Manipulacja (psychologia): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Robot dodał oc:Manipulacion mentala |
m Wycofanie edycji użytkownika 91.192.88.197 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Wikipek. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| (Nie pokazano 67 wersji utworzonych przez 50 użytkowników) | |||
Linia 1:
[[Plik:Boston Massacre high-res.jpg|mały|Sensacyjny portret [[Masakra bostońska|masakry w Bostonie]] (5 marca 1770 r.): Takie obrazy zostały wykorzystane do wywołania niezadowolenia i wspierania jedności amerykańskich kolonistów przeciwko brytyjskiej koronie przed [[Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych|amerykańską wojną o niepodległość]].]]
'''Manipulacja''' ([[Łacina|łac]]. ''manipulatio'' - manewr, fortel, podstęp) – w [[psychologia|psychologii]] oraz [[socjologia|socjologii]] to celowo inspirowana [[interakcja społeczna]] mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem, interesem. Zazwyczaj osoba lub grupa ludzi poddana manipulacji nie jest świadoma środków, przy użyciu których wywierany jest wpływ. Autor manipulacji dąży zwykle do osiągnięcia korzyści osobistych, ekonomicznych lub politycznych kosztem poddawanych niej osób. ▼
'''Manipulacja''' ({{łac.|manipulatio}} – manewr, fortel, podstęp; ''manus'' - ręka, ''manipulus'' - dłoń) – forma wywierania wpływu na osobę lub grupę w taki sposób, by nieświadomie i z własnej [[wolna wola|woli]] realizowała cele manipulatora<ref group="uwaga">Wychowanie nie jest manipulacją.</ref>. Umiejętność rządzenia innymi, znajomość zasad dowodzenia, prowadzenia negocjacji, aby skłonić partnera do zmiany zdania<ref>Cialdini, Robert. "Wywieranie wpływu na ludzi." ''Teoria i praktyka'' (2004): 186-195..</ref>.
▲
Manipulować można treścią i sposobem przekazywania informacji. Manipulację językową często stosuje się w [[propaganda|propagandzie]] i podczas tzw. [[pranie mózgu|prania mózgu]].
== Manipulacja w państwach totalitarnych i demokratycznych ==
W państwach [[totalitaryzm|totalitarnych]] manipulacja jest jednym z podstawowych narzędzi sprawowania władzy nie mniej ważnym niż aparat [[terror]]u. Ograniczając [[Prawa człowieka#b) prawa i wolności polityczne:|wolność zrzeszania się]], stosując [[cenzura|cenzurę]] mediów itp. władze kontrolują interakcje społeczne.
W społeczeństwie [[demokracja|demokratycznym]] manipulacja jest bardziej wyrafinowana i mniej widoczna, używana jest przez polityków, np. w kampaniach [[głosowanie|wyborczych]] oraz w gospodarce [[wolny rynek|wolnorynkowej]] w różnych często ukrytych formach w [[reklama|reklamie]]. Choć w systemach demokratycznych przekraczanie pewnych (zresztą niezbyt dobrze określonych) barier w manipulowaniu ludźmi jest niezgodne z prawem. Przykładem mogą być tutaj ograniczenia prawne narzucane [[reklama|reklamom]].
Istotnym narzędziem manipulacji [[opinia publiczna|opinią publiczną]] są [[środki masowego przekazu]] i jawna bądź niejawna cenzura
== Podejście socjo-kognitywistyczne ==
W podejściu [[kognitywistyka|socjo-kognitywistycznym]] (
* ''[[informacja]]''
* ''[[wiedza]]''
* ''[[preferencja|preferencje]]''
Środkami manipulacji mogą być:
* aktywne techniki psychologiczne
* użycie sygnałów dźwiękowych wpływających na [[świadomość]] i system decyzyjny;
* odurzenie ([[lek|środkami farmakologicznymi]], [[alkohol etylowy|
* obietnice bez pokrycia;
* manipulacja pozycji;
* wyszukanie słabych punktów osobnika i wywarcie wpływu na nie;
* wykorzystanie nieuwagi i podsunięcie gotowych rozwiązań, nie przedstawiając pełnego obrazu (np. umowy);
* system aktywnego wywarcia wpływu na manipulowanego poprzez niepozostawienie mu możliwości wyboru (np. w [[Sekta|sektach]] destrukcyjnych);
* zdobycie sympatii manipulowanego<ref name="ŚN240">{{cytuj pismo|nazwisko=Mirsky|imię=
* sprawianie wrażenia niedostępności dobra reklamowanego<ref name="ŚN240"/>;
* podkreślanie wyświadczonej (faktycznie bądź pozornie) przysługi<ref name="ŚN240"/>;
* odwoływanie się do [[autorytet
== Techniki manipulacji według [[Robert Cialdini|Roberta Cialdiniego]] ==
Autor książki ''Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka'' do podstawowych technik wywierania wpływu zalicza:
# <strong>[[Społeczny dowód słuszności]]</strong> – jeśli inni ludzie postępują w pewien sposób, to oznacza to, że ten sposób postępowania jest prawidłowy.
# <strong>Reguła lubienia i sympatii</strong> – skłonność do ulegania wpływom osób nam podobnych i lubianych przez nas.
# <strong>Reguła wzajemności</strong> – wynika z tzw. ''prawa odwzajemniania'', czyli wewnętrznego przymusu odwzajemnienia się za coś, co dla nas zrobiono.
# <strong>Reguła zaangażowania i konsekwencji</strong> – podążanie za działaniami, w które się już zaangażowaliśmy.
# <strong>Wpływ autorytetu</strong> – uleganie wpływom autorytetów i insygniów, np. munduru.
# <strong>Reguła niedostępności</strong> – większa atrakcyjność rzeczy, nawet tylko pozornie trudno dostępnych.
W praktyce [[Synergia|synergię]] wykazuje stosowanie kilku wymienionych technik jednocześnie.
== Zobacz też ==
{{wikibooks|Techniki manipulacji psychologicznej}}
{{
* [[komunikacja perswazyjna]]▼
*
* [[szantaż]]▼
*[[Operacja Mockingbird|operacja mockingbird]]
*
▲* [[dezinformacja]]
*[[pranie mózgu]]
*[[szantaż emocjonalny]]
*[[zaufanie]]
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę|imię=Arthur|nazwisko=
* {{cytuj książkę|nazwisko=Cialdini|imię=Robert B.| autor link = Robert Cialdini|tytuł=Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka|rok=2007|wydawca=Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne|isbn=978-83-7489-101-1|inni=Bogdan Wojciszke (tłum.)}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Rogaliński| imię = Paweł| tytuł = Jak politycy nami manipulują? Cz. 1: Zakazane techniki| miejsce = Łódź| rok = 2012| isbn = 978-83-272-3732-3}}
== Linki zewnętrzne ==
[[Kategoria:Techniki manipulacji| ]]▼
* Kamil Kaczmarek: [https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui/bitstream/10593/6490/1/Kaczmarek%20Sekty%20jako%20problem%20socjotechniczny.pdf Sekty jako problem socjotechniczny], Instytut Socjologii i UAM
{{Kontrola autorytatywna}}
▲[[Kategoria:Techniki manipulacji| ]]
| |||