Święte księgi

Święte księgi - pisma uznawane za źródła prawd religijnych przez pewne religie. Są zwykle napisane przez proroków danej religii lub ich uczniów. Często są uważane za podyktowane przez wyższe istoty.

interne

Swieta księga to wikipedia

Hinduizm

Święte księgi hinduizmu dzielą się na: Śruti (Objawienia)a wśród nich:

• Wedy - olbrzymi zbiór różnorodnych tekstów zebranych w czterech księgach - sanhitach (zbiory): Rygweda, Samaweda, Jadźurweda, Atharwaweda
• Brahmany - komentarze i interpretacje sporządzone do każdej sanhity. Zebrane prawdopodobnie około X - VIII w. pne.
• Aaranjaki (Leśne księgi) - teksty nie przeznaczone do powszechnego obiegu. Dalszy ciąg komentarzy do Wed nawiązujący bezpośrednio do Brahmanów.
• Upaniszady - rozprawy o treści filozoficznej, często o charakterze nauki tajemnej. W dużej mierze, kontynuacja Aranjaków. Zebrane prawdopodobnie około VIII - VI w. pne.

Smriti (Tradycje):

• Sutry (Wątki) - krótkie wypowiedzi na temat ofiar, obyczajów i zwyczajów.
• Itihasy (Epopeje) - powstające przez kilka wieków począwszy od V-IV w. pne: - Mahabharata, Bhagavad Gita, Ramajana
• Purany (Stare opowieści) - teksty mitologiczne.
• Manusmriti (Prawo Manu) - najważniejszy zbiór praw indyjskich z epoki klasycznej, spisany, według tradycji, przez Manu - człowieka uratowane przez Wisznu z potopu.

Buddyzm

Święta księga buddyzmu to Dhammapada. Kanon świętych pism buddyjskich został spisany w I w. pne. na Cejlonie w języku pali. Tekst jest podzielony na trzy części - zbiory zwane "koszami". Całość znana jest jako Tipitaka (w sanskrycie: Tripitaka) czyli Trójkosz.

• Winajapitaka (Kosz dyscypliny zakonnej) - zbiór reguł życia obowiązujących mnichów i mniszki. Wymienia grzechy zakazane prze Buddę, podaje kary związane z grzechami, a także formułę "spowiedzi" (praktimoksza) sposoby łagodzenia sporów oraz zajmuje się różnymi dziedzinami życia zakonnego.
• Suttapitaka (w sanskrycie: Sutrapitaka - Kosz sutr) - zbiór kazań, wypowiedzi Buddy, opowieści o Buddzie spisanych prozą i zebranych w pięciu częściach (nikaja).
• Abhidhammapitaka (w sanskrycie: Abhidharmapitaka - Kosz Wyższej Doktryny)

Rozmaite odmiany buddyzmu bazują na różnych sutrach z Dhammapady. Przykładowo buddyzm tybetański bazuje na tzw. Diamentowej Sutrze. Jedynym odłamem buddyzmu nie opierającym się na żadnej konkretnej sutrze jest zen.

• Bar-Do T'os-Grol - tzw. Tybetańska Księga Zmarłych) - święta księga buddyzmu tybetańskiego - zbiór rytuałów, które się sprawuje nad umierającym. Jej autorem ma być sam [[Padmasambhawa], który zaszczepił buddyzm w Tybecie. Księga została odkryta w XIV wieku.

Taoizm

Taoizm uznaje Tao Te Ching (Tao i jego siła), przypisywany Lao-tse, Czuang-tsy, której autorem ma być Czuang Czou oraz Lie-tsy.

Sikhizm

Święta księga Sikhów to Adi Granth. Kolejne jego rozdziały były pisane w latach 1550-1730 przez kolejnych dziewięciu "Wielkich Guru". Ostatni dziewiąty Guru obwieścił zakończenie pisania księgi uznając, że jest już ona doskonała. Adi Granth stała się od tego czasu ostatnim, dziesiątym Guru Sikhów w sensie dosłownym. Sikhowie mają zwyczaj od tego czasu rozstrzygać spory religijne i osobiste zadając głośno pytanie księdze a następnie otwierając Adi Granth na losowo wybranej stronie.

Zaratusztrianizm

Święta księga zaratusztrian to Awesta Księga ta powstała w VI w. pne, ale jej pierwotny tekst został zniszczony czasach podbojów Aleksandra Macedońskiego. Nowa redakcja powstała w I w. n.e. a ostatecznie zredagowano ją w IV w. Na zachowaną Awestę składają się: Jasna z Gaty (najstarsza część przypisywana Zaratusztrze; Wisperad; Widewdat; Jaszty; Chorda Awesta (Mała Awesta) - zbiór modlitw przeznaczonych do odmawiania w różnych okolicznościach przez świeckich (powstał w IV w. n.e. w języku pazand).

Islam

Świętą księgą islamu jest Koran, uważany za podyktowany Mahometowi przez posłanego przez Boga archanioła Gabriela. Ostateczna redakcja Koranu dokonała się po śmierci Mahometa, kiedy spisano i ostatecznie ustalono brzmienie tekstów ułożonych w 114 sur. Muzułmanie wierzą, że Koran przedstawia dokładnie słowo w słowo przesłanie Boga i często niechętnie patrzą na tłumaczenia Koranu z języka arabskiego.

Judaizm

Judaizm i chrześcijaństwo uznają świętość Biblii.

Judaizm jednak uznaje świętość tylko Starego Testamentu, którego kanon ustalono pod koniec I w. ne odrzucając młodsze księgi napisane lub zachowane w języku greckim, a przyjmując tylko napisane w języku hebrajskim (i częściowo w aramejskim).

Na hebrajski kanon Biblii składają się:

• Tora (Prawo) zwana też Pięcioksięgiem Mojżeszowym (gr. Pentateuch) ukształtowała się pod koniec V w. pne.
• Nebiim (Prorocy) dzielona na "Proroków starszych" (Księgi: Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie) i "Proroków młodszych", a wśród nich (ze względu na objętość ksiąg) trzech Proroków "większych" (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel) i Dwunastu "mniejszych".
• Ostatnia część to Ketubim (Pisma), a wśród nich trzy pisma poetyckie (Psalmy, Księga Hioba i Ksiega Przysłów), pięć zwojów (Księgi: Rut, Pieśń nad pieśniami, Koheleta, Lamentacje i Estery) oraz pozostałe (Księgi: Daniela, Kronik, Ezdrasza i Nehemiasza). W III w. pne zaczęło powstawać greckie tłumaczenie Biblii (Septuaginta), w skład której weszły młodsze księgi oraz dodatki do niektórych ksiąg, odrzucone następnie przy ustalaniu kanonu w I w. ne.

Stary Testament powstał w wyniku wielokrotnych redakcji starszych tradycji, których początków literackich należy szukać w X w. pne (w oparciu o jeszcze starsze tradycje ustne). Najmłodsze ksiegi ukształtowały się na przestrzeni od IV do II w. pne.

Oprócz tego dla judaizmu bardzo ważny, aczkolwiek nie uznawany za święty, jest Talmud, który jest swoistym komentarzem do Tory. Talmud powstał przez zebranie przepisów i norm (hebr. halacha) oraz opowieści (hebr. haggada). Ukształtowany do III w. ne. zbiór to Miszna, której poszczególne traktaty zostały opatrzone obszernym komentarzem - Gemara. Istnieja dwie redakcje Gemary - jerozolimska (z końca IV w.) i babilońska (V-VIII w.). Talmud babiloński został uznany za obowiązujący dla judaizmu

Wyznania chrześcijańskie

Chrześcijaństwo uznaje świętość Starego Testamentu. Początkowo opowiadając się raczej za jego szerszą, grecką wersją (Septuaginta) i przyjmując za natchnione niektóre z odrzuconych przez rabinów księgi (w literaturze katolickiej nazywane są one księgami deuterokanonicznymi lub wtórnokanonicznymi; w literaturze protestanckiej - apokryfami). Były to Księgi: Tobiasza, Judyty, Barucha, Mądrości, Syracha oraz dwie Księgi Machabejskie, a także dodatki do Księgi Estery, Daniela i tzw List Jeremiasza (dołączony do Księgi Barucha). Ostateczny, obowiązujący dla katolicyzmu kanon ogłosił dopiero Sobór Trydencki w 1546 r. Wcześniej Marcin Luter opowiedział się za przyjęciem kanonu hebrajskiego. Stąd też Stary Testament w układzie katolickim i protestanckim różni się ilością ksiąg. Także część teologów prawosławnych opowiada się za kanonem hebrajskim. Natomiast Kościoły ormiański, koptyjski, syryjski i etiopski uznają kanon przyjęty przez katolicyzm rozszerzając go ponadto o kilka ksiąg apokryficznych.

Poza Starym Testamentem chrześcijaństwo uznaje świętość Nowego Testamentu. Jest to zbiór 27 ksiąg, których kanoniczność uznaje całe chrześcijaństwo (pomimo początkowych wątpliwości Marcina Lutra względem Listu do Hebrajczyków, Listów Jakuba i Judy oraz Apokalipsy). W skład Nowego Testamentu wchodzą napisane w języku greckim (mówi się też o pierwotnej redakcji Ewangelii wg Mateusza w języku aramejskim) i zredagowane ostatecznie w I i II w. cztery Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy Pawła, Jakuba, Piotra, Jana i Judy oraz Apokalipsa. Kanon taki przyjęto do IV w.

Zobacz też

Księga Welesa