Golęszyce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
m drobne redakcyjne |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Po raz pierwszy wymienione w poł. IX wieku w [[Geograf Bawarski|Geografie Bawarskim]] razem z innymi zasiedlającymi późniejszy [[Śląsk]] plemionami słowiańskimi. Od strony północnej poprzez bagniste tereny sąsiadowało z [[Opolanie (plemię)|Opolanami]], na zachód od Odry sąsiadowało być może z plemieniem [[Głubczyce (plemię)|Głubczyców]]/[[Lupiglaa]] (?), od strony wschodniej poprzez gęsty las rozciągający się między górną [[Wisła|Wisłą]] i [[Soła|Sołą]] z plemieniem [[Wiślanie|Wiślan]], zaś od strony południowej za niezamieszkałym pasem terenu zamieszkiwali [[Morawianie]], którzy w IX wieku zorganizowali się w potężne [[państwo wielkomorawskie]]. |
Po raz pierwszy wymienione w poł. IX wieku w [[Geograf Bawarski|Geografie Bawarskim]] razem z innymi zasiedlającymi późniejszy [[Śląsk]] plemionami słowiańskimi. Od strony północnej poprzez bagniste tereny sąsiadowało z [[Opolanie (plemię)|Opolanami]], na zachód od Odry sąsiadowało być może z plemieniem [[Głubczyce (plemię)|Głubczyców]]/[[Lupiglaa]] (?), od strony wschodniej poprzez gęsty las rozciągający się między górną [[Wisła|Wisłą]] i [[Soła|Sołą]] z plemieniem [[Wiślanie|Wiślan]], zaś od strony południowej za niezamieszkałym pasem terenu zamieszkiwali [[Morawianie]], którzy w IX wieku zorganizowali się w potężne [[państwo wielkomorawskie]]. |
||
Można przyjąć, że plemię Golęszyców nie było zbyt silne, według Geografa Bawarskiego posiadało 5 [[gród|grodów]] ([[Opole (średniowiecze)|opoli]])<ref>I. Panic, 2009, s. 245.</ref>, których |
Można przyjąć, że plemię Golęszyców nie było zbyt silne, według Geografa Bawarskiego posiadało 5 [[gród|grodów]] ([[Opole (średniowiecze)|opoli]])<ref>I. Panic, 2009, s. 245.</ref>, których ośrodkami były grody w [[Lubomia (grodzisko)|Lubomi]] (prawdopodobnie najważniejsze)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Szydłowski J., Pierzyna W. | tytuł = Lubomia gród plemienny Golęszyców | miejsce = Bytom | data = 1970}}</ref>, Grodźcu (obecnie czes. ''[[Grodziec nad Morawicą|Hradec]]''), opisanym w 1155 jako ''Gradice Golenzicezke'', [[Racibórz|Raciborzu]] (?), [[Grodzisko w Międzyświeciu|Międzyświeciu]], w tzw. [[Stary Cieszyn (Cieszynisko)|''Starym Cieszynie'']] (w dzisiejszej wsi Zwierzyniec w gminie [[Kocobędz]], kilka kilometrów na północ od [[Czeski Cieszyn|Czeskiego Cieszyna]]) oraz prawdopodobnie w okolicach [[Holasovice|Holasovic]] (zdaniem Rudolfa Žáčeka mógł to być centralny gród tego plemienia, jednak brak dowodów archeologicznych czyni tę lokalizację wątpliwą<ref name="hgś">{{Cytuj książkę |nazwisko = Žáček | imię = Rudolf | tytuł = Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu | wydawca = Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej | miejsce = | rok = 2011 | strony = 98 | isbn = 978-83-60470-41-1}}</ref>). Na terytorium plemiennym znajdowały się również mniejsze grody: w [[Syrynia|Syryni]], [[Krzyżkowice (Pszów)|Krzyżkowicach]]<ref>I. Panic, 2009, s. 247.</ref>. |
||
W latach 80. lub na początku lat 90. IX wieku zniszczeniu uległo większość grodów golęszyckich, jak i wielu innych znajdujących się na terenie późniejszych Śląska i [[Małopolska|Małopolski]]. Dokonać tego mogło jedynie [[państwo wielkomorawskie]], któremu przypisuje się polityczne podporządkowanie tychże terenów w latach następnych, co jednak zostało w ostatnich latach podważone<ref>I. Panic, 2009, s. 249.</ref>. Leżąca w centrum terytorium plemiennego stołeczna Lubomia nie została odbudowana. Również po zniszczeniu grodu w Kocobędzu centrum osadnicze w tej części terytorium plemiennego Golęszyców przeniosło się na wzgórze po drugiej stronie [[Olza (rzeka)|Olzy]], obecnie zwane [[Góra Zamkowa w Cieszynie|Górą Zamkową]]. |
W latach 80. lub na początku lat 90. IX wieku zniszczeniu uległo większość grodów golęszyckich, jak i wielu innych znajdujących się na terenie późniejszych Śląska i [[Małopolska|Małopolski]]. Dokonać tego mogło jedynie [[państwo wielkomorawskie]], któremu przypisuje się polityczne podporządkowanie tychże terenów w latach następnych, co jednak zostało w ostatnich latach podważone<ref>I. Panic, 2009, s. 249.</ref>. Leżąca w centrum terytorium plemiennego stołeczna Lubomia nie została odbudowana. Również po zniszczeniu grodu w Kocobędzu centrum osadnicze w tej części terytorium plemiennego Golęszyców przeniosło się na wzgórze po drugiej stronie [[Olza (rzeka)|Olzy]], obecnie zwane [[Góra Zamkowa w Cieszynie|Górą Zamkową]]. |
||
W 907 roku w wyniku najazdów madziarskich (907) upadło państwo wielkomorawskie, po czym tereny golęszyckie mogły przejść w orbitę wpływów czeskich. U schyłku X wieku tereny zamieszkiwane przez Golęszyców stanowiły pole rywalizacji państw [[Piastowie|Piastów]] i [[Przemyślidzi|Przemyślidów]] czeskich. W latach 990–1032 leżały w obrębie państwa [[Bolesław I Chrobry|Bolesława I Chrobrego]] i [[Mieszko II Lambert|Mieszka II]]. Stanowiły ciągły przedmiot sporów [[Polska|polsko]]-[[Czechy|czeskich]]. Po 5-letniej wojnie stoczonej w latach 1132–1137 pomiędzy [[Bolesław III Krzywousty|Bolesławem Krzywoustym]] i [[Sobiesław I Przemyślida|Sobiesławem I]] zawarto [[pokój kłodzki]], w wyniku którego ziemie te zostały podzielone pomiędzy oba państwa. Znaczna ich część, wraz z resztą Śląska, znalazła się w granicach państwa polskiego ([[kasztelania raciborska]] oraz [[kasztelania cieszyńska|cieszyńska]]), a pozostała część w granicach [[Czechy|Czech]] (dzisiejszy [[Śląsk Opawski]]). |
W 907 roku w wyniku najazdów madziarskich (907) upadło państwo wielkomorawskie, po czym tereny golęszyckie mogły przejść w orbitę wpływów czeskich. U schyłku X wieku tereny zamieszkiwane przez Golęszyców stanowiły pole rywalizacji państw [[Piastowie|Piastów]] i [[Przemyślidzi|Przemyślidów]] czeskich. W latach 990–1032 leżały w obrębie państwa [[Bolesław I Chrobry|Bolesława I Chrobrego]] i [[Mieszko II Lambert|Mieszka II]]. Stanowiły ciągły przedmiot sporów [[Polska|polsko]]-[[Czechy|czeskich]]. Po 5-letniej wojnie stoczonej w latach 1132–1137 pomiędzy [[Bolesław III Krzywousty|Bolesławem Krzywoustym]] i [[Sobiesław I Przemyślida|Sobiesławem I]] zawarto [[pokój kłodzki]], w wyniku którego ziemie te zostały podzielone pomiędzy oba państwa. Znaczna ich część, wraz z resztą Śląska, znalazła się w granicach państwa polskiego ([[kasztelania raciborska]] oraz [[kasztelania cieszyńska|cieszyńska]]), a pozostała część w granicach [[Czechy|Czech]] (dzisiejszy [[Śląsk Opawski]]). |
||
== Zobacz też == |
|||
* [[Plemiona polskie]] |
|||
* [[Słowianie zachodni]] |
|||
* [[Prehistoria ziem polskich]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 19:55, 17 cze 2018
Golęszyce, Gołęszyce, Gołężyce (cz. kmen Holasiců, Holasicové[1], niem. Golensizen) – słowiańskie plemię z grupy lechickiej, żyjące we wczesnym średniowieczu na południu późniejszego Górnego Śląska u źródeł Odry, na południowy wschód od pasma Jeseników, na północny zachód od źródeł rzeki Wisły.
Po raz pierwszy wymienione w poł. IX wieku w Geografie Bawarskim razem z innymi zasiedlającymi późniejszy Śląsk plemionami słowiańskimi. Od strony północnej poprzez bagniste tereny sąsiadowało z Opolanami, na zachód od Odry sąsiadowało być może z plemieniem Głubczyców/Lupiglaa (?), od strony wschodniej poprzez gęsty las rozciągający się między górną Wisłą i Sołą z plemieniem Wiślan, zaś od strony południowej za niezamieszkałym pasem terenu zamieszkiwali Morawianie, którzy w IX wieku zorganizowali się w potężne państwo wielkomorawskie.
Można przyjąć, że plemię Golęszyców nie było zbyt silne, według Geografa Bawarskiego posiadało 5 grodów (opoli)[2], których ośrodkami były grody w Lubomi (prawdopodobnie najważniejsze)[3], Grodźcu (obecnie czes. Hradec), opisanym w 1155 jako Gradice Golenzicezke, Raciborzu (?), Międzyświeciu, w tzw. Starym Cieszynie (w dzisiejszej wsi Zwierzyniec w gminie Kocobędz, kilka kilometrów na północ od Czeskiego Cieszyna) oraz prawdopodobnie w okolicach Holasovic (zdaniem Rudolfa Žáčeka mógł to być centralny gród tego plemienia, jednak brak dowodów archeologicznych czyni tę lokalizację wątpliwą[4]). Na terytorium plemiennym znajdowały się również mniejsze grody: w Syryni, Krzyżkowicach[5].
W latach 80. lub na początku lat 90. IX wieku zniszczeniu uległo większość grodów golęszyckich, jak i wielu innych znajdujących się na terenie późniejszych Śląska i Małopolski. Dokonać tego mogło jedynie państwo wielkomorawskie, któremu przypisuje się polityczne podporządkowanie tychże terenów w latach następnych, co jednak zostało w ostatnich latach podważone[6]. Leżąca w centrum terytorium plemiennego stołeczna Lubomia nie została odbudowana. Również po zniszczeniu grodu w Kocobędzu centrum osadnicze w tej części terytorium plemiennego Golęszyców przeniosło się na wzgórze po drugiej stronie Olzy, obecnie zwane Górą Zamkową.
W 907 roku w wyniku najazdów madziarskich (907) upadło państwo wielkomorawskie, po czym tereny golęszyckie mogły przejść w orbitę wpływów czeskich. U schyłku X wieku tereny zamieszkiwane przez Golęszyców stanowiły pole rywalizacji państw Piastów i Przemyślidów czeskich. W latach 990–1032 leżały w obrębie państwa Bolesława I Chrobrego i Mieszka II. Stanowiły ciągły przedmiot sporów polsko-czeskich. Po 5-letniej wojnie stoczonej w latach 1132–1137 pomiędzy Bolesławem Krzywoustym i Sobiesławem I zawarto pokój kłodzki, w wyniku którego ziemie te zostały podzielone pomiędzy oba państwa. Znaczna ich część, wraz z resztą Śląska, znalazła się w granicach państwa polskiego (kasztelania raciborska oraz cieszyńska), a pozostała część w granicach Czech (dzisiejszy Śląsk Opawski).
Przypisy
- ↑ Vilém Vácha: Holasicko (Ziemia Holasicka), URL: http://casopis.mensa.cz/veda/ceske_geopoliticke_zajimavosti_1_holasicko.html.
- ↑ I. Panic, 2009, s. 245.
- ↑ Szydłowski J., Pierzyna W.: Lubomia gród plemienny Golęszyców. Bytom: 1970.
- ↑ Rudolf Žáček: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011, s. 98. ISBN 978-83-60470-41-1.
- ↑ I. Panic, 2009, s. 247.
- ↑ I. Panic, 2009, s. 249.
Bibliografia
- Jerzy Szydłowski, Werner Pierzyna: Lubomia gród plemienny Golęszyców, Bytom 1970.
- Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w czasach plemiennych. W: Dzieje Śląska Cieszyńskiego od zarania do czasów współczesnych pod redakcją Idziego Panica. T. I: Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych. Cz. pierwsza: Ziemia cieszyńska do doby plemiennej. Cieszyn: Starostwo Powiatowe, 2009, s. 243–259. ISBN 978-83-926929-2-8.