Edinburgh: Skilnad mellom versjonar

Endra lenkjer
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Gå gjennom historikken
← Eldre endringNyare endring →
Sletta innhald Nytt innhald
VisuellWikitekst
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
s Malar, fjerna gamalt/unødvending bakgrunnsstoff
Line 1: Line 1:
{{geoboks|by
{{Infoboks by Storbritannia
⚫
|andre namn = Dùn Èideann
|offisielt_namn = City of Edinburgh
⚫
|kallenamn = «Auld Reekie», «Athens of the North»
|andre_namn_språk = [[skotsk-gælisk]]
⚫
|motto = Nisi Dominus Frustra<br /> «Ta imot Herren i forgjeves»
⚫
|andre_namn = Dùn Èideann
|regiontype = [[Konstituerande land]]
⚫
|kallenamn = «Auld Reekie», «Athens of the North»
|region = {{flagg|Skottland}}
⚫
|motto = Nisi Dominus Frustra
|fylketype = Region
|motto_norsk = Ta imot Herren i forgjeves
|bilet_horisont = Edinburgh Overview03.jpg
|fylke = City of Edinburgh
⚫
|distrikt = Sameint styresmakt
|bilettekst = Edinburgh frå Calton Hill
⚫
|grunnlagd = Før 600-talet
|land = Skottland
⚫
|postnummer = EH
|region = City of Edinburgh
⚫
|retningsnummer = 0131
⚫
|distrikt = Sameint styresmakt
⚫
}}
|borgarmeister = George Grubb
[[Fil:Edinburgh Overview03.jpg|mini|Edinburgh frå Calton Hill.]]
|etablert_tittel = Grunnlagd
⚫
|etablert_dato = Før 600-talet
|areal = 259
|innbyggjarar_i_år = 2010
|innbyggjarar = 486120
|latd=55 |latm=56 |lats=58
|longd=3 |longm=9 |longs=37 |longEW=W
⚫
|postnummer =EH
⚫
|retningsnummer =0131
|nettside = www.edinburgh.gov.uk
⚫
}}
⚫
'''Edinburgh''' ([[skotsk-gælisk]] '''Dùn Èideann''') er hovudstad og den nest største byen (etter [[Glasgow]]) i [[Skottland]]. Administrativt utgjer han saman med omlandet [[Regionane i Skottland|regionen]] [[City of Edinburgh]]. Han ligg ved breidda av [[Firth of Forth]].


⚫
'''Edinburgh''' ([[skotsk-gælisk]] ''Dùn Èideann'') er hovudstad og den nest største byen (etter [[Glasgow]]) i [[Skottland]]. Administrativt utgjer han saman med omlandet [[Regionane i Skottland|regionen]] ''City of Edinburgh''. Han ligg ved breidda av [[Firth of Forth]].
⚫
Byen har vore hovudstad i Skottland sidan [[1492]], og er no sete for [[Parlamentet i Skottland]], som vart gjenoppretta i [[1999]]. Både den gamle og den nye byen vart tekne inn på [[verdsarv]]lista til [[UNESCO]] i [[1995]].


⚫
Byen har vore hovudstad i Skottland sidan 1492, og er no sete for [[Parlamentet i Skottland]], som vart gjenoppretta i 1999. Både den gamle og den nye byen vart tekne inn på [[verdsarvlista til UNESCO]] i 1995.
⚫
== Namnet ==


⚫
== Namnet ==
Ein meiner at namnet på byen kjem frå [[brittonsk]] ''Din Eidyn'', ''Fortet til Eidyn''. Dette stammar frå tida da området høyrte til [[Gododdin]], i tidleg [[mellomalder]].
Ein meiner at namnet på byen kjem frå [[brittonsk]] ''Din Eidyn'', ''Fortet til Eidyn''. Dette stammar frå tida da området høyrte til [[Gododdin]], i tidleg [[mellomalder]].


Etter å ha vorte teken av [[angelsaksarar|anglarar]] frå [[Bernicia]] vart namnet endra til ''Edin-burh''. Enkelte har hevda at dette tyder ''Edwin-fort'', etter [[Edwin av Northumbria]], men namnet ser ut til å vera frå før tida hans, og det er større grunn til å tru at det er ei forvansking av det brittonske namnet.
Etter å ha vorte teken av [[angelsaksarar|anglarar]] frå [[Bernicia]] vart namnet endra til ''Edin-burh''. Enkelte har hevda at dette tyder ''Edwin-fort'', etter [[Edwin av Northumbria]], men namnet ser ut til å vera frå før tida hans, og det er større grunn til å tru at det er ei forvansking av det brittonske namnet.

Byen har au kallenamnet ''Auld Reekie'' (''Gamle røykfylte''). Den [[neoklassisk arkitektur|neoklassiske arkitekturen]] og [[den skotske opplysningstida]] i det [[18. hundreåret]] har gjeve han kallenamnet ''Det nordlege Athen''. Ein forfattar har ymta om at ''Det sørlege Reykjavík'' hadde vore meir passande.
Byen har au kallenamnet ''Auld Reekie'' (''Gamle røykfylte''). Den [[neoklassisk arkitektur|neoklassiske arkitekturen]] og [[den skotske opplysningstida]] i det [[18. hundreåret]] har gjeve han kallenamnet ''Det nordlege Athen''. Ein forfattar har ymta om at ''Det sørlege Reykjavík'' hadde vore meir passande.

[[Fil:Princes Street Gardens.jpg|mini|venstre|The Princes Street Gardens og nokre bygningar: Frå venstre: Scottmonumentet, North British Hotel, Nelsonmonumentet & the City-observatoriet på Caltonhøgda, to bruer (Waverley i forgrunnen, North lengre bak) og taket til Waverley Station]]
[[Fil:Princes Street Gardens.jpg|mini|venstre|The Princes Street Gardens og nokre bygningar: Frå venstre: Scottmonumentet, North British Hotel, Nelsonmonumentet & the City-observatoriet på Caltonhøgda, to bruer (Waverley i forgrunnen, North lengre bak) og taket til Waverley Station.]]

Det moderne gæliske namnet, ''Dùn Èideann'', har òg vorte forvanska som ''Dunedin'', eit namn byen til tider har gått under.
Det moderne gæliske namnet, ''Dùn Èideann'', har òg vorte forvanska som ''Dunedin'', eit namn byen til tider har gått under.


Mange skottar brukar kallenamnet ''Embra'', og diktaren [[Robert Fergusson]] kalla byen ''Edina''.
Mange skottar brukar kallenamnet ''Embra'', og diktaren [[Robert Fergusson]] kalla byen ''Edina''.


Det historiske senteret er delt i to av Princes Street Gardens. Mot sør er bybiletet dominert av [[Edinburgh slott]], som står på eit vulkansk berg. Nedanfor slottet ligg gamlebyen, som fylgjer åsryggen. Mot nord ligg den nye byen. Parkanlegget vart påbegynt i [[1816]] på myrland som tidlegare hadde vore ein innsjø, ''Nor'Loch''.
Det historiske senteret er delt i to av Princes Street Gardens. Mot sør er bybiletet dominert av [[Edinburgh slott]], som står på eit vulkansk berg. Nedanfor slottet ligg gamlebyen, som fylgjer åsryggen. Mot nord ligg den nye byen. Parkanlegget vart påbegynt i 1816 på myrland som tidlegare hadde vore ein innsjø, ''Nor'Loch''.


== Hamna ==
== Hamna ==

Hamna i Edinburgh ligg i [[Leith]]. Bydelen har ein særeigen karakter, og det var stor motstand då han vart innlemma i Edinburgh by, fordi han da vart knytt nærare til storbyen. Han er fortsatt ein eigen by, men blir administrert saman med Edinburgh.
Hamna i Edinburgh ligg i [[Leith]]. Bydelen har ein særeigen karakter, og det var stor motstand då han vart innlemma i Edinburgh by, fordi han da vart knytt nærare til storbyen. Han er fortsatt ein eigen by, men blir administrert saman med Edinburgh.


== Kultur ==
== Kultur ==

Edinburgh er base for fleire verdskjende arrangement. Blant desse er [[Edinburghfestivalen]], som er eit samleomgrep på eksplosjonen i festivalar som skjer i [[august]] kvart år - blant desse er Edinburgh Fringe Festival, Edinburgh Book Festival, Edinburgh Film Festival og [[Edinburgh Military Tattoo]].
Edinburgh er base for fleire verdskjende arrangement. Blant desse er [[Edinburghfestivalen]], som er eit samleomgrep på eksplosjonen i festivalar som skjer i [[august]] kvart år - blant desse er Edinburgh Fringe Festival, Edinburgh Book Festival, Edinburgh Film Festival og [[Edinburgh Military Tattoo]].


Line 51: Line 42:
*[[Sean Connery]], skodespelar
*[[Sean Connery]], skodespelar
*[[Irvine Welsh]] (f. 1958), forfattar
*[[Irvine Welsh]] (f. 1958), forfattar

==Kjelder==
{{fotnoteliste}}
{{manglar kjelder|dato=2024}}


== Bakgrunnsstoff ==
== Bakgrunnsstoff ==
{{Commonskat}}
{{Commons|Edinburgh}}
{{wikivoyage|Edinburgh}}
{{wikivoyage|Edinburgh}}
* {{offisiell nettstad}}
* [http://www.ed.ac.uk/ Universitetet i Edinburgh] (engelsk)
* [http://www.edinburghguide.com/ EdinburghGuide.com – kva skjer i Edinburgh] (engelsk)
* [http://www.lochnessdiscovery.com/ Loch Ness Discovery Centre, Edinburgh] (engelsk)
* [http://scotland.archiseek.com/edinburgh/ Arkitekturen til Edinburgh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051025162755/http://scotland.archiseek.com/edinburgh/ |date=2005-10-25 }} (engelsk)
* [http://scotland.archiseek.com/edinburgh/ Arkitekturen til Edinburgh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051025162755/http://scotland.archiseek.com/edinburgh/ |date=2005-10-25 }} (engelsk)

* [http://www.scotcities.com/edinburgh.htm Landemerke frå gamle Edinburgh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051029074134/http://www.scotcities.com/edinburgh.htm |date=2005-10-29 }} (engelsk)
{{Regionar i Skottland}}
* [http://www.edfringe.com Nettstaden til Edinburgh Fringe Festival] (engelsk)
* [http://www.edinburghairport.com BAA – informasjon frå Edinburgh lufthamn] (engelsk)
* [http://www.edinburghcity-hotels.co.uk/ Hotell i Edinburgh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051026012830/http://www.edinburghcity-hotels.co.uk/ |date=2005-10-26 }} (engelsk)
* [http://www.edinburghpubguide.co.uk/ Pubar i Edinburgh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051104014159/http://www.edinburghpubguide.co.uk/ |date=2005-11-04 }} (engelsk)
{{Autoritetsdata}}
{{Autoritetsdata}}


Versjonen frå 15. mai 2024 kl. 18:39

Edinburgh
Dùn Èideann
by
Motto: Nisi Dominus Frustra
«Ta imot Herren i forgjeves»
Kallenamn: «Auld Reekie», «Athens of the North»
Land  Storbritannia
Konstituerande land  Skottland
Region City of Edinburgh
Distrikt Sameint styresmakt
Areal 259 km²
Folketal 488 050 (2016)
Grunnlagd Før 600-talet
Postnummer EH
Retningsnummer 0131
Kart
Edinburgh
55°57′12″N 3°11′21″W / 55.953333333333°N 3.1891666666667°W / 55.953333333333; -3.1891666666667
Wikimedia Commons: Edinburgh
Edinburgh frå Calton Hill.

Edinburgh (skotsk-gælisk Dùn Èideann) er hovudstad og den nest største byen (etter Glasgow) i Skottland. Administrativt utgjer han saman med omlandet regionen City of Edinburgh. Han ligg ved breidda av Firth of Forth.

Byen har vore hovudstad i Skottland sidan 1492, og er no sete for Parlamentet i Skottland, som vart gjenoppretta i 1999. Både den gamle og den nye byen vart tekne inn på verdsarvlista til UNESCO i 1995.

Namnet

Ein meiner at namnet på byen kjem frå brittonsk Din Eidyn, Fortet til Eidyn. Dette stammar frå tida da området høyrte til Gododdin, i tidleg mellomalder.

Etter å ha vorte teken av anglarar frå Bernicia vart namnet endra til Edin-burh. Enkelte har hevda at dette tyder Edwin-fort, etter Edwin av Northumbria, men namnet ser ut til å vera frå før tida hans, og det er større grunn til å tru at det er ei forvansking av det brittonske namnet.

Byen har au kallenamnet Auld Reekie (Gamle røykfylte). Den neoklassiske arkitekturen og den skotske opplysningstida i det 18. hundreåret har gjeve han kallenamnet Det nordlege Athen. Ein forfattar har ymta om at Det sørlege Reykjavík hadde vore meir passande.

The Princes Street Gardens og nokre bygningar: Frå venstre: Scottmonumentet, North British Hotel, Nelsonmonumentet & the City-observatoriet på Caltonhøgda, to bruer (Waverley i forgrunnen, North lengre bak) og taket til Waverley Station.

Det moderne gæliske namnet, Dùn Èideann, har òg vorte forvanska som Dunedin, eit namn byen til tider har gått under.

Mange skottar brukar kallenamnet Embra, og diktaren Robert Fergusson kalla byen Edina.

Det historiske senteret er delt i to av Princes Street Gardens. Mot sør er bybiletet dominert av Edinburgh slott, som står på eit vulkansk berg. Nedanfor slottet ligg gamlebyen, som fylgjer åsryggen. Mot nord ligg den nye byen. Parkanlegget vart påbegynt i 1816 på myrland som tidlegare hadde vore ein innsjø, Nor'Loch.

Hamna

Hamna i Edinburgh ligg i Leith. Bydelen har ein særeigen karakter, og det var stor motstand då han vart innlemma i Edinburgh by, fordi han da vart knytt nærare til storbyen. Han er fortsatt ein eigen by, men blir administrert saman med Edinburgh.

Kultur

Edinburgh er base for fleire verdskjende arrangement. Blant desse er Edinburghfestivalen, som er eit samleomgrep på eksplosjonen i festivalar som skjer i august kvart år - blant desse er Edinburgh Fringe Festival, Edinburgh Book Festival, Edinburgh Film Festival og Edinburgh Military Tattoo.

Folk frå Edinburgh

Kjelder

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Edinburgh
Reiseguide for Edinburgh frå Wikivoyage
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Edinburgh&oldid=3549795»