(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)
Wikipedia

Naharijja: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Szoltys-bot (dyskusja | edycje)
Boty
542 874 edycje
m MalarzBOT: przerabiam link na wywołania szablonu {{Encyklopedia Britannica}}
Linia 50:
 
== Środowisko naturalne ==
Miasto jest położone na wąskiej równinie nadmorskiej, która jest od wschodu ograniczona wzgórzami [[Zachodnia Galilea|Zachodniej Galilei]], a od północy wysokim klifem gór granicznych Libanu. Granicę północną wyznacza strumień Keziw, a południową strumień Bet ha-Emek. Miasto jest położone na dwóch pasmach niewielkich wzgórz, które przebiegają równolegle do nadmorskich plaż. Zachodnie wzgórza wznoszą się blisko brzegu morza i osiągają maksymalną wysokość 15 m n.p.m. Wschodni pas wzgórz przebiega w odległości około 1,5&nbsp;km od brzegu morza i obejmuje trzy główne wzgórza, które osiągają wysokość do 35 m n.p.m. Obszar położony między dwoma pasmami wzgórz jest wykorzystywany przez główne systemy komunikacyjne miasta. Miasto dzieli na pół rzeka [[Nachal Gaton]], na północ od którego płynie jeszcze strumień Sza’al. Wszystkie te strumienie spływają z położonych na wschodzie wzgórz i mają ujście do Morza Śródziemnego. W odległości 1&nbsp;km na zachód od północnej części miasta znajdują się niewielkie wysepki Achziw<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/reka.aspx |tytuł = Wstęp i ogólne informacje |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130623055604/http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/reka.aspx |zarchiwizowano = 2013-06-23 }}</ref>.
 
Powierzchnia miasta wynosi 10,233&nbsp;km². Rozciągłość [[Zabudowa|zabudowań miejskich]] w kierunku południkowym wynosi ok. 6&nbsp;km, a w kierunku równoleżnikowym ok. 2&nbsp;km. Tereny wokół miasta są wykorzystywane pod intensywną działalność [[rolnictwo|rolniczą]]. Dla potrzeb rolnictwa wybudowano dwa zbiorniki wody, które znajdują się na północny wschód i południowy wschód od Naharijji<ref>Dane z wikimapia.org.</ref>.
Linia 127:
== Historia ==
[[Plik:Akhziv01.jpg|thumb|240px|Starożytne kamienie szlifierskie w [[Achziw]]]]
Na północ od współczesnego miasta Naharijja znajdował się [[Fenicja|fenicki]] port morski [[Achziw]]<ref group=uwaga>Zobacz: [[Księga Sędziów]] 1,31: „Aser nie wypędził mieszkańców Akko ani Sydonu, ani Achlab, ani '''Akzib''', ani Chelba, ani Afik, ani Rechob”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20110718091811/http://mushecht.haifa.ac.il/hecht/archeology/Achziv_eng.aspx |tytuł = Achziw |autor = |opublikowany = |praca = Hecht Museum |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-14}}</ref>. Badania [[archeologia|archeologiczne]] odkryły w tym rejonie pozostałości osad ludzkich z [[epoka brązu|epoki brązu]] ([[XX wiek p.n.e.]]), [[Starożytny Izrael w okresie perskim|okresu perskiego]] ([[X wiek p.n.e.]]) i [[Starożytny Izrael w okresie hellenistycznym|hellenistycznego]] ([[III wiek p.n.e.]]). Główne miejsce prowadzonych wykopalisk posiada osiem odkrytych warstw. Między innymi odkryto tutaj ruiny [[Kanaan|kananejskiej]] świątyni z [[XVI wiek p.n.e.|XVI wieku p.n.e.]] poświęconej bogini [[Astarte (bogini)|Astarte]]<ref name="britannica">{{cytujEncyklopedia Britannica stronę| urlid = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/401753place/Nahariyya |tytuł = Nahariyya |praca = Encyclopedia Britannica |język = en |data dostępu = 2008-09-25}}</ref>. Według [[Biblia|Biblii]] miasto Akzib po podboju Kanaanu przez [[Żydzi|Izraelitów]] zostało przyznane pokoleniu [[Aser]]a<ref group=uwaga>Zobacz: [[Księga Jozuego]] 19,29: „Potem granica zwracała się do Rama i aż do warownego miasta Tyr i wracała do Chosa, kończąc się nad morzem. Obejmowała Machaleb, '''Akzib'''”. Tłumaczenie według [[Biblia Tysiąclecia|Biblii Tysiąclecia]].</ref>. Podczas [[tereny królestwa Izraela anektowane przez Asyrię|podboju asyryjskiego]] w 732 roku p.n.e. miasto zostało zdobyte i spalone przez [[Asyria|Asyryjczyków]]. Odkryty kamienny [[mur obronny]] o wysokości 2 metrów z [[V wiek p.n.e.|V wieku p.n.e.]] jest dowodem, że miasto odbudowano. Wokół znaleziono pozostałości budynków oraz liczne przedmioty użytkowe i ceramikę. W okresie panowania helleńskiego, Achziw było miastem granicznym [[Ptolemeusze|Ptolemeuszy]]. W wyniku kolejnych wojen przeszło pod kontrolę [[Seleucydzi|Seleucydów]]. O tym nadmorskim mieście wspomina żydowski historyk [[Józef Flawiusz]], jest także wymieniane w żydowskich pismach rabinicznych, na przykład Midrasz Rabba Vajikra 37:4. [[Talmud|Talmud babiloński]] wspomina o nim przedstawiając lokalizację Achziw w odniesieniu do historycznych granic Izraela. Prawdopodobnie podczas [[wojna żydowska (66–73)|wojen żydowskich]] miasto zostało doszczętnie zniszczone. W 1970 roku odkryto [[kościół (budynek)|kościół]] poświęcony [[Łazarz (postać biblijna)|św. Łazarzowi]]. Pochodzi on z [[Palestyna pod panowaniem Bizancjum|okresu bizantyjskiego]] i prawdopodobnie został zniszczony przez pożar podczas najazdu [[Persowie|perskiego]] w 614 roku<ref>{{cytuj książkę |autor = Asher Ovadiah |autor2 = Carla Gomez de Silva |tytuł = Supplementum to the Corpus of the Byzantine Churches in the Holy Land, Part I |wydawca = British School of Archaeology |miejsce = Jerusalem |rok = 1981 |strony = 200–261 |isbn =}}</ref>. W okresie [[Palestyna pod panowaniem krzyżowców|panowania krzyżowców]] powstał tutaj zamek obronny ''Casal Lambertie or Imbert''<ref>{{cytuj stronę |url = http://archive.is/20120701114305/http://archaeology.huji.ac.il/depart/BIBLICAL/EILATM/achziv.asp |tytuł = Achziw |autor = Ejlat Mazar |opublikowany = |praca = The Hebrew University of Jerusalem |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-14}}</ref>. Pod [[Palestyna pod panowaniem mameluków|panowaniem mameluków]] w miejscu tym pojawiła się [[Arabowie|arabska]] wieś [[Az-Zib]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.palestineremembered.com/Acre/al-Zeeb/index.html |tytuł = Welcome To al-Zeeb |autor = |opublikowany = |praca = The Palestine Remembered |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-14}}</ref>.
 
Historia współczesnej osady Naharijja jest związana z dojściem w 1933 roku [[narodowy socjalizm|nazistów]] do władzy w [[III Rzesza|Niemczech]]. Głoszona ideologia [[rasizm]]u, a zwłaszcza [[antysemityzm]]u, doprowadziła do fali prześladowań i [[pogrom]]y ludności żydowskiej w Niemczech. Naturalną tego konsekwencją była [[migracja ludności|emigracja]] [[historia Żydów w Niemczech|niemieckich Żydów]]. Problem niemieckich Żydów dostrzegł [[Arthur Ruppin]], pełniący w latach 1933–1935 funkcję dyrektora [[Agencja Żydowska|Agencji Żydowskiej]]. Z jego inicjatywy powstało w 1933 roku ''Centralne Biuro dla Niemieckich Żydów'' (hebr.המשרד המרכזי לטיפול ביהדות גרמניה), zwane w skrócie ''Niemiecką Firmą'' (hebr. המשרד הגרמני). Ruppin próbował zmotywować żydowską klasę średnią, finansistów i przedsiębiorców do opuszczenia Niemiec i wyjechania do [[Palestyna (mandat)|Brytyjskiego Mandatu Palestyny]]. Część z nich dała się namówić i dołączyła do [[piąta alija|piątej aliji]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Immigration/Fifth_Aliyah.html |tytuł = The Fifth Aliyah |autor = |opublikowany = |praca = [[Jewish Virtual Library]] |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-11}}</ref>. Ta fala żydowskich imigrantów charakteryzowała się dużą ilością przedsiębiorców pracujących na własny rachunek, obok których znajdowali się urzędnicy i sędziowie poszukujący zatrudnienia. Osobną grupę stanowili lekarze i specjaliści wybranych branż zawodowych, którzy w miarę szybko odnajdywali się w nowej rzeczywistości. Dla potrzeb nowo przybyłych utworzono w 1933 roku moszaw [[Ramot ha-Szawim]], a rok później moszaw [[Kefar Bialik]]. Dla potrzeb rozwijającego się [[osadnictwo żydowskie w Palestynie|osadnictwa żydowskiego]] w 1934 roku nabyto 2400 hektarów ziemi położonej na północ od miasta [[Akka]], w pobliżu ujścia rzeki Mfsoh (później przemianowanej na Gaton). Ziemię kupiono za 34 tys. funtów palestyńskich od arabskiego mieszkańca [[Bejrut]]u, Toaini. Pieniądze wyłożyli inżynier Josef Levi, bankier Henry Cohen, agronom dr Selig Eugen Soskin oraz Pauline Ngrobr-Salkind. Celem było założenie nowoczesnej osady rolniczej, której mieszkańcy wybudowaliby nad brzegami rzeki Gaton dzielnice przypominające [[Europa|europejskie]] miasta. Jej projekt został oparty na [[utopia|utopijnym]] modelu przygotowanym przez dr Seliga Soskina. Podczas jednej ze swoich wielu podróży po świecie, odkrył on w południowej [[Hiszpania|Hiszpanii]] małą kolonię rolniczą Monte Algaida. Jej mieszkańcy intensywnie uprawiali niewielkie pola uprawne położone przy wydmach. Uprawiali ziemniaki, melony i inne warzywa, używając podziemnej wody do podlewania i naturalnego nawozu z odchodów swoich zwierząt i kompostu. Każda rodzina produkowała wystarczającą ilość żywności, aby zaspokoić własne potrzeby – bez żadnej nadwyżki do handlu. Wszyscy mieszkańcy byli członkami spółdzielni dostarczającej wszystkich usług społecznych, niezbędną infrastrukturę itp. Kolonia Monte Algaida istniała na zachodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, a dr Soskin zapragnął utworzenia podobnej osady na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego – w [[Ziemia Izraela|Ziemi Izraela]]. Inżynier miejski z Hajfy, dr Schiffrin, zasugerował, aby osada nazywała się Naharijja (pol. ''Rzeka''), od potoku Gaton który przepływał przez jej środek. Naharijja miała być lustrzanym odbiciem Monte Algaida<ref name="history">{{cytuj stronę |url = http://museum.rutkin.info/en/node/27 |tytuł = Nahariya’s Early Years 1934-1949 |autor = |opublikowany = |praca = Lieberman House – Museum of the history of Nahariya |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-14 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130115132930/http://museum.rutkin.info/en/node/27 |zarchiwizowano = 2013-01-15 }}</ref>.
 
W dniu 10 lutego 1935 roku w Naharijji osiedliły się dwie pierwsze żydowskie rodziny: Hanny i Waltera Deutsch oraz Ruty i Jakuba Pauker. Bardzo szybko dołączyli do nich: Willi Adler, Willi David, Hermann Friede, Herbert Haliczer, Dr. Egon Hönigsberg, Dr. Walter Isaac, Dr. Rolf Jacobi, Alfred Rosenblatt, Max Sommerfeld, Dr. Walter Stiel, Dr. Hermann Tuchler i Dr. Edmund Weidenfeld. Osadnicy w momencie zakupu własnej ziemi otrzymywali akcje spółki ''Naharijja Ltd.'', przy czym w rzeczywistości płatność była odroczona na czas nieokreślony. Spółka ''Naharijja Ltd.'' starała się o utworzenie odpowiedniej infrastruktury: budowę sieci dróg, parcelację terenu na działki, budowę domów mieszkalnych, zabudowań gospodarczych i magazynów, dostawy wody i energii elektrycznej. Następnie wszystkie usługi społeczne zostały przejęte przez utworzoną w tym celu spółdzielnię. Skupiała ona wszystkich mieszkańców i regulowała zakupy, obroty, konsumpcję, a także działania kulturalne, społeczne i komunalne. Pierwszym przewodniczącym był Oskar Peter Mayer z [[Heidelberg]]u. W 1937 roku jego następcą został prawnik z [[Heilbronn]], dr Oskar Mayer-Wolf (został później pierwszym burmistrzem Naharijji). Spółdzielnia od samego początku swojego istnienia borykała się z dużymi problemami – zaniżono koszty utrzymania osady, przy jednoczesnym przeszacowaniu zysków, jakie można było osiągnąć z działalności rolniczej. W konsekwencji spółdzielnia notorycznie cierpiała na brak środków i popadała w coraz większe zadłużenie. Pomysł rozwijania upraw rolniczych okazał się nie trafiony, ponieważ produkcja arabska była dużo tańsza. Spowodowało to załamanie finansowe Naharijji, której mieszkańcy zaczęli szukać dodatkowych źródeł dochodu poza rolnictwem. W owym czasie, na wybrzeżu Palestyny bardzo często odpoczywali brytyjscy inżynierowie, oficerowie policji mandatowej oraz wojskowi. Fakt ten spowodował, że w 1936 roku rodzina Levi otworzyła w Naharijji pierwszy pensjonat z pokojami do wynajęcia. Stało się to zapowiedzią nadchodzących zmian i wytyczyło drogę rozwoju miejscowości. Tymczasem jednak problemy finansowe usiłowano rozwiązać sprzedażą gruntów nowym nabywcom<ref name="history" />.
Linia 138:
Najgorsze miesiące dla mieszkańców Naharijji rozpoczęły się po przyjęciu w dniu 29 listopada 1947 roku [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181|rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]]. Przyjęty plan podziału Palestyny przewidywał, że cała Zachodnia Galilea (z Naharijją i okolicznymi osadami żydowskimi) zostanie włączona do państwa arabskiego. Natychmiast została przerwana wszelka działalność budowlana, większość zakładów przestała płacić pensje, a ich pracownicy z rodzinami zaczęli opuszczać teren. Kryzys ekonomiczny pogłębił się wraz z wybuchem [[Wojna domowa w Palestynie|wojny domowej w Mandacie Palestyny]]. Siły [[Arabska Armia Wyzwoleńcza|Arabskiej Armii Wyzwoleńczej]] wspierane przez lokalne arabskie [[milicja|milicje]] sparaliżowały żydowską komunikację w całej Zachodniej Galilei. Naharijja przeżyła swój pierwszy „czarny dzień” 23 marca 1948 roku, kiedy to został rozbity żydowski konwój usiłujący przedrzeć się z zaopatrzeniem do kibucu [[Jechi’am]]. W zasadzce zginęło wówczas 47 młodych ludzi, z których czterech było mieszkańcami Naharijji<ref>{{cytuj książkę |autor = Meron Benvenisti |tytuł = Sacred Landscape: Buried History of the Holy Land Since 1948 |url = http://books.google.pl/books?id=7itq6zYtSJwC&lpg=PP1&pg=PA138&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false |wydawca = University of California Press |miejsce = |rok = 2000 |strony = 138–139 |isbn = 0-520-21154-5 |język = en |data dostępu = 2013-02-14}}</ref>. Blokada Nahariji została przerwana w dniu 14 maja 1948 roku, kiedy to do miejscowości dotarł konwój około 25 wojskowych ciężarówek Hagany, eskortowanych przez pojazdy opancerzone. Popołudniem mieszkańcy świętowali z żołnierzami [[proklamacja niepodległości Izraela|proklamację niepodległości Izraela]]. Gdy następnego dnia rozpoczęła się [[I wojna izraelsko-arabska]], mieszkańcy rozpoczęli budowę fortyfikacji obronnych. Drugim „czarnym dniem” Naharijji był 26 maja 1948 roku. Wybuch bomby zrzuconej przez [[irak|iracki]] samolot spowodował śmierć pięciu osób. Dwa dni później irackie samoloty zrzuciły nad miejscowością ulotki w języku niemieckim, hebrajskim i arabskim. Wzywały one mieszkańców do przyłączenia się do Arabów w walce o jednolitą władzę administracyjną Palestyny. Władze izraelskie miały jednak zupełnie inny cel i planowały, że cała Galilea stanie się częścią państwa Izrael. Cel ten osiągnięto w październiku 1948 roku w wyniku sukcesu [[operacja Hiram|operacji Hiram]]. Po zakończeniu wojny Naharijja znalazła się na terytorium izraelskim. Wojna przyniosła jednak poważne zmiany demograficzne i gospodarcze całej okolicy. Między innymi zniszczona została linia kolejowa biegnąca na północ do Libanu<ref name="history" />.
 
Na początku lat 50. XX wieku Naharijja stała się miejscem zamieszkania wielu żydowskich uchodźców z [[Afryka Północna|Afryki Północnej]] i [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]]. Na ich potrzeby utworzono prowizoryczny obóz przejściowy [[Ma’abarot (obozy przejściowe)|ma’abarot]], a następnie przystąpiono do budowy nowych osiedli mieszkaniowych. W dniu 1 kwietnia 1961 roku Naharijja otrzymała prawa miejskie<ref name="flag">{{cytuj stronę| url = http://crwflags.com/fotw/flags/il-nhrya.html |tytuł = Nahariyya (Israel) |praca= CRW Flags’ Online Catalog |język = en |data dostępu = 2008-09-25}}</ref>. Bliskie położenie od granicy Libanu było powodem, że miasto często padało ofiarą [[terroryzm|ataków terrorystycznych]]. W 1970 roku było kilkakrotnie ostrzeliwane ogniem rakietowym z południowego Libanu. W nocy z 24 na 25 czerwca 1974 roku trzech palestyńskich terrorystów z [[al-Fatah]] wylądowało na plaży Naharijji. W tym [[atak na Naharijję|ataku na Naharijję]] zginęło 3 izraelskich cywilów oraz 1 żołnierz<ref>{{cytuj książkę |autor = Refa’el Etan |tytuł = A story of a soldier |wydawca = Ma’ariv Library |miejsce = Tel Awiw |rok = 1985 |strony = 149 |isbn =}}</ref>. 22 kwietnia 1979 roku podobny atak przeprowadził [[Front Wyzwolenia Palestyny]]. W tej [[Zamach w Naharijji|masakrze w Naharijji]] zginęło 4 izraelskich cywilów<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terror+Groups/The+Kuntar+File+Exposed+-+Yediot+Aharonot+14-Jul-2008.htm |tytuł = The Kuntar File, Exposed – Jedi’ot Acharonot – by Nir Gontarz |autor = |opublikowany = 2008-07-14 |praca = Israel Ministry of Foreign Affairs |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-16}}</ref>. W latach 90. XX wieku miasto przyjęło znaczną liczbę imigrantów z krajów byłego [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[Etiopia|Etiopii]]. W 2000 roku do miasta przybyli żołnierze [[Armia Południowego Libanu|Armii Południowego Libanu]], którzy wraz z rodzinami uciekli z Libanu po wycofaniu się stamtąd [[Siły Obronne Izraela|Sił Obronnych Izraela]]. W związku ze wzrostem populacji Naharijja doświadczyła boomu budowlanego i znacznie poszerzyła swoje granice, stając się stolicą Zachodniej Galilei<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/default.aspx |tytuł = Historia miasta – moje miasto |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Naharijja |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130219063752/http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/default.aspx |zarchiwizowano = 2013-02-19 }}</ref>. Podczas [[Intifada Al-Aksa|intifady Al-Aksa]] mieszkaniec [[Abu Snan]] wysadził się 9 września 2001 roku na [[Naharijja (stacja kolejowa)|stacji kolejowej Naharijja]], zabijając 3 Izraelczyków i raniąc kolejnych 30 osób. Był to pierwszy samobójczy [[terroryzm|zamach terrorystyczny]] przeprowadzony przez izraelskiego Araba<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nytimes.com/2002/03/25/world/anger-and-isolation-roil-israeli-arabs.html?src=pm |tytuł = Anger and Isolation Roil Israeli Arabs |autor = Joel Brinkley |opublikowany = 2002-03-25 |praca = The New York Times |data = |język = en |data dostępu = 2013-03-03}}</ref>. Podczas [[II wojna libańska|II wojny libańskiej]] w 2006 roku miasto mocno ucierpiało od ostrzału rakietowego prowadzonego przez organizację [[Hezbollah]] z południowego Libanu. Zginęło wówczas 5 osób, a 24 zostały ranne. Rakiety spowodowały duże zniszczenia i były przyczyną powstania licznych pożarów. Lokalna gospodarka poniosła bardzo duże straty, dwie trzecie ludności ewakuowano na południe kraju, a pozostali mieszkańcy przebywali przez prawie cały czas w schronach<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vie/Nahariya.html |tytuł = Naharijja & Ma’alot |praca= Virtual Israel Experience |język = en |data dostępu = 2008-02-14}}</ref><ref>{{cytuj książkę |autor = Human Rights Watch |tytuł = Civilians Under Assault: Hezbollah’s Rocket Attacks on Israel in the 2006 War: Israel and the Occupied Palestinian Territories |url = http://books.google.co.il/books?id=3_wMCdhoAfgC&pg=PA85&dq=nahariya&hl=en&sa=X&ei=UTmaT9DtG9Or8AOo18CSDw&redir_esc=y#v=onepage&q=nahariya&f=false |tom = 19 |wydawca = Human Rights Watch |miejsce = |rok = 2007 |strony = |isbn = |język = en |data dostępu = 2013-02-16}}</ref>.
 
=== Nazwa ===
Linia 146:
[[Plik:Coat of arms of Nahariya.svg|thumb|left|90px|Herb Naharijji]]
[[Plik:בניין העירייה לאחר השיפוץ.jpg|thumb|Ratusz miejski Naharijji]]
Godło Naharijji zostało oficjalnie opublikowane w 1972 roku. Nawiązuje ono do historii izraelskiego pokolenia Asera, które miało swoje korzenie w Zachodniej Galilei. Z tego powodu na samej górze godła umieszczono napis w języku hebrajskim „Aser – błogosławieni wszyscy synowie”, który jest błogosławieństwem dla żyjących tutaj współczesnych Żydów. Po prawej stronie widnieje starożytne drzewo oliwne zasadzone pośrodku urodzajnych gleb. Po lewej stronie widnieje wieża, będąca współczesnym symbolem miasta. Słońce reprezentuje wschód nowego poranka, który słonecznymi promieniami rozdziela przeszłość od teraźniejszości. Oficjalna flaga miasta jest w kolorze niebieskim, z białym godłem pośrodku. Czasami stosowane są także flagi w kolorach żółtym, pomarańczowym, zielonym i jasnoniebieskim, z granatowym godłem pośrodku<ref name="flag" /><ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/semel.aspx |tytuł = Godło miasta |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130508215159/http://www.nahariya.muni.il/CITY/Pages/semel.aspx |zarchiwizowano = 2013-05-08 }}</ref>.
 
== Polityka ==
Linia 152:
 
=== Współpraca międzynarodowa ===
Naharijja ma zawarte [[miasta partnerskie|umowy partnerskie]] z następującymi miastami<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/city/Pages/twincities.aspx |tytuł = Miasta partnerskie |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130509011030/http://www.nahariya.muni.il/CITY/Pages/twincities.aspx |zarchiwizowano = 2013-05-09 }}</ref>:
{|
|width="30%" valign="top"|
Linia 175:
== Kultura ==
[[Plik:Lieberman house.jpg|thumb|[[Dom Liebermana|Muzeum Naharijji – Dom Liebermana]]]]
Najważniejszym ośrodkiem kultury w Naharijji jest ''Miejskie Centrum Kultury''. Posiada ono sieć mniejszych ośrodków kultury położonych w osiedlach mieszkaniowych<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/noar/Pages/markaz_tzairim.aspx |tytuł = Kluby młodzieżowe |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20120712020510/http://www.nahariya.muni.il/noar/pages/markaz_tzairim.aspx |zarchiwizowano = 2012-07-12 }}</ref>. Przy centrum znajduje się biblioteka miejska, która także dysponuje siecią małych bibliotek rozrzuconych po całym mieście. ''Miejskie Centrum Kultury'' jest nowoczesnym ośrodkiem służącym lokalnej społeczności i oferującym różnorodne zajęcia kulturalne. Przed tym nowoczesnym budynkiem urządzono ogród rzeźb<ref name="nahariya.muni.il">{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=60 |tytuł = Miejskie Centrum Kultury – Medatech Naharijja |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130720074145/http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=60 |zarchiwizowano = 2013-07-20 }}</ref>. Przy centrum kultury od 1973 roku działa orkiestra młodzieżowa, która koncertowała w swojej historii w Niemczech, [[Austria|Austrii]], [[Włochy|Włoszech]], [[Hiszpania|Hiszpanii]], [[Kanada|Kanadzie]] i Stanach Zjednoczonych<ref name="nahariya.muni.il" />. Przy ulicy Irit od 2000 roku znajduje się [[Dom Liebermana|Muzeum Naharijji – Dom Liebermana]]. Poza miejskim muzeum znajduje się tu także archiwum miasta. Miejska galeria sztuki mieści się w będącej symbolem miasta wieży ciśnień. Odbywają się tutaj czasowe wystawy, wykłady, warsztaty oraz przedstawienia teatralne i muzyczne<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/TARBUT/Pages/meusems.aspx |tytuł = Muzea |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130724055348/http://www.nahariya.muni.il/tarbut/Pages/meusems.aspx |zarchiwizowano = 2013-07-24 }}</ref>. Dodatkowo w mieści znajduje się centrum sztuki ''Russell House''. Od 1997 roku działa tutaj zespół tańca nowoczesnego, który z powodzeniem reprezentował Naharijję na występach w [[Polska|Polsce]], Węgrzech, Francji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Trzykrotnie występował także na [[Festiwal w Akce|Festiwalu w Akce]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/TARBUT/Pages/miktzvim_2.aspx |tytuł = Zespół taneczny |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130723065605/http://www.nahariya.muni.il/tarbut/pages/miktzvim_2.aspx |zarchiwizowano = 2013-07-23 }}</ref>.
 
== Oświata i nauka ==
W mieście znajduje się 14 szkół podstawowych i 6 szkół średnich. Wśród szkół są: ''Menachem Begin'', ''Nufar Makif'', ''Golda Meir'', ''Usiszkin'', ''Even Szoham'', ''Ilanot'', ''Katzenelson'', ''Rambam'', ''Galil'', ''Makif Amal Rabin'', ''Makif'', ''Remez'', ''Na’amat Trade'', ''Trumpeldor'' i ''Erez''. W 2010 roku uczyło się w nich ogółem 7,3 tys. uczniów, w tym 4,4 tys. w szkołach podstawowych. Średnia uczniów w klasie wynosiła 26. W mieście znajduje się centrum pedagogiczne<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/edu/Pages/schools.aspx |tytuł = Szkoły |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130724064644/http://www.nahariya.muni.il/edu/pages/schools.aspx |zarchiwizowano = 2013-07-24 }}</ref>.
 
== Turystyka ==
Linia 184:
[[Plik:CarriageNahariya.JPG|thumb|Dorożka w Naharijji]]
[[Plik:Nahariyya1.JPG|thumb|Promenada nadmorska w Naharijji]]
Naharijja jest popularnym [[uzdrowisko|kurortem]] nadmorskim Galilei. Jej największym atrybutem są ładne, piaszczyste plaże wraz z dobrze rozbudowaną infrastrukturą turystyczno rekreacyjną. Miejska plaża ''Galei Galil'' jest wyposażona w prysznice i toalety. Można tu także skorzystać z olimpijskiego basenu pływackiego z podgrzewaną wodą. Bezpłatne i mniej zatłoczone plaże leżą bardziej na południe<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=34 |tytuł = Plaże |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20131001101006/http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=34 |zarchiwizowano = 2013-10-01 }}</ref>. Można tu zawsze liczyć na dobrą pogodę umożliwiającą uprawianie [[sporty wodne|sportów wodnych]]. Wzdłuż plaż przebiega deptak z licznymi restauracjami, pubami, kawiarniami i klubami nocnymi. Rzeczą wyjątkową jak na izraelskie miasta, są przejażdżki [[pojazd zaprzęgowy|powozami konnymi]] oferowane wzdłuż głównej ulicy miasta – Ha-Gaton. Tuż przy mieście znajduje się [[Achziw|Park Narodowy Achziw]], a kilka kilometrów dalej na północ są słynne białe klify [[Rosz ha-Nikra]].
 
=== Informacja turystyczna ===
Linia 193:
 
== Religia ==
Naharijja jest miastem żydowskim, dlatego za życie religijne odpowiada Religijna Rada Naharijji. Zapewnia ona mieszkańcom dostęp do usług [[rabin]]ów, rejestracji małżeństw, obrządków rytualnych [[judaizm]]u i edukacji religijnej. W mieście działa 6 [[mykwa|mykw]] i 50 [[synagoga|synagog]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/muni/sherutToshav/dat/Pages/default.aspx |tytuł = Religijna Rada Naharijji |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130724061104/http://www.nahariya.muni.il/muni/sherutToshav/dat/Pages/default.aspx |zarchiwizowano = 2013-07-24 }}</ref>. Są tutaj dwie [[jesziwa|jesziwy]]: ''Abir Jakov'' i ''Nahar Deiah''<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.co.il/eng/ |tytuł = Yeshivat Hesder Nahar Deiah |autor = |opublikowany = |praca = Yeshivat Hesder Nahar Deiah |data = |język = en |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20130417001122/http://www.nahariya.co.il/eng/ |zarchiwizowano = 2013-04-17 }}</ref>.
 
== Sport i rekreacja ==
Władze miejskie Naharijji przywiązują dużą wagę do rozwoju sportu w mieście. Znajduje to odzwierciedlenie w szerokiej działalności sportowej prowadzonej do wszystkich grup wiekowych mieszkańców. W osiedlach mieszkaniowych wybudowano kompleksy sportowe z boiskami do piłki nożnej, koszykówki i kortami tenisowymi. Przy wszystkich szkołach znajdują się sale sportowe z boiskami. Przy osiedlowych ośrodkach kultury tworzone są siłownie i centra fitness. W południowej części miasta znajduje się kompleks obiektów sportowych ''Sportek'', w zachodniej części są korty tenisowe ''Bojmel'', a w północnej części jest stadion miejski. Hala sportowa mieści 2 tys. kibiców. Organizowane są w niej liczne imprezy sportowe, a także konferencje, wystawy i wydarzenia kulturalne<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=31 |tytuł = Hala sportowa |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20131001100848/http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=31 |zarchiwizowano = 2013-10-01 }}</ref>. W mieście jest niewielka [[marina (żeglarstwo)|marina]], do której zawijają [[jacht]]y.
 
Wszystkie stowarzyszenia sportowe działają we współpracy i przy wsparciu finansowym ze strony władz miejskich. Dominującą dyscypliną sportową jest [[koszykówka]]. Tutejsza drużyna koszykarska ''Hapoel Ironi Naharijja'' prowadzi rozgrywki na sali sportowej ''Ein Sara Sport Hall'', która może pomieścić 3 tys. widzów<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.eurobasket.com/team.asp?Cntry=ISR&Team=1824 |tytuł = Iscar Nahariya (ISR-Premier L.) Men |praca= Eurobasket |język = en |data dostępu = 2008-02-14}}</ref>. Klub posiada ogółem 21 sekcji koszykówki: dzieci, chłopców, dziewcząt itp. Z innych stowarzyszeń sportowych działających w mieście są sekcje piłki nożnej, żeglarstwa, pływackie, boksu, tenisa, gimnastyki, tańca towarzyskiego i szachów.
 
Na północnym krańcu nadmorskiej promenady urządzono wielki park rozrywki dla dzieci, w którym umieszczono urządzenia do wspinaczki, zjeżdżalnie, huśtawki itp. Otoczenie stanowi park oraz trawniki. W sąsiedztwie ulicy HaGaton tworzony jest drugi park rozrywki, który ciągnie się na zachód w kierunku morza. Na powierzchni 18 hektarów utworzono zielone tereny rekreacyjne ze ścieżkami spacerowymi, torami do jazdy na rolkach, kortami tenisowymi i innymi boiskami<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=65 |tytuł = Park rozrywki |autor = |opublikowany = |praca = Municipality Nahariya |data = |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20131001101356/http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=65 |zarchiwizowano = 2013-10-01 }}</ref>. W 2003 roku w Naharijji otworzono [[ogród botaniczny]] i [[ogród zoologiczny|zoologiczny]], który jest dużą atrakcją turystyczną umożliwiającą spędzanie czasu całym rodzinom. Ogród umożliwia poznanie roślinności Zachodniej Galilei. Można tu także obserwować życie [[surykatka|surykatek]] specjalnie sprowadzonych z pustyni [[Kalahari]]. W zoo znajdują się także [[szynszylowate|szynszyle]], [[lemurowate|lemury]], [[pelikany]], [[szop]]y i inne ciekawe zwierzęta<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=1 |tytuł = Ogród botaniczny i zoologiczny Naharijji |praca = Municipality Nahariya |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20131001100809/http://www.nahariya.muni.il/Lists/List2/DispForm.aspx?ID=1 |zarchiwizowano = 2013-10-01 }}</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://www.zooinstitutes.com/map.asp?name=54 |tytuł = Mapa ogrodu botanicznego Naharijji |praca = Municipality Nahariya |język = he |data dostępu = 2013-02-16 |archiwum = https://web.archive.org/web/20160304101315/http://zooinstitutes.com/map.asp?name=54 |zarchiwizowano = 2016-03-04 }}</ref>.
 
== Gospodarka ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Naharijja”