžaro (region)|Kilimandžaro]]
| pokrajine =
| republike =
| države = {{flagcountry|TAN}}
| najviši_vrh = Uhuru
| nadmorska_visina = 5895<ref name="TNP"/><ref name="UNESCO" />
| venac =
| grupa =
| tip = stratovulkan
| starost =
| map = Tanzania
| lat = -3.066667
| long = 37.359167
| topografska_mapa = Mount Kilimanjaro Summit photomap-en.svg
| jezik =
| izgovor =
}}
[[Datoteka:SmallKiliCrop.jpg|mini|desno|300px|Kilimandžaro]]
'''Kilimandžaro''' je najviša planina [[Afrika|Afrike]]<ref name="map" />. Vulkanskog je porekla. Nalazi se u severoistočnoj [[Tanzanija|Tanzaniji]], na granici sa [[Kenija|Kenijom]], oko 350 -{km}- južno od [[Ekvator]]a i oko 500 -{km}- severnozapadno od grada [[Dar es Salam]]a. Sastavljen je od tri vulkana Šira,<ref name="Kaser" /> Mavenzi<ref name="Mawenzi" /> i Kibo.<ref name="NonnottePhilippe" /> Najviši vrh [[Uhuru]] se nalazi na 5895 metara nadmorske visine, na vrhu srednjeg vulkanskog kratera [[Kibo]] prečnika oko 2500 metara i dubine oko 180 metara. Sa Uhura se pruža dramatičan pogled na okolne ravnice. Prvi put je osvojen 1889. Naselje Moši na južnom podnožju je polazno mesto za uspone na Kilimandžaro. Ostali vrhovi su [[Mavenzi]] (5355 metara) i [[Meru (planina)|Meru]] (4566 metara). Kilimandžaro je sa 4600 [[Metar|m]] od podnožja najviša samostojeća uzvisina na svetu.
'''[[Nacionalni park]] Kilimandžaro''' je osnovan 1971. godine od šumskog rezervata kojeg su osnovali [[nijemci|nemački]] kolonizatori još 1910-ih. On pokriva površinu od 753 -{km²}- iznad visina od 2.700 metara i otvoren je za javnost 1977. godine. Godine 1987. upisan je na [[Unesko|UNESCO]] [[spisak mesta Svetske baštine u Africi]], zbog zaštite brojnih vrsta sisara koji žive u parku, a od kojih su mnogi ugrožene vrste.<ref name="Mawenzi" >{{cite web | url=http://www.peakware.com/peaks.html?pk=2084 | title=Mawenzi | publisher=Interactive Outdoors, Inc | work=Peakware | accessdate=16. 7. 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160304192427/http://www.peakware.com/peaks.html?pk=2084 | archive-date=04. 03. 2016 | url-status=dead }}</ref><ref name="Kaser" />
== Geografske odlike ==
[[Datoteka:Kilimanjaro-1938-uwm.png|mini|levo|250p|Vazdušni pogled na Kibov vrh iz 1938. godine]]
[[Datoteka:Kilimanjaro glacier retreat.jpg|mini|levo|250p|<center>Gubljenje „snegova Kilimandžara“ od 1993. do 2000. god.]]
[[Datoteka:Kilimanjaro 3D - version 1.gif|250p|mini|3D model Kiba]]
Kilimandžaro je golema naslaga [[vulkan]]skog porekla, trenutno neaktivnog, s [[gejzer|gejzirima]] u sredini koji ispuštaju gas u krateru na vrhuncu planine. Naučnici su [[2003]]. godine zaključili da [[magma]] teče samo 400 metara ispod vrha kratera. Iako se nove aktivnosti ne očekuju, postoji strah da bi se vulkan mogao urušiti, uzrokujući veliku erupciju sličnu onoj na planini Sveta Jelena. Nekoliko urušavanja i proklizavanja zemlje pojavilo se na Uhuruu u prošlosti, stvarajući prostor poznat kao zapadna plaža. Iako nema zapisa o erupciji, lokalna [[legenda]] govori o aktivnosti od pre oko 170 godina.
Spada u relativno mlade planine. Procenjuje se da je njen nastanak trajao od pre 1,8 miliona godina, do pre 10.000 godina. Ovaj vulkan je jedan od onih čiji se nastanak vezuje za formiranje istočnog dela Velike rasedne doline. Složena izdužena kupa Kilimandžara od preko 50 km sastoji se od 3 izdvojena vulkana. Kibo je centralna i najviša kupa koja se izdiže između druge dve, Šire i Mavenzi. Na njenom vrhu se nalazi kaldera prekrivena ledenim pokrivačem. U unutrašnjem delu ove kaldere nalazi se unutrašnji krater poznat kao Pepeljasta jama. Na vulkanu se može pronaći i više od 250 lavičnih i kupa od šljake.<ref name="UNESCO" />
Kilimandžaro ima tri vulkanska vrha: Šira (3962 m) zapadno, Mavenzi (5149 m) zapadno, i središnji vrh Uhuru ili Kibo (5895 m),<ref name="Digital">{{cite web|url=http://ceur-ws.org/Vol-1142/paper12.pdf | title = The New Digital Orthometric Elevation Model of Kilimanjaro | publisher=CEUR Workshop Proceedings | accessdate=16. 7. 2015 |author=Pascal Sirguey, Nicolas J. Cullen and Jorge Filipe Dos Santos}}</ref> a između njih se nalazi [[visoravan]] „sedlo“ od 3.600 hektara koja je najveće područje [[tundra|tundre]] u Africi. Oko njih je još 20 manjih vulkana, poput planine Meru koja je zadnji put eruptirala pre više od 100 godina. Večiti ledenjaci koji pokrivaju vrhove Kilimandžara, stari skoro 12.000 godina, su danas u opasnosti od [[globalno zagrevanje|globalnog zagrevanja]], od [[1912]]. godine ih je nestalo skoro 80% i pretpostavlja se da će potpuno nestati do [[2033]]. godine.<ref>{{cite journal|title= Glacier loss on Kilimanjaro continues unabated|journal= Proceedings of the National Academy of Sciences|date= 2009|volume=106|issue=47|pages=19770–19775|doi=10.1073/pnas.0906029106|last1= Thompson|first1= L. G.|last2= Brecher|first2= H. H.|last3= Mosley-Thompson|first3= E.|last4= Hardy|first4= D. R.|last5= Mark|first5= B. G.|doi-access= free|pmid= 19884500|bibcode= 2009PNAS..10619770T}}</ref>
=== Geologija ===
Unutrašnjost vulkanske građevine je slabo poznata, s obzirom na odsustvo erozije velikih razmera koja bi mogla da otkrije unutrašnjost vulkana.<ref name="Preliminary">{{cite journal|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=4713936&fileId=S0016756800066590 | title = Preliminary Notes on the Geology of Kilimanjaro |last=Wilcockson|first=W. H.| journal=Geological Magazine |year=1956| volume=93 | issue=3 | doi=10.1017/S0016756800066590| bibcode=1956GeoM...93..218W |pages=218-228}}</ref>
Eruptivna aktivnost u centru Šire započela je pre oko 2,5 miliona godina, a poslednja važna faza se odvila pre oko 1,9 miliona godina, neposredno pre kolapsa severnog dela zdanja.<ref name="NonnottePhilippe"/> Šira je na vrhu širokog [[visoravan|platoa]] na 3800 m, za koji se pretpostavlja da je ispunjen [[Kaldera|kalderom]]. Ostatak oboda kaldere je duboko degradiran erozijom. Pre nego što je formirana kaldera i započela erozija, Šira je verovatno imala visinu između {{convert|4.900|m|ft}} i {{convert|5.200|m|ft}}. Ona se uglavnom sastoji od osnovne lave sa udelom [[Pyroclastic rock|vulkanoklastičnih sedimenata]]. Formiranje kaldera je bilo praćeno lavom koja je proizašla iz [[Fracture (geology)|prstenastih fraktura]], mada nije bilo [[Explosive eruption|eksplozivne aktivnosti]] velikih razmera. Kasnije su formirana dva konusa, [[fonolit]]ni na severnom kraju grebena i [[dijabaz]]ni „-{Platzkegel}-” u centru kaldere.<ref name="NonnottePhilippe"/><ref name="Preliminary"/><ref name="JohnBarryDawson">{{Cite book|last=Dawson| first = John Barry| title = The Gregory Rift Valley and Neogene-recent Volcanoes of Northern Tanzania | url=https://books.google.com/books?id=Om2oMjXK3R4C&pg=PA56|year=2008| publisher = Geological Society of London |isbn=978-1-86239-267-0|pages=56}}</ref>
Mavenzi i Kibo su počeli sa erupcijama pre oko jednog miliona godina.<ref name="NonnottePhilippe"/> Oni su razdvojeni „Sedlastim platoom” na nadmorskoj visini od 4400 m.<ref name="AnAscentOfKilimanjaro">{{cite journal|title=An Ascent of Kilimanjaro |url=https://archive.org/details/sim_geographical-journal_1923-01_61_1/page/1 |last=Gillman|first=C.| journal=The Geographical Journal |year=1923| volume = 61 | issue = 1 | doi = 10.2307/1780513 | jstor = 1780513 |pages=1-21}}</ref>{{rp|3}}
[[Datoteka:Mount Kilimanjaro Dec 2009 edit1.jpg|mini|desno|250p|Pogled iz vazduha na Kilimandžaro iz decembra 2009.]]
Najmlađe datirane stene sa Mavenzija su oko 448.000 godina stare.<ref name="NonnottePhilippe"/> Mavenzi formira greben u obliku potkovice sa [[Rock pinnacle|vrhovima]] i grebenima koji se otvaraju ka severoistoku. On po obliku nalikuje na kulu nastalu usled duboke erozije i [[Mafičnost|mafične]] grupe [[dajk]]ova. Nekoliko velikih [[cirk]]ova useca prsten, najveći od kojih sedi na vrhu Velike Barankove klisure. Značajni su Ost i zapadni Barankos na severoistočnoj strani planine. Najveći deo istočne strane planine je uklonjen erozijom. Mavenzi ima [[planinski vrh]] koji se naziva Nojmanov toranj (4425 m).<ref name="NonnottePhilippe"/><ref name="Preliminary"/><ref name="JohnBarryDawson"/>
Najveći konus Kiboa je širok više od {{convert|15|mi|km}} na nadmorskoj visini „Sedlastog platoa”. Zadnja aktivnost je ovde bila datirana na pre 150.000 do 200.000 godina i kreiran je sadašnji vrh Kibo kratera. Kibo još uvek ima u krateru [[Fumarola|fumarole]] koje emituju gas.<ref name="NonnottePhilippe"/><ref name="Preliminary"/><ref name="JohnBarryDawson"/> Kibo je pokriven skoro simetričnim konusom sa strmim [[vodopad|odronima]] koji se izdižu od 180 m do 200 m na južnoj strani. Ti odroni definišu 2,5 km kalderu<ref name="Glaciers of Middle East">{{cite web|last=Young| first=James A. T. | title = Glaciers of the Middle East and Africa | url=http://pubs.usgs.gov/pp/p1386g/africa.pdf | work=U.S. Geological Professional Survey | publisher=U.S. Department of the Interior |pages=G61, G58, G59 G62 | accessdate=16. 8. 2012}}</ref> nastalu kolapsom vrha. Unutar te kaldere je unutrašnji konus i unutar njegovog kratera je Rojšov krater, koji je vlada [[Tanganjika|Tanganjike]] 1954. godine imenovala po Gustavu Otu Ričardu Rojšu nakon njegovog 25. penjanja na planinu (od 65 pokušaja tokom njegovog životnog veka).<ref>{{cite web | url=http://cvgs.cu-portland.edu/history/biographies/bio.cfm?id=529 | title=Gustav Otto Richard Reusch | publisher=The Center for Volga German Studies at Concordia University | work=Biographies | accessdate=16. 7. 2015 | archive-date=24. 10. 2015 | archive-url=https://web.archive.org/web/20151024111716/http://cvgs.cu-portland.edu/history/biographies/bio.cfm?id=529 | url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite book|last=Leider| first = Richard| title = The Power of Purpose: Find Meaning, Live Longer, Better | url=https://books.google.com/books?id=_s4B9LI7BX0C&pg=PA12 |year=2010 | publisher=Berrett-Koehler Publishers|isbn=978-1-60509-527-1|pages=12}}</ref> Pepelna jama, duboka 350 m, leži unutar Rojšovog kratera.<ref>{{cite web|url=http://volcano.oregonstate.edu/kilimanjaro | title = Kilimanjaro | publisher=Oregon State University | work=Volcano World | accessdate=16. 7. 2015}}</ref> Pre oko 100.000 godina, deo oboda Kibo kratera je kolapsirao, kreirajući oblast poznatu kao [[Western Breach|Zapadni prolaz]] i Grejt Baranko.<ref>{{Cite book|last=Stewart| first = Alex| title = Kilimanjaro: A Complete Trekker's Guide: Preparations, practicalities and trekking routes to the 'Roof of Africa' | url=https://books.google.com/books?id=28N6F2wBSM8C&pg=PA97 |year=2012 | publisher=Cicerone Press Limited |isbn=978-1-84965-622-1 |pages=100}}</ref>
Gotovo neprekidni sloj lave pokriva većinu starijih geoloških karakteristika, izuzev izloženih [[Sloj (geologija)|slojeva]] Velikog zapadnog Noča i Kibo Baranka. Prvi pokazuje [[sijenit]]ske intruzije.<ref name="Preliminary"/> Kibo ima pet glavnih formacija lave:<ref name="NonnottePhilippe"/>
* [[Phonotephrite|Fonotefriti]] i [[tephriphonolite|tefrifonoliti]] „grupe lavinih tornjeva”, na [[dajk]]u izrezanom na 4600 m, pre 482.000 godina
* Tefrifonolitne do fonolitnih lava „karakterisane rombičnim mega-fenokristalima od natrijumskih feldspata” iz „rombične porfirne grupe”, od pre 460.000–360.000 godina
* [[Phenocryst|Afirne]] fonolitne lave, ispod kojih su obično bazalni opsidijski slojevi, iz „Lentove grupe”, od pre 359.000–337.000 godina
* [[Porfir]]itno tefrifonolitne do fonolitnih lava iz „grupe oboda kaldere”, od pre 274.000–170.000 godina
* Tok fonolitne lave sa [[aegirine|egirinskim]] [[phenocryst|fenokristalima]], iz „grupe unutrašnjeg kratera”, koji predstavljaju zadnju vulkansku aktivnost na Kibou
Kibo ima više od 250 [[Parazitska kupa|parazitskih kupa]] na svojim severozapadnim i jugoistočnim obodima, koje su formirane pre 150.000 do 200.000 godina<ref name="NonnottePhilippe"/> i sadrže [[picrobasalt|pikritne]] bazalte, [[trachybasalt|trahitne]] bazalte, [[ankaramite|ankaramite]], i [[bazanit]]e.<ref name="NonnottePhilippe"/><ref name="Preliminary"/><ref name="JohnBarryDawson"/> Oni dosežu sve do jezera [[Lake Chala|Čala]] i [[Taita-Taveta County|Taveta]] na jugoistoku i Lengurumani zaravni na severozapadu. Većina tih kupa je dobro očuvana, izuzev kupa Sedlastog platoa koje su bile pod snažnim dejstvom glečera. Uprkos njihove uglavnom male veličine, lava iz kupa je zaklonila velike delove planine. Kupe Sedlastog platoa su uglavnom kupe ugarka sa terminalnim izlivom lave, dok su kupe Gornje Rambo zone generisane protokom lave. Sve kupe Sedlastog platoa su nastale pre poslednje glacijacije.<ref name="Preliminary"/>
Prema izveštajima prikupljenim u 19. veku od [[Masaji|Masaja]], jezero Čala na istočnom boku Kiboa je bilo lokacija sela koje je uništeno erupcijom.<ref name="ShearsonHyland">{{cite journal|url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF02993444 | title = Ueber die Gesteine des Kilimandscharo und dessen Umgebung |last=Hyland|first=J. Shearson| journal=Mineralogische und petrographische Mitteilungen |year=1889| volume=10 | issue=3 | doi=10.1007/BF02993444 | language=de | via=Springer Link |pages=203-268}}</ref><ref name="meyer">{{Cite book|last=Meyer| first = Hans| title = Across East African glaciers: an account of the first ascent of Kilimanjaro | url=https://books.google.com/books?id=CsMhAAAAMAAJ |year=1891| publisher=G. Philip & son}}</ref>{{rp|1–5}}<ref name="Burns2006">{{Cite book|last=Burns| first = Cameron M. | title = Kilimanjaro & East Africa: A Climbing and Trekking Guide | url=https://books.google.com/books?id=bwZfkrl2ygQC&pg=PA114 |year=2006| publisher=The Mountaineers Books |isbn=978-0-89886-604-9|pages=114}}</ref>
=== Drenaža ===
Planinu isušuje mreža reka i potoka, posebno na vlažnijoj i znatnije erodiranoj južnoj strani i iznad 1200 m. Ispod te nadmorske visine, povećano isparavanje i ljudska upotreba vode smanjuju protok vode. Reke [[Lumi River (East Africa)|Lumi]] i [[Pangani River|Pangani]] dreniraju Kilimandžaro na istočnoj i južnoj strani.<ref>{{Cite book|last=Newmark| first = William Dubois| title = The Conservation of Mount Kilimanjaro | url=https://books.google.com/books?id=0Is9h1vm90AC&pg=PA22 |year=1991| publisher=IUCN |isbn=978-2-8317-0070-0 |pages=105-106}}</ref>
== Glečeri ==
Kibova sve manja ledena kapa postoji zato što je Kilimandžaro malo secirana, masivna planina koja se izdiže iznad [[Snow line|snežne granice]]. Kapa je divergentna i spolja se razdvaja u pojedinačne glečere. Centralna porcija ledene kape je prekinuta prisustvom Kibo kratera.<ref name="AnAscentOfKilimanjaro"/>{{rp|5}} Glečeri na vrhu i ledena polja ne ispoljavaju značajna horizontalna kretanja, jer njihova mala debljina onemogućava velike deformacije.<ref name="TraceElements"/>
Geološka evidencija ukazuje na pet sukcesivnih glečerskih epizoda tokom [[Kvartar]]nog perioda, naime prvi (500.000 [[Prije sadašnjosti|PS]]), drugi (pre više od 360.000 do 240.000 PS), treći (150.000 do 120.000 PS), četvrti (takođe poznat kao „glavni”) (20.000 do 17.000 PS), i mali (16.000 do 14.000 PS). Moguće je da je treći bio najekstenzivniji, a mali se statistički ne razlikuje od četvrtog.<ref>{{cite journal|url=https://www.researchgate.net/profile/Bryan_Mark/publication/227643102_Quaternary_glaciation_in_Africa_key_chronologies_and_climatic_implications/links/00b7d52d451e477c9b000000.pdf | title = Quaternary glaciation in Africa: Key chronologies and climatic implications | last=Mark| first = Bryan G. | last2=Osmaston| first2 = Henry A. | lastauthoramp = yes | journal=Journal of Quaternary Science |year=2008| volume=23 | issue=6–7 | doi=10.1002/jqs.1222| bibcode=2008JQS....23..589M |pages=589-608}}</ref>
Neprekidna ledena kapa koja pokriva približno {{convert|400|km²|mi2}} naniže do nadmorske visine od 3200 m pokrivala je Kilimandžaro tokom [[Last Glacial Maximum|poslednjeg glacijalnog maksimuma]] u [[pleistocen]]skoj epohi (glavna glečerska epizoda), protežući se preko samita Kibo i Mavenzi.<ref name="Kaser"/><ref name="Glaciers of Middle East"/> Zbog izuzetno dugih suvih uslova tokom narednih [[stadial|stadijala]] [[Younger Dryas|poznog drijanta]], moguće je da su ledena polja Kilimandžara bila nestala pre 11.500 godina.<ref name="TraceElements">{{cite journal|url=https://www.researchgate.net/profile/Natalie_Kehrwald/publication/261331494_Deglaciated_areas_of_Kilimanjaro_as_a_source_of_volcanic_trace_elements_deposited_on_the_ice_cap_during_the_late_Holocene/links/0f317533e6b1d43308000000.pdf | title = Deglaciated areas of Kilimanjaro as a source of volcanic trace elements deposited on the ice cap during the late Holocene |author=P. Gabrielli |author2=D. R. Hardy |author3=N. Kehrwald |author4=M. Davis |author5=G. Cozzi |author6=C. Turetta |author7=C. Barbante |author8=L. G. Thompson | journal=Quaternary Science Reviews |year=2014| volume=93 | issue=1 | doi=10.1016/j.quascirev.2014.03.007| bibcode=2014QSRv...93....1G |pages=1-10}}</ref> [[Ice core|Ledena jezgra]] uzeta iz severnog ledenog polja Kilimandžara pokazuju da su tamo glečeri „bazalnog doba” od oko 11.700 godina,<ref>{{cite web|last=Thompson| first=Lonnie G | title = Kilimanjaro Ice Core Records: Evidence of Holocene Climate Change in Tropical Africa | url=http://www.geo.umass.edu/climate/doug/pubs/thompson_etal_sci02.pdf | publisher=Science Magazine | accessdate=16. 8. 2012}}</ref> dok analiza leda uzetog 2011. godine iz izloženih vertikalnih litica severnog ledenog polja podržava procenu starosti od samo 800 godina.<ref>[http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-data_query?bibcode=2015EGUGA..17.5091U&link_type=ARTICLE "The controversial age of Kilimanjaro's plateau glaciers", ''Geophysical Research Abstracts'', authored by Chiara Uglietti, Alexander Zapf, Sönke Szidat, Gary Salazar, Doug Hardy, Margit Schwikowski, EGU General Assembly 2015, 12–17 April 2015, Vienna, Austria, accessed 9 November 2015]</ref>
Veće količine padavina na početku [[Holocen]]ske epohe (11.500 godina PS) omogućile su ledenoj kapi da se ponovo formira.<ref name="TraceElements"/> Glečeri su preživeli rasprostranjenu sušu tokom perioda od tri veka počevši od 4.000 godina PS.<ref name="TraceElements"/><ref name="unabated">{{cite journal | last=Thompson | first=L. G. | author2=H. H. Brecher | author3=E. Mosley-Thompson | author4=D. R. Hardy | author5=B. G. Mark | title=Glacier loss on Kilimanjaro continues unabated | journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|Proceedings of the National Academy of Sciences]] | volume=106 | issue=47 | year=2009 | doi=10.1073/pnas.0906029106 | url=http://www.pnas.org/content/106/47/19770.full | pmid=19884500 | pmc=2771743 | bibcode=2009PNAS..10619770T | pages=19770-5 | access-date=13. 06. 2017 | archive-date=08. 02. 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210208123238/https://www.pnas.org/content/106/47/19770.full | url-status=dead }}</ref>
== Flora i fauna ==
Unutrašnje padine Kilimandžara su izrazito plodne zbog vulkanskog pepela i na njima uspeva gusta [[šuma]], dok su ispod travnata područja u kojima obitavaju [[slon]]ovi, [[lav]]ovi i druge [[savana|savanske]] životinje. Vegetacija Kilimandžara se deli na četiri pojasa:
* [[tropska kišna šuma]] (1.800-2.700 -{m}-) je bogata biljnim vrstama kojim dominiraju divovsko drveće ([[mlečike|mlečika]], [[albicija]], [[klek (biljka)|klek]], i dr.) te [[vresocvetnice]], [[orhideje]], i dr. endemske vrste.
* planinske [[livada|livade]] i [[Kras (geomorfologija)|krško]] rastinje (2.700-4.000 -{m}-) poput [[endem]]skih vrsta divovskog [[vres]]a (-{''[[Erica arborea]]''}-) i [[glavočike|glavočika]] (-{''[[Dendrosenecio kilimanjari]]''}- i -{''[[Lobelia deckenii]]''}-), te [[lovor]] [[kamfor]] -{''[[Ocotea usambarensis]]''}- 40 -{m}- visine.
* visinska [[pustinja]] (4.000-5.000 -{m}-) ima hladno i kiselo tlo u kojemu je vegatacija siromašna; to su uglavnom [[mahovine|mahovina]] i nekoliko vrsta cveća besmrtnika (-{''[[Helichrysum]]''}-): -{''[[Helichrysum kilimanjari]]''}-, -{''[[Helichrysum newii]]''}- i dr., koje je otporno na sušu i hladnoću.
* vrhovi (5.000-5.895 -{m}-), podložni velikim hladnoćama, razređenom kiseoniku i sunčevom zračenju, su uglavnom bez rastinja i često prekriveni ledom; tu se mogu pronaći tek poneki [[lišaji|lišaj]] (-{''[[Xanthoria elegans]]''}-) i jako otporni besmrtnik -{''Helichrysum newii''}-.
U parku obitava više od 140 vrsta [[sisari|sisara]], uključujući 25 vrsta grabežljivaca, 25 vrsta [[antilopa]] ([[dujkeri]], [[elandi]], 7 vrsta [[majmun]]a ([[galagiji]], [[žuti pavijan]]i, [[plavi majmun]]i i [[kolobus]]i), 24 vrste [[slepi miševi (red)|šišmiša]] i brojni drugi [[glodari]] i [[bubojedi (red)|bubojedi]]. U donjem delu postoji populacija od nekoliko stotina [[slon]]ova, ali i afričkih [[Afrički bivo|bivola]] i [[leopard]]a, dok je [[crni nosorog]] nestao iz ovog područja.
Od 180 vrsta ptica u parku najprisutnije su: [[endem]]ski [[Abotov čvorak]] (-{''[[Poeoptera femoralis]]''}-), žutoprsni [[nektarnik]] (-{''[[Nectarinia famosa]]''}-), belovrati [[gavran]] (-{''[[Corvus albicollis]]''}-), gorski [[vrabac]] (-{''[[Pinarochroa sordida]]''}-) i [[bradan (ptica)|kostoberina]].
[[Datoteka:Mount Kilimanjaro - SRTM.jpg|mini|centar|1100p|Planina Kilimandžaro]]
[[Datoteka:The Kibo and Mawenzi Cones of Mt. Kilimanjaro.jpg|1100p|mini|centar|Dva vulkanska vrha planine Kilimandžaro: Kibo (levo) i Mavenzi (desno).]]
<gallery widths="250px" heights="200px">
Datoteka:Kilimanjaro im Morgennebel 3.jpg|<center>Najviše uzdignuće na planeti
Datoteka:Senecio kilimanjari.jpg|<center>-{''[[Senecio kilimanjari]]''}-
Datoteka:BlueMonkey.jpg|<center>[[Plavi majmun]] (-{''[[Plavi majmun|Cercopithecus mitis]]''}-)
Datoteka:Abbott's Starling (adult).jpg|<center>[[Abotov čvorak]]
Datoteka:Male malachite sunbird Kilimanjaro.jpg|<center>Žutoprsni [[nektarnik]] (-{''[[Nectarinia famosa]]''}-)
Datoteka:Kilimanjaro from space 2016.jpg|Kilimadžaro iz svemira, vidne su različite vegatitivne zoje.<ref name="NASA" />
</gallery>
== Reference ==
{{reflist|30em| refs =
<ref name="NonnottePhilippe" >{{cite journal|last=Nonnotte| first = Philippe| last2=Guillou| first2 = Hervé|last3=Gall|first3=Bernard Le| last4=Benoit| first4 = Mathieu| last5=Cotten| first5 = Joseph| last6=Scaillet| first6 = Stéphane| title = New K-Ar age determinations of Kilimanjaro volcano in the North Tanzanian diverging rift, East Africa | journal=Journal of Volcanology and Geothermal Research |year=2008| volume=173 | issue=1–2 | accessdate=29. 7. 2015 | doi=10.1016/j.jvolgeores.2007.12.042 | url=http://hal.univ-brest.fr/file/index/docid/304458/filename/Nonnotte_et_al.J.Volc.Geoth.Res-08.pdf|pages=99-112}}</ref>
<ref name="Kaser" >{{cite journal|url=https://www.geo.umass.edu/climate/tanzania/pubs/cullen_etal_2006_grl.pdf | title = Kilimanjaro Glaciers: Recent areal extent from satellite data and new interpretation of observed 20th century retreat rates | last=Cullen| first = Nicolas J. | last2=Mölg| first2 = Thomas| last3=Kaser| first3 = Georg| last4=Hussein| first4 = Khalid| last5=Steffen| first5 = Konrad| last6=Hardy| first6 = Douglas R. | last-author-amp=yes | journal=Geophysical Research Letters |year=2006| volume=33 | issue=16 | doi=10.1029/2006GL027084 | format=PDF | bibcode=2006GeoRL..3316502C}}</ref>
<ref name="NASA" >[http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=89605&src=eoa-iotd The Zones of Kilimanjaro], NASA Earth Observatory, 2016</ref>
<ref name="TNP" >{{cite web|url=http://www.tanzaniaparks.com/kili.html | title = Mount Kilimanjaro National Park | publisher = Tanzania National Parks | work = Tanzania National Parks | accessdate=16. 7. 2015 |url-status=dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120923032157/http://www.tanzaniaparks.com/kili.html | archivedate=23. 9. 2012 }}</ref>
<ref name="UNESCO">{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list/403 | title = Kilimanjaro National Park | publisher=UNESCO World Heritage Centre | work=World Heritage List | accessdate=16. 7. 2015}}</ref>
<ref name="map">{{cite map|publisher=EWP | title = Kilimanjaro Map and tourist Guide | url=http://maps.ewpnet.com/kilimap.asp | edition=4th |year=2009| cartography=EWP | scale=1:75,000 with 1:20,000 and 1:30,000 insets | series=EWP Map Guides |isbn=978-0-906227-66-4 | accessdate=13. 6. 2017 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717212549/http://maps.ewpnet.com/kilimap.asp | archivedate=17. 7. 2015 |url-status=dead | df= }}</ref>
}}
== Literatura ==
{{refbegin|30em}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Burns| first = Cameron M. | title = Kilimanjaro & East Africa: A Climbing and Trekking Guide | url=https://books.google.com/books?id=bwZfkrl2ygQC&pg=PA114 |year=2006| publisher=The Mountaineers Books |isbn=978-0-89886-604-9|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Meyer| first = Hans| title = Across East African glaciers: an account of the first ascent of Kilimanjaro | url=https://books.google.com/books?id=CsMhAAAAMAAJ |year=1891| publisher=G. Philip & son}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Newmark| first = William Dubois| title = The Conservation of Mount Kilimanjaro | url=https://books.google.com/books?id=0Is9h1vm90AC&pg=PA22 |year=1991| publisher=IUCN |isbn=978-2-8317-0070-0 |pages=105-106}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Dawson| first = John Barry| title = The Gregory Rift Valley and Neogene-recent Volcanoes of Northern Tanzania | url=https://books.google.com/books?id=Om2oMjXK3R4C&pg=PA56|year=2008| publisher = Geological Society of London |isbn=978-1-86239-267-0|pages=56}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Leider| first = Richard| title = The Power of Purpose: Find Meaning, Live Longer, Better | url=https://books.google.com/books?id=_s4B9LI7BX0C&pg=PA12 |year=2010 | publisher=Berrett-Koehler Publishers|isbn=978-1-60509-527-1|pages=12}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Stewart| first = Alex| title = Kilimanjaro: A Complete Trekker's Guide: Preparations, practicalities and trekking routes to the 'Roof of Africa' | url=https://books.google.com/books?id=28N6F2wBSM8C&pg=PA97 |year=2012 | publisher=Cicerone Press Limited |isbn=978-1-84965-622-1 |pages=100}}
* -{J. A. Huntchinson, "The Meaning of Kilimanjaro", ''Tanganyika Notes and Records'', 64 (1965), 65-67}-
* {{Cite book| ref=harv| last=Dundas| first = Charles| title = Kilimanjaro and its People| url = | location = 1st Edition London| publisher = Cass|year=1924|id=}}
* -{A. Le Roy, ''Au Kilima Njaro, histoire de la fondation d'une mission catholique (Afrique Occidentale)'',}- 1890
* {{Cite book| ref=harv| last=Bart| first = François| last2=Mbonile| first2 = Milline J. | last3=Devenne| first3 = François| title = Kilimandjaro : montagne, mémoire, modernité|year=2003| url = | publisher = Presses Universitaires de Bordeaux| location = |isbn=978-2-86781-309-2|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Bart| first = François| last2=Morin| first2 = Serge|author3=Jean-Nöel Salomon | title = Les montagnes tropicales: identités, mutations, développement|year=1998| url = | publisher = Bordeaux-Pessac, Presses Universitaires de Bordeaux, novembre| location = |isbn=978-2-906621-30-5|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Burns| first = Cameron M. | title = Kilimanjaro & East Africa: a climbing and trekking guide|year=2006| url =https://archive.org/details/kilimanjaroeasta0000burn| publisher = The Mountaineers Books| location = |isbn=978-0-89886-604-9|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Newmark| first = William Dubois| title = The Conservation of Mount Kilimanjaro|year=1991| url =https://archive.org/details/conservationofmo0000unse| publisher = IUCN Tropical Forest Programme| location = |isbn=978-2-8317-0070-0|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Stewart| first = Alexander| title = Kilimanjaro: a complete trekker's guide : preparation, practicalities and trekking routes to the "Roof of Africa"|year=2004| url =https://archive.org/details/kilimanjarocompl0000stew| publisher = Cicerone Press Limited| location = |isbn=978-1-85284-413-4|pages=}}
* {{Cite book| ref=harv|last=Stedman| first = Henry| title = Kilimanjaro: The Trekking Guide to Africa's Highest Mountain|year=2006| url =https://archive.org/details/kilimanjarotrekk0000sted_l4w5| publisher = Trailblazer Guides| location = |isbn=978-1-873756-91-1|pages=}}
{{refend}}
== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Kilimanjaro}}
* -{[https://web.archive.org/web/20120923032157/http://www.tanzaniaparks.com/kili.html Mount Kilimanjaro National Park]}-
* -{[http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=10856 NASA Earth Explorer page]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080920054335/http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=10856 |date=2008-09-20 }}}-
* -{[http://www.kilimanjaro.cc/glacial-recession.htm Glacial recession of Southern Icefields]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110215100701/http://www.kilimanjaro.cc/glacial-recession.htm |date=2011-02-15 }}}-
* -{[http://www.kilicam.com/ Mt Kilimanjaro live webcam]}-
* -{[http://www.ewpnet.com/kilimanjaro/flora/index.htm Kilimanjaro Flora Picture Gallery]}-
* -{[http://collections.lib.uwm.edu/cdm4/results.php?CISOOP1=exact&CISOFIELD1=CISOSEARCHALL&CISOROOT=/agsafrica&CISOBOX1=Kilimanjaro+%28mountain%29 Aerial photographs of Mount Kilimanjaro, 1937-38]}-
{{Svjetska baština u Tanzaniji}}
{{Normativna kontrola}}
[[Kategorija:Planine u Tanzaniji]]
[[Kategorija:Vulkani u Tanzaniji]]
[[Kategorija:Svjetska baština u Tanzaniji]]
[[Kategorija:Sedam vrhova]]
[[Kategorija:Stratovulkani]]
| |||