Słowińcy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 13:20, 21 cze 2024

Słowińcy (kasz. Słowińcë) lub Kaszubi Nadłebscy – historyczna grupa etnograficzna^[1], będąca w istocie odłamem ludności kaszubskiej, zamieszkującej do lat po drugiej wojnie światowej tereny nad jeziorami Gardno i Łebsko (północno-zachodnia część województwa pomorskiego). Posługiwali się oni gwarą słowińską, wchodzącą w skład dialektu północnokaszubskiego języka kaszubskiego. W ukształtowaniu wyznaniowym Słowińców wyraźną większość stanowili luteranie.

Nazwa

Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc wyrazem o pochodzeniu bliżej nieznanym, chociaż według niektórych autorów egzoetnonimem o proweniencji niemieckiej^[2]^[3]^[4]^[5]. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa Aleksandra Hilferdinga^[6], który zapożyczył tę nazwę od Karla Gottloba von Antona(inne języki)^[7], względnie od pastora A.T. Kummera z Gardny Wielkiej (1835)^[8]. Niektórzy badacze jednak utrzymują, że nazwa ta jest znacznie starsza niż XVIII wiek^[9]. Nazwa "Kaszubi (nad)łebscy" ('Lebakaschuben'), często przypisywana Słowińcom, także pochodzi ze źródeł niemieckich (1821)^[10].

Historia

Stefan Ramułt, Mapa etnograficzna Kaszub, 1899

Od XVIII wieku Słowińcy ulegali naciskom germanizacyjnym, np. stopniowo w kolejnych wsiach wprowadzano nakaz prowadzenia nabożeństw w języku niemieckim.

W 1945 roku liczebność Słowińców szacowano na ok. 2 tys. osób, głównie we wsiach: Kluki, Izbica, Główczyce, Smołdzino, Gardna Wielka i Mała, Wicko, Rowy i Cecenowo. Nieurodzajne gleby i bogate w ryby jezioro Łebsko spowodowały, że mężczyźni głównie zajmowali się rybactwem^[11].

Po roku 1945 Słowińcy, traktowani jako zamieszkujący przed wojną ziemie niemieckie i posługujący się językiem niemieckim Niemcy, byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do emigracji do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy Hamburga, Finkenwerder; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich wsiach. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi Kluki – około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 70. XX w.

Dawny zbór ewangelicki w Objazdzie obecnie kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.

Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40., był ustawiczny konflikt z grupą przesiedleńców, której przewodzili członkowie ORMO: Antoni Korczyński (kierownik punktu połowowego) oraz Michał, Alfred i Kazimierz Woronko^[12]^[13]^[14]. Grupa ta ciesząc się poparciem komendanta lokalnego posterunku MO w Gardnie Wielkiej oraz kierownika działu społeczno-administracyjnego powiatowej Rady Narodowej w Słupsku, Koguta, regularnie szykanowała autochtonicznych mieszkańców Kluk, dopuszczając się rozbojów i kradzieży^[12]^[13]^[15]. W związku ze skargami mieszkańców w 1953 roku grupa warszawskich redaktorów, zainteresowanych problemem Słowińców, skierowała do kancelarii prezydenta Bolesława Bieruta oraz na ręce sekretarza KC PZPR Edwarda Ochaba petycję z prośbą o usunięcie z Kluk Korczyńskiego i Woronki, jako głównych sprawców zajść we wsi, na skutek których ludność słowińska występowała o zezwolenie na wyjazd do Niemiec^[12]. Petycja ta, jak i następne skierowane do Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, premiera Józefa Cyrankiewicza oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, nie odniosły żadnego skutku. Jedynie na skutek interwencji Tadeusza Bolduana oraz Stanisława Rzeżuchowskiego u szefa Wydziału Śledczego w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej udało się tymczasowo usunąć Korczyńskiego z ORMO z odebraniem broni włącznie^[12]. Komendant powiatowy MO w Słupsku w raporcie do Komendy Głównej informował o łamaniu prawa w Klukach i skierowaniu przezeń spraw o znamionach przestępstw do prokuratury, w której były one blokowane^[12].

Kolejne interwencje i skargi Związku Kaszubskiego i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich kierowane w latach 1957–1960 do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komitetu Centralnego PZPR nie przyniosły rozwiązania problemu^[12]^[16]. W 1958 zmarł Michał Woronko, a w latach 60. większość autochtonicznych mieszkańców Kluk wyemigrowała do RFN. W 1974 pozostało tylko 5 osób. Do Niemiec wyemigrował wówczas także Antoni Korczyński żonaty ze Słowinką oraz Kazimierz Woronko żonaty z Irmą z domu Barnow^[12].

Współcześnie Słowińcy i ich potomkowie czują się Niemcami, jedynie dzieci pochodzące z małżeństw mieszanych czują się także Polakami. Tylko ci drudzy przyznają się do nazwy „Słowińcy”. Wielu byłych mieszkańców Kluk odwiedza Kluki i spotyka się na dorocznych zjazdach^[17].

Badania językoznawcze Friedhelma Hinzego(inne języki) nad nazewnictwem rybackim dialektu słowińskiego języka pomorskiego, przeprowadzone w Meklemburgii, dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnej NRD. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w skansenie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, położonym na terenie Słowińskiego Parku Narodowego^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b Słowińcy [online], Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach [dostęp 2021-06-04] .
↑ J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908
↑ O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925
↑ Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992
↑ M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012
↑ A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989
↑ K. G. von Anton, Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse, 1783, s. 22
↑ zob. Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992
↑ J. Treder, Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?, w: A. Czarnik, Obrazy Ziemi Słupskiej, 2003
↑ G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009
↑ CezaryC. Obracht-Prondzyński CezaryC. i inni, Gniazdo gryfa słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267399964 [dostęp 2021-12-06] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tadeusz Bolduan, Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny. w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001
↑ ^a ^b Herman Koetsch, Ostatnie Ślady, „Pomerania” 1988 nr 7-8
↑ Hieronim Rybicki, Kluki. Zarys dziejów, Grawitpol, Słupsk 2003
↑ Izabella Trojanowska, „Szkice słowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10
↑ M. Warneńska, Zamarły las, „Sztandar Młodych”, 1959, nr 196, 198, 202
↑ M. Filip, Od Kaszubów do Niemców, s. 190-204

Literatura

Tadeusz Bolduan, Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny., w: Studia kaszubsko-słowińskie, Łeba 1992
Mariusz Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii, Poznań 2012, ISBN 978-83-63795-09-2)
Aleksandr Hilferding, Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg 1862 (wyd. polskie Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, tłum. Nina Perczyńska, oprac. Jerzy Treder, Gdańsk 1989, ISBN 83-85011-57-9)
Friedhelm Hinze(inne języki), Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen., w: Zeitschrift für Slavistik XV 1970, Heft 3.
Friedrich Lorentz Slovinzisches Wörterbuch, I-II, St.Petersburg 1908-1912
Dr. Nadmorski (Józef Łęgowski), Słowniczek gwary słowińskiej; w: Połabianie i Słowińcy, Wisła, XVI, z.II, marzec-kwiecień 1902
MałgorzataM. Mastalerz-Krystjańczuk MałgorzataM., Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2017, s. 167–190, DOI: 10.18276/pz.2017.3-09, ISSN 0552-4245 [dostęp 2023-08-15] (pol.).
Hanna Popowska-Taborska, Przysięgi słowińskie z Wierzchocina, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, w: Słowińcy, ich język i folklor
Hanna Popowska-Taborska, Uwagi o języku Perykop smołdzińskich, Kraków 1968, w: Język Polski, Kraków, XLVIII 1968, Nr 1
Leon Roppel, Nazwy terenowe słowińskiej wsi Kluki na podstawie mapy F. Pallasa z 1926 r., RG XXI 1962
Słownik gwarowy tzw. Słowińców kaszubskich, pod. red. Zenona Sobierajskiego, Warszawa 1997, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, ISBN 83-86619-17-1
Zygmunt Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, Gdańsk 19892
Franz Tetzner(inne języki), Die Slovinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern, Berlin 1899

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Słupski Serwis Informacyjny. ssi.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-29)].
artykuł Słowińcy: narodowość czasu przeszłego
Wprowadzenie, w: Mariusz Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii, Poznań 2012

[muze-1] Słowińcy [online], Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach [dostęp 2021-06-04] .

[2] J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908

[3] O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925

[4] Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992

[5] M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012

[6] A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989

[7] K. G. von Anton, Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse, 1783, s. 22

[8] zob. Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992

[9] J. Treder, Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?, w: A. Czarnik, Obrazy Ziemi Słupskiej, 2003

[10] G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009

[11] CezaryC. Obracht-Prondzyński CezaryC. i inni, Gniazdo gryfa słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267399964 [dostęp 2021-12-06] .

[bold-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tadeusz Bolduan, Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny. w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001

[ost-13] Herman Koetsch, Ostatnie Ślady, „Pomerania” 1988 nr 7-8

[14] Hieronim Rybicki, Kluki. Zarys dziejów, Grawitpol, Słupsk 2003

[15] Izabella Trojanowska, „Szkice słowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10

[16] M. Warneńska, Zamarły las, „Sztandar Młodych”, 1959, nr 196, 198, 202

[17] M. Filip, Od Kaszubów do Niemców, s. 190-204

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 [[Plik:PL-Kluki01.JPG|thumb|[[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]]]]
-'''Słowińcy''' ([[język kaszubski|kasz.]] ''Słowińcë'') – {{fakt|data=2015-01|historyczna [[grupa etnograficzna]]}}, będąca w istocie odłamem ludności [[Kaszubi|kaszubskiej]], zamieszkującej do lat po drugiej wojnie światowej tereny nad [[jezioro|jeziorami]] [[Gardno]] i [[Łebsko]] (północno-zachodnia część [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]). Posługiwali się oni [[Etnolekt słowiński|gwarą słowińską]], wchodzącą w skład [[dialekt północnokaszubski|dialektu północnokaszubskiego]] [[język kaszubski|języka kaszubskiego]].  W ukształtowaniu wyznaniowym Słowińców wyraźną większość stanowią [[Luteranizm|luteranie]].
+'''Słowińcy''' ([[język kaszubski|kasz.]] ''Słowińcë'') lub '''Kaszubi Nadłebscy''' – historyczna [[grupa etnograficzna]]{{r|muze}}, będąca w istocie odłamem ludności [[Kaszubi|kaszubskiej]], zamieszkującej do lat po drugiej wojnie światowej tereny nad [[jezioro|jeziorami]] [[Gardno]] i [[Łebsko]] (północno-zachodnia część [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]). Posługiwali się oni [[Etnolekt słowiński|gwarą słowińską]], wchodzącą w skład [[dialekt północnokaszubski|dialektu północnokaszubskiego]] [[język kaszubski|języka kaszubskiego]].  W ukształtowaniu wyznaniowym Słowińców wyraźną większość stanowili [[Luteranizm|luteranie]].
 == Nazwa ==
-Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc wyrazem o pochodzeniu bliżej nieznanym, chociaż według niektórych autorów egzo[[etnonim]]em o proweniencji niemieckiej<ref>J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908</ref><ref>O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925</ref><ref> Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992</ref><ref>M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012</ref>. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa [[Aleksander Hilferding|Aleksandra Hilferdinga]]<ref>A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989</ref>, który zapożyczył tę nazwę od [[Karl Gottlob von Anton|Karla Gottloba von Antona]]<ref>K. G. von Anton, ''Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse'', 1783, s. 22</ref>, względnie od pastora A.T. Kummera z Gardny Wielkiej (1835)<ref> zob. Z. Szultka, ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', 1992</ref>. Niektórzy badacze jednak utrzymują, że nazwa ta jest znacznie starsza niż XVIII wiek<ref>J. Treder, ''Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?'', w: A. Czarnik, ''Obrazy Ziemi Słupskiej'', 2003</ref>. Nazwa "Kaszubi (nad)łebscy" ('Lebakaschuben'), często przypisywana Słowińcom, także pochodzi ze źródeł niemieckich (1821)<ref>G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009</ref>.
+Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc wyrazem o pochodzeniu bliżej nieznanym, chociaż według niektórych autorów egzo[[etnonim]]em o proweniencji niemieckiej<ref>J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908</ref><ref>O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925</ref><ref>Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992</ref><ref>M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012</ref>. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa [[Aleksandr Hilferding|Aleksandra Hilferdinga]]<ref>A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989</ref>, który zapożyczył tę nazwę od {{link-interwiki|Karl Gottlob von Anton|Q=Q16319594|tekst=Karla Gottloba von Antona}}<ref>K. G. von Anton, ''Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse'', 1783, s. 22</ref>, względnie od pastora A.T. Kummera z [[Gardna Wielka|Gardny Wielkiej]] (1835)<ref>zob. Z. Szultka, ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', 1992</ref>. Niektórzy badacze jednak utrzymują, że nazwa ta jest znacznie starsza niż XVIII wiek<ref>J. Treder, ''Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?'', w: A. Czarnik, ''Obrazy Ziemi Słupskiej'', 2003</ref>. Nazwa "Kaszubi (nad)łebscy" ('Lebakaschuben'), często przypisywana Słowińcom, także pochodzi ze źródeł niemieckich (1821)<ref>G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009</ref>.
 == Historia ==
+[[File:Stefan Ramułt, Mapa etnograficzna Kaszub, 1899.jpg|thumb|Stefan Ramułt, Mapa etnograficzna Kaszub, 1899]]
-Od [[XVIII wiek]]u Słowińcy ulegali naciskom [[Germanizacja|germanizacyjnym]], np. stopniowo, w kolejnych wsiach obowiązywał nakaz prowadzenia nabożeństw w języku niemieckim.
+Od XVIII wieku Słowińcy ulegali naciskom [[Germanizacja|germanizacyjnym]], np. stopniowo w kolejnych wsiach wprowadzano nakaz prowadzenia nabożeństw w języku niemieckim.
+W 1945 roku liczebność Słowińców szacowano na ok. 2 tys. osób, głównie we wsiach: [[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]], [[Izbica (województwo pomorskie)|Izbica]], [[Główczyce (województwo pomorskie)|Główczyce]], [[Smołdzino (powiat słupski)|Smołdzino]], [[Gardna Wielka]] i [[Gardna Mała|Mała]], [[Wicko (gmina)|Wicko]], [[Rowy (województwo pomorskie)|Rowy]] i [[Cecenowo]]. Nieurodzajne gleby i bogate w ryby [[Łebsko|jezioro Łebsko]] spowodowały, że mężczyźni głównie zajmowali się [[Rybactwo śródlądowe|rybactwem]]<ref>{{Cytuj |autor = Cezary Obracht-Prondzyński, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Józef Borzyszkowski, Witosława Frankowa, Daniel Kalinowski |tytuł = Gniazdo gryfa słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury |data = 2020 |data dostępu = 2021-12-06 |isbn = 978-83-65826-47-3 |miejsce = Gdańsk |oclc = 1267399964}}</ref>.
-Po roku [[1945]] Słowińcy, traktowani jako Niemcy, zamieszkujący przed [[II wojna światowa|wojną]] ziemie niemieckie i posługujący się językiem [[język niemiecki|niemieckim]], byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do [[Migracja ludności|emigracji]] do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy [[Hamburg]]a, [[Finkenwerder (dzielnica Hamburga)|Finkenwerder]]; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich [[wieś|wsiach]]. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi [[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]] – około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 70. XX w.
+Po roku 1945 Słowińcy, traktowani jako zamieszkujący przed [[II wojna światowa|wojną]] ziemie niemieckie i posługujący się językiem [[język niemiecki|niemieckim]] [[Niemcy (naród)|Niemcy]], byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do [[Migracja ludności|emigracji]] do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy [[Hamburg]]a, [[Finkenwerder]]; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich [[wieś|wsiach]]. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi Kluki – około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 70. XX w.
 [[Plik:Objazda kosciol.JPG|thumb|230px|Dawny zbór ewangelicki w [[Objazda (województwo pomorskie)|Objazdzie]] obecnie kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.]]
-Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40., był ustawiczny konflikt z grupą przesiedleńców, której przewodzili członkowie [[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|ORMO]]: Antoni Korczyński (kierownik punktu połowowego) oraz Michał, Alfred i Kazimierz Woronko<ref name=bold>Tadeusz Bolduan, ''Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny.'' w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001</ref><ref name=ost>Herman Koetsch, ''Ostatnie Ślady'', „Pomerania” 1988 nr 7-8</ref><ref>Hieronim Rybicki, ''Kluki. Zarys dziejów'', Grawitpol, Słupsk 2003</ref>. Grupa ta ciesząc się poparciem komendanta lokalnego posterunku MO w Gardnie Wielkiej oraz kierownika działu społeczno-administracyjnego powiatowej Rady Narodowej w Słupsku, Koguta, regularnie szykanowała autochtonicznych mieszkańców Kluk, dopuszczając się rozbojów i kradzieży<ref name=bold/><ref name=ost/><ref>Izabella Trojanowska, „Szkice łowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10</ref>. W związku ze skargami mieszkańców w 1953 roku grupa warszawskich redaktorów, zainteresowanych problemem Słowińców, skierowała do kancelarii prezydenta [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]] oraz na ręce sekretarza KC PZPR [[Edward Ochab|Edwarda Ochaba]] petycję z prośbą o usunięcie z Kluk Korczyńskiego i Woronki, jako głównych sprawców zajść we wsi, na skutek których ludność słowińska występowała o zezwolenie na wyjazd do Niemiec<ref name=bold/>. Petycja ta, jak i następne skierowane do Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, premiera Józefa Cyrankiewicza oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, nie odniosły żadnego skutku. Jedynie na skutek interwencji Tadeusza Bolduana oraz Stanisława Rzeżuchowskiego u szefa Wydziału Śledczego w Komendzie Głównej [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]] udało się tymczasowo usunąć Korczyńskiego z ORMO z odebraniem broni włącznie<ref name=bold/>. Komendant powiatowy MO w Słupsku w raporcie do Komendy Głównej informował o łamaniu prawa w Klukach i skierowaniu przezeń spraw o znamionach przestępstw do prokuratury, w której były one blokowane<ref name=bold/>.
+Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40., był ustawiczny konflikt z grupą przesiedleńców, której przewodzili członkowie [[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|ORMO]]: Antoni Korczyński (kierownik punktu połowowego) oraz Michał, Alfred i Kazimierz Woronko<ref name=bold>Tadeusz Bolduan, ''Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny.'' w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001</ref><ref name=ost>Herman Koetsch, ''Ostatnie Ślady'', „Pomerania” 1988 nr 7-8</ref><ref>Hieronim Rybicki, ''Kluki. Zarys dziejów'', Grawitpol, Słupsk 2003</ref>. Grupa ta ciesząc się poparciem komendanta lokalnego posterunku MO w Gardnie Wielkiej oraz kierownika działu społeczno-administracyjnego powiatowej Rady Narodowej w Słupsku, Koguta, regularnie szykanowała autochtonicznych mieszkańców Kluk, dopuszczając się rozbojów i kradzieży<ref name=bold/><ref name=ost/><ref>Izabella Trojanowska, „Szkice słowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10</ref>. W związku ze skargami mieszkańców w 1953 roku grupa warszawskich redaktorów, zainteresowanych problemem Słowińców, skierowała do kancelarii prezydenta [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]] oraz na ręce sekretarza KC PZPR [[Edward Ochab|Edwarda Ochaba]] petycję z prośbą o usunięcie z Kluk Korczyńskiego i Woronki, jako głównych sprawców zajść we wsi, na skutek których ludność słowińska występowała o zezwolenie na wyjazd do Niemiec<ref name=bold/>. Petycja ta, jak i następne skierowane do Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, premiera [[Józef Cyrankiewicz|Józefa Cyrankiewicza]] oraz [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego]], nie odniosły żadnego skutku. Jedynie na skutek interwencji Tadeusza Bolduana oraz Stanisława Rzeżuchowskiego u szefa Wydziału Śledczego w Komendzie Głównej [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]] udało się tymczasowo usunąć Korczyńskiego z ORMO z odebraniem broni włącznie<ref name=bold/>. Komendant powiatowy MO w Słupsku w raporcie do Komendy Głównej informował o łamaniu prawa w Klukach i skierowaniu przezeń spraw o znamionach przestępstw do prokuratury, w której były one blokowane<ref name=bold/>.
-Kolejne interwencje i skargi Związku Kaszubskiego i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich kierowane w latach 1957-60 do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komitetu Centralnego PZPR nie przyniosły rozwiązania problemu<ref name=bold/><ref>M. Warneńska, ''Zamarły las'', „[[Sztandar Młodych]]”, 1959, nr 196, 198, 202</ref>. W 1958 zmarł Michał Woronko, a w latach 60. większość autochtonicznych mieszkańców Kluk wyemigrowała do [[Niemcy Zachodnie|RFN]]. W 1974 pozostało tylko 5 osób. Do Niemiec wyemigrował wówczas także Antoni Korczyński żonaty ze Słowinką oraz Kazimierz Woronko żonaty z Irmą z domu Barnow<ref name=bold/>.
+Kolejne interwencje i skargi [[Związek Kaszubski|Związku Kaszubskiego]] i [[Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich]] kierowane w latach 1957–1960 do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Komitetu Centralnego PZPR]] nie przyniosły rozwiązania problemu<ref name=bold/><ref>M. Warneńska, ''Zamarły las'', „[[Sztandar Młodych]]”, 1959, nr 196, 198, 202</ref>. W 1958 zmarł Michał Woronko, a w latach 60. większość autochtonicznych mieszkańców Kluk wyemigrowała do [[Republika Federalna Niemiec (1949–1990)|RFN]]. W 1974 pozostało tylko 5 osób. Do Niemiec wyemigrował wówczas także Antoni Korczyński żonaty ze Słowinką oraz Kazimierz Woronko żonaty z Irmą z domu Barnow<ref name=bold/>.
 Współcześnie Słowińcy i ich potomkowie czują się Niemcami, jedynie dzieci pochodzące z małżeństw mieszanych czują się także Polakami. Tylko ci drudzy przyznają się do nazwy „Słowińcy”. Wielu byłych mieszkańców Kluk odwiedza Kluki i spotyka się na dorocznych zjazdach<ref>M. Filip, ''Od Kaszubów do Niemców'', s. 190-204</ref>.
-Badania [[Językoznawstwo|językoznawcze]] [[Friedhelm Hinze|Friedhelma Hinzego]] nad nazewnictwem rybackim dialektu słowińskiego [[Grupa pomorska języków lechickich|języka pomorskiego]], przeprowadzone w [[Meklemburgia|Meklemburgii]], dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnej [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w [[skansen]]ie [[Muzeum Wsi Słowińskiej]] w [[Kluki (województwo pomorskie)|Klukach]], położonym na terenie [[Słowiński Park Narodowy|Słowińskiego Parku Narodowego]].
+Badania [[Językoznawstwo|językoznawcze]] {{link-interwiki|Friedhelm Hinze|Q=Q1386648|tekst=Friedhelma Hinzego}} nad nazewnictwem rybackim dialektu słowińskiego [[Grupa pomorska języków lechickich|języka pomorskiego]], przeprowadzone w [[Meklemburgia|Meklemburgii]], dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnej [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w [[skansen]]ie [[Muzeum Wsi Słowińskiej]] w [[Kluki (województwo pomorskie)|Klukach]], położonym na terenie [[Słowiński Park Narodowy|Słowińskiego Parku Narodowego]]{{r|muze}}.
 == Przypisy ==
+<references responsive>
-{{Przypisy}}
+* <ref name="muze">{{Cytuj | url = https://muzeumkluki.pl/roznosci/slowincy/ | tytuł = Słowińcy | opublikowany = Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach | data dostępu = 2021-06-04}}</ref>
+</references>
 == Literatura ==
 * [[Tadeusz Bolduan]], ''Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny.'', w: Studia kaszubsko-słowińskie, [[Łeba]] 1992
+* [[Mariusz Filip]], ''Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii'', Poznań 2012, {{ISBN|978-83-63795-09-2}})
+* [[Aleksandr Hilferding]], Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg 1862 (wyd. polskie ''Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego'', tłum. Nina Perczyńska, oprac. Jerzy Treder, Gdańsk 1989, {{ISBN|83-85011-57-9}})
+* {{link-interwiki|Friedhelm Hinze|Q=Q1386648}}, ''Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen.'', w: Zeitschrift für Slavistik  XV 1970, Heft 3.
 * [[Friedrich Lorentz]] ''Slovinzisches Wörterbuch'', I-II, St.Petersburg 1908-1912
 * Dr. Nadmorski ([[Józef Łęgowski]]), ''Słowniczek gwary słowińskiej''; w: Połabianie i Słowińcy, Wisła, XVI, z.II, marzec-kwiecień 1902
+* {{Cytuj |autor = Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk |tytuł = Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989 |czasopismo = Przegląd Zachodniopomorski |data = 2017 |data dostępu = 2023-08-15 |issn = 0552-4245 |s = 167–190 |doi = 10.18276/pz.2017.3-09 |url = https://wnus.usz.edu.pl/pzp/pl/issue/421/article/7249/ |język = pl}}
-* [[Friedhelm Hinze]], ''Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen.'', w: Zeitschrift für Slavistik  XV 1970, Heft 3.
 * [[Hanna Popowska-Taborska]], ''Przysięgi słowińskie z Wierzchocina'', Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, w: Słowińcy, ich język i folklor
 * [[Hanna Popowska-Taborska]], ''Uwagi o języku Perykop smołdzińskich'', Kraków 1968, w: Język Polski, Kraków, XLVIII 1968, Nr 1
 * [[Leon Roppel]], ''Nazwy terenowe słowińskiej wsi Kluki na podstawie mapy F. Pallasa z 1926 r.'', RG XXI 1962
 * ''Słownik gwarowy tzw. Słowińców kaszubskich'', pod. red. Zenona Sobierajskiego, Warszawa 1997,  Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, {{ISBN|83-86619-17-1}}
-* [[Franz Tetzner]], ''Die Slovinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern'', Berlin 1899
-* [[Aleksander Hilferding]], Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg 1862 (wyd. polskie ''Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego'', tłum. Nina Perczyńska, oprac. Jerzy Treder, Gdańsk 1989, {{ISBN|83-85011-57-9}})
 * [[Zygmunt Szultka]], ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', Gdańsk 19892
+* {{link-interwiki|Franz Tetzner|Q=Q23899511}}, ''Die Slovinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern'', Berlin 1899
-* [[Mariusz Filip]], ''Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii'', Poznań 2012, {{ISBN|978-83-63795-09-2}})
 == Zobacz też ==
@@ Linia 39: / Linia 44: @@
 * [[Ruth Kötsch]]
 * [[Kabatkowie]]
+* [[Wendowie]]
 == Linki zewnętrzne ==
-* [http://www.ssi.slupsk.pl/skansen/historia_slowincow.html Słupski Serwis Informacyjny]
+* {{Cytuj stronę | url = http://ssi.slupsk.pl/skansen/historia_slowincow.html | tytuł = Słupski Serwis Informacyjny | opublikowany = ssi.slupsk.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20101129215101/http://ssi.slupsk.pl/skansen/historia_slowincow.html | zarchiwizowano = 2010-11-29}}
 * [http://zakorzenianie.most.org.pl/za14/10.htm artykuł Słowińcy: narodowość czasu przeszłego]
 * [http://www.academia.edu/3628203/Od_Kaszubow_do_Niemcow._Tozsamosc_Slowincow_z_perspektywy_antropologii_historii Wprowadzenie, w: Mariusz Filip, ''Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii'', Poznań 2012]
 {{Plemiona słowiańskie}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
-[[Kategoria:Słowińcy|!]]
+[[Kategoria:Słowińcy| ]]
 [[Kategoria:Pomorze Zachodnie]]
 [[Kategoria:Plemiona pomorskie]]