Diaken: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Protestantisme: Emden |
kan alletwee - Versie 66511154 van 178.85.115.16 (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken |
||
| (16 tussenliggende versies door 10 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 2:
== Oorsprong ==
in [[Handelingen van de Apostelen|Handelingen]] 6:1-6 worden mannen aangesteld met een
Het [[Kerkelijk ambt|ambt]] van diaken was een van de gewijde ambten in de vroeg-christelijke Kerk. Het ambt van diaken is onder meer bedoeld om invulling te geven aan de christelijke [[barmhartigheid]]. Vroege bronnen als de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] en de [[Didache]] wijzen erop dat het diaconaat niet uitsluitend gericht was op de armenzorg en niet in het laatst een functie was die ook de [[liturgie|Eucharistie]] en zielzorg betrof. Bovenal waren zij ook verkondigers van het [[Woord]] van het [[Evangelie]].
▲in [[Handelingen van de Apostelen|Handelingen]] 6:1-6 worden mannen aangesteld met een diakonale functie. Omdat de hulp aan arme weduwen in de christengemeente in Jeruzalem niet goed verliep, en de apostelen daar zelf niet voldoende tijd voor hadden, besloot de christelijke gemeente, onder gebed tot God, ''zeven mannen'' te kiezen die de zorg voor de armen moesten vormgeven. Zij verzamelden middelen voor de armen en deelden die uit aan hen die dat nodig hadden. Dit is de eerste Schriftuurlijke vermelding van diaconaat. Of hier ook het diakenambt is ingesteld is meer en meer omstreden.<ref name="worldcat.org">{{Citeer boek|titel=Handboek gereformeerd kerkrecht|auteurlink=Herman Selderhuis|auteur=Herman Selderhuis (red.)|medeauteurs=H.J. Selderhuis, Stichting Refo500|url=https://www.worldcat.org/oclc/1129599295|uitgever=Groen|plaats=Heerenveen|datum=2019|pagina's=253|ISBN=978-90-8897-231-7}}</ref> In de brief aan de [[Brief van Paulus aan de Filippenzen|Filippenzen]] en in de eerste brief aan [[Eerste brief van Paulus aan Timoteüs|Timotheus]] worden zowel de oudsten als de diakenen genoemd. Deze twee ambten laten zich blijkbaar niet zonder elkaar denken.
In de ontwikkeling van de kerk vanaf de eerste eeuwen groeit al snel de praktijk dat de diakenen de helpers van de [[bisschop]]pen worden. Als helpers van de [[bisschop]]pen ontvingen de mannen die uitgekozen waren om diaken te worden de handoplegging. Deze ritus werd in de vroeg-[[christendom|christelijke]] Kerk gezien als een [[sacrament]]ele handeling waaraan [[genade (christelijk geloof)|genade]] verbonden was.
Ook vrouwen konden in de vroege kerk diaken zijn<ref>1 Timoteus 3:11</ref>, hoewel door de rooms-katholieke en oosters-orthodoxe kerken betwist wordt dat dit hetzelfde diakenschap betrof als voor mannen. Johannes Calvijn sprak over twee soorten diakenen in het Nieuwe Testament. De eerste soort was bezig met het regelen en besturen van diaconaal werk. Deze diakenen konden alleen mannen zijn. De tweede soort diakenen waren bezig met het uitvoerende werk, dit waren bij voorkeur vrouwen die als [[diacones]] waren aangesteld.<ref name="worldcat.org"/> Volgens Klaas de Gier ging het [[Convent van Wezel]] van 1568 verder in dat spoor. Tijdens het Convent van Wezel werd besloten dat vrouwen tot het diakenambt konden worden aangenomen. De Synode van Middelburg van 1581 zorgde er echter voor dat het vrouwelijke diaconaat van de baan verdween.<ref>{{Citeer boek|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring|auteur=K. de Gier|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961|uitgever=Den Hertog|plaats=Houten|datum=1989|pagina's=136|ISBN=90-331-0644-2}}</ref>
De diakenen hebben inkomsten nodig om uit te kunnen delen aan de behoeftigen. Volgens Klaas de Gier is tijdens de Reformatie de collecte ingevoerd. Zij werd gehouden tijdens de kerkdienst. Al bepaalden latere [[Synode|synoden]] (de synodes van Dordrecht in 1574 en 1578) dat het collecteren beter bij de kerkdeur plaats kon vinden, dus na afloop van de kerkdienst. [[Gisbertus Voetius]] vond echter dat de collecte wél tijdens de dienst plaats moest vinden, zodat niemand zich aan de collecte kon onttrekken én om liturgische redenen.<ref>{{Citeer boek|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring|auteur=K. de Gier|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961|uitgever=Den Hertog|plaats=Houten|datum=1989|pagina's=138|ISBN=90-331-0644-2}}</ref>
== Katholieke Kerk en oosters-orthodoxie ==
Regel 17:
===Permanent diaken===
Het [[Tweede Vaticaans Concilie]] (1962-1965) heeft opnieuw voorzien in een permanent ambt van diaken, voor jonge celibatairen en gehuwde mannen van rijpere leeftijd. Paragraaf 29 van de Dogmatische Constitutie over de Kerk, ''[[Lumen Gentium]]'', handelt over deze hernieuwde vorm van diakenschap.<ref>[http://www.diaken.nl/diaken_lumen_gentium.htm Paragraaf 29 van Lumen Gentium], www.diaken.nl</ref> De niet-getrouwde kandidaat voor het permanente diakonaat neemt ook het [[celibaat]] op zich bij de diakenwijding.
De diaken is krachtens zijn wijding onder meer bevoegd om in de [[mis]] het [[evangelie]] te lezen en te [[homilie|preken]], in de [[catechese]] het geloof uit te leggen, het [[sacrament]] van de [[doop (sacrament)|doop]] toe te dienen en als kerkelijke getuige op te treden bij een [[kerkelijk huwelijk]]. Ook kan een priester op de gewijde diaken een beroep doen om de [[Communie|H. Communie]] uit te delen.
In de [[oosters-orthodoxe kerk]] en [[oosters-katholieke kerken]] is het permanent diakenschap nooit verdwenen. Veel diakens kiezen ervoor om hun hele leven lang diaken te blijven. De liturgische en pastorale functies komen overeen met die in de [[Latijnse Kerk]]. Een diaken die ook monnik is wordt een hiërodiaken genoemd. De hoogste hiërodiaken (normaliter 1 per bisdom) heet aartsdiaken. De hoogste gehuwde diaken, ook 1 per bisdom, heet protodiaken.
De gewaden van de oosterse Kerken zijn de [[stichaar]] (dalmatiek), het [[orarion]] (diakenstola) en de [[epimanikia]] (manchetten). De epimanikia worden onder het stichaar gedragen, niet erboven zoals de priesters en bisschoppen doen. De [[aartsdiaken]] en protodiaken dragen een dubbel orarion, in de Griekse en Servische Kerk dragen ze het dubbel orarion vanaf hun diakenwijding. In de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]] verkrijgen ook niet proto- en aartsdiakens als onderscheiding het dubbele orarion.
Regel 47:
* hulp en ondersteuning bij materiële noden van individuen, en organisaties die dat ook beogen
* het namens de kerk aan de orde stellen van sociale problemen bij de overheid en in de maatschappij
Volgens artikel 30 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis behoren diakenen samen met de predikant(en) en ouderlingen tot de kerkenraad. De artikelen van het [[Convent van Wezel]] (1586) zeggen dat de ouderlingen samen met de predikanten (maar niet met de diakenen) de kerkenraad vormen. De eerste protestantse [[Synode van Emden|synode van de Nederlandse kerken te Emden]] (1571) stelde de Nederlandse kerkorde op. Deze kerkorde omschreef dat de kerkenraad bestaat uit predikanten, ouderlingen én diakenen. In de [[Dordtse Kerkorde]] van 1618-1619 werd echter bepaald dat de diakenen niet tot de kerkenraad behoren. Hierdoor zijn er in de praktijk verschillende situaties ontstaan.<ref>{{Citeer boek|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring|auteur=K. de Gier|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961|uitgever=Den Hertog|plaats=Houten|datum=1989|pagina's=201-202|ISBN=90-331-0644-2}}</ref> In de [[Protestantse Kerk in Nederland|PKN]] vormen de diakenen samen met de [[ouderling]]en, [[dominee|predikant]]en en [[kerkrentmeester]]s het bestuur (de [[kerkenraad]]) van een plaatselijke [[gemeente (kerk)|kerkelijke gemeente]].<ref>{{pdf}} [https://web.archive.org/web/20070929144521/http://www.pkn.nl/site/uploadedDocs/kerkordeord0306.pdf] Kerkorde van de PKN (pagina 6)</ref> In diverse andere protestantse kerkgenootschappen, waaronder de [[Gereformeerde Kerken vrijgemaakt]],<ref>[
In de [[Anglicaanse kerk]] is het diakenschap een wijding, vergelijkbaar met het katholicisme, en meestal een voorbereidende wijding op het priesterschap.
Regel 64:
== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20060626050821/http://www.katholieknederland.nl/documents/kerkdoc2/Directorium.doc Directorium voor de dienst en het leven van permanent diakens - katholieknederland.nl (gearchiveerd)] (''Directorium pro ministero et vita diaconorum permanentium'')
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20130117082758/http://eom.byu.edu/index.php "Deacon,Aaronic Priesthood"], lemma in [[Encyclopedia of Mormonism]] (1992) (gearchiveerd)
{{Appendix|bron|2=
| |||