(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)
Wikipedia

Manipulacja (psychologia): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m źródła/przypisy
+sekcja: Szantaż moralny - ''Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz rozbuduj ją''...
Linia 1:
'''Manipulacja''' ([[Łacina|łac]]. ''manipulatio'' – manewr, fortel, podstęp) – w [[psychologia|psychologii]] oraz [[socjologia|socjologii]] toforma celowowywierania inspirowana [[interakcja społeczna]] mającawpływu na celuosobę oszukanielub osobygrupę lubw grupytaki ludzisposób, abyby skłonićnieświadomie je do działania sprzecznegoi z ichwłasnej dobrem,[[wolna interesem.wola|woli]] Zazwyczajrealizowała osobacele lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest wpływmanipulatora. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób.
 
Inspirowana [[interakcja społeczna]] mająca na celu skłonienie osoby lub grupy ludzi do działania sprzecznego z ich dobrze pojętym interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest na nią wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób.
Ogólnie, manipulacja jest formą zamierzonego i intencjonalnego wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej [[wolna wola|woli]] realizowała działania zaspokajające potrzeby/(realizowała cele) manipulatora.
 
Manipulować można treścią i sposobem przekazywania informacji. Manipulację językową często stosuje się w [[propaganda|propagandzie]] i podczas tzw. [[pranie mózgu|prania mózgu]].
 
ZMimo punktutego, widzenia [[etyka|etyki]]że manipulacja bywa postrzegana jest jako jako zachowanie niemoralne.[[etyka|nieetyczne]] Mimoczęsto tegoużywana jest często używana w interpersonalnych kontaktach handlowych i [[negocjacja]]ch.
== Manipulacja totalitarnych i demokratycznych ==
 
W społeczeństwiepaństwach [[totalitaryzm|totalitarnym]] manipulacja jest jednym z podstawowych narzędzi sprawowania władzy nie mniej ważnym niż aparat [[terror]]u. [[Państwo]] posiada całkowitą władzę i kontroluje lub ogranicza większość sposobów społecznej interakcji (ograniczenieOgraniczając [[Prawa człowieka#b) prawa i wolności polityczne:|wolnościwolność zrzeszania się]], stosując [[cenzura|cenzurę]] mediów itp.). Wwładze tenkontrolują sposóbinterakcje władcy państw totalitarnych mogą łatwo manipulować swoimi społeczeństwami i utrzymywać swoje rządy działając wbrew interesowi ogółuspołeczne. Manipulację językową często stosuje się w [[propaganda|propagandzie]] i podczas tzw. [[pranie mózgu|prania mózgu]].
 
W społeczeństwie [[demokracja|demokratycznym]] manipulacja jest bardziej wyrafinowana i mniej widoczna, używana jest przez polityków, np. w kampaniach [[głosowanie|wyborczych]] oraz w gospodarce [[wolny rynek|wolnorynkowej]] w różnych często ukrytych formach w [[reklama|reklamie]]. Choć w systemach demokratycznych przekraczanie pewnych (zresztą niezbyt dobrze określonych) barier w manipulowaniu ludźmi jest niezgodne z prawem. Przykładem mogą być tutaj ograniczenia prawne narzucane [[reklama|reklamom]].
 
Istotnym narzędziem manipulacji [[opinia publiczna|opinią publiczną]] są [[środki masowego przekazu]] i jawna bądź niejawna cenzura wiadomości, np. tylko poprzez wybór informacji prezentowanych w dziennikach telewizyjnych.
== Podejście socjo-kongwistyczne ==
 
W podejściu [[kognitywistyka|socjo-kognitywistycznym]] (według modelu IPK<ref>[http://erg4146.casaccia.enea.it/wwwerg26701/gad-dict.htm Adam Maria Gadomski,ang. ''Information, Preferences and Knowledge - universal interrelations'']</ref>), manipulacja może dotyczyć podstawowych czynników, które wpływają na nasze decyzje, takich jak:
* ''[[informacja]]'' - najpowszechniejsza, polega na fałszowaniu, deformacji i filtracji faktów ([[cenzura]]);
Linia 18:
* ''[[preferencja|preferencje]]'' - polega na indoktrynacji poprzez podkreślanie ważności korzystnych dla manipulatora wartości, np. rozbudzania nacjonalizmów i fanatyzmów religijnych, wzmacnianie wybranych interesów grup lokalnych czy klas społecznych.
 
Należy zauważyć, że nieNie zawsze obiekt manipulacji jest ostatecznym celem manipulatora, jednak zawsze ma prowadzić do niego w mniej lub bardziej widoczny sposób. Na przykład podburzanie opinii publicznej przeciw cudzoziemcom może umożliwić demokratyczne uchwalenie praw ograniczających także[[prawa wolnośćczłowieka|wolności obywateliobywatelskie]] zwiększając władzę aparatu wykonawczego państwa.
 
W tej perspektywie widać też, że społeczeństwaSpołeczeństwa o niskim poziomie upowszechnienia szkolnictwa lub w trudnej sytuacji ekonomicznej są bardziej podatne na manipulację.
 
Środkami manipulacji mogą być:
Linia 35:
* podkreślanie wyświadczonej (faktycznie bądź pozornie) przysługi<ref name="ŚN240"/>;
* odwoływanie się do [[autorytet|autorytetów]]<ref name="ŚN240"/>;
 
== Szantaż moralny ==
:{{ikona|stub}} ''Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,'' <span class="plainlinks"> [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} ''rozbuduj ją]''. </span><includeonly>{{#if:{{NAMESPACE}}||[[Kategoria:Zalążki sekcji artykułów]]}}</includeonly>
[[Kategoria:Szablony edytorskie|{{PAGENAME}}]]
[[Kategoria:Szablony dodające kategorie|{{PAGENAME}}]]
 
== Zobacz też ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Manipulacja_(psychologia)”