Manipulacja (psychologia): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Wersja z 22:13, 15 kwi 2020 edytuj Razar-ww (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 6000 edycji m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna ← poprzednia edycja		Aktualna wersja na dzień 20:44, 6 mar 2023 edytuj anuluj edycję Masti (dyskusja \| edycje) Operatorzy filtru nadużyć, Biurokraci, Checkuserzy, Redaktorzy, Administratorzy interfejsu, Administratorzy 98 021 edycji m Wycofanie edycji użytkownika 91.192.88.197 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Wikipek. Znacznik: Wycofanie zmian
(Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez 14 użytkowników)
Linia 1: [[Plik:Boston Massacre high-res.jpg\|mały\|Sensacyjny portret [[Masakra bostońska\|masakry w Bostonie]] (5 marca 1770 r.): Takie obrazy zostały wykorzystane do wywołania niezadowolenia i wspierania jedności amerykańskich kolonistów przeciwko brytyjskiej koronie przed [[Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych\|amerykańską wojną o niepodległość]].]] '''Manipulacja''' ({{łac.\|manipulatio}} – manewr, fortel, podstęp; ''manus'' - ręka, ''manipulus'' - dłoń) – forma wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej [[wolna wola\|woli]] realizowała cele manipulatora<ref group="uwaga">Wychowanie nie jest manipulacją.</ref>. Umiejętność rządzenia innymi, znajomość zasad dowodzenia, prowadzenia negocjacji, aby skłonić partnera do zmiany zdania<ref>Cialdini, Robert. "Wywieranie wpływu na ludzi." ''Teoria i praktyka'' (2004): 186-195..</ref>. Inspirowana [[interakcja społeczna]] mająca na celu skłonienie osoby lub grupy ludzi do działania sprzecznego z ich dobrze pojętym interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest na nią wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób. Linia 15 ⟶ 16: == Podejście socjo-kognitywistyczne == W podejściu [[kognitywistyka\|socjo-kognitywistycznym]] (według modelu IPK<ref>~~[http://web.archive.org/web/20070220174421/~~{{Cytuj stronę \|url=http://erg4146.casaccia.enea.it/wwwerg26701/gad-dict.htm \|tytuł=Adam Maria Gadomski,ang. ''Information, Preferences and Knowledge – universal interrelations''] \|data dostępu=2007-02-20 \|archiwum=https://web.archive.org/web/20070220174421/http://erg4146.casaccia.enea.it/wwwerg26701/gad-dict.htm \|zarchiwizowano=2007-02-20 }}</ref>), manipulacja może dotyczyć podstawowych czynników, które wpływają na nasze decyzje, takich jak: * ''[[informacja]]'' – najpowszechniejsza, polega na fałszowaniu, deformacji i filtracji faktów ([[cenzura]]); * ''[[wiedza]]'' – stosowana w szkolnictwie i nauce, dotyczy wyboru, popierania rozwoju i ukrywania pewnej wiedzy; * ''[[preferencja\|preferencje]]'' – polega na indoktrynacji poprzez podkreślanie ważności korzystnych dla manipulatora wartości~~, np. rozbudzania [[nacjonalizm]]ów lub wielokulturowości czy fanatyzmów religijnych lub [[Sekularyzacja\|sekularyzacji]], wzmacnianie wybranych interesów grup lokalnych czy klas społecznych.~~ Nie zawsze obiekt manipulacji jest ostatecznym celem manipulatora. Na przykład podburzanie opinii publicznej przeciw cudzoziemcom może umożliwić demokratyczne uchwalenie praw ograniczających [[prawa człowieka\|wolności obywatelskie]] zwiększając władzę aparatu państwa. Linia 32 ⟶ 33: * wyszukanie słabych punktów osobnika i wywarcie wpływu na nie; * wykorzystanie nieuwagi i podsunięcie gotowych rozwiązań, nie przedstawiając pełnego obrazu (np. umowy); * system aktywnego wywarcia wpływu na manipulowanego poprzez niepozostawienie mu możliwości wyboru (np. w [[Sekta\|sektach]] destrukcyjnych); * zdobycie sympatii manipulowanego<ref name="ŚN240">{{cytuj pismo\|nazwisko=Mirsky\|imię=Steve\|tytuł=Reguły gry\|czasopismo=Świat Nauki\|wydawca=Prószyński Media\|wolumin=nr. 8 (240)\|issn=0867-6380\|data=sierpień 2011\|strony=73}}</ref>; * sprawianie wrażenia niedostępności dobra reklamowanego<ref name="ŚN240"/>; * podkreślanie wyświadczonej (faktycznie bądź pozornie) przysługi<ref name="ŚN240"/>; * odwoływanie się do [[autorytet]]ów<ref name="ŚN240"/>. == Techniki manipulacji według [[Robert Cialdini\|Roberta Cialdiniego]] == Autor książki ''Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka'' do podstawowych technik wywierania wpływu zalicza: # <strong>[[Społeczny dowód słuszności]]</strong> -– jeśli inni ludzie postępują w pewien sposób, to oznacza to, że ten sposób postępowania jest prawidłowy. # <strong>Reguła lubienia i sympatii</strong> -– skłonność do ulegania wpływom osób nam podobnych i lubianych przez nas. # <strong>Reguła wzajemności</strong> -– wynika z tzw. ''prawa odwzajemniania'', czyli wewnętrznego przymusu odwzajemnienia się za coś, co dla nas zrobiono. # <strong>Reguła zaangażowania i konsekwencji</strong> -– podążanie za działaniami, w które się już zaangażowaliśmy. # <strong>Wpływ autorytetu</strong> -– uleganie wpływom autorytetów i insygniów, np. munduru. # <strong>Reguła niedostępności</strong> -– większa atrakcyjność rzeczy, nawet tylko pozornie trudno dostępnych. W praktyce [[Synergia\|synergię]] wykazuje stosowanie kilku wymienionych technik jednocześnie. Linia 52 ⟶ 53: {{Wikicytaty\|na temat manipulacji\|Manipulacja}} [[dezinformacja]] [[indoktrynacja]] [[komunikacja perswazyjna]] [[Operacja Mockingbird\|operacja mockingbird]] [[Łapownictwo\|przekupstwo]] [[pranie mózgu]] [[szantaż]] [[szantaż emocjonalny]] Linia 60 ⟶ 63: == Uwagi == {{Uwagi}} ~~<references group="uwaga" />~~ == Przypisy == Linia 71 ⟶ 74: == Linki zewnętrzne == * Kamil Kaczmarek: [https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/6490/1/Kaczmarek%20Sekty%20jako%20problem%20socjotechniczny.pdf Sekty jako problem socjotechniczny], Instytut ~~Socjologi~~Socjologii i UAM {{Kontrola autorytatywna}}