(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

Przejdź do zawartości

Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}}
 
(Nie pokazano 28 wersji utworzonych przez 17 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biogram infobox
'''Krzysztof Dunin-Wąsowicz''' (ur. [[22 stycznia]] [[1923]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[9 maja]] [[2013]]{{r|dziejepl}}{{r|money|tygodnik}} tamże) – [[Polacy|polski]] historyk, [[Varsaviana|varsavianista]], profesor zwyczajny historii w Instytucie Historii [[Polska Akademia Nauk|PAN]].
|imię i nazwisko = Krzysztof Dunin-Wąsowicz
|grafika = Krzysztof Dunin-Wąsowicz.jpg
|opis grafiki = Krzysztof Dunin-Wąsowicz ok. 1978
|alt grafiki =
|data urodzenia = 22 stycznia 1923
|miejsce urodzenia = [[Warszawa]]
|data śmierci = 9 maja 2013
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|miejsce spoczynku = [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach]]
|zawód = historyk, varsavianista
|narodowość = polska
|tytuł naukowy = profesor zwyczajny historii
|Alma Mater = [[Uniwersytet Warszawski]]
|uczelnia = [[Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk|Instytut Historii PAN]]
|partia = [[Polska Partia Socjalistyczna]]
|dzieci = Stefan Dunin-Wąsowicz, [[Paweł Dunin-Wąsowicz]]
|odznaczenia = {{Order|OOP|KKG}} {{order|OOP|KKO}} {{order|OOP|KK}} {{order|KZ|Z}} {{order|MZW}} {{order|MZiW}} {{order|MZOK|B}}<br />{{Order|IL-SWNŚ}} {{order|ZDK}} {{order|PL-OG}} {{order|PL-OHZMW|1}}
|commons = Category:Krzysztof Dunin-Wąsowicz
|wikicytaty = Krzysztof Dunin-Wąsowicz
}}
[[Plik:Krzysztof Dunin-Wąsowicz grób.jpg|mały|Grób Władysława i Krzysztofa Dunin-Wąsowicza na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|cmentarzu wojskowym na Powązkach]]]]
'''Krzysztof Dunin-Wąsowicz''' (ur. [[22 stycznia]] [[1923]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[9 maja]] [[2013]]{{r|dziejepl}}{{r|money|tygodnik}} tamże) – [[Polacy|polski]] historyk, [[Varsaviana|varsavianista]], profesor zwyczajny historii w Instytucie Historii [[Polska Akademia Nauk|PAN]]. [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Ukończył [[V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie|gimnazjum i liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego]] na [[Żoliborz]]u (dziś mieszczące się w Śródmieściu przy ul. [[Ulica Nowolipie w Warszawie|Nowolipie]] 8). Maturę uzyskał jako uczestnik tajnego nauczania. Studiował historię na [[Tajne nauczanie|tajnych kompletach]] [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]] (ukończył je w 1946).
Ukończył [[V Liceum Ogólnokształcące im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie|Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego]] na [[Żoliborz]]u (dziś mieszczące się w [[Śródmieście (Warszawa)|Śródmieściu]] przy ul. [[Ulica Nowolipie w Warszawie|Nowolipie]] 8). Maturę uzyskał jako uczestnik tajnego nauczania. Studiował historię na [[Tajne nauczanie|tajnych kompletach]] [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytetu Warszawskiego]] (ukończył je w 1946).


W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] (podchorąży [[Zgrupowanie Pułku Baszta|pułku „Baszta”]] kompania K4). Był członkiem organizacji młodzieży socjalistycznej [[Grupa „Płomienie”|„Płomienie”]] i członkiem redakcji pisma „Płomienie”. Współpracownik [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom „Żegota”]]<ref>[http://www.znak.org.pl/index.php?t=ludzie&id=139''Sprawiedliwy z Żoliborza, Z Krzysztofem Dunin-Wąsowiczem rozmawiają Ewa Koźmińska-Frejlak i Piotr Paziński'', Midrasz,styczeń 2007]</ref>. Aresztowany 13 kwietnia 1944, po pobycie w [[Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie|alei Szucha]] i na [[Pawiak]]u został wywieziony do obozu koncentracyjnego [[Stutthof (KL)|Stutthof]], z którego uciekł podczas ewakuacji w lutym 1945.
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] żołnierz [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] (podchorąży [[Zgrupowanie Pułku Baszta|pułku „Baszta”]] kompania K4). Był członkiem organizacji młodzieży socjalistycznej [[Grupa „Płomienie”|„Płomienie”]] i członkiem redakcji pisma „Płomienie” (1941–1944). Współpracownik [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom „Żegota”]]<ref>[https://www.znak.org.pl/index.php?lang1=pl&page1=people&subpage1=people00&infopassid1=139&scrt1=sn ''Sprawiedliwy z Żoliborza, Z Krzysztofem Dunin-Wąsowiczem rozmawiają Ewa Koźmińska-Frejlak i Piotr Paziński'', Midrasz, styczeń 2007]. [dostęp 2021-12-26].</ref>. Aresztowany 13 kwietnia 1944, po pobycie w [[Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie|alei Szucha]] i na [[Pawiak]]u został wywieziony do obozu koncentracyjnego [[Stutthof (KL)|Stutthof]], z którego uciekł podczas ewakuacji w lutym 1945.


Po 1945 działacz [[Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej|Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej]] (m.in. wiceprzewodniczący Komitetu Wykonawczego) i [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Uczestnik [[Klub Krzywego Koła|Klubu Krzywego Koła]]. W latach 1988–1990 członek [[Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa|Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa]]<ref>[https://web.archive.org/web/20151117085436/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf ''Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011''] radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06]</ref>.
Po 1945 działacz [[Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej|Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej]] (m.in. wiceprzewodniczący Komitetu Wykonawczego 1945–1948) i [[Polska Partia Socjalistyczna (1944–1948)|PPS]]. Uczestnik [[Klub Krzywego Koła|Klubu Krzywego Koła]]. W latach 1945–1950 był asystentem na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]], gdzie w 1949 obronił [[Doktor (stopień naukowy)|doktorat]], oraz równolegle (1946–1949) pracownikiem naukowym Instytutu Pamięci Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów. W latach 1950–1954 kustosz w [[Muzeum Warszawy|Muzeum Historycznym m.st. Warszawy]]. Od 1955 samodzielny pracownik naukowy w [[Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk|Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk]]. Od 1978 był członkiem Rady Naukowej Instytutu. Od 1964 posiadał stopień naukowy [[Profesor uczelni|profesora nadzwyczajnego]], a od 1984 [[Profesor (stanowisko)|profesora zwyczajnego]]. Członek redakcji kwartalnika „[[Dzieje Najnowsze]]” (od 1969), członek Komitetu Redakcyjnego ''[[Polski Słownik Biograficzny|Polskiego Słownika Biograficznego]]'' (od 1972), członek Komitetu Redakcyjnego Encyklopedii Pamięci Narodowej (od 1986), członek prezydium Komisji Historycznej [[Związek Bojowników o Wolność i Demokrację|ZBoWiD]] (1967–1990) oraz Rady Naczelnej ZBoWiD (1985–1990). Był także członkiem Rady Naukowej [[Żydowski Instytut Historyczny|Żydowskiego Instytutu Historycznego]] w Warszawie (od 1978). Od 1967 wchodził w skład [[Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu|Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce]]. W latach 1988–1990 członek [[Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa|Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf | tytuł = ''Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011'' | opublikowany = radaopwim.gov.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20151117085436/http://www.radaopwim.gov.pl/media/pliki/sklad_Rady_OPWIM_1988_2011.pdf | zarchiwizowano = 2015-11-17}}, radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].</ref>. Autor haseł w ''[[Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego|Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego]]''<ref>''Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego'', t. 1: ''A–D'', red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978, s. 5</ref>.


Po 1989 aktywny działacz [[Polska Partia Socjalistyczna (1987)|Polskiej Partii Socjalistycznej]], m.in. w 1995 sekretarz ds. międzynarodowych CKW PPS. W 1999 raniony przez działaczy [[Liga Republikańska|Ligi Republikańskiej]] w trakcie lewicowego pochodu [[Święto Pracy|1 maja]]<ref>[http://web.archive.org/web/20160304205456/http://www.wprost.pl/ar/?O=4193 „Wprost” Nr 20/1999]</ref>. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Historycznej [[Polska Partia Socjalistyczna (1987)|PPS]].
Po 1989 aktywny działacz [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]], m.in. w 1995 sekretarz ds. międzynarodowych CKW PPS. W 1999 raniony przez działaczy [[Liga Republikańska|Ligi Republikańskiej]] w trakcie lewicowego pochodu [[Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy|1 maja]]<ref>{{Cytuj stronę |url=https://web.archive.org/web/20160304205456/http://www.wprost.pl/ar/?O=4193 |tytuł=Uczniowie Che Guevary |opublikowany=„Wprost” Nr 20/1999 |data dostępu=2021-12-26}}</ref>. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Historycznej PPS oraz wiceprezesa Towarzystwa Naukowego im. [[Adam Próchnik|Adama Próchnika]].


Wraz z matką Janiną Dunin-Wąsowiczową został odznaczony medalem [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwego wśród Narodów Świata]]. Odznaczony w październiku 2007 przez [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydenta RP]] [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczyńskiego]] Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej<ref>{{Monitor Polski|2008|4|41}}</ref>.
Wraz z matką Janiną Dunin-Wąsowiczową został odznaczony medalem [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata|Sprawiedliwego wśród Narodów Świata]]. Odznaczony w październiku 2007 przez [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydenta RP]] [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczyńskiego]] Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej<ref>{{Monitor Polski|2008|4|41}}.</ref>.


Autor 22 książek i 420 prac naukowych z historii nowożytnej i najnowszej.
Autor 22 książek i 420 prac naukowych (artykuły, recenzje, biogramy) z dziedziny historii Polski i historii powszechnej II połowy XIX i XX wieku.
Wiceprezes Towarzystwa Naukowego im. Adama Próchnika, członek Rady Naukowej [[Polski Słownik Biograficzny|Polskiego Słownika Biograficznego]]. Autor haseł w ''[[Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego|Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego]]''<ref>''Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego'', t. 1: ''A-D'', red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978, s. 5</ref>.


Został pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Cmentarzu Wojskowym na Powązkach]] (kwatera C15-1 dod.-9)<ref>{{Cytuj stronę |tytuł = Wyszukiwarka grobów w Warszawie |data dostępu = 2019-11-14 |url = http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=1%20DOD&kwatera=C%2015&grob=9&dane=+imie=K+nazwisko=Dunin+check_nazwisko=+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2019+miesiac2=11+dzien2=14+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2019+miesiac_zg2=11+dzien_zg2=14+cmentarz=powazkowski#kotwica}}</ref>.
Ojciec Stefana Dunin-Wąsowicza i [[Paweł Dunin-Wąsowicz|Pawła Dunin-Wąsowicza]].

== Rodzina ==
Syn [[Władysław Dunin-Wąsowicz|Władysława]]<ref name="mp"/>, ojciec Stefana Dunin-Wąsowicza i [[Paweł Dunin-Wąsowicz|Pawła Dunin-Wąsowicza]].

== Nagrody i odznaczenia ==
* Nagroda tygodnia [[Polityka (tygodnik)|Polityka]] za najlepszą książkę historyczną (1967, 1980)
* Nagroda Sekretarza Naukowego [[Polska Akademia Nauk|Polskiej Akademii Nauk]] (1979, 1985)
* Nagroda Prezydenta m.st. Warszawy (1985)
* Krzyż Komandorski z Gwiazdą [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]] (2007)<ref>{{Monitor Polski|2008|4|41}}</ref>
* Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1998)<ref name="mp">{{Monitor Polski|1998|20|290}}</ref>
* Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
* Złoty [[Krzyż Zasługi]]
* [[Medal za Warszawę 1939–1945]]
* [[Medal Zwycięstwa i Wolności 1945]]
* Brązowy [[Medal „Za zasługi dla obronności kraju”]]
* [[Odznaka Grunwaldzka]]
* [[Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”]]
* [[Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”]]
* Medal [[Sprawiedliwy wśród Narodów Świata]]

== Wybrane publikacje ==
* ''Czasopiśmiennictwo ludowe w Galicji'' (1952)
* ''Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji'' (1957)
* ''Obóz koncentracyjny Stutthof'' (1966)
* ''Warszawa w pierwszej wojnie światowej'' (1974)
* ''Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych'' (1979)
* ''Warszawa w latach 1939–1945'' (1984)
* ''Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1885–1894'' (1987)


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references responsive>
{{Przypisy|
<ref name=money>[http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/krzysztof;dunin-wasowicz;zmarl;w;wieku;90;lat;byl;sprawiedliwym;wsrod;narodow;swiata,157,0,1302429.html Krzysztof Dunin-Wąsowicz zmarł w wieku 90 lat. Był Sprawiedliwym wśród Narodów Świata] w: prawo.money.pl, dostęp 2013-05-09</ref>
<ref name=money>[http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/krzysztof;dunin-wasowicz;zmarl;w;wieku;90;lat;byl;sprawiedliwym;wsrod;narodow;swiata,157,0,1302429.html Krzysztof Dunin-Wąsowicz zmarł w wieku 90 lat. Był Sprawiedliwym wśród Narodów Świata] w: prawo.money.pl. [dostęp 2013-05-09].</ref>
<ref name=dziejepl>{{Cytuj stronę|url=http://dzieje.pl/aktualnosci/zmarl-varsavianista-prof-krzysztof-dunin-wasowicz|opublikowany=dzieje.pl|tytuł=Zmarł varsavianista prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz|data=2013-05-09|data dostępu=2013-05-09}}</ref>
<ref name=dziejepl>{{Cytuj stronę|url=http://dzieje.pl/aktualnosci/zmarl-varsavianista-prof-krzysztof-dunin-wasowicz|opublikowany=dzieje.pl|tytuł=Zmarł varsavianista prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz|data=2013-05-09|data dostępu=2013-05-09}}</ref>
<ref name=tygodnik>[http://tygodnik.onet.pl/35,0,80320,sprawiedliwy_z_zoliborza,artykul.html Sprawiedliwy z Żoliborza] w: tygodnik.onet.pl, dostęp 2013-05-09</ref>
<ref name=tygodnik>[http://tygodnik.onet.pl/35,0,80320,sprawiedliwy_z_zoliborza,artykul.html Sprawiedliwy z Żoliborza] w: tygodnik.onet.pl. [dostęp 2013-05-09].</ref>
</references>
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* Dunin-Wąsowicz K., ''Historia i trochę polityki'', Warszawa 2006
* Dunin-Wąsowicz K., ''Historia i trochę polityki'', Warszawa 2006
* ''Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Edycja 2'', Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 249-250
* [[Czesław Madajczyk|Madajczyk C.]], ''Sześćdziesięciolecie urodzin i trzydziestolecie pracy naukowej Krzysztofa Dunin-Wąsowicza'', „Dzieje Najnowsze” nr 1-2/1983.
* [[Czesław Madajczyk|Madajczyk C.]], ''Sześćdziesięciolecie urodzin i trzydziestolecie pracy naukowej Krzysztofa Dunin-Wąsowicza'', „Dzieje Najnowsze” nr 1–2/1983.
* ''Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień'', Warszawa 1995 ({{ISBN|83-85618-15-5}})
* ''Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień'', Warszawa 1995 ({{ISBN|83-85618-15-5}})
* {{ludzie nauki|47197|osoba=prof. dr Krzysztof Dunin-Wąsowicz|data dostępu=2019-08-15}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-pomocy-rodzina-dunin-wasowiczow Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci. Rodzina Dunin-Wąsowiczów]
{{Wikicytaty|historyka}}
* {{Cytuj stronę | url = http://historia.newsweek.pl/warszawskie-getto-zobojetnienia--ostatni-wywiad-z-prof--krzysztofem-dunin-wasowiczem,104203,1,1.html | tytuł = Warszawskie getto zobojętnienia – ostatni wywiad z prof. Krzysztofem Dunin-Wąsowiczem | opublikowany = historia.newsweek.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20130622205905/http://historia.newsweek.pl/warszawskie-getto-zobojetnienia--ostatni-wywiad-z-prof--krzysztofem-dunin-wasowiczem,104203,1,1.html | zarchiwizowano = 2013-06-22}}
* [http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/103,rodzina-dunin-wasowiczow/ Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci; Muzeum Historii Żydów Polskich]
* [http://historia.newsweek.pl/warszawskie-getto-zobojetnienia--ostatni-wywiad-z-prof--krzysztofem-dunin-wasowiczem,104203,1,1.html Warszawskie getto zobojętnienia – ostatni wywiad z prof. Krzysztofem Dunin-Wąsowiczem]


{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:Dunin-Wąsowicz, Krzysztof}}
{{SORTUJ:Dunin-Wąsowicz, Krzysztof}}
[[Kategoria:Członkowie polskich towarzystw naukowych]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej (1944–1948)]]
[[Kategoria:Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej (1944–1948)]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Odznaczeni Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1987)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem za Warszawę 1939–1945]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Grunwaldzką]]
[[Kategoria:Odznaczeni odznaką honorową „Za Zasługi dla Warszawy”]]
[[Kategoria:Odznaczeni odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie]]
[[Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (III Rzeczpospolita)]]
[[Kategoria:Polscy historycy]]
[[Kategoria:Polscy historycy]]
[[Kategoria:Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata]]
[[Kategoria:Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata]]
[[Kategoria:Pracownicy Instytutu Historii PAN]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1923]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1923]]
[[Kategoria:Varsavianiści]]
[[Kategoria:Varsavianiści]]
[[Kategoria:Więźniowie aresztu śledczego Gestapo w alei Szucha w Warszawie]]
[[Kategoria:Więźniowie KL Stutthof]]
[[Kategoria:Więźniowie KL Stutthof]]
[[Kategoria:Więźniowie Pawiaka (okupacja niemiecka)]]
[[Kategoria:Więźniowie Pawiaka (okupacja niemiecka)]]
[[Kategoria:Współpracownicy Polskiego Słownika Biograficznego]]
[[Kategoria:Zmarli w 2013]]
[[Kategoria:Żołnierze Armii Krajowej]]
[[Kategoria:Żołnierze Armii Krajowej]]
[[Kategoria:Więźniowie aresztu śledczego Gestapo w alei Szucha w Warszawie]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Zmarli w 2013]]

Aktualna wersja na dzień 15:14, 10 lis 2023

Krzysztof Dunin-Wąsowicz
Ilustracja
Krzysztof Dunin-Wąsowicz ok. 1978
Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1923
Warszawa

Data i miejsce śmierci

9 maja 2013
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Zawód, zajęcie

historyk, varsavianista

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny historii

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Uczelnia

Instytut Historii PAN

Partia

Polska Partia Socjalistyczna

Dzieci

Stefan Dunin-Wąsowicz, Paweł Dunin-Wąsowicz

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal za Warszawę 1939–1945 Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka Grunwaldzka Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Grób Władysława i Krzysztofa Dunin-Wąsowicza na cmentarzu wojskowym na Powązkach

Krzysztof Dunin-Wąsowicz (ur. 22 stycznia 1923 w Warszawie, zm. 9 maja 2013[1][2][3] tamże) – polski historyk, varsavianista, profesor zwyczajny historii w Instytucie Historii PAN. Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego na Żoliborzu (dziś mieszczące się w Śródmieściu przy ul. Nowolipie 8). Maturę uzyskał jako uczestnik tajnego nauczania. Studiował historię na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego (ukończył je w 1946).

W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej (podchorąży pułku „Baszta” kompania K4). Był członkiem organizacji młodzieży socjalistycznej „Płomienie” i członkiem redakcji pisma „Płomienie” (1941–1944). Współpracownik Rady Pomocy Żydom „Żegota”[4]. Aresztowany 13 kwietnia 1944, po pobycie w alei Szucha i na Pawiaku został wywieziony do obozu koncentracyjnego Stutthof, z którego uciekł podczas ewakuacji w lutym 1945.

Po 1945 działacz Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (m.in. wiceprzewodniczący Komitetu Wykonawczego 1945–1948) i PPS. Uczestnik Klubu Krzywego Koła. W latach 1945–1950 był asystentem na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie w 1949 obronił doktorat, oraz równolegle (1946–1949) pracownikiem naukowym Instytutu Pamięci Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów. W latach 1950–1954 kustosz w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy. Od 1955 samodzielny pracownik naukowy w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Od 1978 był członkiem Rady Naukowej Instytutu. Od 1964 posiadał stopień naukowy profesora nadzwyczajnego, a od 1984 profesora zwyczajnego. Członek redakcji kwartalnika „Dzieje Najnowsze” (od 1969), członek Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego (od 1972), członek Komitetu Redakcyjnego Encyklopedii Pamięci Narodowej (od 1986), członek prezydium Komisji Historycznej ZBoWiD (1967–1990) oraz Rady Naczelnej ZBoWiD (1985–1990). Był także członkiem Rady Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie (od 1978). Od 1967 wchodził w skład Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. W latach 1988–1990 członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[5]. Autor haseł w Słowniku biograficznym działaczy polskiego ruchu robotniczego[6].

Po 1989 aktywny działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, m.in. w 1995 sekretarz ds. międzynarodowych CKW PPS. W 1999 raniony przez działaczy Ligi Republikańskiej w trakcie lewicowego pochodu 1 maja[7]. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Historycznej PPS oraz wiceprezesa Towarzystwa Naukowego im. Adama Próchnika.

Wraz z matką Janiną Dunin-Wąsowiczową został odznaczony medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Odznaczony w październiku 2007 przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej[8].

Autor 22 książek i 420 prac naukowych (artykuły, recenzje, biogramy) z dziedziny historii Polski i historii powszechnej II połowy XIX i XX wieku.

Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C15-1 dod.-9)[9].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Syn Władysława[10], ojciec Stefana Dunin-Wąsowicza i Pawła Dunin-Wąsowicza.

Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Czasopiśmiennictwo ludowe w Galicji (1952)
  • Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji (1957)
  • Obóz koncentracyjny Stutthof (1966)
  • Warszawa w pierwszej wojnie światowej (1974)
  • Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych (1979)
  • Warszawa w latach 1939–1945 (1984)
  • Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1885–1894 (1987)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Zmarł varsavianista prof. Krzysztof Dunin-Wąsowicz. dzieje.pl, 2013-05-09. [dostęp 2013-05-09].
  2. Krzysztof Dunin-Wąsowicz zmarł w wieku 90 lat. Był Sprawiedliwym wśród Narodów Świata w: prawo.money.pl. [dostęp 2013-05-09].
  3. Sprawiedliwy z Żoliborza w: tygodnik.onet.pl. [dostęp 2013-05-09].
  4. Sprawiedliwy z Żoliborza, Z Krzysztofem Dunin-Wąsowiczem rozmawiają Ewa Koźmińska-Frejlak i Piotr Paziński, Midrasz, styczeń 2007. [dostęp 2021-12-26].
  5. Skład Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa 1988–2011. radaopwim.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-17)]., radaopwim.gov.pl [dostęp 2011-11-06].
  6. Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1: A–D, red. nacz. Feliks Tych, Warszawa: „Książka i Wiedza” 1978, s. 5
  7. Uczniowie Che Guevary. „Wprost” Nr 20/1999. [dostęp 2021-12-26].
  8. M.P. z 2008 r. nr 4, poz. 41.
  9. Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2019-11-14].
  10. a b M.P. z 1998 r. nr 20, poz. 290
  11. M.P. z 2008 r. nr 4, poz. 41

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dunin-Wąsowicz K., Historia i trochę polityki, Warszawa 2006
  • Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Edycja 2, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 249-250
  • Madajczyk C., Sześćdziesięciolecie urodzin i trzydziestolecie pracy naukowej Krzysztofa Dunin-Wąsowicza, „Dzieje Najnowsze” nr 1–2/1983.
  • Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień, Warszawa 1995 (ISBN 83-85618-15-5)
  • Prof. dr Krzysztof Dunin-Wąsowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-08-15].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]