मुख्यपृष्ठम्

फलकम्:मुखपृष्ठ स्वागतम 2

शास्त्रीयलेखाः तैत्तिरीयोपनिषत् प्रसिद्धासु दशसु उपनिषत्सु अन्यतमा। इयं कृष्णयजुर्वेदीयतैत्तिरीयशाखान्तर्गता। इयम् उपनिषत् वल्लीत्रयेण विभक्ता विद्यते। प्रथमा वल्ली वर्णोच्चारविषयकः इत्यतः शिक्षावल्ली इति निर्दिश्यते। द्वितीयायां वल्ल्याम् आनन्दस्य मीमांसा विद्यते इत्यतः ब्रह्मानन्दवल्ली इति निर्दिश्यते। तृतीयायां वल्ल्यां वरुणस्य पुत्रः भृगुः प्रश्नोत्तरैः तपसा ब्रह्मज्ञानं प्राप्तवान् इत्यतः भृगुवल्ली इति निर्दिश्यते। इयम् उपनिषत् प्रवृत्तिपरा वर्तते। अत्र प्रस्तुतः पञ्चकोशविचारः तत्त्वज्ञानदृष्ट्या बहुव्यापकं बोधपरञ्च वर्तते। अत्रत्या आनन्दमीमांसा च विशेषमहत्त्वयुता वर्तते। अस्याः उपनिषदः तिसृषु वल्लीषु त्रिविधाः मीमांसाः प्रस्तुताः। (अधिकवाचनाय ») वार्ताः फेब्रवरी १५, २०१७ – भारतीयान्तरीक्षानुसन्धानसङ्घटनेन (इसरो) ऐदम्प्राथम्येन सर्वाधिकानां चतुरुत्तर-एक-शत-उपग्रहाणाम् ऐतिहासिकं सफलप्रक्षेपणं विहितम् । भारतसर्वकारेण २०१७ तमवर्षे पद्मप्रशस्त्या सम्मानितानां नामानि उद्घोषितानि। सन्दर्भेऽस्मिन् संस्कृतभारत्याः प्रतिष्ठापकेषु अन्यतमाः श्री चमू कृष्ण शास्त्रिणः साहित्यशिक्षणविभागयोः पद्मश्री-प्रशस्त्यै मनोनिताः। डॉनल्ड ट्रम्प अमेरिकासंयुक्तराज्यस्य राष्ट्रपतिनिर्वाचने (२०१६) पञ्चचत्वारिंशत्तमः राष्ट्रपतिः अभवत्। भारतदेशे अवैधधनस्य प्रतिकाराय भारतस्य ५००, १००० च रूप्यकाणां कागदमुद्रायाः विमुद्रीकरणस्य घोषणा अभवत्। अद्यतनचित्रम् फलकम्:POTD/२०२४-०५-२६

आधुनिकाः लेखाः नागौरदुर्गम् नागौर राजस्थानराज्ये स्थितस्य नागौरमण्डलस्य केन्द्रम् अस्ति। नागौर-नगरस्य स्थापना नागवंशिभिः कृता इति तस्य नाम्ना ज्ञायते। एतस्य नगरस्य स्थापना द्वितीयायाम् उत तृतीयायां शताब्द्याम् अभवत्। यतो हि कुषाण-जनानां विरुद्धं नागवंशिनः आहताः अभूवन्। ततः वाकाटक-वंशीयाः, गुप्तवंशीयाः च सम्राजः तेषाम् उन्मूलनम् अकुर्वन्। अहिच्छत्रपुरं, नागपुरं, नागपट्टनम्, अहिपुरं, भुजङ्गनगरं च नागौर-नगरस्य नामान्तराणि। नागौर-नगरस्य सुन्दरतायाः वर्णनं कुर्वन् मोहम्मद हलीम सिद्दीकी इत्येषः अलिखत्, प्रत्येकेन दृष्टिकोणेन नागौर-नगरम् अत्यन्तं सुन्दरं नगरम् आसीत्। नागौर-नगरत् २ माइल दक्षिणपूर्वदिशः सौन्दर्यं नागौर-नगरस्य मुख्याकर्षणम् आसीत्। एतत् नगरम् परितः काश्चित् दीर्घा भित्तिका आसीत्। तस्याः भित्तिकायाः दैर्घ्यं ४ माइल् आसीत्। तस्याः भित्तिकायाः औन्नत्यं प्रदेशानुसारम् आसीत्। कुत्रचित् सा भित्तिका २.५ फीट्, अन्यत्र ५ फीट्, अपरत्र १७ फीट् च उन्नता आसीत्। नागौर-नगरस्य षट्द्वाराणि आसन्। तेषु द्वारेषु त्रीणि दक्षिणदिशायाम्, चतुर्थद्वारम् उत्तरदिशायां, पञ्चमद्वारं पश्चिमदिशायां, षष्ठमद्वारं पूर्वदिशायां च आसीत्। एतानि षट्द्वाराणि क्रमेण अजयमेरुद्वारं, जोधपुरद्वारं, नखासद्वारं, भायाद्वारं, देहलीद्वारं च प्रसिद्धानि। नागौर-नगरे अनेके देवनागरीलिप्या, फारसी-लिप्या च लिखिताः शिलालेखाः प्राप्यन्ते। नागौर-नगरात् अनेकाः देवमूर्तयः प्राप्ताः। ताः मूर्तयः नागौर-नगरस्य मन्दिरेभ्यः, गृहेभ्यः, समाधिस्थलेभ्यः, यवनप्रार्थनागृहेभ्यः च प्राप्ताः। (अधिकवाचनाय ») ज्ञायते किं भवता? पञ्च भूतानि कानि ? पृथिवी आपः तेजः वायुः आकाशः सुभाषितानि व्याधितस्यार्थहीनस्य देशान्तरगतस्य च। नरस्य शोकदग्धस्य सुहृद्दर्शनमौषधम् ॥ सुभाषितरत्नभाण्डागारम् - सुमित्रप्रशंसा (९२/१०) प्रायः लोके सर्वेषाम् अपि स्नेहिताः भवन्ति एव। बान्धवाः बहवः स्युः नाम, तथापि मित्राणि सन्ति चेत् एव तस्य नरस्य जीवनं सुखि जीवनम्। यतः यस्य मित्राणि भवन्ति तस्य जीवने सर्वविधसौख्यम् अपि भवति। मनुष्यस्य कष्टसमये मित्रं सान्त्वनवचनै:, अन्येन प्रकारेण वा साहाय्यम् आचरति। तत्रापि रुग्णावस्थायां, दारिद्र्यदशायां, देशान्तरनिवासप्रसङ्गे, दु:खावस्थायां च यदि मित्राणां दर्शनं भवति तर्हि तत् औषधमिव सर्वमपि कष्टं दु:खं च परिहरति।

ज्ञानकोश

सामाजिक विज्ञान और दर्शन पुरातत्त्व • मानवशास्त्र • अर्थशास्त्र • दर्शन • शिक्षा • विधि • समाजशास्त्र • राजनीति • राजनीति विज्ञान   भूगोल भूगोल • महाद्वीप • देश • शहर • पर्वत • सागर • पृथ्वी • खगोल शास्त्र • सौर मंडल ललितकला और संस्कृति नृत्य • संगीत • कार्टून • काव्य • शिल्पकला • नाट्यकला • फलज्योतिष • संस्कृति धर्म धर्म • हिन्दू धर्म • इस्लाम धर्म • ईसाई धर्म • सिख धर्म • रोमन धर्म • बौद्ध धर्म • जैन धर्म • यहूदी धर्म • ईश्वर • देवी-देवता • नास्तिकता प्रौद्योगिकी और अभियान्त्रिकी तकनीकी • जैवप्रौद्योगिकी • नैनोतकनीकी • अभियान्त्रिकी • रासायनिक अभियान्त्रिकी • वैमानिक अभियान्त्रिकी • अन्तरिक्षीय अभियान्त्रिकी • संगणक • संगणक अभियान्त्रिकी • सिविल अभियान्त्रिकी • वैद्युत अभियांत्रिकी • इलेक्ट्रॉनिक्स • यान्त्रिकी विज्ञान और स्वास्थ्य विज्ञान • जीव विज्ञान • वनस्पति विज्ञान • प्राणि विज्ञान • आयुर्विज्ञान • भौतिकी • रसायन शास्त्र • जैवरसायनिकी • ज्योतिष • गणित • अंकगणित • बीजगणित • रेखागणित • कलन • स्वास्थ्यविज्ञान • रोग • चिकित्साशास्त्र • चिकित्सा पद्धति भाषा और साहित्य विश्व की भाषाएँ • भाषा • भाषा-परिवार • भाषाविज्ञान • साहित्य • काव्य • कहानी • पद्य मनोरंजन और खेल खेल • क्रिकेट • फ़ुटबॉल • कॉमिक्स • टेलिविज़न • पर्यटन • रसोई • इंटरनेट • रेडियो • सिनेमा • बॉलीवुड • फ़िल्म जीवनी व्यक्तिगत जीवन • अभिनेता • अभिनेत्री • खिलाड़ी • लेखक • वैज्ञानिक • संगीतकार • अन्वेषक • आविष्कारक इतिहास इतिहास • कैलंडर • सभ्यता • देशों के इतिहास • युद्ध • विश्व के युद्ध • साम्राज्य