Diaken: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
2 bron(nen) gered en 0 gelabeld als onbereikbaar #IABot (v1.5) |
kan alletwee - Versie 66511154 van 178.85.115.16 (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken |
||
| (40 tussenliggende versies door 23 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 2:
== Oorsprong ==
in [[Handelingen van de Apostelen|Handelingen]] 6:1-6 worden mannen aangesteld met een diaconale functie. Omdat de hulp aan arme weduwen in de christengemeente in Jeruzalem niet goed verliep, en de apostelen daar zelf niet voldoende tijd voor hadden, besloot de christelijke gemeente, onder gebed tot God, ''[[zeven diakens|zeven mannen]]'' te kiezen die de zorg voor de armen moesten vormgeven. Zij verzamelden middelen voor de armen en deelden die uit aan hen die dat nodig hadden. Dit is de eerste Schriftuurlijke vermelding van diaconaat. Of hier ook het diakenambt is ingesteld is meer en meer omstreden.<ref name="worldcat.org">{{Citeer boek|titel=Handboek gereformeerd kerkrecht|auteurlink=Herman Selderhuis|auteur=Herman Selderhuis (red.)|medeauteurs=H.J. Selderhuis, Stichting Refo500|url=https://www.worldcat.org/oclc/1129599295|uitgever=Groen|plaats=Heerenveen|datum=2019|pagina's=253|ISBN=978-90-8897-231-7}}</ref> In de brief aan de [[Brief van Paulus aan de Filippenzen|Filippenzen]] en in de eerste brief aan [[Eerste brief van Paulus aan Timoteüs|Timotheus]] worden zowel de oudsten als de diakenen genoemd. Deze twee ambten laten zich blijkbaar niet zonder elkaar denken.
Het [[Kerkelijk ambt|ambt]] van diaken was een van de gewijde ambten in de vroeg-christelijke Kerk. Het ambt van diaken is onder meer bedoeld om invulling te geven aan de christelijke [[barmhartigheid]]. Vroege bronnen als de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] en de [[Didache]] wijzen erop dat het diaconaat niet uitsluitend gericht was op de armenzorg en niet in het laatst een functie was die ook de [[liturgie|Eucharistie]] en zielzorg betrof. Bovenal waren zij ook verkondigers van het [[Woord]] van het [[Evangelie]].
Ook vrouwen konden in de vroege kerk diaken zijn<ref>1 Timoteus 3:11</ref>, hoewel door de rooms-katholieke en oosters-orthodoxe kerken betwist wordt dat dit hetzelfde diakenschap betrof als voor mannen. Johannes Calvijn sprak over twee soorten diakenen in het Nieuwe Testament. De eerste soort was bezig met het regelen en besturen van diaconaal werk. Deze diakenen konden alleen mannen zijn. De tweede soort diakenen waren bezig met het uitvoerende werk, dit waren bij voorkeur vrouwen die als [[diacones]] waren aangesteld.<ref name="worldcat.org"/> Volgens Klaas de Gier ging het [[Convent van Wezel]] van 1568 verder in dat spoor. Tijdens het Convent van Wezel werd besloten dat vrouwen tot het diakenambt konden worden aangenomen. De Synode van Middelburg van 1581 zorgde er echter voor dat het vrouwelijke diaconaat van de baan verdween.<ref>{{Citeer boek|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring|auteur=K. de Gier|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961|uitgever=Den Hertog|plaats=Houten|datum=1989|pagina's=136|ISBN=90-331-0644-2}}</ref>
De diakenen hebben inkomsten nodig om uit te kunnen delen aan de behoeftigen. Volgens Klaas de Gier is tijdens de Reformatie de collecte ingevoerd. Zij werd gehouden tijdens de kerkdienst. Al bepaalden latere [[Synode|synoden]] (de synodes van Dordrecht in 1574 en 1578) dat het collecteren beter bij de kerkdeur plaats kon vinden, dus na afloop van de kerkdienst. [[Gisbertus Voetius]] vond echter dat de collecte wél tijdens de dienst plaats moest vinden, zodat niemand zich aan de collecte kon onttrekken én om liturgische redenen.<ref>{{Citeer boek|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring|auteur=K. de Gier|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961|uitgever=Den Hertog|plaats=Houten|datum=1989|pagina's=138|ISBN=90-331-0644-2}}</ref>
== Katholieke Kerk en oosters-orthodoxie ==
[[Bestand:Diaken-Dalmatiek.JPG|
Van oudsher was de wijding tot diaken de eerste van de drie [[hogere wijdingen]] in de [[Rooms-Katholieke Kerk]]. De [[dalmatiek (liturgie)|dalmatiek]] is het [[parament|liturgisch gewaad]] dat specifiek voorzien is voor de diaken. Onder de dalmatiek draagt de diaken de [[stola (liturgie)|stola]] schuin over zijn schouder.
===Permanent diaken===
Het [[Tweede Vaticaans Concilie]] (1962-1965) heeft opnieuw voorzien in een permanent ambt van diaken, voor jonge celibatairen en gehuwde mannen van rijpere leeftijd. Paragraaf 29 van de Dogmatische Constitutie over de Kerk, ''[[Lumen Gentium]]'', handelt over deze hernieuwde vorm van diakenschap.<ref>[http://www.diaken.nl/diaken_lumen_gentium.htm Paragraaf 29 van Lumen Gentium], www.diaken.nl</ref>
De diaken is krachtens zijn wijding onder meer bevoegd om in de [[mis]] het [[evangelie]] te lezen en te [[homilie|preken]], in de [[catechese]] het geloof uit te leggen, het [[sacrament]] van de [[doop (sacrament)|doop]] toe te dienen en als kerkelijke getuige op te treden bij een [[kerkelijk huwelijk]]. Ook kan een priester op de gewijde diaken een beroep doen om de [[Communie|H. Communie]] uit te delen.
In de [[oosters-orthodoxe kerk]] en [[oosters-katholieke kerken]] is het permanent diakenschap nooit verdwenen. Veel diakens kiezen ervoor om hun hele leven lang diaken te blijven. De liturgische en pastorale functies komen overeen met die in de [[Latijnse Kerk]]. Een diaken die ook monnik is wordt een hiërodiaken genoemd. De hoogste hiërodiaken (normaliter 1 per bisdom) heet aartsdiaken. De hoogste gehuwde diaken, ook 1 per bisdom, heet protodiaken.
De gewaden van de oosterse Kerken zijn de [[stichaar]] (dalmatiek), het [[orarion]] (diakenstola) en de [[epimanikia]] (manchetten). De epimanikia worden onder het stichaar gedragen, niet erboven zoals de priesters en bisschoppen doen. De [[aartsdiaken]] en protodiaken dragen een dubbel orarion, in de Griekse en Servische Kerk dragen ze het dubbel orarion vanaf hun diakenwijding. In de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]] verkrijgen ook niet proto- en aartsdiakens als onderscheiding het dubbele orarion.
===Transeunt diaken===
De diakenwijding als stap in de aanloop naar het priesterschap is altijd blijven bestaan, ook in het Westen. Iemand die diaken is in afwachting van zijn priesterwijding wordt sinds het Tweede Vaticaans Concilie veelal ''transeunt diaken'' (overgangsdiaken) genoemd. Het celibaat neemt de priesterkandidaat op zich bij de diakenwijding.
===Kardinaal-diaken===
Regel 32:
== Protestantisme ==
In de Nederlandse [[Protestantisme|protestantse]] kerken is diaken een ambt.
In de [[Dordtse Kerkorde]] van 1619 (waar veel hedendaagse kerkordes op zijn gebaseerd) werden de taken van de diakenen uitgesplitst op vier onderdelen:
# Het verzamelen van de gaven (vrijwillige bedragen)
# Het uitdelen van deze gaven (vrijwillige bedragen)
# Het bezoeken en troosten van mensen
# Het afleggen van rekenschap en verantwoording aan de kerkenraad en eventueel aan de gemeente.<ref>{{Citeer boek|titel=Handboek gereformeerd kerkrecht|auteurlink=Herman Selderhuis|auteur=Herman Selderhuis (red.)|medeauteurs=H.J. Selderhuis, Stichting Refo500|url=https://www.worldcat.org/oclc/1129599295|uitgever=Groen|plaats=Heerenveen|datum=2019|pagina's=255|ISBN=978-90-8897-231-7}}</ref>
De tegenwoordige taken van een diaken zijn onder meer:
* het aan de orde stellen van maatschappelijke problemen in de liturgie (onder andere met de voorbeden, met de [[collecte]], het [[Heilig Avondmaal]])
* het stimuleren van gemeenteleden tot diaconaal werk
Regel 38 ⟶ 47:
* hulp en ondersteuning bij materiële noden van individuen, en organisaties die dat ook beogen
* het namens de kerk aan de orde stellen van sociale problemen bij de overheid en in de maatschappij
In de [[Anglicaanse kerk]] is het diakenschap een wijding, vergelijkbaar met het katholicisme, en meestal een voorbereidende wijding op het priesterschap.
=== Diaconie ===
Regel 53 ⟶ 64:
== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20060626050821/http://www.katholieknederland.nl/documents/kerkdoc2/Directorium.doc Directorium voor de dienst en het leven van permanent diakens - katholieknederland.nl (gearchiveerd)] (''Directorium pro ministero et vita diaconorum permanentium'')
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20130117082758/http://eom.byu.edu/index.php "Deacon,Aaronic Priesthood"], lemma in [[Encyclopedia of Mormonism]] (1992) (gearchiveerd)
{{Appendix|bron|2=
Regel 61 ⟶ 72:
{{Navigatie christendom}}
{{Commonscat|Deacons}}
{{
[[Categorie:Wijding in de katholieke kerk]]
| |||