Słowińcy: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Niemcy Zachodnie – zmieniono link(i) do Republika Federalna Niemiec (1949–1990) |
||
(Nie pokazano 37 wersji utworzonych przez 32 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:PL-Kluki01.JPG|thumb|[[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]]]] |
[[Plik:PL-Kluki01.JPG|thumb|[[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]]]] |
||
'''Słowińcy''' ([[język kaszubski|kasz.]] ''Słowińcë'') |
'''Słowińcy''' ([[język kaszubski|kasz.]] ''Słowińcë'') lub '''Kaszubi Nadłebscy''' – historyczna [[grupa etnograficzna]]{{r|muze}}, będąca w istocie odłamem ludności [[Kaszubi|kaszubskiej]], zamieszkującej do lat po drugiej wojnie światowej tereny nad [[jezioro|jeziorami]] [[Gardno]] i [[Łebsko]] (północno-zachodnia część [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]). Posługiwali się oni [[Etnolekt słowiński|gwarą słowińską]], wchodzącą w skład [[dialekt północnokaszubski|dialektu północnokaszubskiego]] [[język kaszubski|języka kaszubskiego]]. W ukształtowaniu wyznaniowym Słowińców wyraźną większość stanowili [[Luteranizm|luteranie]]. |
||
== Nazwa == |
== Nazwa == |
||
Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc egzo[[etnonim]]em. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa [[ |
Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc wyrazem o pochodzeniu bliżej nieznanym, chociaż według niektórych autorów egzo[[etnonim]]em o proweniencji niemieckiej<ref>J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908</ref><ref>O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925</ref><ref>Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992</ref><ref>M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012</ref>. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa [[Aleksandr Hilferding|Aleksandra Hilferdinga]]<ref>A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989</ref>, który zapożyczył tę nazwę od {{link-interwiki|Karl Gottlob von Anton|Q=Q16319594|tekst=Karla Gottloba von Antona}}<ref>K. G. von Anton, ''Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse'', 1783, s. 22</ref>, względnie od pastora A.T. Kummera z [[Gardna Wielka|Gardny Wielkiej]] (1835)<ref>zob. Z. Szultka, ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', 1992</ref>. Niektórzy badacze jednak utrzymują, że nazwa ta jest znacznie starsza niż XVIII wiek<ref>J. Treder, ''Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?'', w: A. Czarnik, ''Obrazy Ziemi Słupskiej'', 2003</ref>. Nazwa "Kaszubi (nad)łebscy" ('Lebakaschuben'), często przypisywana Słowińcom, także pochodzi ze źródeł niemieckich (1821)<ref>G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009</ref>. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[File:Stefan Ramułt, Mapa etnograficzna Kaszub, 1899.jpg|thumb|Stefan Ramułt, Mapa etnograficzna Kaszub, 1899]] |
|||
Od |
Od XVIII wieku Słowińcy ulegali naciskom [[Germanizacja|germanizacyjnym]], np. stopniowo w kolejnych wsiach wprowadzano nakaz prowadzenia nabożeństw w języku niemieckim. |
||
W 1945 roku liczebność Słowińców szacowano na ok. 2 tys. osób, głównie we wsiach: [[Kluki (województwo pomorskie)|Kluki]], [[Izbica (województwo pomorskie)|Izbica]], [[Główczyce (województwo pomorskie)|Główczyce]], [[Smołdzino (powiat słupski)|Smołdzino]], [[Gardna Wielka]] i [[Gardna Mała|Mała]], [[Wicko (gmina)|Wicko]], [[Rowy (województwo pomorskie)|Rowy]] i [[Cecenowo]]. Nieurodzajne gleby i bogate w ryby [[Łebsko|jezioro Łebsko]] spowodowały, że mężczyźni głównie zajmowali się [[Rybactwo śródlądowe|rybactwem]]<ref>{{Cytuj |autor = Cezary Obracht-Prondzyński, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Józef Borzyszkowski, Witosława Frankowa, Daniel Kalinowski |tytuł = Gniazdo gryfa słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury |data = 2020 |data dostępu = 2021-12-06 |isbn = 978-83-65826-47-3 |miejsce = Gdańsk |oclc = 1267399964}}</ref>. |
|||
⚫ | Po roku |
||
⚫ | Po roku 1945 Słowińcy, traktowani jako zamieszkujący przed [[II wojna światowa|wojną]] ziemie niemieckie i posługujący się językiem [[język niemiecki|niemieckim]] [[Niemcy (naród)|Niemcy]], byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do [[Migracja ludności|emigracji]] do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy [[Hamburg]]a, [[Finkenwerder]]; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich [[wieś|wsiach]]. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi Kluki – około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 70. XX w. |
||
⚫ | Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40 |
||
[[Plik:Objazda kosciol.JPG|thumb|230px|Dawny zbór ewangelicki w [[Objazda (województwo pomorskie)|Objazdzie]] obecnie kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.]] |
|||
⚫ | Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40., był ustawiczny konflikt z grupą przesiedleńców, której przewodzili członkowie [[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|ORMO]]: Antoni Korczyński (kierownik punktu połowowego) oraz Michał, Alfred i Kazimierz Woronko<ref name=bold>Tadeusz Bolduan, ''Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny.'' w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001</ref><ref name=ost>Herman Koetsch, ''Ostatnie Ślady'', „Pomerania” 1988 nr 7-8</ref><ref>Hieronim Rybicki, ''Kluki. Zarys dziejów'', Grawitpol, Słupsk 2003</ref>. Grupa ta ciesząc się poparciem komendanta lokalnego posterunku MO w Gardnie Wielkiej oraz kierownika działu społeczno-administracyjnego powiatowej Rady Narodowej w Słupsku, Koguta, regularnie szykanowała autochtonicznych mieszkańców Kluk, dopuszczając się rozbojów i kradzieży<ref name=bold/><ref name=ost/><ref>Izabella Trojanowska, „Szkice słowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10</ref>. W związku ze skargami mieszkańców w 1953 roku grupa warszawskich redaktorów, zainteresowanych problemem Słowińców, skierowała do kancelarii prezydenta [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]] oraz na ręce sekretarza KC PZPR [[Edward Ochab|Edwarda Ochaba]] petycję z prośbą o usunięcie z Kluk Korczyńskiego i Woronki, jako głównych sprawców zajść we wsi, na skutek których ludność słowińska występowała o zezwolenie na wyjazd do Niemiec<ref name=bold/>. Petycja ta, jak i następne skierowane do Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, premiera [[Józef Cyrankiewicz|Józefa Cyrankiewicza]] oraz [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego]], nie odniosły żadnego skutku. Jedynie na skutek interwencji Tadeusza Bolduana oraz Stanisława Rzeżuchowskiego u szefa Wydziału Śledczego w Komendzie Głównej [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]] udało się tymczasowo usunąć Korczyńskiego z ORMO z odebraniem broni włącznie<ref name=bold/>. Komendant powiatowy MO w Słupsku w raporcie do Komendy Głównej informował o łamaniu prawa w Klukach i skierowaniu przezeń spraw o znamionach przestępstw do prokuratury, w której były one blokowane<ref name=bold/>. |
||
Kolejne interwencje i skargi Związku Kaszubskiego i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich kierowane w latach |
Kolejne interwencje i skargi [[Związek Kaszubski|Związku Kaszubskiego]] i [[Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich]] kierowane w latach 1957–1960 do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Komitetu Centralnego PZPR]] nie przyniosły rozwiązania problemu<ref name=bold/><ref>M. Warneńska, ''Zamarły las'', „[[Sztandar Młodych]]”, 1959, nr 196, 198, 202</ref>. W 1958 zmarł Michał Woronko, a w latach 60. większość autochtonicznych mieszkańców Kluk wyemigrowała do [[Republika Federalna Niemiec (1949–1990)|RFN]]. W 1974 pozostało tylko 5 osób. Do Niemiec wyemigrował wówczas także Antoni Korczyński żonaty ze Słowinką oraz Kazimierz Woronko żonaty z Irmą z domu Barnow<ref name=bold/>. |
||
Współcześnie Słowińcy i ich potomkowie czują się Niemcami, jedynie dzieci pochodzące z małżeństw mieszanych |
Współcześnie Słowińcy i ich potomkowie czują się Niemcami, jedynie dzieci pochodzące z małżeństw mieszanych czują się także Polakami. Tylko ci drudzy przyznają się do nazwy „Słowińcy”. Wielu byłych mieszkańców Kluk odwiedza Kluki i spotyka się na dorocznych zjazdach<ref>M. Filip, ''Od Kaszubów do Niemców'', s. 190-204</ref>. |
||
Badania [[Językoznawstwo|językoznawcze]] |
Badania [[Językoznawstwo|językoznawcze]] {{link-interwiki|Friedhelm Hinze|Q=Q1386648|tekst=Friedhelma Hinzego}} nad nazewnictwem rybackim dialektu słowińskiego [[Grupa pomorska języków lechickich|języka pomorskiego]], przeprowadzone w [[Meklemburgia|Meklemburgii]], dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnej [[Niemiecka Republika Demokratyczna|NRD]]. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w [[skansen]]ie [[Muzeum Wsi Słowińskiej]] w [[Kluki (województwo pomorskie)|Klukach]], położonym na terenie [[Słowiński Park Narodowy|Słowińskiego Parku Narodowego]]{{r|muze}}. |
||
⚫ | |||
<references responsive> |
|||
* <ref name="muze">{{Cytuj | url = https://muzeumkluki.pl/roznosci/slowincy/ | tytuł = Słowińcy | opublikowany = Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach | data dostępu = 2021-06-04}}</ref> |
|||
</references> |
|||
== Literatura == |
== Literatura == |
||
* [[Tadeusz Bolduan]], ''Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny.'', w: Studia kaszubsko-słowińskie, [[Łeba]] |
* [[Tadeusz Bolduan]], ''Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny.'', w: Studia kaszubsko-słowińskie, [[Łeba]] 1992 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* |
* {{link-interwiki|Friedhelm Hinze|Q=Q1386648}}, ''Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen.'', w: Zeitschrift für Slavistik XV 1970, Heft 3. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* {{Cytuj |autor = Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk |tytuł = Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989 |czasopismo = Przegląd Zachodniopomorski |data = 2017 |data dostępu = 2023-08-15 |issn = 0552-4245 |s = 167–190 |doi = 10.18276/pz.2017.3-09 |url = https://wnus.usz.edu.pl/pzp/pl/issue/421/article/7249/ |język = pl}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [[Zygmunt Szultka]], ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', Gdańsk 19892 |
* [[Zygmunt Szultka]], ''Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów'', Gdańsk 19892 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Linia 36: | Linia 44: | ||
* [[Ruth Kötsch]] |
* [[Ruth Kötsch]] |
||
* [[Kabatkowie]] |
* [[Kabatkowie]] |
||
* [[Wendowie]] |
|||
⚫ | |||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* |
* {{Cytuj stronę | url = http://ssi.slupsk.pl/skansen/historia_slowincow.html | tytuł = Słupski Serwis Informacyjny | opublikowany = ssi.slupsk.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20101129215101/http://ssi.slupsk.pl/skansen/historia_slowincow.html | zarchiwizowano = 2010-11-29}} |
||
* [http://zakorzenianie.most.org.pl/za14/10.htm artykuł Słowińcy: narodowość czasu przeszłego] |
* [http://zakorzenianie.most.org.pl/za14/10.htm artykuł Słowińcy: narodowość czasu przeszłego] |
||
* [http://www.academia.edu/3628203/Od_Kaszubow_do_Niemcow._Tozsamosc_Slowincow_z_perspektywy_antropologii_historii Wprowadzenie, w: Mariusz Filip, ''Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii'', Poznań 2012] |
* [http://www.academia.edu/3628203/Od_Kaszubow_do_Niemcow._Tozsamosc_Slowincow_z_perspektywy_antropologii_historii Wprowadzenie, w: Mariusz Filip, ''Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii'', Poznań 2012] |
||
{{Plemiona słowiańskie}} |
{{Plemiona słowiańskie}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategoria:Pomorze Zachodnie]] |
[[Kategoria:Pomorze Zachodnie]] |
||
[[Kategoria:Plemiona pomorskie]] |
[[Kategoria:Plemiona pomorskie]] |
Aktualna wersja na dzień 13:20, 21 cze 2024
Słowińcy (kasz. Słowińcë) lub Kaszubi Nadłebscy – historyczna grupa etnograficzna[1], będąca w istocie odłamem ludności kaszubskiej, zamieszkującej do lat po drugiej wojnie światowej tereny nad jeziorami Gardno i Łebsko (północno-zachodnia część województwa pomorskiego). Posługiwali się oni gwarą słowińską, wchodzącą w skład dialektu północnokaszubskiego języka kaszubskiego. W ukształtowaniu wyznaniowym Słowińców wyraźną większość stanowili luteranie.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Słowińcy sami siebie nazywali Kaszubami, nazwa ta jest więc wyrazem o pochodzeniu bliżej nieznanym, chociaż według niektórych autorów egzoetnonimem o proweniencji niemieckiej[2][3][4][5]. Nazwa "Słowińcy" została przypisana tej grupie przez rosyjskiego etnografa Aleksandra Hilferdinga[6], który zapożyczył tę nazwę od Karla Gottloba von Antona[7], względnie od pastora A.T. Kummera z Gardny Wielkiej (1835)[8]. Niektórzy badacze jednak utrzymują, że nazwa ta jest znacznie starsza niż XVIII wiek[9]. Nazwa "Kaszubi (nad)łebscy" ('Lebakaschuben'), często przypisywana Słowińcom, także pochodzi ze źródeł niemieckich (1821)[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Od XVIII wieku Słowińcy ulegali naciskom germanizacyjnym, np. stopniowo w kolejnych wsiach wprowadzano nakaz prowadzenia nabożeństw w języku niemieckim.
W 1945 roku liczebność Słowińców szacowano na ok. 2 tys. osób, głównie we wsiach: Kluki, Izbica, Główczyce, Smołdzino, Gardna Wielka i Mała, Wicko, Rowy i Cecenowo. Nieurodzajne gleby i bogate w ryby jezioro Łebsko spowodowały, że mężczyźni głównie zajmowali się rybactwem[11].
Po roku 1945 Słowińcy, traktowani jako zamieszkujący przed wojną ziemie niemieckie i posługujący się językiem niemieckim Niemcy, byli szykanowani i wysiedlani. Wielu z nich zmuszono do emigracji do Niemiec. Znaczna liczba znalazła się w obozie przesiedleńczym w dzielnicy Hamburga, Finkenwerder; osiedlając się później w kilku sąsiadujących ze sobą dzielnicach miasta i pobliskich wsiach. Nie wszyscy jednak zostali wysiedleni; dzięki różnym zabiegom udało się zatrzymać migrację ludności ze wsi Kluki – około 100 osób, jednak w większości wyemigrowali oni do Niemiec w latach 70. XX w.
Jednym z głównych powodów emigracji Słowińców z Kluk, po początkowym wysiedleniu części niezweryfikowanych mieszkańców w latach 40., był ustawiczny konflikt z grupą przesiedleńców, której przewodzili członkowie ORMO: Antoni Korczyński (kierownik punktu połowowego) oraz Michał, Alfred i Kazimierz Woronko[12][13][14]. Grupa ta ciesząc się poparciem komendanta lokalnego posterunku MO w Gardnie Wielkiej oraz kierownika działu społeczno-administracyjnego powiatowej Rady Narodowej w Słupsku, Koguta, regularnie szykanowała autochtonicznych mieszkańców Kluk, dopuszczając się rozbojów i kradzieży[12][13][15]. W związku ze skargami mieszkańców w 1953 roku grupa warszawskich redaktorów, zainteresowanych problemem Słowińców, skierowała do kancelarii prezydenta Bolesława Bieruta oraz na ręce sekretarza KC PZPR Edwarda Ochaba petycję z prośbą o usunięcie z Kluk Korczyńskiego i Woronki, jako głównych sprawców zajść we wsi, na skutek których ludność słowińska występowała o zezwolenie na wyjazd do Niemiec[12]. Petycja ta, jak i następne skierowane do Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, premiera Józefa Cyrankiewicza oraz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, nie odniosły żadnego skutku. Jedynie na skutek interwencji Tadeusza Bolduana oraz Stanisława Rzeżuchowskiego u szefa Wydziału Śledczego w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej udało się tymczasowo usunąć Korczyńskiego z ORMO z odebraniem broni włącznie[12]. Komendant powiatowy MO w Słupsku w raporcie do Komendy Głównej informował o łamaniu prawa w Klukach i skierowaniu przezeń spraw o znamionach przestępstw do prokuratury, w której były one blokowane[12].
Kolejne interwencje i skargi Związku Kaszubskiego i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich kierowane w latach 1957–1960 do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komitetu Centralnego PZPR nie przyniosły rozwiązania problemu[12][16]. W 1958 zmarł Michał Woronko, a w latach 60. większość autochtonicznych mieszkańców Kluk wyemigrowała do RFN. W 1974 pozostało tylko 5 osób. Do Niemiec wyemigrował wówczas także Antoni Korczyński żonaty ze Słowinką oraz Kazimierz Woronko żonaty z Irmą z domu Barnow[12].
Współcześnie Słowińcy i ich potomkowie czują się Niemcami, jedynie dzieci pochodzące z małżeństw mieszanych czują się także Polakami. Tylko ci drudzy przyznają się do nazwy „Słowińcy”. Wielu byłych mieszkańców Kluk odwiedza Kluki i spotyka się na dorocznych zjazdach[17].
Badania językoznawcze Friedhelma Hinzego nad nazewnictwem rybackim dialektu słowińskiego języka pomorskiego, przeprowadzone w Meklemburgii, dokumentują obecność Słowińców po przesiedleniu, posługujących się na pewno szczątkowo swoim językiem, na terenie dawnej NRD. W Polsce pozostało niewielu z nich. Materialne ślady ich istnienia (architektura ludowa, wyposażenie wnętrz, sztuka ludowa itp.) zostały zgromadzone w skansenie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, położonym na terenie Słowińskiego Parku Narodowego[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Słowińcy [online], Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach [dostęp 2021-06-04] .
- ↑ J. Koblischke, Der Name "Slovinzen", "Mitteilungen des Vereins für kaschubische Volkskunde" 1908
- ↑ O. Knoop, Etwas von den Kaschuben, "Unsere Heimat" 1925
- ↑ Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992
- ↑ M. Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Slowińców z perspektywy antropologii historii, 2012
- ↑ A. Hilferding, Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, 1989
- ↑ K. G. von Anton, Erste Linien eines Versuches über der alten Slawen Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen und Kenntnisse, 1783, s. 22
- ↑ zob. Z. Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, 1992
- ↑ J. Treder, Komu może przeszkadzać etnonim Słowińcy?, w: A. Czarnik, Obrazy Ziemi Słupskiej, 2003
- ↑ G. L. Lorek, Charakterystyka Kaszubów znad Łeby, 2009
- ↑ Cezary Obracht-Prondzyński i inni, Gniazdo gryfa słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267399964 [dostęp 2021-12-06] .
- ↑ a b c d e f g Tadeusz Bolduan, Losy polityczne i społeczne Słowińców w Klukach w latach 1945–1975. Próba oceny. w: „Studia Kaszubsko-Słowińskie” pod red. Jerzego Tredera, Łeba 2001
- ↑ a b Herman Koetsch, Ostatnie Ślady, „Pomerania” 1988 nr 7-8
- ↑ Hieronim Rybicki, Kluki. Zarys dziejów, Grawitpol, Słupsk 2003
- ↑ Izabella Trojanowska, „Szkice słowińskie”, Pomerania 1986 nr 9–10
- ↑ M. Warneńska, Zamarły las, „Sztandar Młodych”, 1959, nr 196, 198, 202
- ↑ M. Filip, Od Kaszubów do Niemców, s. 190-204
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Bolduan, Losy społeczne i polityczne Słowińców w Klukach w latach 1945-1975. Próba oceny., w: Studia kaszubsko-słowińskie, Łeba 1992
- Mariusz Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii, Poznań 2012, ISBN 978-83-63795-09-2)
- Aleksandr Hilferding, Остатки славян на южном берегу Балтийского Моря, Sankt-Petersburg 1862 (wyd. polskie Resztki Słowian na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, tłum. Nina Perczyńska, oprac. Jerzy Treder, Gdańsk 1989, ISBN 83-85011-57-9)
- Friedhelm Hinze , Slovinzische Fischzugnamen von Garder See in Hinterpommern. Nachleben und Ethymologie slovinzische Namen., w: Zeitschrift für Slavistik XV 1970, Heft 3.
- Friedrich Lorentz Slovinzisches Wörterbuch, I-II, St.Petersburg 1908-1912
- Dr. Nadmorski (Józef Łęgowski), Słowniczek gwary słowińskiej; w: Połabianie i Słowińcy, Wisła, XVI, z.II, marzec-kwiecień 1902
- Małgorzata Mastalerz-Krystjańczuk , Ludność rodzima znad jezior Łebsko i Gardno w publicystyce polskiej w latach 1960-1989, „Przegląd Zachodniopomorski”, 2017, s. 167–190, DOI: 10.18276/pz.2017.3-09, ISSN 0552-4245 [dostęp 2023-08-15] (pol.).
- Hanna Popowska-Taborska, Przysięgi słowińskie z Wierzchocina, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961, w: Słowińcy, ich język i folklor
- Hanna Popowska-Taborska, Uwagi o języku Perykop smołdzińskich, Kraków 1968, w: Język Polski, Kraków, XLVIII 1968, Nr 1
- Leon Roppel, Nazwy terenowe słowińskiej wsi Kluki na podstawie mapy F. Pallasa z 1926 r., RG XXI 1962
- Słownik gwarowy tzw. Słowińców kaszubskich, pod. red. Zenona Sobierajskiego, Warszawa 1997, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, ISBN 83-86619-17-1
- Zygmunt Szultka, Studia nad rodowodem i językiem Kaszubów, Gdańsk 19892
- Franz Tetzner , Die Slovinzen und Lebakaschuben. Land und Leute, Haus und Hof, Sitten und Gebräche, Sprache und Literatur im östlichen Hinterpommern, Berlin 1899
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Słupski Serwis Informacyjny. ssi.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-29)].
- artykuł Słowińcy: narodowość czasu przeszłego
- Wprowadzenie, w: Mariusz Filip, Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii, Poznań 2012