Hege wier: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
http://www.dvhn.nl/nieuws/groningen/article8877711.ece/Mysterie-Bult-van-Marum-ontrafeld |
k Botverzoeken: toevoegen archieflinks en vervangen http:// door https:// |
||
| (18 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1:
[[Bestand:Stinswier Menaldum.JPG|thumb
Een '''hege wier''' of '''stinswier''' is een vooral in [[Friesland]] gelegen kunstmatige aarden heuvel ([[motte (heuvel)|motte]]) uit de [[Middeleeuwen]], opgeworpen ten behoeve van een versterkte woontoren. Er zijn in Friesland van de oorspronkelijk meer dan 108 exemplaren slechts
Net als de Zeeuwse [[vliedberg]] werden de hege wieren vooral gebouwd als prestige-object van de grondbezittende klasse. De toren werd niet bewoond; daarvoor verkoos men liever het comfort van de herenboerderij ernaast. Slechts in tijden van conflicten werden de hege wieren gebruikt om zich in te verschansen.
▲Een '''hege wier''' of '''stinswier''' is een vooral in [[Friesland]] gelegen kunstmatige aarden heuvel ([[motte (heuvel)|motte]]) uit de [[Middeleeuwen]], opgeworpen ten behoeve van een versterkte woontoren. Er zijn in Friesland van de oorspronkelijk meer dan 108 exemplaren slechts 5 overgebleven. De op de hege wieren gebouwde [[stins]]en zijn allemaal verdwenen, alleen de heuvels zijn er nog. Deze liggen bij de dorpen [[Sexbierum]], [[Jellum]], [[Lies (Terschelling)|Lies]], [[Menaldum]] en [[Oosterend (Littenseradeel)|Oosterend]]. De zogenoemde [[bult van Marum]] zou volgens archeologisch onderzoek ook een stinswier zijn, de enigste van de provincie [[Groningen (provincie)|Groningen]].
In de [[Groningen (provincie)|Groningen]] bevindt zich de zogenaamde [[Bult van Marum]].<ref>Koos Vos, '[https://www.historischmarum.nl/t-olde-guet/oldeguet16.pdf De "bult" van Marum is een stinswier]', in: ''<nowiki/>'t Olde Guet'', nr. 16 (2012), p. 13-18. [https://web.archive.org/web/20230319012519/https://www.historischmarum.nl/t-olde-guet/oldeguet16.pdf Gearchiveerd] op 19 maart 2023.</ref> Dit is - voor zover bekend - de enige bewaarde stinswier in deze provincie. Er zijn er waarschijnlijk meer.<ref>Een mogelijke stinswier bevindt zich bij voormalige kloosterboerderij van [[Barghuis (Het Hogeland)|Barghuis]] bij Stitswerd.</ref> De meeste stinswieren in Groningen zijn rond 1900 afgegraven of geëgaliseerd in het kader van ruilverkavelingen. Bekende voorbeelden waren de Rondenburg te [[Zuurdijk]], 't Rondeel op de wierde van [[Westerwijtwerd]] en Het Noorn te [[Krewerd]]. Stinswieren staan hier soms bekend als ''knol'', zoals De Knol te [[Eenum]], De Oude Knol te [[Godlinze]] en De Knolle te [[Stitswerd]]. Mogelijk geldt hetzelfde voor sommige toponiemen met ''bult''.<ref>Redmer H. Alma, '[https://www.redmeralma.nl/pdfs/212_Steenhuizen_(2009).pdf Steenhuizen in de bronnen]', in: ''Stad & Lande'' 18 (2009), p. 26-29.</ref>
▲Net als de Zeeuwse [[vliedberg]] werden de hege wieren vooral gebouwd als prestige-object van de grondbezittende klasse. De toren werd niet bewoond; daarvoor verkoos men liever het comfort van de herenboerderij ernaast. Slechts in tijden van conflicten werden de hege wieren gebruikt om zich in te verschansen.
In Oost-Friesland is een groot aantal stinswieren vanaf 2020 in kaart gebracht in het kader van het 'Burgenprojekt' van de Ostfriesische Landschaft en het Niedersächsische Institut für Historische Küstenforschung.
== Misverstanden over hege wieren ==
Net als bij [[vliedberg]]en werden en worden de hege wieren vaak aangezien voor vluchtheuvel bij hoog water of voor een [[terp]] of [[Wierde (landvorm)|wierde]]. Echter, qua omvang zijn deze heuvels te klein om als vluchtheuvel dienst te kunnen doen. Bovendien zijn er rond verscheidene wieren restanten van grachten aangetroffen. Andere argumenten waarom de hege wieren geen terp of wierden zijn is het feit dat ze vaak
== Zie ook ==
* [[Mottekasteel]]
== Literatuur ==
* Evert Kramer, 'Onderzoek naar stinswieren in Friesland en Groningen', in: M. Bierma, A.T. Clason & E. Kramer (red.), ''Terpen en wierden in het Fries-Groningse kustgebied'', 1988, p. 214-225
* Paul N. Noomen, ''De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners'', 2009
{{Appendix}}
{{Navigatie landschapselementen}}
[[Categorie:Historische geografie]]
[[Categorie:Motte in Nederland]]
| |||